NGÕ HẺM DƯỚI ÁNH TRĂNG

XTÊFAN VAI (Áo)

Con tàu gặp bão mãi đến tối khuya mới có thể cập một bến cảng nhỏ của nước Pháp, vì thế chúng tôi lỡ chuyến xe lửa đêm về Đức.

Thế là bỗng dưng tôi phải chờ lại một ngày ở nơi xa lạ, qua một đêm không có gì hấp dẫn, ngoài "Khúc nhạc tình" u sầu trong một cuộc hòa nhạc ở ngoại ô hoặc một cuộc chuyện trò tẻ nhạt với những bạn đường hoàn toàn ngẫu nhiên.

Bầu không khí trong căn phòng ăn nhỏ của khách sạn đặc sệt hơi nhờn và mờ mịt khói khiến tôi không chịu nổi và sự dơ dáy hỗn độn của căn phòng lại càng làm cho tôi thêm ác cảm, bởi lẽ trên môi tôi còn giữ lại được chút hương vị tươi mát mằn mặn của gió biển trong lành. Tôi liền ra ngoài, bước hú họa trên con đường rộng rãi sáng sủa dẫn tới một quảng trường, ở đó ban nhạc thị trấn đang biểu diễn và tôi chìm ngập giữa làn sóng uể oải của những người đi dạo chơi đang ùn ùn kéo đến.

Thoạt tiên, tôi cảm thấy thích thú vị vô tình bị cuốn hút vào dòng người trang phục theo lối tỉnh lẻ, những người không có chút quan hệ gì với tôi; nhưng liền sau đó tôi khó chịu khi thấy bên cạnh tôi, kẻ qua người lại liên tiếp với những chuỗi cười vô cớ, những con mắt nhìn vào tận mặt tôi, vẻ ngạc nhiên, lạ lùng hoặc nhạo báng; tôi khó chịu về những cuộc tiếp xúc đó, tuy bề ngoài như không mà thực ra nó đẩy tôi đi mỗi lúc một xa, khó chịu về hàng nghìn chấm sáng nhỏ bé lấp lánh và tiếng chân không ngớt của đám đông.

Cuộc vượt biển sôi nổi vừa qua còn để lại trong máu tôi một cảm giác choáng váng và ngây ngất; tôi vẫn cảm thấy dưới chân tôi con tàu trườn đi và tròng trành; tôi cảm thấy mặt đất phập phồng như lồng ngực đang thở và đường phố có vẻ như muốn vươn cao lên đến tận trời.

Bỗng nhiên tôi cảm thấy chóng mặt trước tất cả sự ồn ào quay cuồng đó và để thoát ra khỏi tình trạng này, tôi rẻ sang đường bên mà chẳng ngó tên đường, rồi lại ngoặt vào một hẻm, ở đó tiếng huyên náo cuồng loạn tắt dần, và không chủ đích, tôi tiếp tục đi vào đám những đường ngang ngõ tắt chi chít như những tĩnh mạch, và mỗi lúc một tối tăm hơn. Khi tôi rời xa quảng trường chính, những đèn hồ quang - mặt trăng của các đại lộ - không chiếu sáng tới đây nữa, và phía trên thứ ánh sáng lờ mờ, cuối cùng lại nhìn thấy được những vì sao và một bầu trời căng màu đen.

Có lẽ tôi đang ở gần bến cảng, trong khu vực của các thủy thủ, vì ở đây có mùi cá trơn, có cái hơi bốc lờ lợ, và mùi úng rữa của rong biển bị nước triều đánh dạt vào bờ, có cái mùi đặc biệt của thứ hương thơm bị hỏng và những căn buồng không thoáng khí - tất cả những gì vốn bao trùm một cách nặng nề lên các ngõ phố hẻo lánh này cho đến khi một cơn bão lớn nổi lên thổi bay hết sạch.

Trong bóng tối chập chờn cũng như cái cô đơn bất ngờ này đem lại cho tôi một cảm giác dễ chịu. Tôi chậm bước, lúc này ngắm nhìn hết ngõ hẻm này đến ngõ hẻm khác, mỗi ngõ hẻm có một dáng vẻ khác nhau: chỗ này thì yên tĩnh, chỗ kia thanh lịch, nhưng tất cã đều tối tăm với một thức tiếng chói tai của nhạc và tiếng người nói vọng ra từ thế giới vô hình, từ trong lòng những căn hầm, bí ẩn đến nỗi khó đoán được nó vẳng ra tự nơi nào dưới mặt đất. Bởi vì tất cả các căn nhà đều đóng kín mít và ở đó chỉ nhấp nháy một ngọn đèn ánh sáng đỏ quạch hoặc vàng ợt.

Tôi thích những con đường hẻm trong những thành phố xa lạ này, cái chợ ô uế của bọn đam mê, cái ổ bí mật chứa chất mọi sự cám dỗ đối với những thủy thủ mệt mỏi sau những đêm cô đơn trên mặt biển xa xôi và nguy hiểm, về đây để thỏa mãn trong một giờ biết bao nhiêu thú vui nhục dục đã ấp ủ trong những ước mơ.

Những ngõ hẻm này phải giấu mình đâu đó ở nơi sâu kín của một thành phố lớn, bởi vì chúng phơi vày với biết bao trâng tráo và phiền nhiễu cái mà những căn nhà sáng sủa; cửa kính sáng choang, nơi ở của giới thượng lưu thường che đậy dưới hàng nghìn kiểu mặt nạ. Nơi đây tiếng nhạc vang lên lôi cuốn người ta đến những gian nhà nhỏ, những rạp chiếu bóng với những tấm quảng cáo dữ dội hứa hẹn những pha đẹp mắt chưa từng thấy, những chiếc đèn lồng nhỏ vuông bốn mặt, lấp ló những cánh cửa như là ám hiệu, như lời kính chào kín đáo, mời gọi rất rõ ràng, qua khe cửa hé mở thấp thoáng tấm thân trần dưới tấm áo hở hang theo kim tuyến.

Trong những quán cà phê vang ra tiếng người say rượu và tiếng cãi lộn của những tay cờ bạc. Gặp nhau ở đây, các thủy thủ cười nhạo nhau cái nhìn rầu rĩ của họ tươi lên trước nhiều hứa hẹn, bởi vì nơi đây có đủ thứ: phụ nữ và bài bạc, say sưa và du hý, những chuyện phiêu lưu thấp hèn cũng như cao quý.

Nhưng tất cả những thứ đó đều ở trong bóng tối, đều được giữ kín sau những cánh cửa sổ hạ thấp xuống một cách giả dối; tất cả những thứ đó chỉ diễn ra ở bên trong, khiến vẻ kín đáo bề ngoài ấy càng khêu gợi gấp đôi vì sự quyến rũ của cái bí mật vì muốn thưởng thức cũng dễ dàng.

Những đường phố đó ở Hămbuốc cũng như ở Côlônghê và Lahabana đều như nhau, chúng giống nhau ở khắp mọi nơi, cũng như những đại lộ nơi phơi bày cảnh sống xa hoa giống nhau, bởi vì những đỉnh cao cũng như đáy cùng của cuộc đời, bề ngoài nom đều như nhau cả. Loại đường phố thiếu lịch sự đó làm người ta cảm động vì những điều chúng phơi bày ra và hấp dẫn vì những điều chúng che giấu. Đó là những tàn dư quái dị của một thế giới nhục dục phóng đãng, nơi mà những bản năng còn được thả lỏng một cách thô bạo, không hề bị kìm hãm, một khu rừng tối tăm của dục vọng, một bụi rậm đầy dã thú. Nơi đây những điều ao ước mặc sức tung hoành.

Chính ở một trong những đường phố đó mà bỗng dưng tôi cảm thấy mình bị cầm tù. Ngẫu nhiên tôi bước theo hai kỵ binh đeo kiếm dài kéo lê lách cách trên mặt đường lát gồ ghề. Trong một quán rượu mấy người phụ nữ mời gọi. Có ả cười nói bô bô với mấy người lính những câu đùa tục tĩu. Một người trong bọn họ gõ vào cửa sổ, nhưng một tràng chửi rủa từ nơi nào không rõ tuôn ra, thế là họ lại tiếp tục đi. Những chuỗi cười xa dần và ngay sau đó tôi không nghe thấy tiếng của mấy người lính nữa.

Đường phố lại căm lặng. Một vài khuôn cửa sổ lấp lánh mờ mờ trong ánh trăng suông nhợt nhạt. Tôi dừng bước và thấm hút vào mình cái yên lặng mà tôi cảm thấy là kỳ lạ, bởi vì phía sau là tiếng thì thầm của sự huyền bí, cái huyền bí của khoái lạc và của hiểm nguy.

Tôi cảm thấy rõ rệt cái cô quạnh này là giả dối và dưới làn hơi bốc lờ mờ của ngõ hểm này vẫn âm ỷ ánh phát quang yếu ớt của sự hư hoại của thế gian này. Nhưng tôi vẫn đứng đó, không nhúc nhích, nhìn vào khoảng trống. Tôi không có cảm giác mình đang ở tại thành phố này hay ngõ hẻm này, tôi không biết tên đường phố và cả tên mình nữa, tôi chỉ cảm thấy ở đây tôi là người xa lạ, lạc lỏng một cách kỳ diệu trong cái chưa từng biết, rằng tôi không có mục đích nào, không có sứ mệnh nào, cũng như không có mối liên hệ nào với mọi cái quanh đây, thế mà tôi vẫn cảm nhận được toàn bộ cuộc đời tăm tối ấy ở xung quanh tôi một cách toàn vẹn như cảm thấy máu đang chảy dưới làn da mình vậy. Tôi chỉ cảm thấy một điều là không có gì xảy ra tại nơi đây là vì tôi, thế mà tất cả đều thuộc về tôi, đây là cái cảm giác hoan hỉ được sống một cuộc sống sâu đậm nhất và chân thực nhất ở giữa những cái xa lạ này, cảm giác đó là một phần những nguồn sống động nhất của cõi lòng tôi và ở miền xa lạ này, nó lôi cuốn tôi như một thứ khoái cảm.

Chính lúc tôi đang nghe ngóng trong phố vắng như chờ đợi một cái gì sắp xảy ra, thì một cái gì lôi kéo ra khỏi trạng thái mộng du mơ màng trong cõi hư không, thì đột nhiên từ đâu đó vọng lại một khúc ca Đức hát nghêu ngao, tiếng hát đã yếu đi vì vọng từ xa lại hoạc bị chắn bởi một bức tường. Đó là bài hát múa quay tròn rất giản dị trong vở Freisenutz (Vở Ôpêra nổi tiếng của nhà soạn nhạc Đức xuất sắc Caclơ Maryn Vêbe (1786 - 1820) - ND) "Ôi vòng hoa xanh điểm lệ của các thiếu nữ".

Thật ra, giọng người phụ nữ hát rất dở, nhưng đối với tôi vẫn là một điệu hát Đức, một cái gì rất Đức trong cái xó xỉnh xa lạ trên cõi đời này, chính vì vậy, tiếng hát ấy có một âm điệu đặc biệt, thân thiết với tôi. Bất kể là tiếng hát từ đâu đến nhưng đối với tôi đó là lời chào mừng, là tiếng nói đầu tiên báo hiệu quê hương từ nhiều tuần lễ nay.

Tôi tự hỏi: ai, ai nói tiếng mẹ đẻ của tôi ở đây? Người nào có một kỷ niệm trong nội tâm thôi thúc đã làm vọng lên từ trái tim mình khúc hát chất phác ấy trong cái ngõ hẻm hẻo lánh và đồi bại này. Tôi tìm cách khám phá xem tiếng hát từ đâu đến, tìm kiếm từ nhà này sang nhà khác, những căn nhà đắm chìm trong giấc ngủ chập chờn, với những cửa sổ khép cánh và bên trong nhấp nhoáng một thứ ánh sáng quỷ quyệt và đôi khi là một bàn tay nào đó vẫy vẫy làm dấu hiện kín đáo.

Phía bên ngoài, tường dán đầy những tấm yết thị lòe loẹt, những quảng cáo om sòm và những chữ "rượu mạnh, uýtky, bia" chỉ rõ đây là tiệm bán rượu lậu, nhưng tất cả đều đóng kín, vừa xua đuổi lại vừa mời mọc khách qua đường. Và trong khi ở phía xa có tiếng chân bước trên đường thì tiếng hát vẫn mỗi lúc một vang lừng và không ngừng tới gần; tôi đã nhận ra cái nhà có tiếng hát. Nhần ngừ một lát, tôi tiến vào cái cửa trong có che một bức rèm trắng.

Nhưng lúc quả quyết cúi xuống định bước vào, tôi bỗng thấy hiện ra một cái gì động đậy trong bóng tối hành lang: một bóng người rõ ràng là đang đứng rình ở đó, dán mình vào cửa kính, nó run rẩy vì khiếp sợ. Khuôn mặt người nhuốm màu đỏ của chiếc đèn lồng treo ở phía trên, thế mà vẫn tái nhợt đi vì sợ hãi; một người đàn ông xoáy nhìn vào mặt tôi, mắt mở to; anh ta thầm thì như xin lỗi và biến đi trong bóng tranh tối tranh sáng của đường phố.

Cách chào ấy thật kỳ lạ. Tôi nhìn theo anh ta: trong bóng mờ xa thẳm của đường phố, hình dáng anh ta như còn động đậy, nhưng không rõ nét. Phía trong nhà, vẫn giọng hát đó vang lên và tôi thấy như còn trong trẻo hơn. Bị giọng hát lôi cuốn, tôi đẩy then cửa, bước nhanh vào.

Tiếng cuối cùng của bài hát rơi vào im lặng như bị cắt bởi một nhát dao. Và tôi sợ hãi cảm thấy mình đứng trước một khoảng trống, trước sự căm lặng và thù nghịch, ,hệt như chính tôi làm vỡ một vật gì. Tuy vậy dần dần tôi cũng nhận ra những thứ trong gian phòng hầu như trống rỗng này: một cái quầy hàng của một cái bàn, rõ ràng đây chỉ là phòng đợi của các căn phòng phía sau và những căn phòng ấy, với những cánh cửa hé mở, ánh sáng mờ tỏ của các ngọn đèn và những chiếc giường rộng, cũng đủ tiết lộ ngay công dụng thực sự của chúng.

Phía trước, một cô nàng mặt đầy son phấn, mệt mỏi ngồi chống khủy tay lên bàn; phía sau, chỗ chiếc quầy, mụ chủ thân hình lực lưỡng, một màu xám bẩn, ngồi với ả khác không đến nỗi xấu lắm. Lời chào của tôi nặng nề rơi tõm vào không gian, mãi một lúc lâu mới có tiếng đáp lại bằng giọng chán ngán. Tôi thấy lúng túng vì đã bước chân đến chốn quạnh hiu này trong bầu không khí căng thẳng và rầu rĩ đến như vậy và đã toan bỏ đi ngay. Nhưng trong lúc bối rối, tôi không tìm được cớ gì và thế là tôi đành nhẫn nhục ngồi chờ ở bàn phía trước.

Cô gái lúc nãy nhớ đến nhiệm vụ của mình, hỏi tôi muốn uống gì. Nghe thứ tiếng Pháp cứng quèo cô ta nói, tôi nhận ngay đó là một người phụ nữ Đức.

Tôi gọi một cốc bia, nàng đi lấy và trở lại, dáng đi mệt mỏi biểu lộ rõ vẻ thờ ơ, còn hơn cả cái nhìn khô khóc của cặp mắt lờ đờ uể oải dưới làn mi, nom như những tia sáng đang lụi tắt dần. Hoàn toàn như một cái máy, nàng đặt cho mình một cốc thứ hai bên cạnh cốc bia của tôi, theo lệ thường ở những chốn này.

Khi nàng uống chúc sức khỏe của tôi, cái nhìn trống rỗng của nàng lướt qua tôi, vì vậy tôi có dịp ngắm kỹ: khuôn mặt thực ra vẫn còn đẹp với những đường nét đều đặn, nhưng có lẽ vì trong người mệt mỏi thành thử nom hóa ra tầm thường và giống như chiếc mặt nạ: không có một chút sinh lực nào, mí mắt nặng trĩu, mái tóc buông xõa; đôi má loang lổ vì thoa loại phấn xấu và vì ướt, đã bắt đầu xệ xuống, buông thành những nếp nhăn rộng lan đến tận miệng.

Nàng vận chiếc áo dài một cách cẩu thả, giọng nói khàn khàn như bị đốt cháy vì thuốc và bia. Qua tất cả những nét đó, tôi đoán đây là một con người mệt mỏi chỉ còn sống theo thói quen như một cái máy. Với thái độ dè dặt pha lẫn kinh tởm, tôi hỏi nàng một câu. Nàng trả lời không nhìn tôi, giọng lãnh đạm và thờ ơ, hầu như không mấp máy môi. Tôi cảm thấy mình bị coi thường.

Phía sau mụ chủ ngáp, ả kia ngồi trong một góc, nhìn tôi như có ý chờ được tôi gọi. Tôi toan bỏ đi, nhưng cảm thấy không cất nổi mình lên, tôi ngồi đó, trong bầu không khí mờ đục và đông đặc, lảo đảo như hôn mê của những người lính thủy bị ràng buộc bởi tính tò mò cũng như sự ghê tởm, bởi vì cái vẻ thờ ơ đớ cũng có mặt khêu gợi của nó.

Bỗng nhiên tôi giật mình, hoảng sợ vì tiếng cười dữ dội nổi lên bên cạnh tôi. Cùng lúc đó, ngọn đèn lung linh: nhờ luống gió lùa qua, tôi biết có người nào vừa mở cửa sau lưng tôi.

"Lại vẫn là anh? - tiếng nói của người phụ nữ bên cạnh tôi, giọng giễu cợt tàn nhẫn và nói bằng tiếng Đức - Anh vẫn còn bò lê quanh cái nhà này, lão già keo kiệt? Thế thì vào đi, tôi sẽ không làm gì anh đâu".

Đầu tiên tôi quay về phía người phụ nữ đã la lên những lời đó, tru tréo như thể nàng đang bốc lửa trong người, rồi tôi quay ra phía cửa.

Tôi nhận ra cái bóng dáng run rẩy, nhận ra cái nhìn đầy vẻ quỵ lụy của người đàn ông lúc nãy nép mình ngoài cửa.

Vẻ khiếp sợ, anh ta cầm chiếc mũ trong tay như một tên ăn xin, và run lên dưới những chuỗi cười vang dội, tiếng cười khiến cho thân hình nặng nề của người phụ nữ rung lên trong cơn động kinh, trong khi ở phía sau, bên quầy, mụ chủ nói nhanh với anh ta bằng những lời nhỏ nhẹ.

"Anh hãy đến ngồi vào kia, ngồi với Phơrăngxoa ấy - nàng ra lệnh cho con người khốn khổ, anh ta lại gần nàng bước đi rụt rè và trơn tượt - Anh thấy rõ là tôi đang có khách".

Nàng quát lên câu đó với anh ta bằng tiếng Đức. Mụ chủ và ả kia cười ròn rã mặc dầu chẳng hiểu nói gì, nhưng họ có vẻ biết rõ người mới đến.

"Phơrăngxoa, lấy cho anh ta một chai sâm banh loại đắt tiền nhất" - nàng vừa la ta vừa cười với cô bạn.

Rồi nàng nói với anh ta, giọng mỉa mai:

- "Nếu anh thấy là đắt quá thì hãy đứng ngoài, đồ keo kiệt khốn nạn. Anh muốn nhìn trộm tôi mà không mất tiền. Tôi thừa biết. Anh muốn tất cả đều không tốn tiền".

Dưới tiếng cười độc ác đó, cái dáng hình dài nghện như muốn gấp làm hai; lưng người đàn ông cuộn tròn lại như muốn làm con chó đang nằm, tay anh ta run rẩy cầm lấy cái chai và lóng ngóng rót đổ cả rượuu ra bàn. Cặp mắt anh ta lúc nào cũng muốn ngước lên nhìn vào mặt người phụ nữ, nhưng lại không thể rời khỏi mặt đất và chỉ nhìn quanh quẩn trên nền nhà.

Chính lúc ấy lầu đầu tiên, dưới ánh đèn, tôi nhìn thấy rõ họ thật hốc hác, tiều tụy và nhợt nhạt đó, tóc ướt đẫm và thưa thớt trên cái sợ dừa xương xẩu mà khớp xương đã lỏng ra như gẫy, một kẻ khốn cùng, không còn chút khí lực nào, nhưng tuy vậy, không phải là không có một vẻ tàn ác.

Tất cả ở anh ta đều xiên xẹo, lệch lạc, và bị méo mó đi. Trong cặp mắt mà cuối cùng anh ta cũng ngước lên được một lần, nhưng rồi lại sợ sệt cụp xuống vẫn ánh lên vẻ hằn học.

"Ông đừng bận tâm về hắn, - nàng nói với tôi như ra lệnh, bằng tiếng Pháp, và nàng cầm lấy cánh tay tôi một cách hung hãn và tôi, không phải là chuyện hiện giờ..."

Rồi hàm răng trắng lấp lánh như chực cắn, nàng lại quát lên với anh ta: "Này hãy nghe đây, lão giào xảo quyệt. Mi muốn biết ta nói gì ư? Ta đã nói là thà ta nhảy xuống biển còn hơn là về với mi".

Lần này, mụ chủ nhà và ả kia cũng cười hô hố một cách đần độn. Hùnh như đối với họ, đó là một trò giải trí quen thuộc, một chuyện đùa cợt hằng ngày. Đột nhiên, tôi ghê tởm khi thấy ả kia sấn đến vuốt ve mơn trớn anh ta với vẻ âu yếm giả tạo khiến anh ta run lên mà không đủ can đảm khước từ. Tôi cảm thấy rùng rợn khi mắt tôi bắt gặp cái nhìn ngập ngừng của anh ta, đầy sợ hãi, lúng túng và tự hạ mình. Tôi run lên khi thấy người phụ nữ ngồi bên tôi bỗng thoát khỏi trạng thái uể oải, mắt phóng ra những tia độc ác đến nỗi tay nàng run lên. Tôi ném tiền lên bàn, muốn bỏ đi nhưng nàng không cầm:

"Nếu hắn ta làm ông khó chịu, tôi sẽ đuổi cổ hắn ra, con chó già đó. Nó ở đây là để nghe lời. Nào, ông hãy uống với tôi một cốc nữa".

Nàng xích lại gần tôi, đột nhiên tỏ vẻ âu yếm cuồng nhiệt, nhưng tôi hiểu ngay đó chỉ là giả vờ, để giày vò anh kia. Cứ mỗi cử chỉ, nàng lại liếc nhìn anh ta và thật là đau khổ cho tôi khi thấy mỗi cử chỉ vuốt ve của nàng đều làm cho người đàn ông khốn khổ run lên như thể bị bệnh co giật chân tay. Tôi nhìn sững vào anh ta và tôi rằng mình cảm thấy trong anh ta đang sôi sục một cơn giận hung hãn, một sự ghen tức và thèm muốn say mê, tất cả những cái đó biến đi liền mỗi khi nàng quay đầu về phía anh ta. Lúc này nàng ở sát cạnh tôi, tôi chạm vào thân thể nàng, tấm thân đang run rẩy vì niềm vui độc địa về trò chơi này. Khuôn mặt thô kệch của nàng bốc lên mùi phấn rẻ tiền cũng như cái mùi ủng nẫu của da thịt nàng làm cho tôi kinh tởm. Để xua đi cảm giác đó, tôi lấy một điếu thuốc và trong lúc mắt tôi nhìn khắp mặt bàn để tìm diêm, nàng ra lệnh cho người đàn ông một cách cục cằn:

"Kiếm lửa đây!"

Tôi còn xúc động hơn anh chàng kia trước sự đòi hỏi thô lỗ bắt anh ta phải phục dịch tôi như vậy, tôi liền tự tìm lửa châm thuốc hút. Nhưng bị thôi thúc bởi những lời nói đó như một ngọn roi quất vào người, anh ta loạng choạng tiến lên, chân run lẩy bẩy, đặt chiếc bật lửa của mình lên bàn thật nhanh, như sợ rằng đụng vào thì bản thân bị thiêu cháy.

Trong giây lát, tôi bắt gặp cái nhìn của anh ta, cái nhìn ánh lên một nỗi nhịn nhục căm nín và một cơn phẫn nộ sôi sục. Cái nhìn khuất phụ đó khiến cho gã đàn ông và người anh em trong tôi phải động lòng. Tôi cảm thấy sự làm nhục do người đàn bà gây nên và tôi chia sẻ nỗi nhục ấy với anh ta.

"Rất cám ơn ông, tôi nói bằng tiếng Đức khiến anh ta rùng mình - Đáng ra ông không cần phải bận tâm".

Tôi chìa tay cho anh ta. Anh ngập ngừng hồi lâu, rồi tôi cảm thấy chạm phải những ngón tay nhơm nhớp và xương xẩu, liền đó tôi cảm thấy cái xiết tay đột ngột, bóp chặt như trong cơn co rút, biểu lộ niềm biết ơn.

Trong giây lát, cặp mắt anh ta long lanh nhìn tôi, rồi sau đó cụp xuống dưới làn mi mềm nhũn. Để thách thức nàng, tôi muốn mời anh ta ngồi lại gần chúng tôi và chắc chắn là cử chỉ mời mọc đó đã thể hiện ở bàn tay tôi, bởi vì nàng vội vàng bảo anh ta bằng giọng hách dịch:

"Hãy quay lại ngồi đằng kia và đừng có quấy rầy chúng tôi".

Đột nhiên, tôi thấy ghê tởm cái giọng nói chua chát và sự tàn nhẫn đó.

Cái quán rượu ám khói này, ả gái điếm ghê tởm này, anh chàng ngu ngốc này, cái bầu không khí đặc mùi bia, thuốc lá và mùi son phất mạt hạng này là cái quái gì đối với tôi?

Tôi cần thoáng khí. Tôi trả tiền cho nàng, đứng dậy và quả quyết lui ra lúc nàng tiến lại gần ve vãn tôi.

Tôi xấu hổ vì đã dự phần vào việc mất phẩm giá một con người, và bằng sự cự tuyệt dứt khoát của tôi, tôi tỏ rõ cho mọi người biết quyền lực của nàng đối với dục vọng của tôi chẳng có bao nhiêu.

Thế là nàng lại điên tiết lên, một nếp nhăn thô kệch hằn quanh miệng, nhưng nàng đã kìm lại không thốt ra lời điều nàng nghĩ trong đầu. Hằn học không hề giấu giếm, nàng quay về phía anh chàng đúng lúc anh ta như đoán trước được sự chẳng lành sắp xảy ra, và kinh hoàng vì sự đe dọa của nàng, anh ta vội vàng cho tay vào túi và bằng những ngón tay run rẩy, rút ra một túi tiền.

Anh ta sợ lúc này phải ở lại một mình với nàng, điều đó rõ như ban ngày và trong lúc hấp tấp, anh ta không mở được nút miệng túi. Đó là một loại túi đan có đính những hạt cườm, loại túi mà người nông thôn và cánh tiểu thị dân thường mang. Dễ nhận ra anh ta không quen vung tay tiêu tiền, trái ngược hẳn với những tay thủy thủ quen vốc tiền quẳng loảng xoảng lên bàn. Rõ ràng là anh ta có thói quen đếm đi đếm lại và cân nhắc đồng tiền trên các ngón tay.

"Hắn lo sợ cho những đồng tiền yêu quý của hắn mới gớm chứ! Không mở được à? Chờ một tí!", nàng vừa mỉa mai vừa bước lại gần.

Anh ta hoảng hốt lùi lại và nhận thấy vẻ kinh hoàng của anh ta, nàng nhún vai, nhìn anh ta một cách chán ngán không thể tả được.

"Tôi không lấy gì của anh đâu, tôi cứ nhổ toẹt vào tiền bạc của anh. Tôi thừa biết những đồng tiền nhỏ bé của anh đã được đếm kỹ và không một đồng nào lọt ra ngoài phí hoài. Nhưng trước hết - bỗng nhiên nàng vỗ vào ngực anh ta - là những mảnh giấy nhỏ mà anh đã khâu vào chỗ này để không ai ăn cắp được của anh!".

Quả nhiên, như một người đau tim bỗng lên cơn đau đột ngột, anh ta tái người đi và chần chừ, đặt tay lên ngực, mấy ngón tay sờ vào một chỗ trên áo, bất giác nắn nắn vào cái tổ bí mật bên trong, rồi buông thỏng khi đã yên tâm.

"Đồ biển lận!". Nàng vừa nhổ bọt vừa nói.

Thế là đột nhiên, khuôn mặt của con người khốn khổ bị hành hạ ửng đỏ, anh ta ném mạnh túi tiền cho ả điếm kia, thoạt tiên, ả thốt lên một tiếng kêu sợ hãi rồi cười khanh khách, trong khi đó anh ta chạy qua trước mặt ả để ra cửa và chạy như tránh một đám cháy.

Nàng còn đứng sững một lúc, mắt long lên đầy vẻ giận dữ và độc ác. Sau đó hai mí mắt nàng rũ xuống, mềm nhũn và toàn thân nang đang căng thẳng bỗng xỉu hẳn đi. Trong giây lát, trông nàng già hẳn đi và mệt lả. Có một cái gì lưỡng lự và mơ hồ làm cho cái nhìn của nàng lúc này hướng về tôi bớt phần nào sắc sảo.

Nàng đứng đó như một người đàn bà qua cơn say rượu vừa tỉnh lại, ngấm ngầm cảm thấy hổ thẹn.

"Hắn ta sẽ than khóc, tiếc món tiền hắn đã vung ra; có thể hắn sẽ chạy đến báo cảnh sát rằng ta ăn cắp tiền của hắn... và ngày mai hắn sẽ còn đến đây, nhưng hắn ra sẽ không chiếm được tôi. Tôi ưng chịu bất cứ ai, chỉ trừ có hắn!.."

Nàng ra quầy ném những đồng tiền vào đó và nốc một hơi cốc rượu mạnh. Một tia sáng độc ác lại lóe lên trong mắt nàng nhưng lại nhòe đi vì những giọt nước mắt giận dữ và xấu hổ. Sự ghê tởm đối với nàng lấn át mất tình thương trong tôi.

"Xin chào", tôi nói bằng tiếng Đức và đi thẳng.

"Xin chào", mụ chủ nói bằng tiếng Pháp.

Nàng chẳng buồn quay lại, chỉ cười ầm ỹ và đầy vẻ mỉa mai.

Lúc tôi bước ra ngoài, đường phố tràn ngập bóng đêm, bầu trời tối đen và nặng nề, ánh trăng tự xa thẳm tỏa xuống qua những đám mây. Tôi háo hức hít làn không khí ấm áp mà rất trong sạch đó. Nỗi kinh hoàng tôi cảm thấy lúc nãy nhường chỗ cho sự kinh ngạc lớn lao khi nghĩ tới số phận người ta thật không ai giống ai - tình cảm có thể khiến tôi sung sướng đến chảy cả nước mắt - tôi lại cảm thấy rằng đằng sau mỗi ô kính bao giờ cũng có một số phận đang rình rập, rằng mỗi cánh cửa tự mở ra trước vài biến cố nào đó của đời người, rằng nơi nào cũng đầy rẫy những cái khác biệt của thế gian này, rằng ở cái xó xỉnh ô trọc nhất cũng có thể cuồn cuộn sức sống mãnh liệt, ngay cả trên sự mục rữa cũng cứ ngời lên ánh lấp lánh của con bọ hung.

Cái cảm giác ghê tởm do cuộc gặp gỡ gây nên cho tôi đã tan biến và sự căng thẳng mà tôi cảm thấy lúc đó giờ đây dẫn đến cảm giác mệt nhọc dịu ngọt và sung sướng vì khao khát biến đổi hoạt cảnh đó thành một giấc mơ lý tưởng.

Bất giác tôi đưa mắt băn khoăn nhìn quanh, tìm đường trở về giữa vô vàn ngõ hẻm quanh co này.

Đúng lúc đó - hẳn là anh ta đã lén đến gần tôi rất nhẹ nhàng - một bóng người hiện ra bên cạnh tôi.

"Xin tôn ông thứ lỗi - tôi nhận ra ngay giọng nói khiêm nhường - tôi nghĩ rằng tôn ông không tìm ra phương hướng. Tôi có thể xin được... chỉ đường cho tôn ông hay không? Tôn ông ở..."

Tôi nói tên khách sạn tôi ở.

"Xin được đi cùng tôn ông... nếu như ngài cho phép" anh ta nói tiếp luôn.

Tôi phát hoảng. Bước chân, lướt nhẹ như bước chân mà bên cạnh tôi, rất gần mà không thể cảm nhận được; bóng tối trên đường phố của những thủy thủ và những điều tôi vừa chứng kiến dần dần nhường chỗ cho một cảm giác mộng mị và hỗn độn, không cưỡng lại nổi và không có chút gì rõ rệt. Tuy không nhìn, tôi vẫn cảm thấy cặp mắt người đàn ông ấy thể hiện vẻ nhẫn nhục biết chừng nào. Và tôi nhận rõ môi anh ta run run. Tôi biết anh ta muốn bắt chuyện với tôi, nhưng tôi không biểu lộ chút gì tỏ ý khuyến khích hay ngăn chặn, trạng thái trong người tôi như trong cơn mê, sự háo hức tò mò và sự tê cứng của cơ thể trộn lẫn vào nhau, luân phiên nhau lôi cuốn tôi. Anh ta đằng hắg ho mấy lần.

Tôi nhận thấy anh ta cố tìm cách mở đầu câu chuyện mà không được. Nhưng một sự tàn ác nào đó - sự tàn ác đã lây lan một cách bí ẩn từ người đàn bà nọ sang tôi - lại khiến tôi thích được nhìn thấy ở anh ta cái giằng co giữa sự hổ thẹn và nỗi đau đớn về tinh thần: đáng lẽ giúp cho anh ta được thoải mái thì tôi lại để mặc cho sự im lặng tối tăm và nặng nề đè nặng giữa chúng tôi. Và bước chân chúng tôi vang trên mặt đường lát, bước chân anh ta lướt đi nhẹ nhàng như bước chân ông lão, bước chân tôi cố tình dậm chắc nịch và cục cằn để thoát khỏi thế giới bẩn thỉu này... cả hai tiếng bước chân hòa lẫn với nhau thần một tiếng vang mơ hồ.

Mỗi lúc tôi càng cảm thấy sự căng thẳng giữa chúng tôi tăng thêm. Thứ lặng thinh nhức nhối và đầy tiếng la hết nội tâm này giống như một dây đàn vĩ cầm lên căng sắp đứt. Cuối cùng, tiếng anh ta, lúc đầu ngập ngừng vì e sợ, xé tan sự im lặng đó.

"Tôn ông đã... tôn ông đã... thưa tôn ông... chứng kiến ở đó một cảnh tượng lạ kỳ... xin tôn ông thứ lỗi... xin tôn ông thứ lỗi cho tôi... đã gợi lại với ngài chuyện đó nhưng chắc hẳn ngài thấy cô ta thật là quái... và tôi thì rất lố bịch... Người đàn bà đó... quả thật là..."

Anh ta dừng lại. Có cái gì như siết lấy họng anh ta làm anh ta nghẹt thở. Rồi tiếng anh ta nhỏ hẳn đi, anh ta vội vã thì thầm:

"Người đàn bà ấy... thực ra là vợ tôi".

Chắc hẳn tôi đã rùng mình vì kinh ngạc nên anh ta nhanh nhẩu nói tiếp như muốn xin lỗi:

"Nghĩa là... đó là vợ tôi... đã năm năm, bốn năm trước... ở Giêrathem, mãi tận Hét, gia đình tôi ở đó... Thưa tôn ông, tôi không muốn ngài nghĩ xấu về nàng... Không phải xưa nay nàng vẫn như thế. Tôi đã làm khổ nàng... Tôi đã say mê nàng, mặc dầu nàng rất nghèo: ngay đến áo quần nàng cũng không có, không có gì, hoàn toàn không có gì... mà tôi thì giàu có... nghĩa là sung túc..., không giàu, hay ít nhất xưa kia tôi đã giàu có... và ngài có biết không, thưa tôn ông... có lẽ tôi - nàng nói đúng - tôi có tính tần tiện... nhưng đấy là ngày xưa, thưa tôn ông, trước khi xảy ra điều bất hạnh và tôi tự nguyền rủa mình về cái tính đó. Nhưng cha tôi và cả mẹ tôi đều như thế, mọi người đều như thế, đối với tôi một đồng xu cũng phải đổ mồ hôi sôi nước mắt mới kiếm được... Còn nàng thì nông nổi, thích những đồ vật đẹp, mặc dầu nghèo... Tôi luôn luôn trách móc nàng về điều đó... Lẽ ra không nên làm như vậy, bây giờ tôi mới biết, thưa tôn ông, vì nàng kiêu hãnh, rất kiêu hãnh. Không nên cho rằng vì muốn ăn diện mà nàng đã bán mình... chẳng qua là... chỉ cốt để làm khổ tôi, để dày vò tôi... bởi vì... bởi vì nàng hổ thẹn. Có thể nàng đã trở thành người xấu, nhưng tôi không tin như vậy... bởi vì, thưa tôn ông, trước kia nàng là một người rất tốt, rất tốt...".

Anh ta lau nước mắt và ngừng lời vì xúc động quá mạnh.

Bất giác tôi nhìn anh ta, và bỗng nhiên nhận thấy anh ta không có gì là lố bịch, và tôi cũng không để tâm đến cái lối xưng hô đầy vẻ nô lệ của anh ta, cái tiếng "Main Merr" (Tiếng Đức, nghĩa như "thưa tôn ông, thưa tiên sinh" - ND.) mà ở nước Đức, chỉ đám hạ lưu mới dùng để thưa gửi với tầng lớp trên.

Khuôn mặt anh ta nói lên rằng anh ta phải cố gắng như thế nào mới thốt lên lời và lúc này, khi đã gắng gượng bước đi một cách nặng nhọc lảo đảo, luồng mắt anh ta cứ dán xuống vỉa hè, tưởng chừng như nhìn thấy ở đấy, dưới ánh sáng lung linh, những lời anh đã đau đớn lắm mới thốt ra được từ cái cổ họng bị thắt nghẹn.

"Vâng, thưa tôn ông - anh ta thở dài và nói bằng một giọng rầu rĩ, khác hẳn lúc trước, hình như nó xuất phát từ một niềm bớt khổ đau hơn của tâm tâm anh ta - nàng rất tốt, ngay cả đối với tôi, nàng rất biết ơn tôi đã cứu vớt nàng ra khỏi cảnh bần cùng... và tôi cũng biết rằng nàng biết ơn, nhưng tôi... muốn chính nàng nói ra điều đó... cứ muốn nghe lại nữa... nghe lại mãi... Tôi thích thú được nghe nàng nói lên lòng biết ơn... Thưa ngài, thật là thích thú, thích thú vô chừng khi ta tưởng... tưởng rằng ta là người tốt nhất, torng khi, trong khi ta tự biết mình là người quá ư tồi tệ... - Tôi có thể cho hết tiền bạc của mình để được nghe nàng nhắc đi nhắc lại không ngừng những lời biết ơn... và nànglại rất kiêu hãnh và càng không muốn bày tỏ lòng biết ơn khi nhận thấy tôi đòi hỏi điều đó. Chính vì thế, chỉ vì thế... thưa tôn ông, mà tôi luôn luôn để nàng phải cầu xin... mà tôi không tự nguyện cho nàng cái gì... Tôi sung sướng khi, vì mỗi chiếc áo, vì mỗi giải băng, nàng phải tìm đến tôi và xin tôi như một con ăn mày... Trong suốt ba năm trời, tôi đã hành hạ nàng như vậy, mỗi ngày càng tệ hơn... Nhưng thưa tôn ông, chỉ vì tôi yêu nàng... Lòng kiêu hãnh của nàng khiến tôi mê thích, thế mà tôi vẫn muốn làm nhục lòng kiêu hãnh đó, thật là rồ dại chính là thằng tồi! Và khi nàng tỏ ý ham muốn điều gì, tôi liền nổi giận, nhưng thưa tôn ông, trong thâm tâm, tôi không giận dữ gì đâu: tôi sung sướng mỗi khi có dịp làm nhục bớt lòng kiêu hãnh của nàng, bởi vì... bởi vì chính tôi cũng không biết tôi yêu nàng đến chừng nào..."

Anh ta lại ngừng lời... Anh ta lại bước đi lảo đảo.

Rõ ràng là anh ta đã quên sự có mặt của tôi. Anh ta nói như máy, như trong một cơn mê, giọng nói mỗi lúc một to.

"Điều đó... tôi chỉ biết khi, lúc đó... vào cái ngày chết tiệt đó, tôi đã khước từ số tiền cho mẹ nàng, chẳng có bao nhiêu, rất ít thôi... nghĩa là tôi đã chuẩn bị tiền nong đầy đủ, nhưng tôi lại muốn nàng phải đến một lần nữa... một lần nữa để cầu xin tôi... vâng, lúc ấy tôi đã nói cái gì nhỉ?...

"Vâng, tôi nhận ra điều đó vào buổi chiều lúc tôi về đến nhà và nàng đã ra đi, và trên bàn có một mẩu giấy...

"Hãy giữ lấy đồng tiền chết tiệt của anh, tôi không cần gì ở anh nữa"... chỉ viết có thế, không còn gì hơn!

"Thưa tôn ông, suốt ba ngày ba đêm, tôi như một thằng điên. Tôi đã cho đi tìm khắp cả sông ngòi, rừng rú: bỏ ra hàng trăm quan tiền cho cảnh sát... tôi chạy khắp lượt các nhà, bà con, nhưng họ chỉ chê cười và nhạo báng tôi... vẫn biệt vô âm tín... Cuối cùng, có người từ làng bên cạnh mách tôi biết tin... họ đi gặp nàng... trên chuyến xe lửa cùng đi với một người lính... Nàng đã đi Bálinh.

"Ngay ngày hôm đó, tôi bổ theo tìm nàng... bỏ cả công cả việc, mất đến hàng nghìn quan tiền... chúng ăn cắp của tôi, viên quản lý của tôi, cả lũ...

"Nhưng, thưa tôn ông, tôi xin thề với ngài, chuyện tiền nong mất sạch không quan trọng đối với tôi...

"Tôi ở Bálinh phải đến một tuần lễ mới tìm thấy nàng trong đám người quay cuồng này... và tôi đến với nàng..."

Anh ta thở hổn hển.

"Thưa tôn ông, tôi thề với ngài... tôi không hề nói vợ nói nàng với nàng lời nào... tôi khóc... tôi quỳ sụp xuống và dâng tiền biếu nàng... tất cả gia tài của tôi, chính nàng sẽ là người cai quản hết, bởi vì, lúc đó tôi đã hiểu rõ... tôi không thể sống thiếu nàng. Tôi yêu nàng từng sợi tóc... cái miệng của nàng... thân thể nàng... tất cả, tất cả... và chính là tôi, tôi đã đẩy nàng rơi xuống vực, chỉ tại tôi...

"Nàng tới nhợt đi như người chết khi tôi đột ngột bước vào".

"Tôi đã mua chuộc mụ chủ của nàng, một con mụ ma cô, một con mụ xấu xa, một con đàn bà đê tiện... nàng đứng ở đó, sát bức tường trắng bệt... nàng nghe tôi nói:

"Thưa tôn ông tôi đã tưởng là nàng... vâng... nàng sẽ vui mừng khi trông thấy tôi... Nhưng khi tôi vừa nói đến tiền và tôi nói đến, tôi xin thề với ngài, chỉ cốt để chứng tỏ rằng tôi không thiết đến tiền bạc nữa... nàng liền nhổ toẹt nước bọt và rồi... bởi vì tôi chưa muốn bỏ đi, nàng gọi ngay người tình của nàng đến và cả hai bêu riếu tôi...

"Nhưng, thưa tôn ông, hết ngày này qua ngày khác, tôi vẫn lui tới những người thuê nhà đã kể hết cho tôi nghe... Tôi biết rằng, tên vô lại nó đã bỏ rơi nàng và nàng lâm vào cảnh túng thiếu và sau đó tôi lại đến một lần nữa... một lần nữa, nhưng thưa tôn ông nàng đã nhiếc mắng tôi và xé tan tờ giấy bạc mà tôi đã lén để lên bàn, và khi tôi trở lại lần nữa thì nàng đã đi mất...

"Thưa tôn ông, còn thiếu điều gì tôi không làm để tìm lại được nàng kia chứ?Thưa tôn ông còn thiếu điều gì tôi không làm để tìm lại được nàng kia chứ?

"Trong suốt một năm trời, tôi thề với ngài như vậy, tôi không biết thế nào là cuộc sống nữa; tôi chỉ có việc đi tìm, tôi tung tiền thuê người đi dò la cho đến lúc tôi tìm được nàng ở mãi Achentina... trong... một nhà thổ...

Anh ta ngập ngừng một lát; tiếng cuối cùng phát ra như một tiếng rên. Giọng nói của anh ta càng rầu rĩ hơn.

"Lúc đầu tôi thất vọng, nhưng sau đó tôi nghĩ rằng chính tôi đã đẩy nàng vào chốn ấy, chỉ tại tôi thôi, ... và tôi nghĩ nàng phải chịu đau khổ biết bao nhiêu, khổ thân nàng... bởi vì trước hết nàng là người kiêu hãnh... Tôi đi tìm luật sư, nhờ ông ta viết thư cho lãnh sự quán và gửi tiền... mà không nói cho nàng biết là ai gửi cho... ông ta chỉ viết là mời nàng trở về...

"Người ta điện cho tôi biết là mọi sự đã thành công... Tôi biết tên chuyến tàu... và tôi chờ nàng ở Amxtecđam.

"Tôi đến sớm hơn những 3 ngày; ruột gan tôi như lửa đốt... Cuối cùng, phút chờ đợi cũng tới... Chỉ mới nhận thấy khói con tàu ở phía chân trời lòng tôi đã tràn đầy vui suống, và tôi tưởng như không có cách gì chờ nổi con tàu buông neo, cập bến... chậm quá, chậm quá đi mất; rồi hành khách qua cầu tàu và cuối cùng là nàng... Tôi không nhận ra ngay... nàng nom khác hẳn... Tô son điểm phấn... như ngài đã thấy đấy... và khi nàng trông thấy tôi đứng chờ, mặt nàng tái hẳn đi... hai người thủy thủ phải đỡ, nếu không nàng đã ngã từ cầu tàu xuống...

Vừa đến bờ, tôi đã đến cạnh nàng... tôi không nói câu nào... họng tôi tắt nghẹn... Nàng cũng không nói câu nào... Và cũng chẳng nhìn tôi... Người khuân vác mang hành lý đi trước chúng tôi, và chúng tôi đi, đi mãi... Thế rồi bỗng nhiên nàng đứng lại và nói... thưa tôn ông, những lời đó nàng nói mới não ruột làm sao! Những lời ấy làm tôi nhức nhối, giọng nàng nghe sao mà buồn đến thế... "Anh vẫn muốn tôi là vợ anh ư, ngay cả bây giờ ư?"... Tôi nắm tay nàng. Nàng run rẩy nhưng không nói gì nữa.

"Lúc đó tôi cảm thấy rằng bây giờ mọi chuyện đã ổn thỏa... Thưa tôn ông, tôi sung sướng biết bao nhiêu. Tôi nhảy nhót chung quanh nàng như một đứa trẻ, đến lúc chúng tôi ở trong buồng riêng, tôi sụp xuống chân nàng... Chắc hẳn tôi đã nói với nàng vô vàn điều rồ dại, vì thấy nàng cười trong nước mắt và nàng vuốt ve tôi... một cách rụt rè, lẽ tự nhiên là phải như vậy...

"Phải, thưa tôn ông... lúc ấy tôi sung sướng biết bao... Trái tim tôi tan thành nước mắt. Tôi chạy lên chạy xuống thang gác, đặt một bữa ăn tối ở khách sạn... bữa tiệc cưới của chúng tôi... Tôi giúp nàng trang điểm... và chúng tôi xuống nhà, chúng tôi ăn, chúng tôi uống và chúng tôi sung sướng... Ôi! nàng mãn nguyện biết bao, như một đứa trẻ, nồng nhiệt bao nhiêu, hồn hậu biết chừng nào, và nàng bàn chuyện nhà chuyện cửa của chúng tôi... nói về cách sắp đặt mọi việc sao cho đâu ra đấy. Thế rồi!...!"

Giọng anh ta đột nhiên khàn lại và anh ta vung tay như muốn đập chết kẻ nào.

"...Thế rồi... ở đó có một tên bồi bàn... một kẻ xấu xa, một tên khốn nạn... hằn tưởng tôi say vì tôi như điên như dại, tôi nhảy nhót, tôi cười lăn cười lộn... Thực ra chỉ là vì tôi vui mừng quá mà thôi... Ôi! Tôi hài lòng mãn ý biết bao, và đúng lúc... lúc tôi thanh toán tiền hắn trả lời tôi thiếu hai mươi quan tiền theo hóa đơn. Tôi mắng hắn té tắt và đòi số tiền còn thiếu; hắn bối rối và đặt đồng tiền vàng lên bàn... Thế là... bỗng nhiên nàng phá lên cười... Tôi nhìn sững vào nàng, nhưng nét mặt nàng thay đổi hẳn... đột nhiên trở nên mỉa mai, cứng cỏi và độc ác.

"-Lúc nào anh cũng bủn xỉn như vậy à, ngay cả trong ngày cưới của anh và tôi", nàng lạnh lùng nói, giọng gay gắt và... và đầy vẻ thương hại.

"Tôi rùng mình và tự nguyền rủa tính chi li của mình. Tôi cố gượng cười, nhưng niềm vui của nàng đã biến mất... đã chết... Nàng đòi một căn phòng riêng... có thứ gì mà tôi không chiều theo nàng? Và suốt đêm, tôi nằm một mình, suy nghĩ đến những thứ sáng hôm sau sẽ mua cho nàng... đến những tặng phẩm tôi sẽ dành cho nàng... để tỏ cho nàng tôi sẽ không như thế nữa. Sáng hôm sau, tôi ra khỏi buồng rất sớm và khi bước vào buồng nàng... căn buồng đã... trống không... y như lần đầu tiên. Và tôi biết rằng trên bàn sẽ có một mẩu giấy... tôi chạy thẳng đến, cầu trời cho chuyện đó đừng xảy ra... nhưng... nhưng... nó đã nằm sẵn đó rồi... và ở trên..."

Anh ta ngập ngừng. Bất giác tôi dừng lại và nhìn anh. Anh ta cúi đầu xuống. Rồi thầm thì bằng một giọng khàn đục:

"Trên tờ giấy có viết: "Hãy để mặc tôi. Anh làm tôi ghê tởm".

Chúng tôi đã ra đến bến cảng và bỗng nhiên tiếng thở ầm ỳ của biển ở gần kề, vang lên trong im vắng.

Với những cặp mắt long lanh, như những con thú to lớn đen ngòm, những con tàu nằm đó, cái ở gần, cái ở xa, có tiếng hát từ đâu đó vẳng tới.

Không có gì rõ rệt, thế mà vẫn cảm thấy ở đấy có biết bao nhiêu sự việc, ở đấy có như là một giấc ngủ mông mênh và như giấc mơ nặng trĩu của một thành phố cuồn cuộn sức sống. Ngay bên cạnh, tôi vẫn thấy chiếc bóng của anh chàng, chiếc bóng run rẩy một cách quái dị ngay dưới chân tôi, lúc thì tỏa rộng ra, lúc thì co lại dưới ánh sáng chập chờn của những cây đèn lồng mờ đục. Tôi không thể nói điều gì, không một lời an ủi, không một câu hỏi, nhưng sự lặng im của anh ta bám lấy tôi, nặng nề và bứt rứt. Đúng lúc đó, đột nhiên anh ta run rẩy nắm lấy cánh tay tôi.

"Nhưng tôi sẽ không rời khỏi nơi này mà không có nàng cùng đi. Sau bao nhiêu tháng trời đằng đẵng, tôi đã tìm thấy nàng... Nàng hành hạ tôi, nhưng tôi không hề nản lòng... Tôi khẩn cầu ngài, thưa tôn ông, ngài hãy nói với nàng rằng nàng phải là của tôi, xin ngài hãy nói với nàng điều đó... Tôi hỏi thì nàng không nghe đâu... tôi không thể sống như thế này được... tôi không thể nhìn thấy những người đàn ông đến với nàng được nữa... Không thể chờ ở bên ngoài, trước cửa nhà cho đến khi họ đi ra... say sưa và cười cợt... Cả phố đều biết tôi rồi... Họ cười khi thấy tôi chờ... Điều đó làm cho tôi phát điên lên... Tuy vậy, chiều nào tôi cũng lại đến đó... Thưa tôn ông, tôi van ngài... xin ngài nói với nàng hộ tôi... Mặc dầu tôi không quen biết ngài, xin ngài giúp cho vì lòng yêu Chúa... xin ngài nói với nàng hộ tôi...

Bất giác tôi tìm cách gỡ cánh tay ra. Tôi rùng mình. Nhưng anh ta cảm thấy tôi lảng tránh nỗi bất hạnh của anh ta, bỗng nhiên anh ta quỳ sụp xuống giữa đường và ôm lấy chân tôi.

"Tôi khẩn cầu ngài điều đó, thưa tôn ông, ngài cần phải nói với nàng... Cần phải như vậy, nếu không... Nếu không sẽ xảy ra chuyện khủng khiếp... Tôi đã tiêu hết cả tiền để tìm nàng và tôi sẽ không để nàng ở lại đây... không để nàng còn sống... Tôi đã mua một con dao... Tôi có một con dao, thưa tôn ông... Tôi không muốn nàng ở lại đây nữa... không để nàng sống... Tôi không thể chịu nổi cái khổ hình này nữa... Thưa tôn ông, xin ngài nói với nàng..."

Anh ta lăn lộn như một thằng điên trước mặt tôi. Lúc đó hai người cảnh sát đi về phía chúng tôi trên đường phố. Tôi giật mạnh lôi anh ta lên. Trong chốc lát, anh ta nhìn tôi như một người loạn óc. Rồi anh ta nói bằng một giọng khác hẳn, khô khan:

"Ngài rẽ vào đường này. Rồi ngài sẽ đến khách sạn của ngài". Một lần nữa, anh ta nhìn tôi trừng trừng, đồng tử như ngập chìm trong một màu trắng và một khoảng trống đáng sợ. Rồi anh ta biến mất.

Tôi khép kín áo măng tô. Tôi run lên, mệt mỏi đến mụ người, một cảm giác choáng váng tê dại và đen tối, một trạng thái mộng du, một màu đỏ thẩm choáng ngập trong tôi. Tôi muốn suy nghĩ một chút, nghĩ kỹ về tất cả những điều đó, nhưng làn sóng đen ngòm của sự mệt mỏi dấy lên trong tôi và lôi cuốn tôi đi. Tôi lần về khách sạn, buông mình xuống giường và thiếp đi trong một giấc ngủ nặng nề của một con vật.

Sáng hôm sua, tôi không còn biết trong câu chuyện đã xảy ra phần nào là mơ, phần nào là thực và một cái gì đó trong tôi ngăn cản tôi không tự hỏi bản thân mình về điều đó. Tôi thức dậy muộn, cảm thấy mình là kẻ xa lạ trong một thành phố xa lạ, và tôi đi thăm một ngôi nhà thờ có những đồ khảm cổ nổi tiếng.

Nhưng mắt tôi như nhìn trong khoảng trống. Những gì đã thấy đêm vừa qua cứ trở lại trong tâm trí tôi một lúc một mạnh mẽ, và nó lôi cuốn tôi không sao cưỡng nổi, đến nỗi tôi đi tìm con đường và căn nhà đêm qua... Nhưng những con đường phố kỳ lạ đó chỉ hoạt động vào ban đêm; ban ngày chúng ẩn dưới những mặt nạ xám ngoét và lạnh lùng, mà chỉ có kẻ thông thạo mới nhận ra được. Tôi đã mất công tìm mãi mà không thấy. Mệt mỏi và thất vọng, tôi trở về khách sạn, vẫn bị săn đuổi bởi những khuôn mặt mà ảo giác hay hồi niệm khuấy động trong tôi.

...Chuyến xe lửa của tôi khởi hành lúc 9 giờ đêm. Tôi miễn cưỡng rời thành phố. Người khuân vác tới mang hành lý của tôi, và anh ta đi trước tôi, chúng tôi đi về phía nhà ga. Bỗng nhiên, đến một đoạn đường rẽ, tôi cảm thấy có cái gì đó nhói lên trong lòng; tôi nhận ra con đường ngang dẫn tới căn nhà đó; tôi bảo người mang hành lý chờ tôi. Người này lúc đầu còn ngạc nhiên, sau đó anh ta cười với một vẻ thân thiện xấc xược - tôi đi để nhìn lại lần cuối cùng con đường nơi đã xảy ra câu chuyện lạ lùng nọ.

Căn nhà kia rồi, trong bóng tối ảm đạm như hôm qua và dưới ánh trăng mờ, tôi thấy lấp lánh những ô cửa kính. Tôi muốn lại gần lần cuối cùng thì vừa lúc một bóng người lướt ra ngoài bóng tối. Tôi rùng mình nhận ra người đàn ông nép bên ngưỡng cửa và ra hiệu cho tôi tiến lên. Nhưng chợt tôi rùng mình và tôi trốn chạy thật nhanh vì hèn nhát, sợ mình bị dính líu vào một chuyện rắc rối nào đó và lỡ mất chuyến tàu.

Tuy vậy, đi đến góc phố, trước khi rẽ ngoặt, tôi còn nhìn lại phía sau một lần nữa. Khi cái nhìn của tôi bắt gặp người đàn ông, anh ta bật dậy, tôi thấy anh ta vội vã nhảy bổ vào cánh cửa và xô cửa đột ngột. Giữa lúc ấy, một ánh sáng kim loại lóe lên trong tay anh ta: từ chỗ tôi đứng, tôi không thể phân biệt đó là ánh đồng bạc hay là ánh con dao, dưới ánh trăng, lóe lên một cách nham hiểm giữa những ngón tay.

PHÙNG ĐỆ và LÊ THI dịch.