Câu 23. Thế nào là chứng minh, bác bỏ giả thuyết KH? Hãy trình bày các phương pháp chứng minh và bác bỏ giả thuyết.

* Thế nào là chứng minh, bác bỏ giả thuyết KH:

- Chứng minh bác bỏ giả thuyết là nội dung bản chất của công việc kiểm chứng giả thuyết.

- Chứng minh là 1 hệ thức suy luận, trong đó người nghiên cứu dựa vào những phán đoán mà tính chân xác đã được công nhận (luận cứ) để khẳng định tính chân xác của 1 phán đoán đang cần phải chứng minh (luận điểm).

- Bác bỏ: là 1 hệ thức chứng minh nhằm khẳng định tính phi chân xác của 1 phấn đoán.

* Phương pháp chứng minh giả thuyết: Có 2 phương pháp.

- Chứng minh trực tiếp: là phép chứng minh trong đó tính chân xác của giả thuyết được rút ra 1 cách trực tiếp từ tính chân xác của tất cả các luận cư, luận điểm đúng, luận cứ đúng và phương pháp đúng. Nghĩa là thực hiện 1 phép logic, là loại chứng minh thường gặp nhất trong NCKH.

- Chứng minh gián tiếp: là phép chứng minh trong đó tính chân xác của luận điểm được chứng minh bằng tính phi chân xác của phản luận điểm. Chứng minh gián tiếp được sử dụng khi ko có hoặc ko đủ luận cứ thậm chí ko cần phân biệt có đưa luận cứ hoặc ko. Gồm có:

+ Chứng minh phản chứng: phép chứng minh trong đó tính chân xác của giả thuyết được chứng minh bằng tính phi chân xác của phản luận điểm, tức là 1 giả thuyết được đặt ngược lại với giả thuyết ban đầu.

+ Chứng minh phân biệt: là 1 phép chứng minh gián tiếp trên cơ sở loại bỏ 1 số khả năng này để khẳng định những khả năng khác, do vậy còn được gọi là chứng minh bằng phương pháp loại trừ. Trong KHXH, chứng minh bằng phương pháp phân biệt là 1 cách chứng minh có nhiều thuyết phục

* Phương pháp bác bỏ giả thuyết

- Bác bỏ là hình thức chứng minh nhằm chỉ rõ tính phi chân xác của 1 phán đoán. Trong NCKH, đây là việc dựa vào kết luận KH đã được xác nhận để chứng minh cho 1 sai lầm của 1 giả thuyết. Bác bỏ là 1 thao tác logic hoàn toàn ngược với chứng minh, cho nên thao tác bác bỏ được thực hiện hoàn toàn giống phép chứng minh, bao gồm bác bỏ trực tiếp và gián tiếp.

- Chỉ riêng trường hợp bác bỏ trực tiếp, chỉ cần yêu cầu bác bỏ 1 trong 3 yếu tố cấu thành cấu trúc logic: hoặc luận điểm sai, hoặc luận cứ sai hoặc phương pháp sai, phương pháp bác bỏ giả thuyết là thực hiện 1 phép tuyển logic.