(Chiều muộn ngày gặp mặt)

Gian phòng phía tây vốn là nơi ở của Cẩm Lan mấy năm nay – một căn phòng không quá lớn, trần thấp, cửa sổ nhìn ra giàn bông giấy hồng phai phía sân sau. Ánh nắng xế chiều rọi nghiêng, vẽ thành từng vệt vàng rực rỡ trên sàn gạch tàu loang màu. Trong phòng, chiếc bàn gỗ mộc đặt sát vách, bên trên bày la liệt sách vở, giấy tờ địa chính, một chồng sổ tay đã sờn gáy, ngăn kéo còn thò ra mảnh bản đồ vùng Hòa An bị gập góc.

Cẩm Lan vừa về tới nhà, thay áo khoác, rửa tay, chưa kịp ngồi xuống thì đầu óc đã vang vang những lời nói nhẹ như gió thoảng nhưng nặng như đá chạm đáy nước – ánh nhìn của Tiểu Nguyệt, câu trả lời dè dặt của nàng, và cả nụ cười trầm lặng sau cùng.

Nàng kéo ghế, ngồi xuống bàn, rút ra từ ngăn tủ chiếc hộp gỗ đen cũ kỹ, mở nắp. Trong hộp là mấy quyển tập nhỏ, một cây bút máy nắp bạc, và... một tờ đơn đã điền sẵn, mang dấu triện mờ của Sở Giáo dục tỉnh. Trên góc giấy, tên người đăng ký: “Trần Cẩm Lan”.

Đó là tờ đơn dự thi tú tài.

Nàng đã âm thầm điền, gửi và nhận được giấy báo dự thi hơn hai tuần trước – trước cả khi cha nàng nhắc đến hôn sự với nhà họ Nguyễn. Một quyết định đến rất nhanh, nhưng lại không bốc đồng. Bởi vì...

> “Mình không thể để cả đời người khác nói: cô Hai nhà họ Trần tỉnh dậy rồi mà vẫn ngốc.”

Nàng không muốn bị xem là “tai tinh may mắn tỉnh lại”, càng không muốn bị gả đi như một món đồ vừa mới sửa lại, chỉ biết nghe lời, chỉ biết im lặng. Dù cái thân thể này từng ngu ngơ ngẩn ngẩn mười mấy năm, nhưng nó từng là một thiên tài từ thuở bé. Và giờ đây, khi ý thức đã được đặt lại vào thân thể đó – với linh hồn là một sinh viên cảnh sát ưu tú của thế giới khác – nàng không có lý do gì để chấp nhận sự đánh giá thấp từ bất kỳ ai.

Ngày nàng tỉnh lại bên bờ ao sau trận té nước hôm đó, trí óc vốn rõ ràng hơn bao giờ hết, nhưng mọi cử động thì rệu rã, như thể vừa từ một đời khác bước về. Ký ức mới và cũ đan xen, nhưng kỳ lạ là, mọi con chữ, mọi phép tính, mọi lý luận... vẫn nằm nguyên trong đầu.

Không chỉ là kiến thức ở kiếp trước – ngành cảnh sát hình sự năm ba, thủ khoa đầu vào, tư duy phân tích tốt – mà còn là nền học lực cũ của thân thể này, dường như từ tấm bé đã được dạy dỗ bài bản trước khi bị té ngã.

> “Bộ não này… như một căn nhà từng đẹp đẽ, bị bỏ hoang lâu năm. Giờ cần phải dọn sạch và dùng lại.”

Và nàng đã bắt đầu.

Trước là khôi phục thể lực – mỗi sáng sớm, trước khi mặt trời lên, nàng ra sân sau tập chạy quanh vườn, chống đẩy, ép dẻo. Sau là luyện trí – mượn sách của ông Hội đồng, hoặc đi chợ sớm rồi ghé tiệm sách cũ, mua lại sách thi, đề luyện, văn mẫu, cổ văn, toán học, Pháp ngữ… Dù đã nhớ, nàng vẫn muốn học lại một lượt theo lối của nơi này.

____

Chỉ có nàng biết chuyện kỳ thi. Không một người nào trong nhà – kể cả ông Hội đồng Trần, hay cô hầu thân tín Tư Năm – hay biết việc Lan sẽ cùng lúc thi với cậu em trai cùng cha khác mẹ: Cẩm Hào.

Người trong nhà chỉ bàn tán về Hào, đặt kỳ vọng vào Hào – và lờ đi nàng như thể một cái bóng đã hết thời.

Cẩm Lan không để bụng.

Nàng không cần ai tung hô. Kết quả, sẽ là câu trả lời duy nhất đủ nặng để xóa sạch “mười mấy năm ngốc nghếch” mà thân thể này từng gánh chịu.

Nàng đặt lại tờ đơn vào hộp, khóa lại, đứng dậy. Gió chiều thổi vào làm rung khẽ mấy chậu lan trước cửa sổ.

> “Mình không làm vì danh. Cũng không làm để trả đũa. Mình làm, vì bản thân.”

Bên bàn trà ngoài hiên, ông Hội đồng Trần đang xem sổ sách vụ mùa. Khi Cẩm Lan bước ra, ông ngước nhìn. Không nói gì, nhưng ánh mắt ông không còn e dè như trước. Có gì đó vừa khẽ chuyển – một nén tin mỏng, chưa thành lời.

> Lời nói trong lòng: “Nếu cha biết con thi, cha sẽ lo, hoặc can thiệp. Nhưng con muốn lần này, con tự đi.”

Với người cha từng im lặng suốt quãng đời con gái sống trong mơ hồ, giờ đây chỉ cần một cái gật đầu nhẹ của ông cũng là một ngọn đèn sáng giữa căn nhà lặng gió.

Nàng nhớ ánh mắt của Tiểu Nguyệt. Ánh mắt ấy không mềm, cũng không lạnh. Nó như một tấm gương trong – soi ra được sự chừng mực, lễ nghĩa, và nỗi cô đơn không gọi tên.

> “Nếu sau này, em chấp nhận tôi. Tôi không muốn em nghĩ mình cưới một người từng bị thương nặng trong trí não.”

Nàng muốn kết quả kỳ thi này là câu trả lời danh dự – dành cho cha, cho chính mình, và cho người sắp gắn bó một đời.

Đêm ấy, trời quang mây mỏng. Cẩm Lan trải sách ra, tiếp tục học tới khuya. Ánh đèn dầu nghiêng bóng nàng lên vách gỗ, tay vẫn ghi, miệng thầm đọc.

Ngoài sân, trăng non lên, sáng như một tia hy vọng mới.

Và trong căn nhà to, yên ắng như thể không điều gì thay đổi, một người con gái đang âm thầm bước từng bước – dẫu nhỏ bé, nhưng đầy vững chãi – đến gần với tự do và giá trị thực của chính mình.

---
Đêm ấy, sau khi viết xong dòng ghi chú cuối cùng trong sổ tay, Cẩm Lan không lập tức đi nghỉ. Nàng gác bút, nhìn ra khoảng sân phía trước — nơi cây quế già vẫn đứng yên dưới ánh trăng mờ. Tĩnh lặng như thể mọi điều trong quá khứ đã nằm lại sau lưng, còn hiện tại… là một cuộc đời mới, cần được nàng cẩn trọng vẽ lại từ đầu.

Bên ngọn đèn dầu, nàng lật qua một trang giấy khác. Đây không còn là danh sách môn cần ôn, mà là bảng tổng hợp thông tin về các cấp bậc quản lý và hệ thống hành chính ở vùng này. Trong hơn một tuần qua, ngoài việc ôn luyện nội dung thi tú tài — gồm lịch sử, địa lý, toán pháp và văn quốc ngữ — nàng còn bí mật tìm hiểu thêm về bộ máy hành chính từ làng xã đến tỉnh thành.

> “Xã có hương chức, tổng có lý trưởng, tri huyện nắm một vùng… Phủ do tri phủ cai quản, trên là tỉnh trưởng. Mỗi vị trí đều có hệ thống phân công, cách vận hành riêng.”

Lan ghi chú kỹ lưỡng, những khái niệm mới này không xa lạ với nàng, chỉ là cần hệ thống hóa lại theo bối cảnh nơi đây. Dưới từng dòng, nàng còn gạch đầu dòng thêm một mục đích nhỏ:

> “Hiểu rõ hệ thống quản trị – để một ngày nào đó, khi cần thay đổi điều gì, mình không bị mù đường.”

Nàng không dừng lại ở hiểu biết lý thuyết. Ban ngày, tranh thủ lúc trời còn mát, Lan xuống sân tự rèn luyện thể lực. Chạy bộ vòng quanh giếng cổ, chống tay, leo dốc vườn sau… Thân thể này từng bị gọi là yếu ớt, từng là “đứa bé mười bảy tuổi ngốc nghếch”, nhưng nàng tin: ký ức từ kiếp trước cùng nghị lực mới sẽ vực dậy mọi định kiến.

Một chiều nọ, đang luyện tập, nàng vô tình nghe mấy người làm trò chuyện sau bếp:

> “Cô Hai nay siêng năng ghê… Mà thiệt hông đó? Tui nghe đâu tuần tới thi tú tài dưới tỉnh, không biết ai thi mà mấy thầy cô dưới đó xôn xao ghê.”

Nàng nghe vậy chỉ khẽ mỉm cười nhẹ rồi đóng cửa sổ, thổi tắt ngọn đèn. Trước khi nhắm mắt lại, trong bóng tối, Cẩm Lan tự nhủ một cách nhẹ nhàng – không phải như lời hứa, mà là một cách an ủi chính mình:

> “Không chắc mình sẽ đậu. Nhưng ít ra… mình sẽ thử. Sẽ cho bản thân một cơ hội, dù nhỏ thôi — để đứng lên, để làm lại, để không mãi sống dưới cái bóng mờ mịt của mười mấy năm qua.”

Gió ngoài hiên lùa qua khe cửa sổ. Bầu trời tháng Bảy lặng như một trang giấy chưa viết, còn nàng — bắt đầu chuyến hành trình đầu tiên, không vì ai khác… mà vì chính mình.