"Ai tự trên đời này

Hiểu khổ diệt trừ khổ

Bỏ gánh nặng giải thoát

Ta gọi Bà-la-môn."

(XXVI-Phẩm Bà-la-môn, Pháp Cú 402)

Tích Pháp Cú: Một người nô lệ trốn chủ đi tu rồi chứng A-la-hán. Một lần đi khất thực cùng Phật thì gặp ông chủ. Ông chủ đó túm áo bắt về. Đức Phật mới nói với ông chủ rằng:

- Này gia chủ, người này đã xong bổn phận rồi.

"Ai tự trên đời này

Hiểu khổ diệt trừ khổ

Bỏ gánh nặng giải thoát

Ta gọi Bà-la-môn."

(XXVI-Phẩm Bà-la-môn, Pháp Cú 392)

Ông chủ đó nghe xong thì hiểu đạo nên buông vị đó ra, không nghĩ đó là nô lệ của mình nữa. Có thể Phật dùng tâm truyền tâm tác động vào tâm vị chủ nô đó. Cũng có thể vị chủ nô đó hiểu đạo Phật. Nên khi Phật nói: "Bỏ gánh nặng giải thoát, Ta gọi Bà-la-môn" thì ông ta biết người nô lệ đó đã chứng đạo giải thoát.

Bài học kinh nghiệm

Bài học 1: Nô lệ là thiếu phúc sao chứng A-la-hán?

Bị làm kiếp nô lệ là thiếu phúc. Sao người nô lệ đó lại có thể tu chứng A-la-hán?

Theo "Tiểu Kinh Nghiệp phân biệt" (Trung Bộ Kinh) thì phúc sẽ tạo thành 7 món báu: (1) Nhan sắc - (2) Sức khỏe - (3) Giai cấp (dòng tộc) - (4) Tuổi thọ - (5) Trí tuệ - (6) Tài sản - (7) Quyền lực. Nếu phúc viên mãn như Đức Phật thì 7 món báu đó đầy đủ. Nhưng các vị A-la-hán thì phúc cũng chưa viên mãn nên có thể khuyết 1 hoặc 2 món báu. Vậy người nô lệ đó bị thiếu món báu: Giai cấp và Quyền lực.

Ta chú ý: Vị đó không còn là nô lệ nữa mới Tu chứng A-la-hán. Vậy giai đoạn đầu đời vị đó làm nô lệ có thể là vị đó trả nợ Ác nghiệp. Nếu thiếu phúc thì vị đó sẽ làm nô lệ cả đời mà không thể thoát.

Tôi không có Thiên nhãn nên không thể biết chính xác vị đó tạo ác nghiệp gì. Tôi chỉ có thể đoán mò rằng: "Khi xưa vị đó chửi ai là đồ nô lệ thối tha rồi nay bị quả báo. Hoặc kiếp xưa vị đó nợ ông chủ và thề nếu không trả nợ thì sẽ làm nô lệ cho ông ta. Thế nên đời này phải làm nô lệ cho ông đó đến khi hết nợ thì chạy thoát được rồi đi tu chứng A-la-hán".

Bài học 2: Đạo Phật không giai cấp

"Pháp Cú 379-380" có ông nhà nghèo tài sản có cái khố rách, cái cày và đi cày thuê kiếm sống. Sau đó vị đó tu hành chứng A-la-hán. Vậy vị đó là giai cấp tiện dân Thủ Đà La chuyên đi làm thuê và hầu hạ.

"Pháp Cú 143-144" có người ăn xin quần áo rách được Ngài A-nan thấy có thiện căn tu hành. Thế là Ngài khuyên người đó đi tu thì chứng A-la-hán. Vậy vị đó cũng là giai cấp Thủ Đà La ăn xin nghèo khổ.

Và Pháp Cú này có người nô lệ là giai cấp thấp kém nhất Chiên Đà La giống như thú vật. Họ là tài sản cho người giàu mua đi bán lại như con vật. Vậy mà vị đó tu cũng vẫn chứng A-la-hán.

"Đức Phật đã chứng minh cho ta thấy loài người là không có Giai cấp". Giai cấp dòng họ chỉ là cái cớ để các thế lực trên dao dẵm đạp thế lực yếu thế bên dưới. Đó là học thuyết mị dân khiến giai cấp nghèo khổ an phận, không phấn đấu vươn lên.

Ngày nay xã hội Ấn Độ vẫn thế. Dân số 1,4 tỷ dân mà 800 triệu con người sống nhờ trợ cấp lương thực. Đất nước khoa học kỹ thuật phát triển đặc biệt là lập trình máy tính. Ấn Độ đã phóng tàu vũ trụ thành công lên vùng tối của Mặt Trăng. Và là nước thứ 4 phóng tàu vũ trụ lên Mặt Trăng thành công sau Mỹ- Nga - Trung. Nhưng dân Ấn Độ mù chữ khoảng 400 triệu người (34,6%). Còn Việt Nam ta thì tỷ lệ mù chữ là 1%. Bởi vì sao? Bởi trẻ con giai cấp Thủ Đà La và Chiên Đà La không được phép đến trường. Luật pháp không cấm nhưng đi học sẽ bị con cái gia đình giai cấp trên kỳ thị. Ngoài ra 2 giai cấp đáy xã hội Ấn Độ không có ý chí phấn đấu vươn lên.

Bài học 3: A-la-hán để giải thoát thì phải chấm dứt hết mọi món nợ

Ta thấy ông chủ nô đã không bắt vị đó về tức đã xác nhận vị đó không còn nợ ông, không còn là nô lệ của ông. Vị A-la-hán đó đã chấm dứt món nợ với ông chủ nô và "đã làm xong bổn phận".

Thường thì nguyên tắc để một vị thánh nhập Niết Bàn là "mọi món nợ đều phải trả xong, mọi trách nhiệm và bổn phận phải hoàn thành". Thế nên Đức Phật trước khi nhập Niết Bàn bị đau bụng bởi nấm độc là để trả nợ Ác nghiệp chưa trả xong. Ngài Mục Kiền Liên bị đánh chết tan xương để trả nợ ác nghiệp khiếp xưa làm Đại Ác Ma Du-si phá tăng đoàn Phật Câu Lưu Tôn vẫn chưa trả xong.

Và vị A-la-hán này phải gặp ông chủ, được ông chủ xóa nợ thì mới "xong bổn phận" để được giải thoát.