Chương 82


Đánh giá tiến triển sức khoẻ của Mao tốt lên hoá ra là lầm.

Khi bệnh phù biến mất, nhận thấy rõ là ông gày đi. Thân hình ông trông thảm hại. Bụng ông vốn to, thì giờ đây tọp đi, da ông nhăn nheo. Khuôn mặt tròn của ông tóp lại. Cơ tay, đặc biệt là tay phải teo hẳn đi, bắp chân nhão ra và mỏng đi.

Mao tin rằng, bằng cách tập thể dục sẽ hồi phục sức khoẻ của mình, nhưng ông quá yếu để có thể chịu được các bài tập cần thiết. Ông chỉ có thể di lại chậm chạp, đúng ra phải có người đỡ. Tôi để ý là đôi khi ông không thể làm chủ được nước bọt và nó chảy dài xuống cằm ông.

Ông bắt đầu phàn nàn về thị lực. Thiếu kính ông không thể đọc được. Nhưng cái mà tôi lo ngại hơn cả lại là sự teo cơ và cơn run rảy tự phát. Tôi sợ rằng một chứng bệnh mới được phát triển. Tôi muốn mời một bác sĩ thần kinh và một bác sĩ mắt. Mao chần chừ lâu, nhưng cuối cùng đồng ý để bác sĩ mắt tới. Việc khám tiến hành trong phòng làm việc của ông.

Theo yêu cầu của chúng tôi, bác sĩ Trương Tiểu Lâu giám đốc bệnh viện Bắc Kinh Đồng Nhân đến.

Bác sĩ Trương rất căng thẳng. Giống như mọi người, lần đầu tiên gặp Mao, sợ rằng khó gần ông. Chủ tịch tiếp ông bác sĩ với cách đùa thông thường của mình, hỏi các chữ cái trong tên của bác sĩ. Tiểu Thiết có nghĩa là xây dựng nhỏ, và Mao hứa rằng nếu bác sĩ điều trị tốt cho ông, thì bệnh viện Đồng Nhân sẽ nhận được toà nhà mới, to hơn.

Bác sĩ Trương khám xét đúng theo bài bản. Bác sĩ phát hiện vết đục nhỏ trong con ngươi mắt phải và cho là đục thuỷ tinh thể. Nhưng để làm sáng tỏ hoàn toàn cần phải có khám bằng thiết bị phức tạp, ông nói với Mao.

Mao mất kiên nhẫn.

- Cái này mất khá nhiều thời gian - Mao phàn nàn. Ông không muốn có thêm cuộc khám mới.

Nhưng thiếu khám xét quyết định, bác sĩ Trương không thể đưa ra được cách điều trị.

Khi tôi thất bại trong việc khuyên Mao khám thêm một lần nữa, tôi cầu cứu Chu Ân Lai giúp đỡ. Nhưng thủ tướng vẫn chưa quên lời buộc tội của Giang Thanh và từ chối đến. Ông sợ rắc rối mới. Chu khuyên tôi nên giữ bình tĩnh và tiếp tục thuyết phục Chủ tịch.

Mao vẫn cứng rắn như đá. Bác sĩ Trương không đến lần thứ hai nữa.

Mao gần như tất cả thời gian tiêu khiển với Trương Ngọc Phượng. Ngay lúc ông ốm, người phụ nữ này, như thiên hạ nói, đã trở thành cái bóng của ông. Bây giờ cô ta kiểm soát cả việc đến thăm chủ tịch, hạn chế cuộc gặp của ông với vợ cũng như với các nhà lãnh đạo cao cấp. Giang Thanh phải đấu dịu. ở Trương Ngọc Phượng bà ta biết rằng cái gì tới Mao đều phải qua tay cô ta. Để chiếm cảm tình, vợ Mao biếu những món quà của bà - đồng hồ, quần áo sang trọng của phương tây, vải vóc đắt tiền. Giang Thanh yêu cầu người phụ nữ trẻ thông báo cho chồng về bà chỉ những điều tốt nhất và để ông ấy tin rằng bà ủng hộ ông trong những bước đi chính trị gần đây, và lúc này lúc kia được gặp ông. Trương nhận quà và cố gắng thực hiện chúng. Tuy nhiên chừng nào trong chính trị Giang Thanh còn chưa mạnh, thì thường bối rối về việc được giao.

Trương Ngọc Phượng và tôi chưa bao giờ làm việc trôi chẩy với nhau, giờ đây quan hệ của chúng tôi hoàn toàn căng thẳng. Cô ta trong bữa ăn thường mang cho Mao một cốc nhỏ rượu mạnh. Tôi chống lại điều này, sợ rằng có thể quay lại cơn ho nặng. Mao cũng bỏ hút, không uống nhiều như trước, không nghe lời tôi. Thêm nữa, ông chứng minh rằng Mao đài làm ông ngủ say hơn. Trương lẽ ra có thể giúp đỡ, vì ảnh hưởng của đến Chủ tịch là không giới hạn, nhưng chính cô ta lại rất thích loại rượu này.

Chẳng bao lâu Trương Ngọc Phượng mang thai. Cuối năm 1972 ở nhóm Một mọi người đã biết điều này và một ai đó thậm chí tin là người cha tương lai của nó là Mao. Tôi, tất nhiên, biết rằng một người ốm nặng, gần lễ mừng thọ tám mươi tuổi, không thể sinh con được, nên không tham gia các cuộc bàn tán.

Cả Trương Diêu Tự lẫn Uông Đông Hưng yêu cầu tôi đảm bảo cho Trương Ngọc Phượng sự chăm sóc y tế tốt nhất. Tôi đề nghị bệnh viện nhà nước thuộc cơ quan an ninh của ngành đường sắt. Bệnh viện là tốt, và vào được bệnh viện này chỉ có những ca khó khăn, cho bệnh nhân đặc biệt. Trương Diêu Tự phản đối đề nghị của tôi. Trương Ngọc Phượng nói với anh ta rằng Mao muốn cô ta được chăm sóc đặc biệt và sẵn sàng trả tất cả mọi chi phí. Tôi phải quay sang bệnh viện liên hợp Bắc Kinh. Biết tôi phục vụ ở Mao, ở đó, cố nhiên là, đi đến kết luận rằng cả Trương Ngọc Phượng cũng có mối liên quan hệ với Mao, và thu xếp cho cô trong một phòng riêng tiêu chuẩn chăm sóc của nó thường được dành cho những nhân vật lãnh đạo chức vụ cao cấp. Thăm Trương Ngọc Phượng có cả nhiều nhân vật quan trọng. Trương Diêu Tự và Giang Thanh đi cùng nhai và mang quà, đồ ăn ngon và tã lót. Giang Thanh mong cô ta sớm khỏe mạnh và quay về công việc.

Trong khi Trương Ngọc Phượng nằm ở bệnh viện, thay thế cô ta là cô em gái út Trương Hữu Minh. Nhưng trở thành người trung gian giữa Giang Thanh và Chủ tịch, cô ta lại không thể làm được. Giang Thanh rất bồn chồn mong Trương Ngọc Phượng trở về.

Mao không phải là nhà lãnh đạo cao cấp duy nhất của Trung quốc mà sức khoẻ đang trở nên xấu. Những người sáng lập đảng cộng sản, sống sót sau cuộc Trường Chinh cũng đã già. Hầu hết họ dưới tám mươi tuổi.

Khang Sinh là ủy viên Bộ chính trị bị ốm nặng. Người ta coi khinh Khang Sinh vì sự độc ác và tàn bạo của ông ta. Giới cao cấp đảng cho rằng ông ta phải chịu trách nhiệm về nhiều cái cht của những người vô tội. Khi Tôn Minh, con dâu của Khang, tự sát năm 1967, thì hơn năm chục người đã bị bắt giam vì tội giết cô ta, gồm cả một bác sĩ phòng cấp cứu bệnh viện Bắc Kinh, người này, ngược lại, cố gắng cứu cô ta. Đồng thời với ông bác sĩ, người ta còm bắt một số người bảo vệ vì tội bao che. Người bác sĩ đã phải ngồi tù mười ba năm trước khi người ta tuyên bố ông vô tội và thả ra. Chỉ một số ít người thương tiếc Khang Sinh hoặc khóc khi ông ta chết.

Giữa tháng năm 1972, Chu Ân Lai nói với tôi là Khang Sinh bị ung thư. Chu muốn, chúng tôi thông báo tin này cho Mao.

Có tồn tại một quy tắc bất thành văn, là không một ủy viên thường vụ Bộ chính trị hoặc một nhân viên bộ máy Mao được tiến hành mổ xẻ thiếu sự đồng ý của Chủ tịch. Khang Sinh cũng không ngoại lệ.

Mao không cho phép mổ. Té ra Mao có sự định kiến thâm căn cố đế chống lại y học. Ung thư bất kể bộ phận nào, trừ ngực, đều không cần điều trị, Mao nói. Càng chữa ung thư, người bệnh càng chóng chết. Đừng cho bệnh nhân biết và cũng đừng mổ - lời của Mao - Lúc ấy người ta có thể sống lâu hơn, và làm việc gì đó như trước đây.

Nhưng Khang Sinh biết rằng ông ta bị ung thư. Các bác sĩ muốn mổ ngay. Khang thất vọng.

Do đó, người bệnh và bác sĩ của Khang phải đi đến thỏa hiệp. Sự gây mê được thực hiện không phải thông thường, nghĩa là, phẫu thuật được thực hiện không cần phép của Chủ tịch. Khi chọn phương pháp phẫu thuật đau đớn, bác sĩ theo dõi gây mê cục bộ đưa vào bàng quang qua ống tiểu và cắt khối u.

Tình trạng đau đớn của Khang Sinh cũng thuyết minh cho cả Chu Ân Lai. Ông và Mao tin rằng cũng làm như thế.

Mao từ chối chụp X-quang. Ông cho phép chúng tôi chỉ làm xét nghiệm.

Xét nghiệm Mao cho thấy bình thường, nhưng trong nước tiểu của Chu đã phát hiện thấy tế bào ung thư.

Việc đầu tiên là Uông Đông Hưng và Trương Xuân Kiều thông báo tin này cho Mao. Mao không tin, buộc tội bác sĩ, những người chỉ suốt ngày bới bệnh chỉ vì rằng họ chẳng có việc gì làm cả. Ông gọi tôi và yêu cầu kể xem như thế nào mà chỉ qua nước tiểu có thể xác định người bị bệnh ung thư. Theo Mao, Chu Ân Lai trông hoàn toàn khoẻ mạnh.

Cuối cùng tôi tìm được cách để Mao tin rằng Chu Ân Lai thực tế bị bệnh ung thư, rằng xét nghiệm - không phải là kết quả tưởng tượng của đám bác sĩ vô công rồi nghề. Nhưng Mao ra lệnh ngừng điều trị Chu Ân Lai. Ung thư không cần chữa, Mao lại khẳng định, mọi sự điều trị chỉ mang lại đau đớn và đau khổ về tinh thần. Hãy để bệnh nhân vào phòng và để người ta kết thúc cuộc đời một cách hạnh phúc - Mao nói - Nếu mà tôi bị ung thư, tôi cũng xác định là không chữa đâu

Ông chỉ thị chúng tôi ngừng khám cả ông. Các đồng chí xét nghiệm ở đây, xét nghiệm ở chỗ khác, lại đi tìm căn bệnh mới - Mao nói - Có trời mới biết được kết quả của các đồng chí đúng hay không? Đồng chí bác sĩ, chỉ thích mỗi một điều - làm quan trọng hóa vấn đề, làm nhặng xị lên, và không thể ngừng chừng nào chưa làm tất cả những người xung còn hết khổ. Tôi không muốn đồng chí cứ làm xét nghiệm nữa. Khám đơn giản thôi - thế là đủ rồi.

Mao không thay đổi quyết định của mình. Từ lúc đấy trở đi, ông phủ nhận tất cả cái gì tiến hành chẩn bệnh bài bản - không điện tâm đồ, không X-quang, không thử máu gì hết.

Dù rằng những mặc cảm riêng của tôi với Chu, tôi cũng như những nhiều người khác ở Trung Nam Hải, cực kỳ lo ngại cho sức khoẻ của ông. Chu là con người cực kỳ hoạt bát, nửa năm trời ngồi lỳ sau bàn làm việc, ít ngủ, điều hành công việc đảng và nhà nước. Những nhà lãnh đạo tốt nhất của đất nước đã bị gạt ra khỏi đảng. Chỉ còn lại những người kém cỏi, đúng như thế cả những người vấy bẩn trong cuộc đấu đá phe phái. Trách nhiện của Chu dần dần được mở rộng, ông đã nhận gánh nặng với Mao hơn bao giờ hết. Chẳng có người lãnh đạo nào khác có kinh nghiệm và sự nhẫn nại như Chu.

Uông Đông Hưng không bận tâm về sức khoẻ của Chu. Người duy nhất, người mà Uông thành tâm lo lắng, là Mao. Cái chết của Chu - đúng thế và cái chết của bất cứ ai khác - chẳng có giá trị lớn lao gì khi Mao con sống. Uông Đông Hưng khuyên tôi rằng cái gì không đáng giá chẳng nên sống thêm nữa. Tự Mao cũng có thể điều hành đất nước.

Đầu năm 1973, ở Mao lại phát sinh ra bệnh: nói năng khó khăn. Giọng ông trở nên nhỏ và khàn khàn, người ta rất khó nhận ra tiếng ông thậm chí của những người từng biết ông khá rõ. Thậm chí ngay cả sự quá tải nhỏ nhất cũng làm ông bị choáng. Chúng tôi đặt sẵn chai khí ôxy trong phòng ngủ của và phòng làm việc của ông. Mao hầu như không chuyển dịch, và do thị lực bị yếu đi, ông cũng ít đọc. Giang Thanh đề nghTrung hoa trang bị một phòng chiếu phim, và ông bắt đầu xem phim mang về từ Hồng Kông, Nhật bản và thậm chí từ Mỹ.

Nhưng Mao vẫn còn minh mẫn. Một lần ông nói cho phép Chu Ân Lai được phẫu thuật và tìm một ai đấy thay thế Chu.

Đến lúc hồi phục Đặng Tiểu Bình.

  Chương 83


Mao chưa bao giờ ôm ấp sự chống đảng đối với Đặng, cũng như đối với Lưu Thiếu Kỳ. Tháng 10 năm 1968, khi Lưu Thiếu Kỳ bị tước quyền lực và bị khai trừ ra khỏi đảng, Lâm Bưu và Giang Thanh đòi đuổi cả Đặng. Mao từ chối. Đặng là một người quản lý có tài, một người cộng sản tốt và vào tin chủ nghĩa Mác-Lê nin. Đặng, Mao nghĩ, dù sao chăng nữa chỉ thuộc đối tượng cải tạo và một lúc nào đó, có thể, Mao có thể lại sử dụng ông ta.

Đám tang Trần Nghị trở thành một dấu hiệu đầu tiên quay lại của Đặng. Trước thời gian này Mao bớt gần với tôi và không trao đổi bí mật của mình. Nguồn chính các thông tin chính trị quan trọng nhất cho tôi lại từ Uông Đông Hưng. Nhưng trong ngày tang lễ, tôi tình cờ nghe được cuộc nói chuyện của Mao với vợ goá của Trần Nghị. Khi ấy Chủ tịch kể rằng vụ việc Đặng Tiểu Bình không giống với vụ việc Lưu Thiếu Kỳ. Mâu thuẫn của Lưu là không dàn hoà được. Lưu là kẻ thù của nhân dân. Trường hợp của Đặng thì nhẹ hơn chỉ trong giới hạn mối quan hệ con người.

Bệnh tật của Chu là một trong những nguyên nhân quay lại của Đặng Tiểu Bình. Sau khi Lâm Bưu chết, tình hình chính trị càng phức tạp lên. Sự lãnh đạo của đảng được phân chia ra thành hai cụm chống đối nhau. Giang Thanh và các người tả khuynh phe bà - Trương Xuân Kiều, Vương Hồng Văn và Diêu Văn Nguyên là một phía, Chu Ân Lai ốm đau và nguyên soái Diệp Kiếm Anh - ở phía kia.

Sau sự cố đầu năm 1972, khi Chủ tịch, tỏ ra sẵn sàng trao vị trí lãnh đạo cho Chu Ân Lai, Giang Thanh đòi tìm bọn gián điệp quanh chồng bà, thì Mao dường như xa lánh thủ tướng. Ông sợ rằng Chu là người quá hữu - xét lại. Ngày 4 tháng sáu năm 1973, Mao phê bình Chu Ân Lai là không bàn với ông các vấn đề chính, chỉ giới hạn bằng các báo cáo về các vấn đề không cơ bản. Nếu tình hình không thay đổi, Mao nói, Trung quốc lại quay sang chủ nghĩa xét lại.

Năm tháng sau Mao lại phê bình Chu.

Giang Thanh tận dụng sự xa lánh của Mao đối với Chu, ra đòn mới tấn công vào thủ tướng - phát động chiến dịch dưới khẩu hiệu phê bình Lâm Bưu - phê bình Khổng Tử. Chu Ân Lai đóng vai trò Khổng Tử hiện đại.

Tình thế của Chu không thuận lợi. Tất cả sự chăm lo công việc hiện tại, đồng thời cuộc tán công của Giang Thanh và phe phái bà ta, và ông có thể biểu thị lòng trung thành của mình đối với Mao cho những người quanh chỉ khi chính Chủ tịch cho phép ông khả năng này. Nhưng Trương Ngọc Phượng là người gác cổng đặc biệt của Mao và không cho Chu gặp Mao. Chu có thể nói qua một vài lời với Chủ tịch trong thời gian tiếp các nhà lãnh đạo nước ngoài, nhưng các cuộc gặp như thế là hiếm hoi và ngoài ra ông không thu xếp được cuộc nói chuyện cởi mở.

Khi đó Chu Ân Lai cầu cứu sự giúp đỡ của hai thuộc hạ của mình ở bộ ngoại giao - Vương Hải Dung và Nency Đăng. Hai người phụ nữ này có thể tự do ra vào chỗ Mao đẻ báo cáo, nhưng phái vụ của họ rất phức tạp do sự có mặt thường trực của Trương Ngọc Phượng.

Khi sự xa lánh giữa Mao và Chu tăng lên, mà phe Giang Thanh, dường như tiến gần tới quyền lực tuyệt đối của Chủ tịch, thì việc cần thiết hồi phục cân bằng, xuất hiện trên chính trường. Tháng ba năm 1973 Mao gợi ý đưa Đặng Tiểu Bình quay lại chức vụ phó thủ tướng trước đây của ông, và Bộ chính trị đồng ý. Ngoài ra, Mao tiếp tục phục hồi nhiều người cự trào, những người đã bị đàn áp trong cách mạng văn hoá.

Việc thiếu ôxy trong cơ thể Mao trở nên thường xuyên hơn và nặng hơn, để ông có thể tham dự phiên họp đại hội X của đảng trong toà nhà Hội nghị đại biểu toàn Trung quốc, chúng tôi buộc phải đặt những chai ôxy trong lúc ông đi lại trên đường, trong phòng 118, trên diễn đàn, từ đó ông phát biểu, và trong bộ phận cấp cứu, được đặt bên cạnh phòng làm việc của ông. Chỉ sau khi kết thúc đại hội, tôi đã có một khoảng thời gian nghỉ đủ dài để quan tâm đến đổi chỗ vị trí trong giới lãnh đạo. Trong ủy ban trung ương mới được bàu có nhiều người tạo phản, những cựu thành viên tích cực của Cách mạng văn hoá. Nhưng hoàn toàn bất ngờ là người ta bầu cả một số đông các cán bộ cũ của đảng, những người từng bị đàn áp trong giai đoạn trước đây của phong trào. Trong số năm phó chủ tịch đảng chỉ có hai người, Vương Hồng Văn và Khang Sinh, từng là thành viên tiểu nhóm trung ương Cách mạng văn hoá. Ba người là những lãnh đạo cũ của đảng - Chu Ân Lai, Diệp Kiếm Anh và tướng Lý Đăng Sơn. Giang Thanh và những người tả khuynh của bà từ Cách mạng văn hoá nhận được ở cuối đại hội không nhiều quyền lực hơn khi trước đây. Mao kiểm soát sự tăng sức mạnh quyền lực của vợ mình.

Các xáo lộn chính trị tiếp tục diễn ra. Tháng 12 năm 1973 Mao triệu tập một loạt cuộc họp Bộ chính trị cùng với tư lệnh của tám quân khu để bàn việc trật tự luân phiên chỉ huy quân đội. Sau những cuộc thanh lọc hàng loạt trong thời kỳ Cách mạng văn hoá, sự thiệt hại kiểm sóat của đảng từ phía trung ương, thì quyền lực các tư lệnh tăng lên mạnh. Mao lo rằng chóp bu quân đội theo đuổi mục đích riêng của mình và trở nên khó bảo. Mao quyết định bỏ các viên tư lệnh từ các chỗ họ nắm giữ chuyển sang chức vụ mới, trong quân khu mới.

Sự trở lại của Đặng Tiểu Bình là một phần của chiến lược này. Khả năng điều hành có thể đưa quyền lực trả lại về trung ương.

- Tôi cho gọi một người lãnh đạo tài năng trở lại phục vụ - Mao tuyên bố trong cuộc họp chung với quân đội - đó là - Đặng Tiểu Bình. Chúng tôi đã ra quyết định về sự phục hồi cho ông ta chức vụ ủy viên Bộ chính trị và quân ủy. Bộ chính trị nắm những vấn đề với cơ chế quan trọng đời sống chúng tôi, với đảng, chính phủ, quân đội, nhân dân và giáo dục. Bộ chính trị gồm đủ các thành phần từ khắp miền đất nước - bắc, nam, đông, tây và trung ương. Tôi nghĩ rằng Bộ chính trị cầm một tổng bí thư, nhưng Đặng không muốn chức vụ này. Vì thế ông ta được bổ nhiệm là Tổng tư lệnh Quân giải phóng.

Đặng nhận luôn cả sự kiểm soát tư lệnh các quân khu và tỉnh.

Mao biết rằng có ai đó sợ viên tổng tư lệnh mới của ông.

- Ông ta - một người cương quyết, có khả năng bảy mươi phần trăm thời gian đương thời đã làm những việc hữu ích, và chỉ có ba mươi phần trăm là dở - Chủ tịch phát biểu - Đồng thời con người, tôi cho quay về - là thủ trưởng cũ cả các đồng chí, không phải chỉ mình tôi, mà cả cùng với Bộ chính trị đưa ông ta quay lại.

Sức khoẻ của Mao xấu đi. Ông không thể tham gia tất cả các cuộc họp Bộ chính trị được nữa, vì thế Nency Đăng và Vương Hải Dung thực tế là người liên lạc của ông. Chu Ân Lai thông báo cho ông tất cả những gì xảy ra trong cuộc họp, còn hai cô thì chạy đi chạy lại chuyển nhận tài liệu.

Như được biết, Mao vẫn nắm quân đội. Quyền lực của ông không giảm đi.

Giang Thanh và thuộc hạ của bà đã trả lời vai trò được mạnh lên của Đặng Tiểu Bình bằng cách tấn công vào Chu. Đầu năm 1971 chiến dịch phê bình Lâm Bưu và Khổng tử đạt được tới đỉnh cao. Ngày 18 tháng giêng Mao chấp nhận báo cáo của Giang Thanh Lâm Bưu con đường Khổng tử- Medusa và yêu cầu toàn dân học nó. Một tuần lễ sau, ở Bắc Kinh một phong trào mới rộng lớn và rầm rộ ra đời. Trên cuộc mit tinh Diêu Văn Nguyên là người đọc báo cáo. Và Giang Thanh, và Chí Cương, người đứng đầu trước đây bộ phận tuyên truyền của cận vệ trung ương, giờ đây là bí thư thú nhất đảng ủy đại học tổng hợp Thanh Hoa, và Tạ Thanh Nhị, phó bí thư tương lai đảng ủy đại học tổng hợp, đã nện một đòn chí mạng vào Chu Ân Lai và những nhân vật đảng hữu khuynh khác. Dù rằng cuộc mít tinh mục đích chống Chu, ông vẫn đến đó. Ông xin lỗi là ông không đến đó sớm hơn. Đám đông thét lên: Hãy học đồng chí Giang Thanh! Uông Đông Hưng, cũng có mặt ở đó, nói với tôi rằng Chu tỏ ra là người hèn nhát.

Chiến dịch của Giang Thanh phê bình Lâm Bưu - phê bình Khổng Tử đã không thành mode. Nhân dân Trung quốc đi đến mít tinh để ủng hộ hết phong trào chính trị này đến phong trào chính trị khác, bắt đầu từ năm 1949. Và mỗi phong trào sau đều gây hậu quả thảm khốc và xáo lộn hơn phong trào trước. Sau khi Cách mạng văn hoá liên tiếp chĩa vào hết kẻ thù này đến kẻ thù khác, thì đảng cộng sản lại bị gạt bỏ đi một phần mười, một con người có lúc được coi là người đồng chí chiến hữu thân cận nhất của Chủ tịch, đột nhiên lại thành người âm mưu lật đổ bằng mọi cách, nhân dân Trung quốc bắt đầu hoang mang. Mọi người ngán tận cổ chính trị và cảm thấy ghê tởm với nó.

Giang Thanh và phe cánh bà cố gắng gạt Chu Ân Lai và giành quyền kiểm soát đảng, chính phủ và quân đội. Nhưng mọi người từ chối đi theo họ.

Lúc ấy Mao bắt đầu phê bình Giang Thanh. Ngày 20 tháng ba 1974 ông viết cho vợ Đối với chúng ta tốt nhất là đừng gặp nhau nữa. Suốt một năm trời, tôi đã dạy bà nhiều, nhưng bà vẫn cứ phớt lờ. Như thế thì tư tưởng nào để chúng ta gặp nhau? Có những quyển sách Mác-Lê nin - trong số đó có cả của tôi - nhưng bà không chịu đọc chúngbmm cách nghiêm túc. Tôi đã tám mươi mốt tuổi rồi, tôi ốm nặng, nhưng bà vẫn không thấy chú ý đến điều này. Bây giờ bà chỉ thu vén nhiều đặc quyền, nhưng bà sẽ làm gì sau khi tôi chết? Bà giống những người không thảo luận với tôi những vấn đề chính, mà hàng ngày chỉ báo cáo những việc đơn giản nhất. Bà hãy nghĩ về điều này đi..

Tôi quá bận nên không kịp theo dõi các sự kiện. Quan tâm của tôi tập trung vào Mao. Sức khoẻ của ông ngày càng làm tôi lo lắng thêm hơn.

Chương 84


Tháng sáu năm 1974, chúng tôi hiểu rằng Mao đứng trên ngưỡng cửa cái chết.

Ngay từ đầu năm Mao không thể nhìn thấy ngón tay mặt mình. Ông chỉ phân biệt được sáng và tối. Giọng nói của ông hoàn toàn bị nghẹt. Cơ tay và chân bị teo mạnh hơn.

Sự thù địch của Mao với y học cũng không giảm bớt. Khi tôi khuyên ông ta đẻ cho cácchuyên gia khám, ông chửi mắng các bác sĩ. Cuối cùng ông đồng ý chập nhận bác sĩ nhãn khoa và toán bác sĩ thần kinh học. Trương Ngọc Phượng nghe về trình độ của bộ phận nhãn khoa đại học y khoa Tứ Xuyên và đề nghị mời các chuyên gia từ đó. Tôi tán thành. Mao đồng ý khám, nhưng chỉ qua loa thôi. Tôi mời về Bắc Kinh bác sĩ Phương và bác sĩ La ở trường y khoa, đại học tổng hợp tây Trung quốc, được đổi tên từ đại học y khoa Tứ Xuyên. Trong lúc chờ Mao gọi, họ bắt đầu làm việc ở bệnh viện số 305.

Khi đó, khám cho Mao là hai bác sĩ thần kinh Hoàng Khắc Vân và Vương Tinh Đỗ. Trước khi viết kết luận cuối cùng, họ quyết định trao đổi ý kiến. Mao yêu cầu báo cáo bằng văn bản. Ông không muốn gặp họ lại nữa.

Tôi gặp Hoàng và Vương. Thoạt đầu họ cho rằng Mao mắc chứng bệnh Parkingson hoặc chứng run rẩy. Nhưng khi thảo luận kết quả khám lại nẩy ra một vấn đề khác. Bác sĩ cho rằng ở Mao có sự tổn thương rất hiếm gặp dây thần kinh chuyển dịch, bệnh teo cơ cục bộ, được người phương tây biết dưới tên gọi là bệnh Lou Herig. Bệnh này là hậu quả của cơ thể yếu, có thể, là chết những tế bào thần kinh cơ động của phần giữa thuỳ não, cái đó điều khiển cơ ở cuống họng, thanh quản, lưỡi, màng rung, cơ liên sườn, tay phải và tay trái. Họ muốn nghe các bác sĩ khác và chỉ khi đó họ mới có kết luận cuối cùng. Và yêu cầu cũng mời về Bắc Kinh bác sĩ Trương Nguyên Chân, bác sĩ trưởng bộ phận thần kinh học, đại học y học số 1 Thượng Hải.

Trương Nguyên Chân đến. Nghiên cứu kết quả khám, ông đồng ý với bác sĩ Hoàng và Vương. Mao gặp phải căn bệnh hiếm gặp đến nỗi bác sĩ Trương Nguyên Chân chỉ gặp hai trường hợp tương tự trong 30 năm hành nghề của mình. Nguyên nhân bệnh vẫn chưa rõ, hiện tại vẫn chưa có thuốc chữa.

Chúng tôi cố gắng dụ đoán xa hơn. Do không có kinh nghiệm riêng, chúng tôi tìm đọc cái tài liệu nước ngoài. Kết quả cũng không hứa hẹn. Như các nguồn thông tin y học phương tây viết về trường hợp này, thì việc liệt phần bên phải thân Mao, có nhiều khả năng, sẽ tiếp diễn. Dần dần ông sẽ mất khả năng đi lại. Phần đông người bệnh chết trong vòng hai năm. Mao cũng đã đến giai đoạn này. Trong hai năm tới, sẽ bị liệt cổ họng, thanh quản và lưỡi, ông buộc phải ăn qua đường mũi. Mặt khác, người bệnh luôn bị đe doạ ngất và tái phát viên phổi. Tại giai đoạn vuối cùng thì việc nói năng là không thể. Màng rung và cơ liên sườn, điều khiển thở cũng bị liệt. Quy trình chữa bệnh thông thường cũng có thể làm sống thêm, nhưng không lâu. Mọi hoạt động phải được theo dõi cẩn thận, bởi vì người bệnh rất dễ bị ngã và gẫy xương.

Tôi choáng váng. Cái chết Mao không thể tránh khỏi, từ nay đến khi chết không quá hai năm. Vương Thế, Hồ Thư Đông, được bổ xung vào nhóm bác sĩ riêng của Mao, cũng hoảng. Chúng tôi có thể lập báo cáo chẩn đoán như thế được không? Miêu tả căn bệnh bằng lưỡi để Mao và các nhà lãnh đạo cao cấp hiểu, là gần như không thể được. Và chúng tôi chưa khi nào có thể thông báo cho Mao rằng ông sẽ chết trong hai năm gần đây.

Đầu tiên chúng tôi nói chuyện với Uông Đông Hưng. Nhưng Uông không hiểu gì về y học hiện đại và không thể hiểu chúng tôi nói gì. Uông chỉ ngạc nhiên, làm sao nào mà Chủ tịch lại mắc căn bệnh hiểm nghèo như thế, và chẳng thể nào tin là Mao chỉ sống tối đa hai năm nữa. Đây là tất cả những gì mà các đồng chí có thể nói sau tất cả các xét nghiệm phải không? - Uông lắc đầu - Không, các đồng chí cần phải làm một cái gì đó thêm nữa.

Hôm sau chúng tôi gặp nguyên soái Diệp Kiếm Anh, và, bằng mô hình giải phẫu người, chỉ cho ông, mắt não và thuỳ sau làm việc như thế nào. Ông chăm chú nghe sự giải thích của chúng tôi, đặt ra các câu hỏi và xem kỹ mô hình. Diệp Kiếm Anh luôn luôn tin bác sĩ, ông hiểu lời giải thích của chúng tôi hơn mọi nhà lãnh đạo khác. Diệp đồng ý rằng vấn đề mắt của Mao ít nghiêm trọng hơn sự suy thoái trung tâm điều khiển vận động. Nếu bệnh mù của Mao là do đục thuỷ tinh thể, thì có thể phẫu thuật. Nếu với mắt lại một cái gì đó khác, thì khi ấy Mao mù hẳn. Nhưng vấn đề tế bào thần kinh vận động, ông đồng ý, đúng là nghiêm trọng. Ông đề nghị thành lập một sự tham khảo y tế trong các vùng chính của đất nước để biết các bệnh nhân khác có cùng chứng bệnh như thế và thử chữa họ. Lúc đó chúng tôi có thể sử dụng phác đồ tốt nhất áp dụng cho Mao.

Sau đó chúng tôi báo cho Chu Ân Lai. Sức khoẻ của ông cũng nguy kịch. Ông biết rằng cần phải phẫn thuật, nhưng lại buộc phải chờ Mao cho phép. Những xét nghiệm mới cho thấy một lượng máu lớn trong nước tiểu - đôi khi tới 100 cc trong một ngày. Bác sĩ muốn ra tay ngay. Chu cũng muốn mổ, nhưng chỉ với sự đồng ý của Mao. Cuối cùng Đặng Dĩnh Siêu can thiệp. Mao say đắm đuối một phụ nữ trẻ - cô thí nghiệm viên tên Lý, nhân viên cũ nhóm chúng tôi, một thời thường gặp gỡ với Chủ tịch. Bởi vì cô ta không phải bác sĩ, vì vậy không thể buộc tội cô ta là hù doạ bệnh nhân của mình, Đặng Dĩnh Siêu quyết định yêu cầu cô nói chuyện với Mao về việc mổ cho Chu.

Chỉ sau khi nói chuyện với Lý, Chủ tịch cuối cùng mới đồng ý. Ngày 1 tháng sáu năm 1974 Chu Ân Lai nhập viện, ở đó các bác sĩ tiết niệu Vương Thế Bình, Thân Thụ Trân và Dư Xương Thanh đốt điện. Khi biết bệnh của Mao nặng như nào, Chu không cần lời giải thích thêm hiểu sự nguy hiểm treo trên đầu Mao.

Chu muốn chúng tôi tiếp tục tìm thuốc và gợi ý liên lạc với phái đoàn Trung quốc tại Liên hợp quốc ở New York. Khi chúng tôi nói rằng ngay ở Hoa kỳ người ta cũng không biết chữa bệnh teo cơ cục bộ như thế nào, Chu buồn rầu thốt lên: Thôi, thế là hết.

Tất cả chúng tôi im lặng. Có thể nói cái gì được đây...

Chu Ân Lai phá tan sự im lặng:

- Các đồng chí cần tận dụng tất cả thời gian tìm cách giải quyết vấn đề này. Nếu các đồng chí thật sự không thể chữa được bệnh, ít nhất cũng cố gắng kéo dài cuộc sống Chủ tịch.

Ngày 17 tháng sáu tôi gặp nhóm bác sĩ bệnh viện số 305 để thảo luận quy trình có thể. Cần phải duy trì kiểm soát tất cả mọi thứ có thể ảnh hưởng xấu đến tình trạng sức khoẻ của Mao. Mỗi chuyên gia phải hiểu chi tiết phác đồ áp dụng trong lĩnh vực của mình trong mọi hoàn cảnh cụ thể và phải trình văn bản tham khảo. Bổ xung vào nhóm chúng tôi là Hứa Anh Xương, giám đốc bệnh viện Bắc Kinh Đồng Nhân, và đồng nghiệp của ông Ly Trung Phổ, phụ trách khoa hô hấp, mũi, họng. Các bác sĩ thỏa thuận là cách duy nhất để tránh rơi thức ăn vào khí quản - đó là tiếp dinh dưỡng cho người bệnh qua đường mũi. Trương Nguyên Chân nhà thần kinh học Thượng Hải đặc biệt lo ngại bệnh tê liệt cơ liên sườn, điều khiển sự thở. Nếu Mao không nói được, thì ông có thể viết được, nếu ông không thể nuốt được chúng tôi nuôi sống ông qua đường mũi. Nhưng không có cơ hội để bào toàn cuộc sống cho ông, nếu ông không thể thở được.

Trong khi, khi chúng tôi thảo luận về tình hình sức khoẻ của Chủ tịch, Bộ chính trị họp. Về sau tôi hiểu rằng đúng lúc Mao chửi mắng Giang Thanh, tách chính trị khỏi bà và cảnh cáo bà, Trương Xuân Kiều, Vương Hồng Văn và Diêu Văn Nguyên về về sự không chấp nhận tạo thành nhóm Thượng Hải bốn người. Từ những lời cảnh cáo mà sau này sinh ra tiếng lóng: bè lũ bốn tên.

Trong lúc chúng tôi triển khai kế hoạch của mình, cuộc họp Bộ chính trị kết thúc, và Trương Diêu Tự gọi tôi thông báo mong muốn của Mao đi du lịch. Ông quyết định ra đi sau hai giờ, và Uông Đông Hưng cử Vương Thế Bình và Biện Thế Cường, tôi, và bác sĩ nhãn khoa ở Tứ Xuyên đi cùng của Chủ tịch. Bác sĩ thần kinh học quay về bệnh viện của mình và chờ sự phân công sau.

Tôi phân vân. Sức khoẻ Mao có thể trở nên nguy kịch bất cứ lúc nào. Chúng tôi và chưa quyết định sẽ áp dụng biện pháp nào trong cơn khủng hoảng xảy ra. Cùng với điều đó, ông cần buộc phải đôị hình đày đủ các chuyên gia khác nhau: bác sĩ thần kinh, bác sĩ mắt. Chúng tôi cần thiết bị điều trị cộng với thiết bị cấp cứu đặc biệt, và cả ống thở đề phòng Mao khó thở.

Nhưng Trương không chịu. Sức khoẻ Mao không thuộc vòng trách nhiệm của anh ta. Những mệnh lệnh cụ thể anh ta đã nhận được.

- Uông Đông Hưng ra lệnh cho đồng chí ngừng thảo luận - Trương nói - Việc quyết định ai đi cùng Mao đã có rồi. Chúng ta cần chấp hành.

Vương Thế Bình và Biện Thế Cường và tôi họp lại, cố gắng mang được nhiều thiết bị hơn. Chúng tôi đi với Mao đến Vũ Hán bằng tàu hỏa.

Chúng tôi ở Vũ Hán hai tháng.

Mao hoàn toàn gày đi. Họng và thanh quản, như chúng tôi đa lo, bắt đầu dần tê liệt. Mao không thể nuốt thức ăn cứng và buộc phải ninh thịt bò và thịt gà lấy nước. Khi Trương Ngọc Phượng hoặc Mường Thanh Nhung cho ông ăn, ông nằm nghiêng bên trái để chất lỏng chảy qua họng và thực quản. Đôi khi thức ăn rơi vào phế quản, gây đau nhẹ trong phổi. Nhưng Mao, như trước đây, vẫn không chịu để chăm sóc y tế. Ông từ chối thậm chí gặp tôi và các bác sĩ khác. Chỉ có Ngô Từ Tuấn, người giờ đây túc trực Mao từ trường hợp này đến trường hợp khác ủng hộ tôi trong cuộc. Cô nói Mao cho phép tôi khám cho ông.

Mao từ chối.

Cuối cùng tôi viết một báo cáo đày đủ, phân tích căn bệnh của ông một cách chi tiết, dãn ra các giản đồ minh hoạ sự tổ thương trong cơ thể, và yêu cầu Trương Diêu Tự đưa tất cả cho Chủ tịch. Điều duy nhất một tôi im lặng không nói, đó là tiên liệu.

Đọc qua báo cáo, Mao cuối cùng cho tôi gặp. Cái gì mà tôi viết, ông không thích. Ông chưa bao giờ hài lòng những tin tức xấu về sức khoẻ của ông, trong những trường hợp như thế ông luôn nghi ngờ có một âm mưu gì đây. Cũng như nhiều lần trước đây, ông lại nhấn mạnh rằng các bác sĩ chỉ quá bi quan và không muốn tháy tốt hơn. Mao không cho rằng ông ốm nặng. Năm 1965 ông đã bị viêm thanh quản, có lẽ, bây giờ nó cũng lặp lại như thế. Khi tôi bắt đầu thuyết phục ông bằng những lời khác, nói chung ông từ chối nghe. Nhưng đồng ý tiếp các bác sĩ mắt.

Mao lại đưa ra một loạt các câu hỏi đùa quen thuộc của mình, nhưng giọng ông bị khàn đến nỗi không ai hiểu được ông.

Các bác sĩ xác định bệnh đục thuỷ tinh thể. Khi Mao quan tâm liệu các bác sĩ có thể tìm được một cái gì khác không, họ nói rằng trước khi có thể làm một kết luận bổ xung gì đấy, cần phải bóc đi lớp đục trong giác mạc. Mao giận dữ rằng câu hỏi của ông không thể làm sáng tỏ bằng cách không vần dùng phẫu thuật. Sau khi các bác sĩ đi ra, ông cáu tiết phàn nàn rằng các bác sĩ mắt không thể làm một cái gì tốt cho ông cả, và yêu cầu đày họ đi xa. Từ thời điểm này ông từ chối không gặp bất cứ bác sĩ nào.

Nhưng tôi chịu trách nhiệm về sức khoẻ của ông. Một cái gì đó xảy ra, mọi lỗi của bệnh tật của ông đều đổ xuống đầu tôi. Tôi không thể ngủ, ăn mất ngon, căng thẳng. Tôi trung thành với Chủ tịch. Nhưng ông lại nhìn tôi là kẻ thù. Tôi giải thích cho Uông Đông Hưng tình thế tiến thoái lưỡng nan đang tăng lên, nhắc ông rằng các bác sĩ đi tới đây cùng với Mao, không phải là những chuyên gia về thần kinh và không thể đem lại ich lợi gì khi xảy ra tình hình khẩn trương. Chúng tôi cần bác sĩ tâm thần và hô hấp. không thừa nếu có cả bác sĩ về xương phòng trường hợp Mao ngã và chúng tôi phải nối xương. Uông chỉ đồng ý gửi một bức thư cho ủy ban cách mạng ở Vũ Hán để ở đó người ta tổ chức một đội cấp cứu. Tuy nhiên bác sĩ chẳng thấy lần nào xuất hiện ở nhà nghỉ của Mao

Nhiều người gần Mao khó tin rằng ông bị ốm. Vương Hải Dung và Nency Đăng, đi cùng bà Imelda Marcos, vợ tổng thống Phi-lip-pin, trong thời gian gặp Mao ở Vũ Hán, nhận xét rằng ông rất khó nói lên lời và thường nói lảm nhảm, nhưng người ta thấy ông vẫn hoạt bát như trước đây. Họ ngạc nhiên khi tôi nói với họ rằng Mao ốm nặng.

Trong khi Mao sống ở Vũ Hán, Giang Thanh vẫn nằm ở lại Bắc Kinh. Chiến dịch chống Chu Ân Lai tạo cho Giang Thanh một nguồn sinh lực mới, bà ta cũng bắt đầu so sánh mình với hoàng hậu duy nhất trong lịch sử Trung quốc - Võ Tắc Thiên, theo lời truyền miệng con trong trí nhớ người Trung quốc là một người đàn bà dâm đãng và tàn bạo. Trên báo chí xuất hiện những bài báo tán dương hoàng hậu, và mọi người biết rằng vợ Chủ tịch thấy mình như Võ Tắc Thiên hiện đại. Để gặp Imelda Marcos, các thợ may phải may cho bà hàng loạt y phục thời hoàng hậu. Nhưng khi Giang Thanh thấy những bộ y phục đó, bà hiểu rằng tất cả đều không hợp với bà. Giang Thanh cũng chưa bao giờ làm nhiều áo khoác như thế. Tôi không biết Mao đóng vai trò thế nào trong quyết định này của Giang Thanh. Nhưng khi Vương Hải Dung và Nency Đăng kể cho cho Mao nghe về sự đặt hàng của Giang Thanh, tôi cảm thấy không hài lòng khi Chủ tịch không nói gì.