·Mục đích:

-Để thải trừ thuốc ra khỏi cơ thể. Thuốc là những chất ngoại lai tan mạnh trong lipid, không bị ion hóa, dễ thấm qua màng TB, gắn vào protein huyết tương và giữ lại trong cơ thể. Muốn thải trừ, cơ thể phải chuyển hóa thuốc thành những chất dễ bị ion hóa, ít tan trong lipid, khó gắn vào protein, khó thấm vào TB và dễ tan trong nước.

·Vị trí và enzym xúc tác

-Niêm mạc ruột: protease, lipase, decarboxylase

-Huyết thanh: esterase

-Phổi: oxydase

-Vi khuẩn ruột: reductase, decarboxylase

-Hệ TKTW: MAO, decarboxylase

-Gan: là nơi chuyển hóa chính, chứa hầu hết các enzym tham gia chuyển hóa thuốc

·Các phản ứng chuyển hóa

-Một thuốc A được đưa vào cơ thể sẽ đi theo một hoặc các con đường sau

+Được hấp thu và thải trừ không biến đổi

+Chuyển hóa thành chất B (pha I) rồi thải trừ

+Chuyển hóa thành chất B (pha I) rồi chất C (pha II) rồi thải trừ

+Chuyển hóa thành chất D (pha II) rồi thải trừ

-Các phản ứng ở pha I:

+Phản ứng oxy hóa nhờ enzym oxidase: có vai trò quan trọng nhất đặc biệt là sự oxy hóa qua họ enzym Cyt P450

+Phản ứng khử: nhờ các enzym reductase, dehydrogenase 

+Phản ứng thuỷ phân: thuỷ phân các liên kết este và amid bị bởi các enzym esterase, amidase 

+Kết quả:

üĐại đa số thuốc trở nên dễ tan trong nước hơn, giảm hoặc mất TD và độc tính vì các thuốc sẽ bộc lộ ra các nhóm chức COOH, OH, SH, NH2

üMột số thuốc vẫn còn TD: phenylbutazol→ oxyphenbutazol

üMột số thuốc sau khi bị chuyển hóa mới có TD hoặc độc tính: phenacetin→ paracetamol

-Các phản ứng ở pha II:

+Các chất có sẵn các nhóm chức -OH, -COOH, -NH2, -SH phản ứng liên hợp với các chất nội sinh (acid glucuronic, glutathion, acid sulfuric, glycin, acid acetic) tạo thành các chất có KLPT lớn, tan mạnh trong nước và không có TD sinh học. (Sự acetyl hóa 1 số thuốc có thể tạo thành dạng khó tan trong nước, VD: sulfanilamid)

+Các phản ứng liên hợp đòi hỏi năng lượng và cơ chất nội sinh.

+Ngoài ra, có một số thuốc hoàn toàn không bị chuyển hóa, đó là những hợp chất có cực cao (như acid, base mạnh), không thấm qua được lớp mỡ của microsom. Một số chất không cực cũng có thể không bị chuyển hóa (ether, barbital)

+Một thuốc có thể bị chuyển hóa qua nhiều phản ứng xẩy ra cùng một lúc (paracetamol) hoặc tiếp nối nhau (clorpromazin).

·{Các yếu tố làm thay đổi tốc độ chuyển hóa thuốc}

-Tuổi

+Trẻ sơ sinh thiếu nhiều enzym chuyển hóa thuốc

+Người cao tuổi enzym cũng bị lão hoá

-Di truyền

+Do xuất hiện enzym không điển hình 

+Isoniazid (INH) bị mất TD do acetyl hóa. 

-Yếu tố ngoại lai

+Chất gây cảm ứng enzym chuyển hóa: làm tăng sinh các enzym→ tăng hoạt tính chuyển hóa thuốc

+Chất ức chế enzym chuyển hóa: có TD ức chế, làm giảm hoạt tính chuyển hóa thuốc của enzym

-Yếu tố bệnh lý

+Các bệnh làm tổn thương chức phận gan sẽ làm suy giảm sinh chuyển hóa thuốc của gan, dễ làm tăng TD hoặc độc tính của thuốc

+Các bệnh làm giảm lưu lượng máu tới gan sẽ làm giảm hệ số chiết xuất của gan, làm kéo dài t/2 của các thuốc có hệ số chiết xuất cao tại gan