TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

Câu 1: Trình bày nguồn gốc tư tưởng HCM. Trong những nguồn gốc đó nguồn gốc nào quyết định bản chất tư tưởng HCM?

1. Khái niệm

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng khẳng định: “TTHCM là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng VN, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo CN M – L vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại…

…TTHCM soi đường cho cuộc đấu tranh của nhân dân ta giành thắng lợi, là tài sản tinh thần to lớn của Đảng và dân tộc ta”

Khái niệm về TTHCM như trên thể hiện 4 nội dung sau:

- TTHCM là 1 hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về các vấn đề cơ bản của cách mạng VN, từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến cách mạng XHCN.

- TTHCM là sự vận dụng sáng tạo và phát triển CN M – L vào điều kiện cụ thể của nước ta.

- TTHCM là sự kết hợp của tinh hoa dân tộc và trí tuệ thời đại nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người.

- TTHCM là ngọn cờ thắng lợi của cách mạng VN trong suốt hơn 70 năm qua, và tiếp tục soi sáng con đường chúng ta tiến lên xây dựng 1 nước VN hòa bình thống nhất, độc lập, dân chủ và XHCN dưới sự lãnh đạo của ĐCSVN.

2. Nguồn gốc tư tưởng HCM

a) Tư tưởng và văn hóa truyền thống VN

- CN yêu nước và ý chí kiên cường trong dựng nước và giữ nước. Đây là dòng chảy xuyên suốt trong lịch sử, từ truyền thuyết cho đến các vị anh hùng tên tuổi: Thánh Gióng, Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Ngô Quyền, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo… là minh chứng hùng hồn. Đây là chuẩn mực cao nhất bảng giá trị văn hóa tinh thần, mọi trào lưu học thuyết bên ngoài tràn vào VN phải thông qua lăng kính này.

- Tinh thần nhân nghĩa, truyền thống đoàn kết, tương thân, tương ái. Do đất nước có vị trí đặc biệt, lại có tiềm năng cho nên kể từ khi lập quốc cho đến nay nước ta luôn bị nhòm ngó và hứng chịu nhiều cuộc xâm lăng của bên ngoài. Dân tộc VN sớm hình thành tính cộng đồng rất cao.

- Dân tộc VN có truyền thống lạc quan, yêu đời, có niềm tin vào sức mạnh của bản thân, tin vào chính nghĩa. Trong muôn vàn khó khăn thử thách, dân tộc ta vẫn luôn tin vào sức mạnh của dân tộc, tin vào khả năng trường tồn của dân tộc.

- Dân tộc VN cần cù, thông minh, biết lựa chọn tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Nhờ vào vị trí địa lý thuận lợi, cửa ngõ giao lưu hòa nhập với văn hóa đông tây và bắc nam, dân tộc ta sớm hình thành truyền thống cởi mở, hòa thuận và hiếu học.

Hồ Chí Minh là hiện thân sinh động về tất cả những truyền thống dân tộc nói trên

b) Tinh hoa văn hóa nhân loại

            * Tư tưởng văn hóa phương Đông

            - Nho giáo:

                        . Nho giáo có những yếu tố duy tâm lạc hậu như xem thường lao động chân tay và phụ nữ, song cũng có nhiều yếu tố tích cực, đó là triết lý hành động, tư tưởng nhập thế, giúp đời tu thân dưỡng tính, hiếu học, đề cao lễ giáo…

                        . HCM đã khai thác những yếu tố tích cực ấy trong việc rèn luyện đạo đức và phục vụ sự nghiệp cách mạng. Tùy từng hoàn cảnh mà tư tưởng nho giáo sẽ được vận dụng cho phù hợp.

            - Phật giáo:

                        . Phật giáo là một tôn giáo lớn, truyền bá vào VN từ rất sớm. Phật giáo có tư tưởng vị tha, từ bi, bác ái, xây dựng nếp sống trong sạch, giản dị, đề cao tinh thần bình đẳng, đề cao lao động chân tay, chống lười biếng.

                        . Phật giáo chủ trương sống gắn bó với cộng đồng, tham gia vào công việc của cộng đồng.

                        . HCM cho rằng Phật giáo đã đi sâu vào đời sống, tinh thần người dân VN, giúp con người sống thanh thản, hạnh phúc. Triết lý đạo Phật giúp con người tự rèn luyện.

            Trước khi đến phương Tây, HCM đã tích lũy cho mình vốn văn hóa. Vốn văn hóa này tạo cho Người một bản lĩnh, một ý chí kiên cường trước mọi thử thách.

            * Tư tưởng văn hóa phương Tây

            - Từng học ở trường tiểu học Đông Ba và Quốc học Huế, HCM làm quen với văn hóa Pháp “Tự do – Bình đẳng – Bác ái”.

            - Đến Mỹ tìm hiểu về bản tuyên ngôn độc lập của Jeffoson 1776.

            - Đến Anh tìm hiểu về bản chất của CNTB, các mâu thuẫn của CNĐQ, cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản và nỗi thống khổ của họ.

            - Đến Pháp tiếp xúc trực tiếp với tác phẩm các nhà tư tưởng khai sáng như tinh thần luật pháp của Môngtetxkiơ, khế ước xã hội của Rutxô…

            - HCM quan niệm Tôn giáo là văn hóa, điểm tích cực của Thiên chúa giáo là lòng nhân ái.

            - HCM còn hấp thụ được tư tưởng dân chủ và hình thành tác phong dân chủ trong tư tưởng và hành động thực tiễn.

c) CN Mac – Lenin, cơ sở thế giới quan và phương pháp luận của tư tưởng HCM

- Nhờ có thế giới quan và phương pháp luận của CN M – L, HCM đã hấp thụ và chuyển hóa những nhân tố tích cực và tiến bộ của truyền thống dân tộc và văn hóa nhân loại thành hệ thống tư tưởng của mình.

- Khi ra đi tìm đường cứu nước, HCM đã có một học vấn chắc chắn, tư duy độc lập. Đến với CN M – L là tìm đường lối cứu nước, cứu dân. Người nắm phần cốt lõi của bản chất rồi vận dụng sáng tạo chứ ko phải rập khuôn cái sẵn có.

d) Những nhân tố chủ quan thuộc về phẩm chất cá nhân của HCM

- HCM có tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, có sự quan sát tinh tế và có óc phê phán tinh tường, sáng suốt. Người ko để cái hào nhoáng bên ngoài đánh lừa.

- Người luôn khổ công học tập nhằm chiếm lĩnh vốn tri thức thời đại. Đặc biệt là khả năng xử lý, chuyển hóa những hiểu biết đó thành trí tuệ của bản thân.

- Người là một nhà yêu nước có ý chí nhiệt thành, có trái tim yêu nước thương dân, thương yêu người cùng khổ. Sẵn sàng chịu đựng gian khổ hoặc hy sinh cao nhất vì hạnh phúc của đồng bào.

3. CN Mac – Lenin là nguồn gốc quyết định bản chất của TTHCM.

- Trong quá trình tìm đường cứu nước, HCM đã tìm hiểu và nghiên cứu nhiều học thuyết, tư tưởng, Người đã so sánh, phân tích, đối chiếu và Người kết luận: “Bây giờ học thuyết nhiều, lý luận nhiều nhưng chỉ có CN M – L là chân chính nhất, chắc chắn nhất và cách mạng nhất”

- CN M – L là học thuyết về giai cấp và đấu tranh giai cấp của giai cấp CN, giai cấp TS ở các nước TB châu Âu, để thiết lập CNCS giải phóng triệt để giai cấp, XH và con người. CN M – L là đúc kết và phát triển trí tuệ nhân loại để nhận thức quy luật vận động và phát triển của thế giới để cải tạo thế giới phù hợp với quy luật của nó. Lý luận và phương pháp luận của CN M – L giúp con người tránh sai lầm chủ quan trong nhận thức và những vấn đề cuộc sống đặt ra.

- CN M – L là lý luận cách mạng tiên tiến nhất, nhân đạo nhất trong thời đại ngày nay. HCM hiểu rõ “để đạt được mục tiêu cách mạng phải dựa vào lý luận cách mạng khoa học của CN M – L”

- Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của Người, CN M – L luôn soi đường, chỉ lối cho từng bước đi của Người. Vì vậy, người luôn coi trọng nó. Theo Bác, CN M – L thật sự là “mặt trời soi sáng” cho con đường cách mạng VN, là cẩm nang thần kỳ để giải quyết công việc cho đúng đắn.

- Đối với CN M – L, HCM đã nắm vững phương pháp luận, biện chứng duy vật, phải học tập lập trường, quan điểm, phương pháp của CN M – L. Người đã tổng kết kinh nghiệm, phân tích một cách đúng đắn những đặc điểm của đất nước để từ đó đưa cách mạng đi lên thắng lợi. CN M – L luôn hiện diện trong cách nhìn biện chứng về mối quan hệ giữa 2 thời kỳ cách mạng VN.

- Xuất phát từ lý luận M – L và nguyện vọng giải phóng triệt để của nhân dân VN, HCM cho rằng CNXH là 1 tất yếu lịch sử “con đường tiến tới CNXH của dân tộc là con đường chung của thời đại, của lịch sử ko ai ngăn cản được”.