THETIS VÀ ACHILLES

NHỮNG KÌ VỌNG LỚN LAO

Mở đầu chuỗi thần thoại về vấn đề gia đình, câu chuyện dưới đây cho ta thấy, thế nào là việc cha mẹ mong đợi quá nhiều (expect nothing less than everything - ND) từ con cái. Có lẽ, chủ đề nổi bật nhất trong thần thoại Hy Lạp này là tham vọng mà Thetis đặt lên con mình - mong muốn con trở thành một vị thần. Câu chuyện có cái kết buồn, nhưng có cái nhìn sâu sắc về kì vọng thầm kín, ước mơ và khao khát - những điều ta vô thức đặt lên vai con cái nhằm khiến chúng thực hiện, và đôi khi khiến chúng phải trả giá.

Thetis là nữ thần của biển cả bao la, cai quản mọi sinh vật sống dưới đáy biển thẳm sâu. Đến lúc bà lấy chồng, Zeus - vua của các vị thần - nhận được một lời tiên tri: Nếu kết hôn với một vị thần, Thetis sẽ sinh ra đứa con mạnh mẽ hơn cả ông ta. Lo sợ bị truất ngôi (ấn External Link ở cuối chương này để đọc bài viết chi tiết, phần CRONUS & HIS CURSE ON ZEUS để tìm hiểu thêm - ND), Zeus gả bà cho một người trần tên Peleus. Sự kết duyên có một không hai này hóa ra lại thành công, và hai vợ chồng sống với nhau khá êm ấm - dù đôi khi Peleus không ưa mấy thứ phép thuật siêu phàm của bà vợ; và thỉnh thoảng Thetis cảm thấy, đôi bên lấy nhau là không "môn đăng hộ đối".

Rồi đến một ngày, Thetis sinh được một thằng cu, đặt tên là Achilles. Bởi cha là người phàm nên cu cậu không được bất tử như mẹ, mà chịu sự quản lí của ba nữ thần số phận (the Fates - ND) như bao người trần mắt thịt khác. Tất nhiên, Thetis không hài lòng với việc này. Bà không muốn thấy cảnh chồng con già yếu rồi từ giã cõi đời, trong khi mình vẫn mãi trẻ đẹp với thời gian. Thế nên, Thetis bí mật mang đứa con còn đỏ hỏn tới sông Styx, bởi nước ở đây mang lại sự bất tử. Bà cầm một bên gót Achilles và nhấc cu cậu lên, nhúng xuống dòng nước, tin rằng con mình đã trở nên bất tử. Tuy nhiên, chính phần gót chân mà Thetis cầm lại không được nước sông Styx rửa qua, nên trở thành điểm yếu của Achilles.

Sau này, khi đã trưởng thành và gia nhập cuộc chiến thành Troia (the Trojan War - ND), Achilles phải nhận lấy cái chết chỉ vì một mũi tên. Mũi tên đó đâm ngay vào gót chân chàng, gây ra vết thương chết người. Đứa con lừng lẫy chiến công, vang danh muôn đời là thế, nhưng Thetis không thể qua mắt được các nữ thần số phận - biến đứa con phàm trần thành thần thánh bất tử.

---------- BÀN LUẬN ----------

Nhiều bậc cha mẹ mong con mình trở nên siêu phàm, mặc dù mong muốn đó thường không "đúng nghĩa đen" như của Thetis. Có thể ta không mong con cháu trường sinh bất lão, nhưng mong chúng nó xinh đẹp, tài giỏi, đặc biệt hơn con cái nhà khác, thậm chí là vượt lên trên giới hạn của người thường. Không đứa trẻ nào có thể đạt tới những kì vọng hoang đường ấy, và sẽ phải chịu đau khổ. Chúng chỉ là người bình thường, nhưng điều này lại bị bố mẹ xem nhẹ khi cố gắng biến con mình thành người phi thường. Ta cũng hay mong đợi rằng, con cái sẽ bù đắp cho mình - làm được những gì mình không làm được, hoặc trải nghiệm những thứ mình không có cơ hội trải nghiệm. Ta hi sinh vì con cái, nhưng lại với hi vọng rằng con cái sẽ đem đến ý nghĩa cho đời ta, thay vì để chúng đem đến ý nghĩa cho riêng đời mình. Ta ngay lập tức giận dữ và thất vọng khi thấy con cái mình lầm lỡ rồi ngã gục, hoặc không biết quý trọng những cố gắng của ta. Tất cả những điều trên đều có trong câu chuyện THETIS VÀ ACHILLES.

Thetis - một vị thần mong muốn đứa con trở nên bất tử như mình, chứ không mang thể xác phàm trần như cha nó - đại diện cho thái độ của một số người khi làm mẹ. Nhiều vấn đề sẽ nảy sinh nếu một người mẹ hoàn toàn kiểm soát con cái, không thể hoặc không bằng lòng để con chia sẻ lòng mình với người khác. Trước hết, sự kết duyên giữa Thetis và Peleus, đơm được trái ngọt Achilles, đã khắc họa một cuộc hôn nhân với xuất phát điểm là sự không tương xứng giữa đôi bên. Thetis cảm thấy mình cao quý hơn ông chồng, nên hi vọng đứa con sẽ giống mình. Đây là một vấn đề nan giải: Ta luôn mong muốn con cái có nguồn gốc, xuất thân cao sang nhưng không nhận ra rằng, cả cha và mẹ đều góp phần vào điều đó. Vấn đề này xảy ra khi hôn nhân không khiến ta hạnh phúc hay mãn nguyện. Giống như Thetis và con trai, một số người cha cũng hay "lí tưởng hóa" con gái mình, cố gắng chia rẽ chúng với mẹ để mối quan hệ cha - con gái được bền chặt, dù họ không nhận thức được việc làm đó (đọc câu chuyện 3 - ORION VÀ OENOPION - để tìm hiểu thêm - ND).

Tất cả những điều trên đều là vấn đề trong việc làm cha làm mẹ của người thường, không phải của thần thánh. Thần thoại đều đề cập tới người trần mắt thịt, dù nhân vật là các vị thần cao quý. Vậy, làm sao để đối mặt với việc cha mẹ kì vọng quá mức và kiểm soát hoàn toàn? Tự ta mang con cái đến bên đời, cũng chính là nợ chúng sự công bằng - nhất là về mặt cảm xúc. Nếu nhận ra được mình đang mong đợi quá nhiều ở con cái, ta có thể biểu hiện tình yêu thương, sự bao dung ngay cả khi con không đạt được như ta mong muốn; đồng thời cổ vũ con đi theo con đường của riêng mình, không phải con đường mà ta kì vọng. Cảm xúc sẽ không gây hại ai nếu kèm theo nhận thức và sự kìm chế. Cảm xúc trong vô thức sẽ dẫn tới hành động trong vô thức, khiến con cái bị tổn thương. Người làm cha mẹ, không có cuộc đời ai là hoàn hảo, nhưng đều nuôi hi vọng phi thực tế với con mình - một điều rất tự nhiên, rất "con người". Nhưng con cái không phải thần thánh cao siêu, cũng không tồn tại trên đời để đem lại vinh quang và sự bù đắp cho cha mẹ. Quay lại với sự kết duyên của Thetis và Peleus, có "sự nhúng tay đầy thông thái" của Zeus - mối quan hệ đặc biệt giữa người phàm và thần thánh này có thể giải thích về nguồn gốc mỗi con người. Từ khi sinh ra, mỗi đứa trẻ đều mang trong mình cả hai yếu tố (người và thần - ND) này. Nếu ta khắc sâu được điều này, để con cái lớn lên đúng với bản chất của mình thì THETIS VÀ ACHILLES đã khiến những bậc cha mẹ như chúng ta trở nên thông minh, cởi mở hơn. 

* Hình ảnh đầu chương (nguồn: The Art Archive/SuperStock): 

Tranh sơn dầu "Thetis Immerses Son Achilles in Water of River Styx" (tạm dịch: "Thetis nhúng con trai mình, Achilles, vào nước sông Styx" - ND) - Antoine Borel