巴乃就是阿贵他们住的那个寨子，也是一个典型的瑶寨，不过我们才住了没几天，对村里的地形没什么概念。云彩这么一说，我真有点意外。

Ba Nãi chính là ngôi làng mà A Quý ở, cũng là một thôn làng người Dao điển hình, có điều, chúng tôi mới ở đó được có vài ngày, không quen thuộc địa hình trong làng cho lắm. Vân Thái vừa nói thế, tôi thật sự có chút bất ngờ.

"哪儿像了？"胖子把那图接过来，"你们这儿的村子，不是都差不多吗？"

"Điểm gì giống?" Bàn Tử cầm lấy tấm sơ đồ đưa qua, "Thôn làng của các em không phải đều na ná như nhau à?"

云彩也不敢说死，把图递给了阿贵，说道："阿爹，你看看。"我们也立即凑了过去。

Vân Thải cũng không dám nói chắc, bèn đưa tấm sơ đồ cho A Quý, nói: "Cha ơi, cha xem xem." Bọn tôi cũng lập tức sán lại gần.

阿贵看了看，一开始似乎也不理解，云彩把图换了个方向，然后和他用当地话说了几句，他才恍然大悟，挠了挠头道："咦！还真是有点像."

A Quý nhìn một lúc, mới đầu dường như cũng không hiểu lắm, Vân Thải bèn chỉ vào một chỗ trên sơ đồ, sau đó trao đổi vài câu bằng tiếng địa phương, anh ta mới bừng tỉnh, gãi đầu gãi tai nói: "Í chà! Thật đúng là có điểm giống."

我来了兴趣，到底偶们不是本地人，对于很多细节，不及世世代代生活在这里的人敏感。而且女人又特别的细心，就让她也指给我们看。

Tôi bắt đầu có hứng thú, suy cho cùng bọn tôi cũng không phải dân địa phương, có nhiều điểm không thể nhạy cảm bằng những người đã sống ở đây suốt nhiều thế hệ được. Với cả, con gái cũng vốn chu đáo tỉ mỉ hơn, nên bèn bảo cô bé chỉ cho bọn tôi xem xem.

本来我以为，可能单纯因为湖里的山势和巴乃四周的山势很像，所以导致村子的一些倚山建筑比较相似，但云彩一说，我就倒吸了一口冷气。

Vốn tôi tưởng rằng, có thể là do thế núi ở vùng hồ và thế núi xung quanh Ba Nãi tương đối giống nhau dẫn đến việc cấu trúc tựa núi của hai ngôi làng có thể cũng có vài điểm tương đồng mà thôi, nhưng khi Vân Thải vừa chỉ ra, tôi liền rùng mình một cái.

被指出的相似的地方竟然是路和篱笆。

Bởi vì điểm giống nhau, lại chính là các con đường và các hàng rào giậu.

云彩告诉我，她看这图的第一眼，就很明显地发现，我画的这个"湖底古寨"中的道路和篱笆的走势，和他们的寨子一模一样。这让她意识到异常，然后才开始发现村子的其他部分，也有很多地方是非常相似的。

Vân Thải nói với tôi, lần đầu tiên cô bé nhìn thấy tấm sơ đồ này, liền phát hiện ra rõ ràng hướng đi của các con đường và hàng rào trong "ngôi làng dưới đáy hồ" này giống y đúng thôn làng của bọn họ. Điểm này khiến cô rất lấy làm lạ, dần dần sau đó mới phát hiện ra một vài bộ phận khác của ngôi làng cũng có nhiều điểm rất giống nhau nữa.

我不可能回忆起巴乃寨子全部的青石路和台阶走向，但对阿贵房子附近的路有记忆，一参照，果然如此。只要把平面图换一个方向，立即就能找到阿贵家边上的几条小路，交叉方式和图上的真非常接近。

Tôi không có khả năng nhớ kỹ toàn bộ hướng đi của các con đường lát đá và bậc thang đá trong làng Ba Nãi, nhưng vẫn còn nhớ các con đường xung quanh ngôi nhà của A Quý, vừa thử tham chiếu lại, quả nhiên đúng là như thế. Chỉ cần xoay tấm sơ đồ mặt bằng này sang một hướng khác, lập tức có thể tìm thấy mấy con đường nhỏ gần nhà A Quý, những điểm giao lộ cực kỳ giống trong tấm sơ đồ này.

我的悲伤一下就全是冷汗，这就有点过了。这张平面图描绘的是一个沉在湖下的寨子，距今可能有几百上千年的时间了，但现在却发现，湖底的寨子和一座现实存在的寨子，有着无数的高度相似点，这他娘的是什么事啊？

Tôi suy nghĩ một lát liền toát hết cả mồ hôi lạnh, điểm này có chút quá đà rồi. Tấm sơ đồ này vẽ sơ lại mặt bằng ngôi làng dưới đáy hồ, ngôi làng đó đã bị chìm có lẽ phải đến trăm năm ngàn năm rồi, thế nhưng bây giờ lại phát hiện, ngôi làng dưới đáy hồ cùng ngôi làng đang tồn tại trong hiện thực lại có vô số điểm giống nhau cực kỳ, thế là thế quái nào?

虽然努力压制那种莫名的毛骨悚然，还是不可避免地打起哆嗦，直觉告诉我，这里可能有大问题。

Tuy đã cố gắng kìm nén cái cảm giác sởn da gà này xuống, nhưng tôi vẫn không khỏi run bắn lên, trực giác cho tôi biết, có lẽ đây là một vấn đề lớn.

吸了几口气把鸡皮疙瘩按回去，然后让云彩把所有的相似点都指出来，我必须判断哪些相似点可不可能是因为某种特殊的合理原因而形成。

Hít sâu mấy hơi trấn tĩnh lại, sau đó bảo Vân Thái chỉ rất hết những điểm giống nhau giữa hai ngôi làng, tôi phải xác định lại xem có phải những điểm giống nhau đó là vì nguyên nhân tự nhiên đặc thù nào đó hay không.

可能当时我的面色有点吓人，云彩看我这么认真，害怕起来，不敢说话。胖子拍了一下，让我不要吓到小阿妹，我才意识到自己失态了。

Có lẽ lúc đó sắc mặt của tôi có hơi dọa người, Vân Thái thấy tôi có vẻ nghiêm trọng như thế liền sợ hãi, không dám nói câu nào. Bàn Tử vỗ tôi một cái, bảo tôi đừng có hù dọa con gái nhỏ nhà người ta, tôi mới nhận ra mình có hơi quá đáng rồi.

我们从村口说起，一直说到村尾，越说我的心底越凉，意识到这不可能是任何的偶然可以做到的。从村口几个装饰牌坊的位置，到里面的大量青石路，篱笆，还有房子的排列，真的极为相似。

Chúng tôi bắt đầu xem xét từ cổng làng, cho đến cuối làng, càng nói, trong lòng tôi càng lạnh lẽo, nhận ra rõ ràng sự tương đồng này không thể nào là do ngẫu nhiên được. Từ vị trí mấy miếu thờ ngoài cổng làng, cho đến phần lớn những con đường lát đá bên trong, hàng rào giậu, cả cách sắp xếp nhà cửa, thực sự là quá giống nhau.

要造成这样的情况，只有一个可能，就是这个湖底的古寨和巴乃，是由同一个设计师设计的。

Nguyên nhân có thể tạo thành tình huống như vậy, chỉ có một khả năng, đó là ngôi làng cổ dưới đáy hồ và làng Ba Nãi đều do cùng một người thiết kế.

可是，村子怎么可能由设计师来设计？村子都是自然形成的，由千年来所有的村民自发进行调配，寻找最适合建房的地方，寻找最合理的路线，从而慢慢形成道路和房屋的布局。

Thế nhưng, ai lại có thể thiết kế ra làng được? Làng xóm hình thành một cách tự nhiên, trải qua hàng ngàn năm, những người thôn dân tự điều chỉnh, sắp xếp, tìm kiếm nơi xây nhà thích hợp nhất, tìm vị trí con đường thích hợp nhất, cứ thế, dần dần tạo thành cấu trúc nhà cửa phố xá.

最让我在意的是道路的高度相似。村子一旦形成，特别是山村，道路是在很长时间内都不太可能改变的东西，因而有"古道西风"一说。对于道路，村民做的最多是返修，不可能把整条路去掉，重新开一条。我们在很多山村里走的道路，大部分在两晋的时候就存在了。即使在杭州，那些山上的石道，也是很早的时候由寺里的和尚修造，现今政府做的，只是不断地返修。

Điều khiến tôi chú ý nhất là sự giống nhau về độ cao của con đường. Khi một ngôi làng đã được hình thành, đặc biệt là làng trên núi, đường phố là thứ khó có thể thay đổi nhất dù trong một thời gian rất dài, bởi vậy mới có lối nói "đường cổ gió tây". Các thôn dân cùng lắm cũng chỉ sửa chữa các con đường mà thôi, chứ không thể xóa sổ nguyên một con đường, rồi lại khai thông ra một con đường khác. Các con đường trên xóm núi mà chúng tôi từng đi qua, phần lớn đều đã tồn tại từ thời Lưỡng Tấn. Kể cả ở Hàng Châu, có nhiều con đường đá trên núi do các tăng nhân hòa thượng trong chùa tu tạc nên từ rất lâu trước kia, cho đến ngày nay, chính phủ cũng chỉ sửa chữa lại nó mà thôi.

所以，巴乃村子里的古道和湖底古寨的道路高度相似，本身是极不正常的，甚至可以说是诡异。对于我这个学建筑的人来说，更是煎熬，脑子里各种以前看过的东西在不停地翻滚，却不知道自己想找什么。

Cho nên, sự giống nhau về độ cao giữa các con đường cổ trong làng Ba Nãi và các con đường trong ngôi làng dưới đáy hồ chính là một điều hết sức bất thường, thậm chí có thể nói là quỷ dị. Đối với một kẻ học kiến trúc như tôi mà nói, càng suy nghĩ, thì bao nhiêu thứ trong đầu lại càng rối tung lên như mớ bòng bong, mà vẫn không biết mình đang tìm kiếm điều gì.

胖子还没有意识到我想得有多深，问："天真，你以前听说过这种事吗？"

Bàn Tử còn chưa nhận ra là tôi đã nghĩ xa đến thế, hỏi: "Thiên Chân, cậu từng nghe nói qua chuyện nào tương tự như thế trước đây chưa?"

我摇头让他别问，这不是单纯的"听说过"，出现两个相似结构的建筑群，历史上，这种事情只有一个人干过，就是汪藏海。他负责设计的曲靖城和澳门城市完全一样的，但那是城市级的范畴，城市是可以规划的，村庄则完全不同，我从来没有听说过哪里有两个完全相同的村子。

Tôi lắc đầu bảo anh ta đừng hỏi nữa, đây không phải chỉ đơn thuần là "nghe nói qua", hai quần thể kiến trúc có kết cấu giống hệt nhau, trong lịch sử, chuyện như thế chỉ có một người từng làm, đó là Uông Tàng Hải. Hai thành phố do ông ta chịu trách nhiệm thiết kế là thành Khúc Tĩnh và thành Áo Môn cũng đều hoàn toàn giống nhau, nhưng đó đã sang phạm vi thành phố rồi, thành thị còn có thể quy hoạch được, chứ làng xóm thì hoàn toàn khác, tôi chưa bao giờ nghe nói ở đâu có hai ngôi làng hoàn toàn giống nhau.

而且，如果两个村子都存在，还可以说是奇观，或者是某个隐世高人的恶趣味，然而现在i，一个存在，一个居然沉在湖底。

Hơn nữa, nếu như cả hai ngôi làng cùng tồn tại, có thể nói thật sự là một kỳ quan, hoặc là một trò đùa ác của một cao nhân ẩn thế nào đó, nhưng bây giờ, một ngôi làng còn tồn tại, một ngôi làng đã chìm dưới đáy hồ.

不管我怎么告诉自己，不要往复杂的方向想，但直觉总是告诉我，这里发生的事情，绝对不是单线的。我现在手里掌握的碎片，只不过是那颗"真相"洋葱的最外层。

Dù tôi có tự nhủ mình không được phức tạp hóa vấn đề lên ra sao, nhưng trực giác của tôi vẫn cứ cảnh báo rằng, chuyện đã xảy ra ở đây tuyệt đối không hề đơn giản. Hiện giờ trong tay tôi nắm giữ một mảnh nhỏ, chẳng qua chỉ là lớp vỏ mỏng ngoài cùng của củ hành tây "sự thật".

胖子见我没什么反应，又去问闷油瓶。闷油瓶也没回答他，似乎对这个不敢兴趣，只是看着图发呆。

Bàn Tử thấy tôi không có phản ứng gì, bèn đi hỏi Muộn Du Bình. Muộn Du Bình cũng không trả lời, như thể hắn không hứng thú với vấn đề này, chỉ ngồi đờ ra.

阿贵闪闪躲躲道："咱们传说过，都说村子原来不在那地方，而在羊角山里。说不定真像和胖老板说的，这下面得寨子就是我们的古寨，村子不是被火烧的，是被水淹了，然后咱们的老祖宗就道外面相似的地方，再按照原来的格局修了一个村子，反正这里的山和我们外面的山差不多啊！"

A Quý tránh né nói: "Theo truyền thuyết của chúng tôi, ngôi làng vốn ban đầu không ở vị trí đó, mà là ở trong núi Sừng Dê. Có khi cũng đúng như lời ông chủ Béo nói đấy, ngôi làng bên dưới đó có lẽ chính là làng cổ của chúng tôi, ngôi làng không phải bị lửa thiêu, mà là bị nước nhấn chìm, sau đó tổ tiên chúng tôi bèn ra ngoài, thấy thế núi cũng tương tự, bèn xây dựng lại một ngôi làng giống hệt ngôi làng nguyên gốc, dù sao thì núi ở nơi này với núi ở ngoài kia cũng na ná nhau mà!"

我对他道："除非你们的老祖宗对于堪舆学友很深的学问，否则，就算有意仿照，也很难仿照到这种程度。"

Tôi nói với anh ta: "Trừ phi tổ tiên các anh có nghiên cứu rất sâu về thuật phong thủy, bằng không, cho dù có phỏng theo, cũng rất khó có thể bắt chước giống đến mức độ này."

要达到这种相似，必须在原村没有被淹没的时候就进行精确的规划测量，当时的瑶民还处于未开化阶段，不可能有如此造诣。

Muốn đạt được mức độ giống nhau như thế này, phải tiến hành đo lường tính toán rất kỹ lưỡng ở thôn làng nguyên gốc khi nó còn chưa bị nhấn chìm, mà ngày đó người Dao vẫn còn đang trong giai đoạn chưa được khai hóa, không thể có tài nghệ đến mức ấy được.

云彩嘟嘴道："老板，你凭什么看不起瑶民？说不定就真有那么一个人呢！"

Vân Thái bĩu môi: "Ông chủ, dựa vào cái gì mà anh coi thường người Dao thế? Không chừng có một người như vậy thật thì sao!"

我苦笑，不是我想这么想，而是如果真这样，那么这事就复杂了，于是答道："即使有这么一个人也说不通，因为没有任何必要。瑶文化对于建筑的规划并不苛刻，何必非要搞得和以前的村子一样呢？这个村子的布局，本身并没有什么特别的隐含意义。"

Tôi cười khổ, không phải là tôi coi thường, mà là nếu điều này là thật thì sự việc phức tạp hơn nhiều, bèn đáp: "Cho dù có một người như vậy thật thì vẫn không hợp lẽ, bởi làm vậy hoàn toàn là không cần thiết. Văn hóa người Dao cũng không có quy định ngặt nghèo gì về kiến trúc xây dựng, vậy cần gì phải xây lại một ngôi làng giống hệt làng cũ làm gì? Kết cấu của ngôi làng này, bản thân nó vốn không mang ẩn ý gì đặc biệt."

中国有很多村子都是高人建设的，比如说浙江有个俞原村，就是刘伯温根据星象而造，整个村子时一个巨大的星盘。但现在这个湖底古寨的平面图非常没有规划，凭我的阅历，看不出蹊跷。

Trên khắp Trung Quốc có rất nhiều ngôi làng do cao nhân thiết kế, ví dụ như Du Nguyên thôn ở Chiết Giang, do Lưu Bá Ôn xây dựng dựa trên tinh tượng, cả ngôi làng là một bản đồ sao khổng lồ. Nhưng sơ đồ mặt bằng ngôi làng này lại hoàn toàn không có quy hoạch gì cả, dựa vào kiến thức của tôi, thì không thấy có gì kỳ hoặc trong này hết.

"你怎么想？"胖子问我道，"你肯定有点什么想法。"

"Cậu nghĩ sao?" Bàn Tử hỏi tôi, "Chắc chắn là cậu có ý tưởng gì rồi."

确实，我有一些推测，但推测其实是没有用的，于是摇头："我只是能肯定地说，这是故意而为的，而且花了大力气，因为普通的人，就是想修也修不到这种相似度。"我感到最难以理解的是，这样明显的事，当地竟没有传说。

Quả thực, tôi có một vài suy đoán, nhưng thật ra có suy đoán cũng chẳng ích gì, bèn lắc đầu: "Tôi chỉ có thể xác định, việc này là cố ý, hơn nữa còn tốn rất nhiều sức lực mới làm được, bởi vì người bình thường cho dù có muốn xây cũng không thể xây được giống đến mức độ này." Tôi cảm thấy điều khó lý giải nhất, đó là một sự kiện rõ ràng như thế này mà lại không có bất kỳ truyền thuyết nào nhắc đến.

阿贵他有好几代的记忆，他们的村子年代也非常久远了。也就是说，这种COPY行为发生的时间在更久以前。但从张家楼里的一些迹象判断，玉矿开采的时间不会太晚。湖水的倒灌，应该是在玉矿开采之后，否则矿坑不可能修起来。

A Quý có ký ức của bao thế hệ để lại, thôn làng hiện tại của bọn họ cũng có niên đại rất lâu rồi. Nói cách khác, hành động "copy" này đã xảy ra từ cách đây rất lâu. Từ một vài dấu vết trong Trương gia lâu mà phán đoán, thì thời gian khai thác mỏ ngọc cũng không quá muộn cho lắm. Nước hồ bị chảy ngược có lẽ là vì hành động khai thác mỏ ngọc này, bằng không hầm mỏ không thể nào tu sửa gì được.

三件事情，COPY 、湖水的倒灌、玉矿的开采，按发生的时间顺序排，应该是COPY早于玉矿开采，湖水的倒灌最后。

Ba sự kiện này, "copy", nước hồ chảy ngược, khai thác mỏ ngọc, sắp xếp lần lượt theo thời gian phát sinh thì có lẽ sự kiện "copy" xảy ra trước sự kiện khai thác mỏ ngọc, cuối cùng mới là sự kiện nước hồ chảy ngược.

也就是说，在玉矿开采之前，那个湖是不存在的。村子没有被淹没，即使已经荒废了，它也在那里。

Nói cách khác, trước khi mỏ ngọc bị khai thác, cái hồ kia không hề tồn tại. Ngôi làng không bị ngập, cho dù đã bị bỏ hoang, thì nó vẫn tồn tại ở đó.

那么，当地人应该就会知道，有两个一模一样的村子。就算其中一个后来被水淹了，但年代如此之远，至少会有传说。

Nếu như vậy, thì chắc chắn dân bản xứ phải biết đến sự tồn tại của ngôi làng giống như đúc đó, cho dù sau này nó có bị ngập, thì trải qua thời gian lâu dài như thế, ít nhất cũng phải tồn tại dưới dạng truyền thuyết.

而且，这种传说的辐射范围会很广，就是往外几十里的其他村里，也免不了有流传。

Hơn nữa, loại truyền thuyết này sẽ được lan truyền trong phạm vi rất rộng, ngay cả những ngôi làng ở bên ngoài cách đến mấy chục dặm, cũng không khỏi có sự lưu truyền.

阿贵却说没有任何传说提到过湖底的寨子。这个隐秘的古寨就好像是一个意外，在历史的行进中，完全地被人遗忘。

Thế nhưng, A Quý lại nói không hề có bất kỳ một truyền thuyết nào đề cập đến ngôi làng dưới đáy hồ. Ngôi làng cổ bí ẩn này cứ như thể là một ngoại lệ, hoàn toàn bị người đời quên lãng trong dòng chảy của lịch sử.