2/ Các phân hệ cấu trúc XH cơ bản

2.1 Cấu trúc XH-giai cấp

a)Khái niệm cấu trúc XH-giai cấp

Là sự phân chia cộng đồng dân cư thành các giai cấp trên sở sớ địa vị XH,chiếm hữu XH về tư liệu sản xuất và thu nhập để thấy đc các xung đột cơ bản trong XH.TRong Xh các giai cấp nương vào nhau mà có và đấu tranh với nhau để tồn tại.Do vậy phải chỉ ra sự khác biệt về vị trí,vị thế và vai trò của các giai cấp để thấy đc bản chất của các xung đột XH.

b)Biểu hiện cấu trúc XH-giai cấp

Trong các nước tư bản,giai cấp đc phân theo địa vị XH,chiếm hữu XH về tư liệu sản xuất và mức thu nhập.Các giai cấp gồm có:giai cấp tư sản,giai cấp địa chủ,giai cấp công nhân,giai cấp nông dân,giai cấp tiểu tư sản.Sự vận động của Xh tư bản đã dẫn đến sự phát triển k ngừng của giai cấp tư sản và công nhân cho đến Xh hậu công nghiệp chỉ còn đối mặt của 2 giai cấp này.Các giai cấp khác luôn có sự suy giảm tương ứng với sụ phát triển của 2 giai cấp trên.Ở VN chúng ta chỉ có 1 giai cấp CN và các tầng lớp dân cư như:nông dân,trí thức,những ng thợ thủ công và buôn bán nhỏ.Tất cả các tầng lớp dân cư trên đoàn kết thống nhất với giai cấp CN dưới sự lãnh đạo duy nhất của ĐCS VN đã xây dựng XH VN ổn định và phát triển vì sự phồn vinh của nhân dân.

c)Xung đột giai cấp trong XH

Biểu hiện dưới các dạng:

+Xung đột về lợi ích:các giai cấp luôn tìm mọi các để chiếm lấy lợi ích lớn dể củng cố sức mạnh vật chất cho giai cấp mình.Sự chiếm đoạt đó chủ yếu bằng các cách là:tứoc đoạt trực tiếp bằng bạo lực thông qua các cuộc CM,bóc lột sức lao động thông qua các hợp đồn lao động và sử dụng thương mại bất bình đẳng.

+Xung đột về địa vị XH:Các gia cấp luôn tìm mọi cách để chiếm lấy quyền lực XH để tăng cường sức mạnh cho giai cấp mình.Do vậy quyền lực XH là mục tiêu tranh giành của các giai cấp đã dẫn đến xung đột mạnh trong XH.

+Xung đột về tâm lý XH:các giai cấp có đời sống Xh khác nhau,có quan điểm,thái độ và cách sống khác nhau.Trong thưc tế các giai cấp đã khai thác nhau,lợi dụng nhau,coi thường và khinh rẻ nhau và thậm chí tiếm quyền công dân của nhau.Từ đó dẫn đến xung đột XH mạnh mẽ trong cuộc sống hằng ngày.

d)Ý nghĩa nghiên cứu cấu trúc XH-giai cấp

+Cho ta thấy đc bản chất của các xung đột cơ bản trong Xh và vị trí,vị thế,vai trò của các giai cấp trong đời sống XH.

+Làm cơ sơ cho nhà nước đưa ra những chính sách quản lý Xh có hiệu quả.Nhất là các chính sách an sinh XH.

2.2 Cấu trúc XH-dân tộc

a)Khái niệm cấu trúc XH-dân tộc

Cấu trúc Xh-dân tộc là sự phân chia cộng đồng dân cư theo dân tộc đã đc định hình trong lịch sử.Dân tộc đc hình thành bởi phân định sự khác nhau về những đặc trưng của các dân tộc trong một cộng đồng quốc gia-dân tộc như:giống người,khác biệt văn hoá,khác biệt lãnh thổ.Một Xh bao gồm nhiều dân tộc khác nhau cùng tồn tại và hoạt động theo một hệ thống thiết chế XH.

b)Xung đôt giữa các dân tộc

Các dân tộc cùng sống với nhau trên một vùng lãnh thổ nhất định,nhưng do sự phát triển k đồng đều dẫn đến quá trình đồng hoá giữa các dân tộc phát triển đối với các dân tộc phát triển,tao nên sự bất binh đẳng và mâu thuẫn giữa các dân tộc.Mâu thuần dân tộc thường bị các thế lực đối lập trong nước hoặc nước ngaòi lợi dụng,kích động và lôi kéo các dân tộc chống đối chính phủ và li khai làm rối loạn XH .Mâu thuẫn dân tộc chỉ có thể đc giải quyết thông quachính sách dân tộc trong hệ thống chính sách kinh tế-Xh của nhà nước.Đó là một chính sách đồng bộ trên tất cả các lĩnh vực Xh nhằm tạo ra sự bình đẳng giữa các dân tộc và xoả bỏ định kiến dân tọc trong tâm lý cộng đồng XH.

c)Ý nghĩa nghiên cứu cấu trúc XH

+Cho thấy bản chất của vấn đề dân tộc trong dsống XH,thấy đc bản sắc văn hoá của các dân tộc để có sự hoà đồng trong cộng đồng văn hoá chung.

+Cho chúng ta căn cứ đưa ra những chính sách đúng đắn nhằm đoàn kết các dân tộc tạo nên sức mạnh cho quốc gia.

2.3 Cấu trúc XH-dân số

a)Khái niệm cấu trúc XH-dân số

Là sự phân chia cộng đồng dân cư thành các lớp dân số theo cơ cấu dân số và thế hệ để thấy đc vị trí,vị thế,vai trò của các lớp dân số đó trong đời sống XH.Nội dung và các tham số chủ yếu để phân tích cấu trúc XH-dân số qua các giai đoạn phát triển của Xh là: các kiểu tái sản xuất dân cư,mức sinh.mức tử,mật độ dân số,di dân,tỉ lệ giới tính,cấu trúc Xh-thế hệ.Sự vận động của cấu trúc Xh-dân số phụ thuộc vào trình độ phát triển của XH,phù thuộc vào các quan hệ kinh tế văn hoá như:hoạt động sản xuất,tính chất của các quan hệ XH,các chuẩn mực văn hoá,các định hướng giá trị tâm lý xã hội của con người.Mặt khác,sự phát triển của Xh và quá trình tác động của xh và tự nhiên đều phụ thuộc vào tính chất vận hành của hệ thống dân số.

b)Biểu hiện của cấu trúc Xh-dân số

2 loại:

+Cấu trúc Xh-dân số theo cơ cấu dân số biểu hiện là các lớp dân cư theo độ tuổi khác nhau.

+Cấu trúc thế hệ đóng vai trò quan trọng,chi phối vf quyết định tính thống nhất hiêụ qua của hoạt động xh.Thế hệ dưới giác ngộ nghiên cứu của XHH là tần lớp ng có chung những hoàn cảnh Xh giống nhau.

c)Xung đột thế hệ trong cấu trúc XH-dân số

Do các nguyên nhân sau đây:

+Tính bảo thủ của thế hệ già,dẫn đến sự áp đặt của họ đối với thế hệ trẻ về nhận thức và hành động.

+Do khuyết tận của nền giáo dục đối với thế hệ trẻ,khiến họ nhận thức sai lầm về thế hệ trc,thậm chí phủ nhận vai trò XH của các thế hệ đi trc.

+Do vị trí và vai trò của mỗi thế hệ trong Xh quá bất bình đẳng(do các thiết chế Xh quy định).

+Do chuyển giao thế hệ chậm làm tính năng động Xh giảm.

d)Ý nghĩa nghiên cứu cấu trúc Xh-dân số

+Cho ta thấy đc vị trí,vị thế,vai trò của các lớp dân cư trong đời sống XH.

+Cho ta cơ sở đưa ra các chính sách XH đúng đắnchăm lo cho các tầng lớp dân cư cụ thể.

2.4 Cấu trúc xã hội-giới tính

a)Khái niệm cấu trúc XH-giới tính

Là sự phân chia cộng đồng dân cư thành các giới để thấy rõ vị trí,vị thế,vai trò của các giới trong đời sống XH nhằm tạo sự hoà đồng giới tính,mang lại hạnh phúc cho các gia đình.

b)Xung đột giới tính trong XH

Xh trú trọng đến 2 vấn đề cơ bản sau:

+Sự bất đồng tâm lý XH giữa các giới tính dẫn đến sự mâu thuẫn nhất định trong hoạt động của gia đình,tập thể và xã hội.Bất đồng này thường do các nguyên nhân là:sự khác biệt bản sắc nam nữ,sự khác biệt đặc tính tâm lý giới tính,sự khác biệt về địa vị XH,khác biệt về vai trò trong giáo dục thế hệ trẻ và tổ chức cuộc sống.

+Sự mất cân bằng giới tính ở phạm vi toàn xã hội hay ở những vùng,những miền nào đó sẽ là nguyên nhân dẫn đến các hành vi XH không lành mạnh ảnh hưởng đến sự phát triển chung của XH.

c)Ý nghĩa nghiên cứu cấu trúc XH-giới tính

+Cho ta thấy rõ bản chất của sự khác biệt giới tính để có cơ sở đồng cảm của các giới.

+Nghiên cứu cấu trúc Xh giới tính cho ta căn cứ để đưa ra các chính sách bình đẳng giới trong xã hội.

2.5 Cấu trúc XH-lãnh thổ

a)Khái niệm cấu trúc XH-lãnh thổ

Là sự phân chia cộng đồng dân cư sống theo các vùng lãnh thổ gắn liền với cơ cấu kinh tế và đc nhận diện theo đường phân chia ranh giới về lãnh thổ.Các vùng lãnh thổ có sự khác biệt nhất định về điều kiện sống,trình độ sản xuất,lối sống,đặc trưng văn hoá,mật độ dân cư,thiết chế xã hội cũng như có sự khác biệt về mức sống,thị hiếu tiêu dùng,thị hiéu nghệ thuật,phong tục tập quán xã hội.

b)Biểu hiện của cấu trúc XH-lãnh thổ

Chia thành 2 loại:

+Cấu trúc XH đô thị và cấu trúc XH nông thôn.Đây là sự phân chia trên cở sở phát triển của lực lượng sản xuất để thấy đc sự khác biệt trong hành động XH của các vùng.Tỷ trọng dân cư của vùng này cho thấy mức độ đô thị hoá và quá trình công nghiệp hoá XH diễn ra nhanh chậm thế nào và trình độ văn minh của XH đạt đến mức nào.

+Cấu trúc XH theo các điều kiện tự nhiên ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế thể hiện là sự phân chia các vùng kinh tế như:núi cao,trung du,đồng bằng và ven biển.Sự phân chia này cho thấy phương thức khai thác các điều kiện tự nhiên vào phát triển sản xuất dịch vụ,xã hội.

c)Ý nghĩa nghiên cứu cấu trúc XH-lãnh thổ

Nhằm thấy rõ sự khác biệt giữa các vùng,các miền lãnh thổ về trình độ phát triển sản xuất,kinh tế,VH-xã hội,khác biệt về lối sống,mức sống...từ đó có thể đề ra những giải pháp kinh tế,xã hội phù hợp với đặc điểm của từng vùng,từng miền,nhằm phát huy lợi thế của mọi vùng,mọi miền trong XH,tạo nên một động lực to lớn trong quá trình vận động,biến đổi và phát triển XH Việt Nam.

2.6 Cấu trúc XH-học vấn,nghề nghiệp

a)Khái niệm cáu trúc XH-học vấn,nghề nghiệp

Là sự phân chia cộng đồng dân cư theo trình độ học vấn và nghề nghiệp để thấy đc khả năng đảm bảo cuộc sống của các lớp cộng đồng dân cư này.Trình đọ học vấn của XH phản ánh trình độ phát triển văn hoá kinh tế và mức độ tiến bộ XH của một đất nước.Không những thế,trình độ học vấn của dân cư còn quyết định tốc độ phát triển của mỗi quốc gia.Sự chênh lệch về trình độ học vấn giữa các dân cư,giữa nam và nữ,giữa khu vực thành thị và nông thôn đã tạo ra sự phát triển k đồng đều về kinh tế,xã hội và văn hoá-tư tưỏng,tạo nên sự khác biệt giữa các loại lao động(lao động trí óc và lao động chân tay)...

b)Biểu hiện của cấu trúc XH học vấn và nghề nghiệp

Phân chia làm 3 lớp:

+Lớp có năng lực thấp;Những lao động phổ thông,những lao động có thời gian đào tạo nghề dưới 1 năm.Đối với lớp này,khả năng đảm bảo đời sống XH của họ thấp.

+Lớp có năng lực lao động TB:những lao động đc đào tạo từ trình độ CN kĩ thuật một năm trở lên đến trình độ cao đẳng.Lớp này có khả năng đảm bảo đời sốngTB.

+Lớp có năng lực lao động cao:những lao động có trình độ đào tạo từ ĐH trở lên.Lớp này có khả năng đảm bảo đời sống cao.

Tỷ trọng của các lớp dân cư trên có ý nghĩa rất quan trọng đối với XH,vừa cho thấy khả năng ứng dụng KHọc kĩ thuật vào phát triển kinh tế,vừa cho thấy khả năng đảm báo đời sống của dân cư.

c)Ý nghĩa của nghiên cứu cấu trúc XH-học vấn và nghề nghiệp

+Cho thấy đc khả năng phát triển XH và đảm bảo đời sống cho nhân dân.

+Cho thấy bản chất của thị trường lao động XH để các doanh nghiệp quyết định phương hướng hoạt động của mình.

+Làm cơ sở cho nhà nc hoạt đọnh chiến lược giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực XH.