ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 17. Nûúác Töæng Øn LïéGiïæt Trûúâng-vaån

vua SúãTham Sùæc Bùæt Tûác-hêçu

Bọn cung nhân sợ h.i, bỏ chạy tán loạn.

Nam-cung Trường-vạn hơi giận chưa nguôi cầm kích ra khỏi ly-cung, gặp quan Đại-phu

Cửu-mục.

Cửu Mục hỏi :

- Chúa-công có ở trong đó chăng ?

Nam-cung Trường-vạn đáp :

- Hôn quân vô lễ ! Ta đ. giết chết rồi, chớ hỏi làm g. !

Cửu-Mục ngỡ Nam-cung Trường-vạn say rượu, nói sảng, nên mỉm cười nói :

- Uống bao nhiêu rượu mà say đến thế ?

Nam-cung Trường-vạn nói :

- Ta không say rượu. Ta nói thật đấy.

Vừa nói Nam-cung Trường-vạn vừa giơ bàn tay lên cho Cửu-mục xem. Máu me c.n dính

ràng rụa.

Cửu-mục thất kinh mắng lớn :

- Đồ phản-nghịch giết vua ! Tội ấy khó dung.

Nói rồi liền giơ cái hốt lên đánh Nam-cung Trường-vạn.

Nam-cung Trường-vạn bỏ cây kích xuống đất , tay trái đỡ văng cái hốt đi , tay mặt đấm

mạnh vào đầu Cửu-mục .

Đầu Cử-mục vỡ nát ra từng mảnh , răng g.y bắn vào một chánh cửa, gh.m sâu vào đấy.

Giết xong Cửu-mục, Nam-cung Trường-vạn lượm kích lên cầm tay thủng thẳng bước lên xe,

coi như không có việc g. cả.

Quan Thái-tể Hoa-đốc hay tin, vội vàng dẫn quân đến bắt.

Khi đến gần Đông-cung, gặp Nam-cung Trường-vạn đi tới, nét mặt lầm-l. .

Hoa-đốc chưa kịp múa gươm đ. bị Nam-cung Trường-vạn xáng cho một kích , chết không

kịp mắng chưởi tiếng nào.

Nam-cung Trường-vạn vào triều, tôn Công-tử Du lên nối ngôi .

Các Công-tử khác nghe tin đều bỏ trốn ra nước ngoài, trong số đó có Công-tử Nghị-thuyết

trốn sang nước Bạc.

Nam-cung Trường-vạn nói :

- Nghị-thuyết là người học giỏi có tài, nay trốn sang nước Bạc , ắt về sau sinh biến. Chỉ cần

giết được Nghị-thuyết là xong, c.n các Công-tử khác chẳng làm chi nỗi mà sợ.

Nói rồi liền sai con là Nam-cung-ngưu, cùng với Mảnh-hoạch đem quân vây đất Bạc.

Công-tử Nghị-thuyết hay tin bàn với Bạc-chúa sai người qua nước Tiêu cầu cứu .

Chúa nước Tiêu đem binh đến, lại họp với các Công-tử vừa chạy đi lánh nạn, mà giải vây.

Công-tử Nghị Thuyết thấy có cứu binh đến vội mở cửa thành tiếp-ứng.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 151 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 17. Nûúác Töæng Øn LïéGiïæt Trûúâng-vaån

vua SúãTham Sùæc Bùæt Tûác-hêçu

Hai bên đánh dồn lại, quân Tống vỡ loạn, đầu hàng Công-tử Nghị-thuyết rất nhiều.

Tướng Nam cung-ngưu bị tử rạn, c.n Mảnh-hoạch không dám trở về, trốn qua đất Vệ cư trú.

Dẹp được binh Tống, Đái thúc-b. bày kế cho Nghị-thuyết dựng cờ hiệu của binh Tống, kéo

về kinh-đô giả làm đoàn quân của Nam cung-ngưu chiến thẳng kéo về.

Nam-cung Trường-vạn ngỡ thiệt không chút đề ph.ng.

Các Công-tử kéo quân thẳng vào trong thành, hô lớn :

- H.y bắt tên phản nghịch Nam-cung Trường-vạn mà giết !

Nam-cung Trường-vạn thất kinh, lật đật vào cung ph. Công-tử Du lánh nạn, nhưng vừa vào

đến cửa đ. nghe tin Công-tử Du bị giết .

Trường-vạn thở dài nghĩ thầm :

- Các nước chư hầu đều có giao-hảo với Tống cả, nay chỉ có nước Trần là nghịch với Tống

mà thôi . Vậy ta qua đó mới yên thân .

Nghĩ rồi toan thoát ra cửa, nhưng sực nhớ đến mẹ già hơn tám mươi tuổi, c.n ở nơi dinh

thất, bèn quay về nhà ôm mẹ lên xe , tay trái cầm kích, tay phải đẩy xe cho mẹ, phá cửa thành

chạy nhanh như bay, không một ai dám cản trở cả.

Từ Tống sang Trần đường xa hơn ba trăm dặm, mà Nam-cung Trường-vạn chỉ 41 một ngày

đ. đến nơi . Thật là một người sức khỏe lạ lùng, xưa nay ít có !

Công-tử Du bị chết, Công-tử Nghị-thuyết lên nối ngôi xưng hiệu là Tống hoàn-công. .

Tống hoàn-công phong cho Đái thúc-b. làm Đại-phu, lại sai sứ sang nước Trần, yêu cầu Trần

bắt giao Nam-cung Trường-vạn về nước .

Lúc bấy giờ Công-tử Mục-di mới lên năm tuổi, đứng bên cạnh Tống hoàn-công, nghe nói

cười lớn, thưa :

- Không bắt được Nam-cung Trường-vạn đâu.

Tống hoàn-công hét :

- Mi là con nít, biết chi mà nói .

Công-tử Mục-di nói :

- Người có sức khoẻ ai mà chẳng kính trọng. Tống bỏ đi th. Trần tất dùng. Nếu không có

lễ-vật để mua l.ng, chẳng bao giờ Trần chịu bắt Trường-vạn.

Tống hoàn-công nghĩ lại, khen phải, liền sai sứ đem nhiều lễ-vật châu-báu sang cống hiến

cho Trần. Đồng thời cũng sai sứ sang nước Vệ yêu cầu bắt M.nh-hoạch nữa.

Sứ Tống qua đến Vệ, vào ra mắt .

Vệ huệ-công hỏi quần thần.

Quần thần đều thưa :

- M.nh-hoạch trong lúc nguy cấp sang đầu ta , lẽ nào ta lại bỏ.

Quan Đại-phu Công tôn-nhĩ can :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 152 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 17. Nûúác Töæng Øn LïéGiïæt Trûúâng-vaån

vua SúãTham Sùæc Bùæt Tûác-hêçu

- Dung dưỡng kẻ hung ác thật chẳng ích chi. Nước Vệ và Tống xưa nay vẫn giao-hảo với

nhau nay chỉ v. muốn giữ M.nh-hoạch làm cho h.a-khí hai nước mất đi, đó là thất sách !

Vệ huệ-Công khen phải, truyền trói Mảnh-Hoạch giải sang nước Tống .

Lại nói qua việc sứ Tống sang Trần yêu cầu bắt Nam-cung Trường-vạn.

Sứ Tống mang lễ vật rất nhiều, vào ra mắt.

Trần tuyên-Công tham lễ, thuận trả Nam-cung Trường-Vạn, nhưng lại sợ sức

mạnh của Nam-cung Trường-vạn khó mà bắt được bèn bảo Công-tử Kết đến nói với Namcung

Trường-vạn rằng :

- Chúa-công tôi được tướng-quân đến đây khác nào như được mười thành, dẫu nước Tống

cố xin đến đâu, Chúa công tôi cũng chẳng nghe. Chúa-công tôi sợ tướng-quân có l.ng nghi,

nên sai tôi ngỏ lời tâm-phúc để tướng-quân được biết. Nếu tướng quân có chê nước Trần là nhỏ

mọn, muốn đi đến một nước khác th. cũng xin thư thả. Chúa-công tôi sẽ v. tướng quân mà sắp

sửa hành trang.

Nam-cung Trường-vạn cảm-động nói :

- Chúa-công có l.ng bao dung, tôi rất mến phục, xin ở đây để đem sức m.nh mà đền ơn.

Công-tử Kết bày tiệc rượu đ.i đằng, rồi xin cùng Trường-vạn kết làm anh em.

Ngày hôm sau, Nam-cung Trường-vạn thân hành đến tư-dinh Công-tử Kết để tạ ơn.

Công-tử Kết cũng bày tiệc thết đ.i, khiến các tỳ-thiếp dâng rượu cho Trường-vạn uống đến

say mèm.

Công-tử Kết lấy một tấm da dê rất lớn khiến bọn v. sĩ bó Trường-vạn lại,

bên ngoài dùng dây gân trâu cột rất chắc. Lại bắt cả bà mẹ của Trường-vạn nữa, rồi áp giải

một lượt qua Tống.

Đi đến nữa đường, Nam-cung Trường-Vạn tỉnh rượu, vùng vẫy rất dữ, nhưng da dê bền và

trói chặt quá không làm sao tung ra được. Khi đến gần thành Tống, tấm da dê rách, tay chân

Trường-Vạn l.i ra ngoài, bọn quân-sĩ lấy gậy đánh đến dập cả xương ống.

Tống hoàn-công truyền đem Nam-cung Trường-Vạn và M.nh-Hoạch ra lóc từng mảnh thịt

để làm mắm, rồi chia cho các quan mỗi người một ít và bảo :

- Kẻ nào làm tôi không trọn đạo thờ vua h.y trông vào thứ mắm đó.

Mẹ Nam-Cung Trường-Vạn già hơn tám mươi tuổi cũng bị giết chết.

Nhắc qua Tề hoàn-công từ khi thua Lỗ ở đất Trường-thược, lấy làm hối hận, nghĩ thầm :

- Bởi ta không nghe lời Quản-trọng nên mới thất binh như vậy. Từ đó, giao tất cả quyền-chính

cho Quản-Trọng, ngày nào cũng ở trong cung uống rượu với các cung-phi.

Nếu có ai đem việc nước nói đến th. Tề hoàn-công bảo :

- Sao nhà ngươi không nói với Quản-trọng ?

Bầy giờ có Thụ-điêu là đầy tớ yêu của Tề hoàn-công, từ khi Tề hoàn-công giao việc quốcchính

cho Quản-trọng , thường ở trong cung, ít ra ngoài, nên Thụ-điêu không làm sao thân cận

đặng, v. ra vào nội-đ.nh là chuyện cấm.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 153 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 17. Nûúác Töæng Øn LïéGiïæt Trûúâng-vaån

vua SúãTham Sùæc Bùæt Tûác-hêçu

Thụ-điêu bèn tự thiến m.nh rồi xin cho vào cung hầu hạ.

Tề hoàn-công thấy vậy thương t.nh, cho hầu cận một bên.

Lại có Dịch-Nha là người rất thạo về nghề đánh xe, bắn giỏi, nấu ăn rất khéo.

Ngày kia, Công-chúa Vương-Cơ có bịnh, Dịch-nha nấu đồ ăn dâng lên, Vương-cơ ăn xong

khỏi bịnh. Do đó, Vương-cơ đem l.ng yêu mến.

Dịch-nha lại đem nghề nấu ăn của m.nh khoe với Thụ-điêu, nhờ Thụ-điêu tiến cử m.nh được

yết kiến vua .

Thụ-điêu tâu lại với Tề- hoàn-công.

Một hôm Tề hoàn-công gọi Dịch-nha đến hỏi :

- Ngươi có phải là kẻ nấu ăn khéo không ?

Dịch-nha tâu :

- Tâu Chúa-công , tài ấy không ai sánh kịp.

Tề hoàn-công nói đùa :

- Các giống điểu thú trùng ngư ta đ. dùng đũ, bây giờ chỉ có thịt người ta chưa biết vị mà

thôi.

Dịch-nha lui ra. Đến bữa trưa đem vào dâng một mâm thịt chín, mềm như thịt dê non, mùi

thơm ngào ngạt .

Tề hoàn-công ăn xong, hỏi Dịch-nha :

- Thịt g. mà ngon thế ?

Dịch-nha tâu :

- Đó là thịt người.

Tề hoàn-công giật m.nh, kinh ngạc, hỏi .

- Nhà ngươi lấy ở đâu ?

Dịch-nha tâu :

- Đứa con trai đầu l.ng của tôi mới lên ba tuổi. Tôi thiết tưởng đ. trung với vua th. c.n kể

g. đạo nhà, nên làm thịt con đem dâng cho Chúa-công ăn.

Tề hoàn-công trầm mặt nói :

- Thôi, ngươi h.y lui ra.

Từ ấy Tề hoàn-công cho rằng Dich-nha có l.ng trung nghĩa, nên vẫn yêu quí như Thụ-điêu

vậy.

Thụ-điêu và Dịch-nha không ưa Quản-trọng, nay thấy m.nh được vua tin dùng, bèn tâu với

Tề hoàn-công :

- Tâu Chúa-công, chúng tôi thiết tưởng quyền hạn vua tôi có giới hạn, nay mỗi mỗi Chúacông

đều giao cho Quản-trọng, tựa hồ như nước Tề không c.n có vua.

Tề hoàn-công vừa cười vừa nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 154 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 17. Nûúác Töæng Øn LïéGiïæt Trûúâng-vaån

vua SúãTham Sùæc Bùæt Tûác-hêçu

- Ta đối với Trọng-phụ chẳng khác nào như thân thể đối với tay chân nếu tay chân mà mất,

thân thể bị tàn phế, có dùng được việc g. ? Chúng bây là tiểu-nhân biết g. mà nói.

Thụ-điêu và Dịch-nha từ đó không dám nói nữa.

Quản-trọng từ ngày bỉnh chánh, đem lại cho nước Tề khá thịnh vượng.

Thời bấy giờ nước Sư đương

cường thạnh, mấy nước nhỏ ở miệt Hớn-đông đều phục tùng cống lễ, duy có nước Sái, cậy

thế kết thân với Tề, nên không chịu tùng phục.

Nước Sái và nước Tức đều kết-hôn với nước Trấn. Sái-hầu cưới người chị, Tức-hầu cưới người

em. Tức phu-nhân là Tức-Vỉ nhan sắc tuyệt vời, đ. đẹp mà tánh t.nh lại đoan chính trông rất

khả ái.

Một hôm Tức-Vĩ được phép Tức-hầu cho về nước Trần để viếng quê hương. Khi đi ngang qua

thành nước Sái .

Sái-hầu hay tin , bụng bảo dạ :

- Tức phu-nhân là em vợ ta, nhân lúc đi ngang qua đây lẽ nào ta lại không rước vào thành

hội kiến.

Bèn sai người đón Tức phu-nhân rước vào cung đ.i tiệc.

Trong lúc ăn uống, Sái-hầu dùng lời trêu ghẹo, tỏ ra không đứng đắn.

Tức phu-nhân nổi giận, bỏ tiệc ra đi.

Tức-hầu hay được chuyện Sái-hầu vô lễ, chọc ghẹo vợ m.nh, l.ng căm phẫn nghĩ cách báo

thù, liền sai sứ vào triều-cống nước Sở và mật-cáo với Sở văn-vương rằng :

- Sái-hầu cậy thế có Tề che chở nên không phục Sở. Vậy xin Sỡ cứ cất binh qua đánh nước

tôi. Nước tôi sẽ sang cầu cứu nước Sái. Sái-hầu là người nông nổi, th. tất đem binh đến cứu .

Bấy giờ quí-quốc sẽ hiệp binh với nước tôi mà bắt Sái-hầu trị tội.

Sở văn-vương được kế, mừng lắm, cất quân sang nước Tức .

Quân-sĩ rần rộ kéo đến vây thành.

Tức hầu liền viết mật thư sai sứ sang nước Sái cầu cứu.

Đúng như lời Tức-hầu đ. dự tính .

Sái-hầu không suy nghĩ g. cả cơ binh đến nước Tức mà giải vây.

Nhưng vừa đến nơi th. bị binh Sở phục nơi yếu lộ, đánh một trận tơi-bời, quân sĩ rối loạn.

Sái-hầu thất kinh, toan chạy vào thành nước Tức mà trốn. Nhưng Tức-hầu đóng chặt cửa

thành không cho vào .

Biết m.nh đ. mắc kế, oán hận thấu trời, Sái-hầu đành bó tay nộp m.nh cho nước Sỡ.

Sở văn-vương dẫn Sái-hầu về nước, truyền quân đem xử trảm.

Dục-quyền bước ra can rằng :

- Đại Vương đang muốn mở mang thế lực khắp Trung-quốc đáng g. một Sái-hầu mà không

thể tha thứ, để cho thiên hạ cho nước Sở ta không phải là một nước đại độ .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 155 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 17. Nûúác Töæng Øn LïéGiïæt Trûúâng-vaån

vua SúãTham Sùæc Bùæt Tûác-hêçu

Sở văn-vương nói :

- Sái hầu là một đứa ngạo nghễ, lâu nay không đầu phục, hận ấy chưa nguôi. Nay đ. bắt

được lẽ nào lại tha đi.

Nói rồi truyền quân đem chém.

Dục-quyền cản lại nói :

- Không, không, xin Đại-vương nghĩ lại, lẽ nào v. một oán nhỏ mà quên đại-sự. Nếu Đạivương

cho Sái-hầu về nước ắt từ nay Sái-hầu không c.n dám ngạo mạn nữa. Đ. vậy các chư-hầu

khác trông thấy gương nấy mà mến đức Đại-vương.

Sở văn-vương nhất định không nghe.

Dục-quyền nổi giận một tay nắm áo Sở văn-vương một tay rút gươm nói lớn :

- Thà tôi cùng chết với Đại-vương c.n hơn để Đại-vương làm mất nghiệp cả.

Sở văn-vương thay thế sợ sệt nói vội :

- Thôi, thôi ta chịu nghe theo lời khanh.

Nói xong , truyền tha cho Sái-hầu.

Dục-quyền thấy vua đ. tha chết cho Sái-hầu, vội v. quăng gươm, quỳ tâu :

- Tâu Đại-vương Đại-vương đ. nghe lời can gián của tôi, thật may mắn cho nước Sở. Nhưng

tôi phạm tội hiếp vua thực đáng chết . Vậy xin cúi đầu chịu tội.

Sở văn-vương nói :

- L.ng trung thành của ngươi đ. vượt quá tội lỗi. Ta không thể v. lỗi nhỏ ấy mà làm cho lu

mờ tấm gương trung nghĩa.

Dục-quyền tâu :

- Tâu Đại-vương . Đại-vương tưởng t.nh tha cho tôi, nhưng tôi tôi không thể tha cho tôi

được.

Nói xong, cúi xuống, lượm thanh gươm cắt đứt một chân, rồi hét to :

- Kẻ nào làm tôi vô lễ với vua th. h.y xem đây.

Sở văn-vương quá cảm-động truyền đem cái chân của Dực-Quyền cất vào kho, để ghi cái lỗi

m.nh không chịu nghe lời can gián.

Đoạn sai ngự y chuyên chữa cho Dực-Quyền.

Sau một thời gian , Dục-quyền được lành bịnh, nhưng không đi được .

Sở văn-vương phong cho làm chức Đại-hôn để giữ cửa thành.

Kế đó, Sở văn-vương mở tiệc tiễn hành đưa Sái-hầu về nước .

Trong tiệc, Sở văn-vương truyền bọn vũ-nữ đờn ca hát-xướng tưng bừng. Lại truyền cho

mỹ-nữ dâng rượu. Trong lúc đang đối ẩm , Sở văn-vương chỉ vào một mỹ-nữ, nói :

- Nàng nầy đ. đẹp lại có tài ht hay.

Nói xong, bảo mỹ-nữ ấy dâng cho Sái-hầu một chung rượu .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 156 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 17. Nûúác Töæng Øn LïéGiïæt Trûúâng-vaån

vua SúãTham Sùæc Bùæt Tûác-hêçu

Sái-hầu tiếp lấy uống cạn, rồi tự tay rót một chén đầy bước đến dâng cho Sở văn-vương để

tạ ơn .

Sở văn-vương tiếp lấy chén rượu vừa cười vừa hỏi :

- Sái-hầu đ. bao giờ trông thấy một người nào đẹp tuyệt trần chưa ?

Sái hầu nghe nói, sực nhớ đến mối thù của Tức-hầu vừa rồi đ. xui Sở đánh Sái, bèn tâu :

- Tâu Đại-vương, theo nhận xét của tôi, trên thế gian nầy không ai đẹp bằng Tức-Vĩ. Nàng ấy

quả sánh với tiên-nga trên cung Quản.

Sở văn Vương hỏi :

- Cái đẹp của Tức-Vĩ như thế nào ?

Sái-hầu nói :

- Mắt trong như thu-thủy, má ửng như nhuỵ đào m.nh mai , vóc liễu gót sen uyển chuyển

như án mây chiều trước gió , tưởng không tài nào tả hết.

Sở văn-vương nói :

- Người đẹp đến thế, tiếc rằng ta không làm sao thấy mặt.

Sái hầu nói :

- Uy đức của Đại-vương dẫu Tề-khương, Tống-tử cũng chẳng khó g., huống chi Tức-Vĩ chỉ là

một người đàn bà trong v.ng thế lực của m.nh.

Sở văn-Vương ngh nói rất đẹp l.ng.

Tiệc m.n , Sái-hầu bái tạ về nước.

Sở văn-Vương muốn thấy mặt Tức-Vĩ liền giả kế đi tuần du qua nước Tức.

Tức-hầu hay tin ra khỏi thành tiếp đón rất trọng thể.

Hai vua cùng dắt nhau vào thành mở tiệc chung vui.

Tức-hầu bưng chén rượu dâng cho Sở văn-vương mừng cuộc hội ngộ .

Sở Văn-vương tiếp lấy, vui vẻ nói :

- Ngày trước ta cũng có chút công mọn với quí phu-nhân , vậy nay xin mời quí phu-nhân ra

đây tương kiến mà mời ta một chung rượu cho vui .

Tức-hầu không dám trái ., vội bước vào cung, gọi Tức-Vĩ ra .

Giữa lúc ấy, Sở văn-vương ngồi một m.nh mắt mơ màng nh.n vào hậu cung, tay mân mê ly

rượu, tỏ vẻ nóng l.ng.

Cánh màn se sẽ động , những chuỗi ngọc lóng lánh với ánh huyền đăng, nàng Tức-Vĩ từ từ

bước ra, gót hài thoăn thoắt, hơi hương ngạt ngào, khiến cho Sở văn-vương cảm thấy như m.nh

đang lạc vào chốn tiên bồng.

Tức-Vĩ đến sụp lạy Sở văn-vương rồi đưa tay lấy ly rượu rất đầy .

Bàn tay ngọc, với ly ngày không phân biệt màu sắc.

Sở văn-vương ngẩn ngơ nh.n, rồi đứng dậy toan tiếp lấy chén rượu, nhưng Tức-Vĩ đ. trao

cho một cung-nữ để dâng lên cho Sở văn-vương.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 157 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 17. Nûúác Töæng Øn LïéGiïæt Trûúâng-vaån

vua SúãTham Sùæc Bùæt Tûác-hêçu

Sở văn-vương vừa cạn chén th. Tức-vĩ đ. bái tạ lui vào cung.

Rèm châu khép kín bóng hồng, hơi hương c.n thoảng, rượu nồng chưa phai.

Ngày hôm sau, Sở văn-vương lại bày tiệc nơi quán dịch cho quân giáp-sĩ phục xung quanh,

rồi mời Tức hầu ra dự tiệc .

L.ng đ. định trước, nên tiệc đến nửa chừng , Sở văn-vương mượn giọng say rượu quở trách

Tức-hầu :

- Ta có công với quí phu nhân rất nhiều nay quân đến đây , quí phu-nhân lại không v. ta mà

khao thưởng ?

Tức-hầu nói :

- Nước tôi nhỏ bé, không sẳn vật thực để khao thưởng quân sĩ cho đủ, xin Đại-vương cho

phép tôi được sắp đặt đ..

Sở văn Vương đập tay xuống bàn, làm mặt giận, nói :

- Thật là đứa bội phản, t.m lời khéo léo để từa ta, bây đâu , h.y bắt đứa vong-ân trói lại.

Quân giáp-sĩ nhảy xổ ra bắt Sái-hầu tức khắc.

Nàng Tức-Vĩ hay tin chồng bị bắt, ngữa mặt lên trời than :

- Ôi ! Đi rước cọp về nhà nên mới sinh họa.

Than rồi chạy thẳng ra vườn hoa , toan nhảy xuống giếng tự vận.

Giữa lúc đó, Sở văn-vương đ. kéo binh vào cung để t.m bắt Tức-Vĩ , nhưng không thấy Tức-Vĩ

đâu, mới truyền các tướng toả ra khắp nơi lục soát .

Nàng Tức-Vỉ chưa kịp tự-vận, liền bị tướng nước Sở là Đấu-Đan bắt lại và nói :

- Phu-nhân không muốn sống để mà cứu mạng cho chồng sao ? Tội g. cả hai vợ chồng chịu

chết .

Tức-Vĩ lặng thinh.

Đấu-Đan dẫn vào nạp cho Sở văn-vương.

Sở văn-vương kiếm lời dịu ngọt dỗ dành :

- Nếu nàng chịu về Sở, ta sẽ tha chết cho Tức-hầu.

Tức-Vĩ đôi d.ng lệ đọng trên đôi mí mắt long lanh như mặt nước hồ thu nỗi sóng , đứng im

không thốt ra lời.

Sở văn-vương phong cho nàng làm phu-nhân . Và thấy đôi má nàng tựa hoa đào, nên gọi

nàng là Đào-hoa phu-nhân .

Kế đó Sở văn-vương đày Tức-hầu ra đất Nhữ-thủy, chẳng bao lâu Tức-hầu v. đau buồn mà

l.a trần.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 158 Dõch giaã: ÀöéMuåc

Hồi 18

Tào-muội Vung Gươm Dọa Tề-hầu

hoàn-công Thắp Đuốc Phong

Ninh-thích

Năm ấy, vào năm thứ nhứt của vua Ly-Vương nhà Châu, Tề hoàn-công sau một thời gian giao

việc triều chính cho Quản-trọng, thấy trong nước dân t.nh yên ổn, binh lương dồi dào bèn hỏi

Quản-trọng :

- Trước kia nước Tề chưa đủ sức, trong th. việc triều chính chưa an, ngoài l.ng dân chưa ổn ,

nay đ. tạm yên , chẳng hay cái mộng làm bá-chủ các nước chư hầu đ. nên thực hiện chưa ?

Quản-trọng đáp :

- Các chư-hầu c.n nhiều nước mạnh hơn Tề. Như phía Nam có Sở phía Tây có Tần và Tấn. Tuy

nhiên, nước nào cũng chỉ mạnh về binh-lực chứ không phải mạnh về chính nghĩa , v. họ không

biết tôn vua nhà Châu. Nhà Châu dẫu có suy yếu, vẫn là Thiên-tử chung của thiên hạ, thế mà từ

khi quân Trịnh bắn vua Hoàn Vương , quân Vệ chống vua Trang-vương, các nước chư-hầu khinh

khi bỏ cả việc triều cống. Thậm chí ở nước Sở, Hùng-thông tiếm xưng Vương hiệu nước Trịnh,

nước Tống giết vua mà không ai dám hỏi tội.

Nước Tề ta, muốn mạnh phải nắm cho chính nghĩa, luôn luôn thi hành theo mệnh lệnh thiên

triều. Nay nước Tống tuy vừa giết được Nam-cung Trường-vạn, khôi phục ngôi vua , nhưng

Tống-hầu vẫn chưa được các nước công nhận . Chúa-công nên vào triều Châu , xin Vương mệnh

, hợp các chư hầu , công nhận vua nước Tống, c.n các chư hầu nào suy yếu ta nên giúp đỡ,

các chư-hầu nào ngang-ngược , ta nên họp sức nhau mà vấn tội. Làm như thế các chư hầu phải

tùng phục Tề , không cần phải dùng đến binh lực.

Tề hoàn-công nghe nói rất hài l.ng, vội sai sứ vào triều Châu , xin phép được tổ chức hội họp.

Vua Ly-vương nói :

- Lâu nay các nước chư hầu đều dễ ngươi không ai về triều bái, nay Tề hầu đ. có l.ng tưởng

đến trẫm, vậy trẫm cho phép được thay mặt trẫm mà lo việc ấy.

Sứ giả trở về báo lại với Tề hoàn-công.

Tề hoàn-công phụng mệnh Thiên-tử, bố cáo khắp chư-hầu triệu-tập các nước họp nhau nơi đất

Bắc-hạnh thuộc đất Tề.

Tề hoàn-công lại hỏi Quản-trọng :

- Lần nầy hội chư hầu ta phải dùng bao nhiêu binh-sĩ ?

Quản-trọng nói :

- Hội họp là để bàn luận với nhau, nếu dùng đến quân sĩ tỏ ra dùng sức mạnh áp-bức, làm sao

159

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 18. Taâo-muöåi Vung Gûúm Doåa Tïç-hêçu

hoaân-cöng Thùæp Àuöæc Phong Ninh-thñch

mọi người phục ?

Tề hoàn-công theo lời sai cất một cái đài cao ba trượng, chính giữa lập bàn hương án để vọng

bái Thiên-tử, c.n chung quanh bày trí các lễ vật đâu đó rất uy-nghi.

Đến ngày hội, Tống hoàn-công (Nghị-thuyết) đến trước, vào tạ ơn Tề hoàn-công. Kế đến nước

Trần, nước Châu đến một lượt, sau cùng là nước Sái, v. Sái-hầu oán nước Sở bắt m.nh ngày nọ,

quyết đến hội để minh oan.

Bốn nước Tống, Trần , Châu, Sái thấy Tề không dùng đến quân sĩ , nh.n nhau khen thầm :

- Tề-hầu quả đem l.ng chân thật mà đối đ.i với chúng ta.

Bốn nước đều bàn với nhau lui quân ra ngoài cách mười dặm.

Tề hoàn-công hỏi Quản-trọng :

- Nay chư hầu không hội đông đủ, có nên ho.n lại một ngày khác chăng ?

Quản-trọng nói :

- Nay đ. có bốn nước đến đũ, như vậy cũng có thể bàn luận được , nếu hẹn lại tức là thất tín.

Mà đ. thất tín th. sau nầy mời sẽ không ai đến.

Sáng hôm ấy , Tề hoàn-công thay mặt vua Châu, đứng ra tuyên-bố :

- Tôi phụng mệnh Thiên-tử, mời quí quốc đến đây, mục đích gặp nhau thảo luận việc chính-trị,

chỉnh đốn các cơ-cấu tương-quan giữa các chư-hầu . Được như thế, chúng ta mới cùng nhau giữ

vững đạo vua tôi và sự công b.nh trong thiên-hạ. Muốn làm được việc đó , điều cần thiết chúng

ta phải tôn lên một nước làm minh-chủ, có quyền hạn điều khiển các nước chư-hầu.

Các nước chư-hầu đều th. thào bàn bạc không dứt . Người th. muốn tôn nước Tống v. nước Tống

đ. rộng mà phẩm-tước lại cao hơn nước Tề. Nhưng có kẻ cho rằng vua nước Tống mới lập, c.n

phải nhờ Tề đại diện cho Thiên-tử mà tấn phong.

Cuộc bàn c.i kéo dài m.i không dứt . Cuối cùng, nước Trần đứng lên nói :

- Nay Thiên-tử đ. giao quyền cho nước Tề đứng ra triệu-tập chư-hầu, th. đ. mặc nhiên công

nhận nước Tề là minh-chủ rồi, lựa phải bàn c.i làm chi, xin tôn nước Tề làm minh chủ.

Các nước đồng thanh nói :

- Chỉ có nước Tề mới đảm đương nổi nhiệm vụ đó.

Tề hoàn-công đôi ba phen từ chối, rồi mới bước lên đàn tuyên bố thứ vị :

- Nước Tề làm minh chủ, thứ đến nước Tống , nước Trần, nước Sái, và sau cùng là nước Châu.

Định thứ vị xong, các nước lần lượt vào trước đài bái mạng Thiên-tử , rồi Trọng tôn-thu thay

mặt Tề hầu, đọc tờ ước-thệ như sau :

Châu ly-vương năm đầu , tháng ba, ngày mồng một.

Chúng tôi là : Tề-hầu Tiểu-bạch, cùng với Tống, Trần , Sái, Châu, vâng lệnh thiên-tử , hội nơi

Bắc-hạnh để làm ước thệ, nguyện trung thành với vua Châu và giúp đở nhau trong lúc cần thiết

. Hễ ai trái ước, các nước có quyền họp binh vấn tội.

Nghe xong, các nước chư hầu đều nghiêng m.nh bái mạng.

Quản-trọng bước lên thềm nói lớn :

- Các nước Lỗ, Vệ, Trịnh, Tào có . khinh khi Thiên-tử, miệt hạ chư-hầu, lẽ ra phải hiệp binh vấn

tội trước, xin các nước quyết-định.

Ba nước Trần, Sái, Châu đồng thanh nói :

- Chúng tôi xin vâng mệnh.

Duy có nước Tống, làm thinh không nói g. cả.

Chiều hôm ấy, Tống hoàn-công về nhà quán-dịch, nói với Đái thúc B. :

- Tề-hầu có . tự-đắc, không kể ngôi thứ, vượt lên làm minh chủ, lại c.n có . lấy binh các nước

mà thị oai. Nếu ta vâng theo . ấy ắt sau nầy ta phải bị phục tùng m.i m.i.

Thúc-b. nói :

- Hiện nay chư-hầu không phải một ., kẻ theo, người không, dầu Tề có muốn làm bá-chủ cũng

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 160 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 18. Taâo-muöåi Vung Gûúm Doåa Tïç-hêçu

hoaân-cöng Thùæp Àuöæc Phong Ninh-thñch

chưa thể được . Nếu ta chịu giúp Tề, đánh Lỗ và Trịnh, chẳng khác nào ta củng cố địa vị cho Tề.

Như thế có hại cho Tống. Hiện nay, trong bốn nước đến dự, chỉ có Tống là lớn , nếu Tống không

giúp th. ba nước kia cũng phải thôi.

Tống hoàn-công nói :

- Mục-đích ta đến đây dự hội là để nhận lấy Vương-mạng. Nay Vương-mạng đ. nhận xong, c.n

ở đây làm g. ?

Đêm hôm ấy Tống hoàn-công lẵng-lặng đem quân về nước.

Tề hoàn-công hay tin tức giận nói :

- Chưa chi mà nước Tống đ. tính chuyện bội ước rồi.

Bèn sai Trọng tôn-thu đuổi theo.

Quản-trọng nói :

- Tống đ. làm sai, mà m.nh đuổi theo lại là việc trái. Nếu muốn phạt Tống phải tâu với thiên-tử

đem quân đến đánh mới được.

Tề hoàn-công nói :

- Nếu vậy, ta cho sứ về triều Châu xin việc ấy.

Quản-trọng nói :

- Đánh Tống chưa lợi. Tống là nước xa, Lỗ là nước gần , muốn cho Tống phục, trước phải đánh

Lỗ.

Tề hoàn-công hỏi :

- Muốn đánh Lỗ phải lập mưu chi ?

Quản-trọng thưa :

- Phía Đông-Bắc có nước Toại, thuộc Lỗ. Nước ấy nhỏ lắm, dân cư có bốn họ, ta đem quân

lấy nước ấy không khó. Mà chiếm được nước ấy rồi, Lỗ phải sợ. Chừng ấy ta sai sứ sang trách

Lỗ-hầu về việc không đi dự hội, một mặt thông tin cho Văn-khương biết việc xích mích giữa Tề,

Lỗ hiện nay. Hễ Văn-khương biết được Lỗ-hầu không h.a hiếu với bên ngoại , ắt khiển trách.

Trong th. sợ mẹ, ngoài sợ uy ta , làm sao Lỗ-hầu không xin h.a. Lúc bấy giờ ta mới đem quân

đánh Tống.

Tề hoàn-công khen phải, liền hưng binh đi đánh nước Toại.

Lỗ trangCông hay tin vội họp triều thần bàn kế.

Công-tử Khánh-phủ thưa :

- Binh Tề đ. đem binh đến nước ta hai lần, lần nào cũng bị thua, nay xin Chúa-công cho tôi

đem binh ra đánh.

Thi-Bá nghe nói, can rằng :

- Không nên khinh địch. Hiện nay Quản-trọng nắm quyền bỉnh-chánh , quân luật nghiêm minh,

ta khó mà thắng nỗi. Vả lại, nước Lỗ ta trước đây rất nhiều ơn huệ với Tề như việc giết Công-tử

Cũ , đứng làm chủ-hôn cho Vương-cơ, mà Tề-hầu chưa thể quên được . Nay xin cứ giải-h.a để

giữ lấy ân-huệ đó là hơn.

Các quan c.n đang thương nghị , bỗng có thư Tề hoàn-công gởi đến.

Lỗ trang-công cả mừng, mở ra đọc.

Thư rằng :

Tôi và hiền-hầu cũng thờ một Thiên-tử nhà Châu, khác nào như anh em, hơn nữa hai nước Tề,

Lỗ là chỗ thân thuộc, thế mà kỳ hội vừa rồi nơi Bắc-hạnh, hiền-hầu không chịu đi dự, đ. trái

với lệnh Thiên-tử lại thương tổn đến t.nh thân. Tôi rất đau l.ng khi phải đem binh sang nước

của hiền-hầu để đạo-đạt bức thư nầy.

Tề hoàn-công lại gởi riêng một bức thư cho Văn-khương, v. vậy khi được thư , Văn-khương gọi

Lỗ trang-công vào hậu cung nói :

- Tề, Lỗ là hai nước thân thuộc, nếu Tề-hầu có điều không phải với ta đi nữa, ta cũng không nên

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 161 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 18. Taâo-muöåi Vung Gûúm Doåa Tïç-hêçu

hoaân-cöng Thùæp Àuöæc Phong Ninh-thñch

làm gi.m t.nh thân , huống chi Tề đ. có . muốn cầu h.a với ta mà con lại không nghe sao ?

Lỗ trang-Công không dám c.i lời mẹ liền sai Thi-Bá viết thư phúc đáp :

- Kỳ hội nơi Bắc-hạnh, tôi bị đau không đến dự được, tự thấy m.nh có lỗi. Nay quí-quốc trách

vấn, tôi rất ăn năn. Tuy-nhiên, nếu bắt tôi phải nhận những điều cam kết dưới thành, thật là

điều quốc-sĩ. Quí-quốc lui binh ra khỏi biên-giới bấy giờ nước tôi sẽ tuân mệnh.

Tề hoàn-công tiếp được thư rất đẹp l.ng, truyền kéo binh khỏi nước Lỗ, ra đóng nơi đất Kha, để

chờ Lỗ-hầu đến hội-kiến.

Lỗ trang-công sắp sửa đến đất Kha, hỏi triều thần :

- Có ai dám theo ta đến đất Kha hội-diện với Tề chăng ?

Tào-muội bước ra xin đi.

Lỗ trang-Công nói :

- Ngươi ba lần giao chiến bị thua nước Tề, nay xin ra đó không sợ nước Tề chê cười sao ?

Tào-muội thưa :

- Chỉ v. bị thua nước Tề ba lần nên tôi mới xin theo Chúa-công để rửa nhục !

Lỗ trang-công nói :

- Ngươi muốn rửa nhục mà theo ta trong chuyến nầy chỉ thêm xấu hổ. V. đến ăn thề với họ, tự

nhiên m.nh đ. là kẻ chiến bại rồi .

Tào-muội nói :

- Tôi quyết không để cho nước Lỗ mang cái danh biểu xấu xa ấy.

Lỗ trang-công nhận lời cùng Tào-muội lên đường.

Khi đến đất Kha, Tề hoàn-công đ. sai người đắp một cái đài rất lớn , bày sẵn lễ vật, đợi Lỗ trang-

Công đến làm lễ huyết thệ . Lại truyền lệnh chỉ cho một người được theo hầu Lỗ trang-công lên

đài thôi, c.n bao nhiêu quân sĩ phải đứng xa, cách hai trăm thước.

Tào-Muội trong mặc áo giáp, ngoài cầm gươm đi theo sau lưng Lỗ trang-công.

Lỗ trang-Công có . sợ, trái lại Tào-Muội rất hùng dũng.

Hai người vừa bước khỏi thềm .

Đông quách-nha bảo Tào-muội :

- Ngày nay hai nước giao-h.a, gặp nhau để bàn bạc, xin tướng quân h.y bỏ đồ binh khí đi.

Tào-muội trừng mắt nh.n Đông quách-nha, hai khóe mắt toét ra, rươm rướm máu.

Đông quách-nha thấy vậy bước lùi ra sau .

Tào-Muội ung-dung bước theo Lỗ trang-công đến trước bàn hương án .

Thấp-Bằng bưng bát máu dâng lên để Lỗ trang-công cùng Tề hoàn-công ăn thề .

Tào-muội mặt hầm hầm, một tay nắm áo Tề hoàn-công , một tay rút gươm nói :

- H.y khoan !

Quản Trọng vội v. xen vào giữa, hỏi Tào-muội :

- Quan Đại-phu làm g. thế ?

Tào-muội đáp :

- Nước Lỗ bị suy yếu, đ. hao tổn nhiều về chiến-tranh thế mà ngày nay những nước tự xưng

m.nh là minh-chủ, hối chư-hầu để cứu giúp những kẻ suy yếu, lại đến làm khổ nước Lỗ nữa,

như vậy dám tự hào là chính đáng sao ?

Quản-trọng nói :

- Nước tôi đ. làm điều g. hại cho quí-quốc ?

Tào-muội nói :

- Cậy sức mạnh, đem quân chiếm lấy đất Vân-dương của nước tôi , sao lại bảo là không làm hại

. Nếu quí-quốc thực-t.nh giao-hảo , h.y trả đất ấy lại cho Lỗ, Chúa-công tôi mới chịu ăn thề.

Bằng không tôi nhất-định liều chết. .

Quản-trọng ngoảnh lại, nói với Tề hoàn Công :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 162 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 18. Taâo-muöåi Vung Gûúm Doåa Tïç-hêçu

hoaân-cöng Thùæp Àuöæc Phong Ninh-thñch

- Xin Chúa-công chấp thuận lời xin ấy.

Tề hoàn-công nói :

- Thôi, quan Đại-phu h.y buông ra. Tôi hứa sẽ trả đất ấy lại.

Tào-muội nghe nói vội bỏ thanh kiếm xuống, bưng lấy bát máu thay cho Thấp-bằng mà dâng

lên .

Lỗ trang-công cùng với Tề hoàn-công làm lễ huyết-thệ .

Xong Tào-muội lại nói :

- Quản-trọng giữ quyền-binh nước Tề, tôi xin cùng Quản-Trọng ăn thề để khỏi có điều hối-hận.

Tề hoàn-công nói :

- Bất tất phải làm như vậy, lời ta đ. hứa lẽ nào lại lành trái được sao.

Lễ tuyên-thệ xong các quan nước Tề ai nấy hậm-hực, muốn t.m cách trả thù Tào-muội.

Tề hoàn-công nói :

- Ta đ. hứa với Tào-muội rồi ! Dẫu kẻ thất phu đ. ước với ai câu g. cũng không nên sai lời,

huống hồ ta là Chúa một nước .

Bấy giờ các quan mới chịu thôi.

Sáng hôm sau, Tề hoàn-công lại bày tiệc ở nhà Công-quán để tiễn biệt Lỗ trang-công, rồi đem

đất Vân-dương trả lại cho nước Lỗ.

Các nước chư-hầu nghe được việc ấy, kêu Tề hoàn-công là người tín nghĩa. Hai nước Vệ và Tào

sai sứ đến tạ tội và xin ăn thề.

Tề hoàn-công sai sứ vào tâu với vua Ly-vương nhà Châu , xin cất quân phạt Tống.

Châu Ly-vương nhậm lời, khiến quan Đại-phu Đơn-miệt, kéo binh sang hội với binh Tề.

Lúc ấy nước Trần, nước Tào hay tin cũng xin đem binh giúp sức.

Tề hoàn-công khiến Quản-trọng dẫn một đạo binh đi trước để đón binh hai nước Trần và Tào .

C.n m.nh th. đi với Thấp-bằng , Vương-tử Thành-phủ và Đông quách-Nha, thống l.nh đại binh,

hẹn hội nhau nơi đất Thượng-kỳ.

Quản-trọng l.nh mệnh kéo quân ra đi.

Quản-Trọng vốn có một người tiểu-thiếp tên Tĩnh-nương, nàng nầy tuy phận quần thoa, nhưng

lại thông minh học rộng. V. vậy Quản-trọng đi đâu cũng đem nàng theo hầu.

Ngày kia, Quản-trọng vừa kéo binh đến núi Dao-sơn, bỗng gặp một người chăn trâu, m.nh mặc

áo cộc , đầu đội nón rách ngồi trên lưng trâu, g. sừng ca hát.

Quản-trọng nghe tiếng ca biết không phải là người tầm thường khiến quân sĩ đem rượu thịt đến

cho.

Người chăn trâu ăn xong hỏi quânsĩ :

- Tôi muốn được yết kiến quan Tể-tướng.

Quân sĩ đáp :

- Xe của quan Tê-tướng đ. đi xa rồi. Vậy th. cứ ăn cho no mà thôi, cần chi phải gặp mặt.

Người chăn trâu nói :

- Tôi có một lời muốn nói cùng quan Tể-tướng.

Quân sĩ hỏi :

- Lời g. ? Nếu chỉ nói một lời th. bọn ta nói giúp cho cũng được.

Người chăn trâu nói :

- Nước trong leo léo

Quân sĩ đem lời ấy nói lại với Quản-trọng.

Quản-trọng không hiểu g. cả, liền hỏi Tĩnh-nương.

Tĩnh-nương nói :

- Thiếp có nghe, xưa có một bài thơ "Nước trong" .

Bài thơ ấy có câu rằng : "Nước trong leo lẻo , cá lội giữa d.ng, người đến triệu ta , ta cũng bằng

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 163 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 18. Taâo-muöåi Vung Gûúm Doåa Tïç-hêçu

hoaân-cöng Thùæp Àuöæc Phong Ninh-thñch

l.ng". . chừng người ấy muốn ra làm quan.

Quản-trọng khiến dừng xe lại , rồi sai người đ.i g. chăn trâu đến hỏi .

G. chăn trâu cúi đầu thi lễ chứ không lạy .

Quản trọng hỏi tung tích, người chăn trâu nói:

- Tôi là Ninh-thích, người đất Vệ, được nghe Tướng quốc là kẻ ưa hiền, chuộng sĩ, nên t.m qua

nước Tề để tiến thân, ngặt không có ai tiến dẫn nên phải chăn trâu cho người trong làng mà

nuôi sống.

Quản-trọng thử-thách tr.nh-độ học thức .

Ninh-thích ứng đáp rất rành mạch.

Quản-trọng nói :

- Kẻ hào kiệt lúc chưa gặp vận cũng khó thi thố tài năng của m.nh được. Đại binh của Chúa

công ta cũng sắp đến đây , ta viết cho nhà ngươi một phong thơ , nhà ngươi an l.ng ở đây mà

chờ, lúc nào Chúa-công ta đến, h.y xin yết kiến mà tr.nh thơ , ắt được trọng dụng .

Nói xong Qu.n-trọng viết một phong thơ , trao cho Ninh-thích.

Ninh-thích l.nh thơ , rồi ở nơi núi Dao-sơn chăn trâu như cũ .

Cách ba ngày sau, đại binh của Tề hoàn-công kéo đến .

Ninh-Thích lại g. sừng trâu ca hát vang trời .

Hát rằng :

Mặt Thường-lan nhấp nhô đá trắng

Thân l.-ngư thầm lặng xuôi d.ng

Đời không hiền-sĩ

Đất thiếu minh-quân

Thương thân, ta lại tủi thầm

Hởi con trâu trắng

Hơi cụm rừng thâm

Hùng anh sống với âm thầm m.i ư ?

Tề hoàn-công nghe giọng ca lấy làm lạ , khiến kẻ tả hữu bắt dẫn đến hỏi thăm họ tên, quê quán.

Ninh-thích tâu :

- Tôi người nước Vệ, lưu lạc nơi đây .

Tề hoàn-công hỏi :

- Ngươi là một đứa chăn trâu, cớ sao lại dám chê bai thiên hạ ?

Ninh-thích nói :

- Tôi đâu có chê bai . Tôi chỉ tiếc rằng đời nay không có người hiền.

Tề hoàn-công hỏi :

- Sao ngươi lại dám chê rằng "đời thiếu minh-quân" , trong lúc Thiên-tử nhà Châu đang trị v.

thiên-hạ, c.n ta một nước chư hầu giàu mạnh, trên phục tùng Thiên-tử, dưới chế-ngự chư-hầu

đem lại thái b.nh cho thiên hạ .

Ninh-thích nói :

- Một minh-quân tất phải biết m.nh, hiểu người r. được thời b.nh, thấy được lúc biến, đem

ân-đức r.i khắp nhân gian, lấy l.ng nhân mà trị thiên hạ. Như nhà Châu hiện nay vận nước

mỗi lúc một suy, trong th. dân t.nh không phục, ngoài th. chư hầu bất tuân, tài trị nước không

có, sao gọi là minh-quân ? Đến như Chúa-công, giết anh ruột m.nh mà cướp ngôi , mượn uy

thiên-tử để chế ngự chư hầu, nlưng chư hầu đều không phục, sao gọi là giàu mạnh ?

Tề hoàn-công nghe nói nỗi giận mắng lớn :

- Đứa thất phu, dám nói càn.

Liền hô kẻ tả hữu bắt Ninh-thích đem chém.

Ninh-thích không chút sợ h.i, ngước mặt lên trời than :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 164 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 18. Taâo-muöåi Vung Gûúm Doåa Tïç-hêçu

hoaân-cöng Thùæp Àuöæc Phong Ninh-thñch

- Ngày xưa vua Kiệt giết Long-bàng, vua Trụ giết Tỉ-can, nay tôi cùng với hai ông ấy kể là ba

người ?

Thấp-bằng thấy thế tâu với Tề hoàn-công :

- Người ấy lời nói không dua mị, l.ng không sợ uy nghiêm, chắc không phải là kẻ tầm thuờng,

xin Chúa-công chớ nên giết.

Tề hoàn-Công sực nghĩ lại cơn giận đ. nguôi, bước tới mở trói cho Ninh-thích, và nói :

- Ta thử nhà ngươi đó thôi . Nhà ngươi qu. là một người khí phách.

Ninh Thích th. vào túi lấy phong thư của Quản-trọng dâng cho Tề hoàn-công.

Tề hoàn-công tiếp lấy đọc.

Trong thư viết :

Tôi phụng mệnh đem quân qua núi Dao-sơn , có tiếp được một người nước vệ, tên là Ninhthích.

Người nầy là một nhân tài trong thiên hạ , không phải những kẻ chăn trâu tầm thường,

xin Chúa-công thu dụng, đừng để người ấy đi nước khác mà hối tiếc.

Tề hoàn-công nói :

- Nhà ngươi đ. có bức thư của Trọng-phụ sao không tâu tr.nh cho sớm ?

Ninh-thích nói :

- Tôi nghe nói vua hiền chọn người ngay , tôi trung chọn Chúa có đức . Nếu Chúa-công ghét

người thẳng , ưa kẻ nịnh , th. thà tôi chết đi c.n hơn là đưa thư để được trọng dụng.

Tề hoàn-công rất đẹp l.ng, truyền ngồi vào một cỗ xe theo sau .

Tối hôm ấy đóng quân lại nghĩ, Tề hoàn-công sai thắp đuốc t.m mũ áo Tề phong chức cho Ninh-

Thích.

Thụ-điêu tâu :

- Từ đây đến nước Vệ không xa, xin Chúa-công đợi đến đó hỏi xem Ninh-thích quả là người hiền

không đ., rồi sẽ phong cũng chẳng muộn.

Tề hoàn-công nói :

- Đ. nghi th. không nên dùng, mà đ. dùng th. đừng nghi. Giả thử Ninh-Thích trước kia có một

vài lỗi nhỏ đi nữa, nay ta cũng không nên v. lỗi nhỏ ấy mà bỏ phí một nhân tài.

Nói xong, ngay đêm ấy, phong cho Ninh-thích làm quan Đại-phu, lại khiến cùng với Quản-trọng

coi việc quốc-chánh.

Ninh-thích lạy tạ lui ra.

Tề hoàn-công truyền tấn binh.

Chẳng bao lâu, đại-binh của Tề hoàn-công đ. kéo đến biên-giới nước Tống , hợp với binh các

nước chư-hầu đông như kiến cỏ.

Tề hoàn-công họp các tướng bàn kế lấy thành.

Ninh-thích tâu :

- Chúa-công phụng mệnh Thiên-tử đem binh chế-ngự chư-hầu . Mục đích bắt họ phục tùng chứ

không phải chiếm đất. Ấy vậy quân lực chỉ làm cho người ta sợ uy chứ không mến phục. Theo

. tôi, chớ nên đánh vội . Tôi dẫu hèn mạt, dám xin đem ba tấc lưỡi mà bảo vua nước Tống phải

giảng-h.a.

Tề hoàn-công nghe theo, truyền đóng quân lại, sai Ninh-thích vào trước nghị h.a với Tống hoàncông.

Ninh-thích ngồi một chiếc xe nhỏ đem theo mấy tên gia-nhân thẳng đến Thư-Dương , xin vào

yết-kiến.

Tống hoàn-công hỏi Đái thúc-b. :

- Ninh-thích là người thế nào ?

Đái thúc-B. thưa :

- Tôi nghe người ấy là một kẻ chăn trâu, được Tề-hầu mới dùng làm quan, tất người ấy có tài

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 165 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 18. Taâo-muöåi Vung Gûúm Doåa Tïç-hêçu

hoaân-cöng Thùæp Àuöæc Phong Ninh-thñch

ứng đối.

Tống hoàn-công nói :

- Vậy th. nên đối xử như thế nào ?

Đái thúc-b. thưa :

- Xin Chúa-công triệu vào lấy lễ mà đ.i, để xem . tứ Ninh-Thích như thế nào. Nếu va có điều

chi lỗ m.ng, tôi sẽ vuốt giải m.o làm hiệu, Chúa-công khiến v.-sĩ bắt giam lại. Như thế mưu

của Tề ắt phải hư .

Tống hoàn-công gật đầu khen phải, truyền v.-sĩ mai phục xong xuôi , rồi mới cho Ninh-thích

vào.

Ninh-thích mặc áo rộng, thắt đai lớn ung dung bước vào xá Tống hoàn-công một cái.

Tống hoàn-công ngồi yên không đáp lễ.

Ninh-thích ngước mặt lên trời than :

- Nước Tống đ. đến lúc nguy khốn rồi.

Tống hoàn-công nghe nói, lấy làm lạ hỏi :

- Ta làm đến bực Thượng-công, phẩm trật đứng trên các chư-hầu , trong nước binh hùng tướng

mạnh, dân chúng an vui , sao gọi là nguy khốn .

Ninh-thích nói :

- Hiền-hầu có thể sánh được với Châu-công ngày xưa chăng ?

Tống hoàn-công nói :

- Châu-công là bậc thánh, ta làm sao sánh được.

Ninh-thích nói :

- Châu-công ngày xưa, trong lúc thiên-hạ thái b.nh thế mà c.n phải hết l.ng trọng người hiền-sĩ

. Lúc đang ăn cơm, nghe người hiền sĩ vào vội nhả miếng cơm, để ra tiếp đón . Trong lúc đang

tắm nghe người hiền sĩ đến vội vẫy nắm tóc để ra mời. Nay Hiền-hầu là d.ng d.i một nước

đ. mất rồi, lại gặp buổi loạn lạc, các liệt-quốc tranh hùng, dẫu bắt chước như Châu-công, hết

l.ng cầu kẻ sĩ , chưa chắc hiền sĩ đ. chịu đến, huống hồ lại c.n tự-đắc, kiêu căng th. những lời

trung-trực có bao giờ đến trước mặt hiền-hầu

được . Thế mà lại không cho là nguy khốn sao ?

Tống hoàn-công nghe nói sững sờ, giây lâu mới đứng dậy , nói với vẻ ăn năn :

- Ta mới lên ngôi, chưa được nghe lời giáo huấn của quân-tử, vậy xin tiên sinh miễn chấp.

Thúc-b. đứng hầu một bên thấy Tống hoàn-công đ. tỏ . xiêu l.ng, vội đưa tay vuốt giải m.o.

Nhưng vuốt đến đôi ba lần mà Tống hoàn-công vẫn không thèm nói tới.

Tống hoàn-công hỏi Ninh-thích :

- Chăng hay tiên-sinh đến đây có điều chi dạy bảo tôi chăng ?

Ninh-thích nói :

- Nay Thiên-tử suy-yếu, chư hầu đoạt quyền, việc tranh chấp càng ngày càng khốc liệt, dân gian

đồ thán. Tề-hầu không nỡ để cho thiên hạ lâm cảnh tóc tang, phải phụng mệnh Thiên-tử liên

kết chư-hầu để lo việc tương thân và trách phạt. Hiền-hầu bội tín làm cho Thiên tử nổi cơn

thịnh nộ, nên sai chư hầu đến đây vấn tội. Nếu Hiền-hầu cự với binh triều th. chưa đợi giao

binh đ. thấy được lẽ thắng phụ rồi.

Tống hoàn-công hỏi :

- Theo sở kiến của Tiên-sinh th. việc nầy phải thế nào ?

Ninh-thích nói :

- Theo . tôi, Hiền hầu nên dùng chút đỉnh lễ vật mà cầu hôn . Trên chẳng trái với Châu-vương,

dưới vẫn đặng quyền cùng minh-chúa. Như thế nước Tống không cần phải động binh mà vẫn

vững vàng thư non Thái.

Tống hoàn-công nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 166 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 18. Taâo-muöåi Vung Gûúm Doåa Tïç-hêçu

hoaân-cöng Thùæp Àuöæc Phong Ninh-thñch

- Trước kia ta đ. không trọn ước, nữa đêm kéo quân bỏ về không dự hội. Nay Tề-hầu đ. đem

binh đến đây biết có chấp thuận việc h.a ước của ta chăng ?

Ninh-thích nói :

- Tề-hầu là một người đại nhân đại độ, không kể đến lỗi lầm của kẻ khác. Trước đây Lỗ-hầu

không chịu dự hội, sau đến xin ăn thề nơi đất Kha, Tề-hầu vẫn đem đất Vân-dương trả lại.

Huống chi Hiền-hầu là kẻ đ. có l.ng đến dự hội, lẽ nào Tề-hầu lại không cho giảng h.a .

Tống hoàn-công hỏi :

- Bây giờ phải dùng những lễ vật chi để cống hiến ?

Ninh-thích nói :

- Là một kẻ đại nhân đại độ, không bao giờ xem của cải là trọng . Hiền-hầu chỉ dùng một vật

mọn cũng đũ .

Tống hoàn-công mừng rỡ, sai sứ mang lễ vật xin h.a ước với Tề.

Đái thúc-b. hổ thẹn lui ra.

Sứ Tống đến trại Tề dâng mười cặp bạch-ngọc, ngàn nén vàng r.ng, mà tạ tội.

Tề hoàn-công nói :

- Có chỉ mạng của Thiên-tử, ta đâu dám tự chuyên. Phải cậy đại thần của Thiên-tử chuyển tấu

về triều Châu mới đặng.

Bèn giao những vàng ngọc ấy lại cho Đơn-miệt.

Đơn-miệt nói :

- Quân hầu đ. rộng l.ng tha lỗi, nay lại cậy tôi chuyển tấu về triều, tôi đâu dám từ chối.

Tề-hầu tin cho Tống hoàn-Công hay để sắm sửa qua triều Châu, rồi các nước thâu binh về.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 167 Dõch giaã: ÀöéMuåc

Hồi 19

Trịnh Lệ-công Lập Mưu Về Nước

châu Huệ-vương T.m Kế Phục Thù

Tề-hầu kéo binh về nước, mở tiệc khao quân .

Qu.n-Trọng tâu rằng :

- Từ ngày nhà Châu thiên sang Đông-đô đến nay, các nước chư hầu không nước nào mạnh

bằng Trịnh. Kinh-đô nước Trịnh là nơi Đông-quách, chỗ ấy phía trước có núi Trung-sơn, phía

sau có sông Hà, phía hữu có sông Lạc, phía tả có sông Tề, thật là nơi hiểm địa.

Hơn nữa, từ lúc Trịnh trang-công thắng được Tống và Hứa, lại kết thân với Sỡ là nước tiếm

xưng vương-hiệu, đất rộng binh hùng. Hai nước ấy cấu kết với nhau, nước Tề ta khó bề thắng

được.

Tề hoàn-công hỏi :

- Như thế th. biết làm thế nào cho hai nước ấy tùng phục ?

Quản-trọng nói :

- Nhất định phải hạ cho được Sở. Mà muốn hạ Sở trước phải dẹp Trịnh.

Tề hoàn-công nói :

- Ta vẫn biết Trịnh là nơi cốt yếu, muốn thâu đoạt đ. lâu, song không biết dùng kế g. đặng.

Ninh-thích nói.

- Công-tử Đột bên nước Trịnh, trước kia lên ngôi chỉ có hai năm, bị Tế-Túc đuổi ra nước

ngoài, cư trú nơi đất Lịch. Hiện nay nước Trịnh, Công-tử Nghi đang ở ngôi. Tế-Túc là tôi mà

dám đuổi Chúa, Công-tử Nghi là em mà chiếm ngôi anh đó trái là lễ. Xin Chúa-công cho người

đến đất Lịch đưa Trịnh-đột về nước , lập lên ngôi, ắt Trịnh-đột phải mang ơn Chúa-công mà

tùng phục nước Tề .

Tề hoàn-Công khen phải, khiến Tân tu-vô đem hai trăm binh ra đóng đồn nơi đất Lịch , rồi

sai người đến tỏ . với Trịnh-đột.

Lâu nay Trịnh-đột nghe Tế-Túc đ. qua đời thường cho người d. xét t.nh h.nh nước Trịnh để

tính việc phục nghiệp, xảy được tin nước Tề muốn giúp m.nh về nước, l.ng mừng khôn xiết cho

người đến đón Tân tu-vô vào thành thết đ.i.

Trong lúc đang ăn uống, Tân tu-vô hỏi :

168

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 19. Trõnh Lïå-cöng Lêåp Mûu VïçNûúác

chêu Huïå-vûúng Tòm KïæPhuåc Thuâ

- Chẳng hay nước Trịnh hiện nay ai thay cho Tế-túc ?

Trịnh-đột đáp :

- Thay Tế-Túc là Thúc-Thiêm. Người nầy có tài trị nước , nhưng không có tài cầm binh.

Giữa lúc ấy, bỗng có quân vào báo rằng :

- Kinh-thành nước Trịnh vừa xảy ra một chuyện rất lạ : Phía trong cửa Nam môn có một con

rắn dài tám thước, đầu xanh đuôi vàng, cắn lộn với một con rắn phía ngoài cửa dài hơn một

trượng, đầu đỏ đuôi xanh. Hai con cắn nhau đến mười bảy ngày th. con rắn trong bị con rắn

ngoài cắn chết. Con rắn ngoài chạy thẳng vào thành, đến nhà Thái-Miếu th. biến mất. Thiên hạ

đến xem đông nghẹt, nhưng chẳng ai dám lại gần.

Tân tu-vô nghe nói đứng dậy chức mừng Trịnh-đột :

- Như thế chắc chắn hiền-hầu sẽ khôi phục được ngôi nước Trịnh.

Trịnh-Đột hỏi :

- Sao ngài biết được ?

Tân tu-vô đáp .

- Con rắn ngoài cửa tức là hiền-hầu, v. hiền-hầu là anh, nên rắn ấy dài hơn một trượng, c.n

con rắn trong cửa tức là Công-tử Nghi. Công-tử Nghi là em nên có tám thước. Đến ngày thứ

mười bẩy , con rắn bên trong chết, nghĩa là từ khi hiền-hầu bỏ ngôi đến nay đ. mười bảy năm,

nay trở về phục-quốc được thành công. Đó là điềm trời cho biết trước.

Trịnh-đột mừng rỡ nói :

- Nếu quả đúng như vậy, dầu trọn đời tôi chẳng đám quên ơn Tề-hầu .

Nói xong, rót rượu đưa mời Tân tu-vô uống .

Hai người rất tương đắc.

Sáng hôm sau , Tân tu-vô bàn với Trịnh-đột đem quân lẻn về lấy đất Đại-lăng.

Quan giữ thành Đại-lăng là Phó-Hà, nghe được tin Trịnh-đột kéo quân đến đánh , vội điểm

quân khai thành đối địch .

Chẳng ngờ Tân tu-vô phục binh nơi phía sau, tràn vào chiếm thành .

Phó-hà tưởng quân Trịnh-đột, sau biết được có binh Tề giúp sức , liệu thế không chống lại,

phải xin đầu hàng.

Trịnh-đột vốn căm hờn Phó-Hà trong mười bảy năm qua, đ. giữ thành rất gắt chống lại quân

m.nh, nên truyền quân đem chém

Phó-Hà la lớn :

- Nếu muốn về nước Trịnh mà Chúa-công đem giết tôi thật là thất sách .

Trịnh-đột nghe nói, liền bảo đao phủ thủ dừng lại hỏi :

- Ngươi có kế g. hay sao

Phó-hà nói :

- Tôi có thể lấy đầu Công-tử Nghi được !

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 169 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 19. Trõnh Lïå-cöng Lêåp Mûu VïçNûúác

chêu Huïå-vûúng Tòm KïæPhuåc Thuâ

Trịnh-đột lắc đầu nói :

- Ngươi là một tiểu-tướng, tài cán, mưu mô chi mà làm được chuyện đó , chẳng qua ngươi

tham sanh úy tử, kiếm lời gạt ta để khỏi chết mà thôi.

Phó-hà nói :

- Quyền chính trong nước ngày nay thuộc về tay Thúc-thiêm. Tôi cùng với Thúc-thiêm thân

nhau lắm. Nếu Chúa-công không chê tôi bất tài, để tôi sống, tôi sẽ về bàn mưu với Thúc-thiêm

giết Công tử Nghi đem đầu nạp cho Chúa-công.

Trịnh-đột hét to :

- Tên l.o tặc ! Đừng gạt ta. Mi muốn trở về bàn với Thúc-Thiêm đem quân đến đây chống

cự với ta, ta đ. biết r..

Nói rồi truyền đao-phủ-thủ đem chém.

Tân tu-vô cản lại, nói :

- Vợ con Phó-hà nay c.n trên đất Đại-lăng nầy. Ta h.y giam lại để làm tin .

Phó-hà nghe nói quỳ móp xuống đất rên rỉ :

- Vợ con tôi c.n đó, chẳng lẽ tôi ham sống một m.nh, bỏ vợ bỏ con tôi sao .

Nói xong ngước mặt lên trời thề.

Lúc đó Trịnh-Đột mới tin , truyền quân mở trói thả đi.

Đêm ấy, Phó-Hà lẻn về Kinh-đô nước Trịnh , vào yết kiến Thúc-thiêm.

Trông thấy Phó-Hà, Thúc-thiêm ngạc nhiên hỏi :

- Nhà ngươi đang trấn thủ Đại-lăng sao lại về đây ?

Phó-hà nói :

- Tề-hầu sai tướng Tân tu-vô đem quân đưa Công-tử Đột về nước , nay đ. chiếm được Đạilăng

. Nay mai ắt đại binh kéo đến Kinh-thành. Ngài nên làm cách nào chém được Công-tử

Nghi, đem đầu dâng cho Công-tử Đột th. mới khỏi mất ngôi Công-khanh. Vả lại Công-tử Đột là

anh đáng l. phải ở ngôi mới thuận.

Thúc-thiêm ngẫm nghĩ một lúc rồi nói :

- Trước kia ta đ. có . đưa Công-tử Đột là vua cũ, về nước nối ngôi, nhưng bị Tế-túc ngăn

cản . Nay Tế-túc đ. thác, việc nầy không khó.

Phó-hà hỏi :

- Nếu vậy th. liệu kế nào ?

Thúc-thiêm nói :

- Tin cho binh Tề kéo đến. Lúc đó ta giả đ. mở cửa thành đem quân đối địch, tất nhiên

Công-tử Nghi phải lên mặt thành đứng xem . Nhà ngươi theo hầu, rút gươm chém đầu Công-tử

Nghi, c.n ta , ta mở cửa rước Công-tử Đột vào tôn lên ngôi .

Hai người bàn tính xong, mật sai người báo tin với Trịnh-đột.

Phó-hà lại vào ra mắt Công-tử Nghi, nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 170 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 19. Trõnh Lïå-cöng Lêåp Mûu VïçNûúác

chêu Huïå-vûúng Tòm KïæPhuåc Thuâ

- Quân Tề giúp Công-tử Đột chiếm được Đại-lăng rồi .

Công-tử Nghi giật m.nh nói :

- Thế th. phải viết thư qua nước Sở cầu cứu mới được.

Thúc-thiêm bên ngoài tuân lệnh , nhưng bên trong cố . chần chờ, đ. hai ngày mà không sai

sứ qua nước Sở. Bỗng có tin quân Tề kéo đến vây thành.

Thúc-thiêm xin phép Công-tử Nghi khai chành chống cự, rồi hẹn Phó-Hà lên mặt thành mà

ph.ng giữ.

Công-tử Nghi lầm kế, cũng theo Phó-Hà lên mặt thành xem xét binh t.nh. Vừa đến nơi

Phó-hà rút gươm đâm Công-tử Nghi một nhát, ng. quỵ xuống đất tắt thở.

Bên ngoài Thúc-thiêm mở cửa , đón Công-tử Đột và Tân tu-vô , vào Thanh-cung bắt hai con

của Công-tử Nghi giết đi, rồi cùng nhau tôn Công-tử Đột lên ngôi, lấy hiệu cũ xưng là Trịnh

lệ-công.

Người nước Trịnh lâu nay vẫn mến Trịnh lệ-công , nên dân t.nh vẫn được yên ổn.

Trịnh lệ-công cảm tạ Tân tu-vô, lo việc đ.i đằng, khao thưởng binh Tề rồi tiễn Tân tu-vô về

nước.

Lúc bấy giờ Trịnh lệ-công mới đ.i Phó-Hà đến nói :

- Ngươi giữ đất Đại-lăng trong mười bẩy năm, cố sức cùng ta chống cự, thật đ. hết l.ng với

chúa cũ. Nay tham sống, sợ chết, v. ta mà giết bỏ vua cũ, như thế ngươi là một kẻ nham hiểm,

tâm địa không biết đâu mà lường. Ta phải giết nhà ngươi đi, mới khỏi lo hậu hoạn.

Nói xong, truyền v. sĩ đem Phó-Hà ra chém, c.n vợ con th. cho về.

Nguyên-phồn trước kia tán thành việc lập Công-tử Nghi, nay sợ Trịnh lệ-Công bắt tội nên

xin từ chức .

Trịnh lệ-Công sai người đến trách mắng .

Nguyên-phồn thắt cổ tự vận.

Trịnh lệ-công lại bắt trị tội những người đuổi m.nh khi trước.

Cường-thủ trốn vào nhà Thúc-thiêm, nhờ Thúc-thiêm xin cho mới khỏi , nhưng cũng phải

bị chặt chân.

Định-Thúc trốn sang nước Vệ, nhưng cách ba năm sau Trịnh lệ-công lại cho triệu về.

Thúc-thiêm vẫn giữ chức Chính-khanh, Đổ-thúc và Sư-thúc đều được phong chức Đại-phu.

Người nước Trịnh gọi là "tam lương" nghĩa là ba người hiền.

Đây nói qua việc Sở văn-vương, từ khi lấy được nước Tức, bắt nàng Tức-Vỉ làm vợ , đêm

ngày ấp ủ không rời. Chỉ ba năm mà sanh đặng hai con. Người lớn là Hùng-hi, người nhỏ là

Hùng-vận.

Trong ba năm trời , Tức-Vỉ không nói chuyện với Sở văn-vương câu nào. Sở văn-vương lấy

làm lạ, một hôm cố hỏi Tức-Vỉ v. cớ g. mà không chịu nói. Tức-Vỉ chỉ ứa nước mắt, không đáp.

Sở văn-vương năn nỉ hết lời, nàng mới tấm tức thưa :

- Thần thiếp phải thờ hai chồng, đ. không biết giữ tiết th. c.n mặt mũi nào mà chuyện tr.

với ai .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 171 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 19. Trõnh Lïå-cöng Lêåp Mûu VïçNûúác

chêu Huïå-vûúng Tòm KïæPhuåc Thuâ

Sở văn-vương nói :

- Việc nầy cũng bởi Sái-hầu trước kia giới thiệu phu-nhân cho ta, nên ngày nay mới sanh ra

thảm cảnh nầy. Ta sẽ v. phu-nhân đem quân đến bắt Sái hầu đền tội.

Nói xong, cất binh đi đánh nước Sái .

Sái hầu hay tin thất kinh, thân hành đến đất Phu , qu. móp giữ đường đợi Sở văn-vương đến

mà tạ tội. Lại đem tất cả vàng bạc châu báu trong kho ra mà cống lễ.

Sở văn-vương nhận lễ vật, rồi rút binh về.

Vừa về đến nước Sở, lại có tin Trịnh lệ-công sai sứ đến tỏ việc m.nh đ. phục-vị và xin cầu

hoà.

Sở văn-vương cả giận nói :

- Trịnh-đột về nước đ. hai năm , nay mới cho cho sứ đến ra mắt nước ta thật là vô lễ .

Bèn đem binh phạt Trịnh.

Trịnh lệ-công phải ra ngoài thành tạ tội, xin dâng lễ vật, Sở văn-vương mới chịu thâu quân.

Từ đó Trịnh lệ-công sợ oai nước Sở không dám cho sứ sang chầu nước Tề. Tề hoàn-công biết

được tâm trạng ấy cho người đến trách cứ.

Trịnh lệ-công không biết phải làm sao , bèn sai sứ đến thưa với Tề hoàn-công rằng :

- Chúa-công tôi v. bận lo việc kiên-thủ sợ binh Sở đến đánh, không có dịp để triều cống Tề .

Nếu Minh-công lấy oai trị được nước Sở th. Chúa tôi mới an l.ng vâng mạng Tề được.

Tề hoàn-công nghe lời nói của sứ nước Trịnh không được khiêm tốn, tức giận, bắt giam vào

ngục.

Sứ nước Trịnh trốn thoát, về nước.

Từ đó, nước Trịnh lại phản, về đầu Sở như cũ.

Giữa lúc đó, bên nhà Châu , vua Ly-vương thăng hà , con là Ngân lên nối ngôi, tức Châu

huệ-vương.

Nhơn lúc nhà Châu mới lập, các chư-hầu bận việc điếu tang, và chúc tụng vua mới, Sở

văn-vương kéo quân quấy nhiễu nước Ba , đánh nước Thân, làm lắm điều hiếp chế.

Nước Ba căm thù, kéo quân lẻn sang nước Sở chiếm đất Na .

Tướng giữ đất Na là Diêm-ngao cự không lại bỏ thành trốn về tâu lại với Sở văn-vương .

Sở văn-vương truyền đem Diêm-ngao ra chém.

Thân tộc của Diêm-ngao uất hận vô cùng, quyết l.ng rửa nhục , mới tư thông với nước Ba ,

yêu cầu đem binh phạt Sở, và hứa sẽ đứng ra làm nội ứng.

Nước Ba nghe theo, cử binh kéo đến vây thành.

Sở văn-vương thân hành đem binh ra đối địch, chẳng ngờ thân tộc của Diêm-ngao lẻn vào

v.ng binh đốt dinh phá trại.

Binh Sở không đề ph.ng nên rối loạn.

Quân nước Ba thừa thế đánh tan được quân Sở.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 172 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 19. Trõnh Lïå-cöng Lêåp Mûu VïçNûúác

chêu Huïå-vûúng Tòm KïæPhuåc Thuâ

Sở văn-vương bị một mũi tên nơi g. má , giục xe chạy dài.

Tuy thắng trận, nhưng nước Ba là nước nhỏ, không dám đuổi theo, vội v. thâu quân về

nước.

C.n thân tộc Diêm-ngao cũng theo về nước Ba mà cư trú.

Sở văn-vương về đến Phướng thành đ. nữa đêm, bèn gọi quan giữ cửa là Dục-quyền khai

thành đón tiếp.

Dục-quyền hỏi :

- Chúa-công thắng trận chăng ?

Sở văn-vương đáp :

- Không, ta vừa bị thất trận.

Dục-quyền nói :

- Tiên-vương xưa ra đánh trận nào cũng thắng, nay. Đại-vương thân chinh đánh nước Ba là

một tiểu quốc mà bị thua ắt thiên hạ chê cười. Xin chớ vào thành.

Sở văn-vương hỏi .

- Việc đ. rồi, khanh bảo ta phải làm thế nào bây giờ ?

Dục-quyền nói :

- Gần đây có nước Hoàng, không chịu chầu Sở đ. lâu , nếu Đại vương đem binh đánh nước

Hoàng mà đắc thắng th. mới rửa bớt điều nhục ấy.

Sở văn-vương quay lại nói với quân sĩ :

- Nếu ta đánh không thắng nước Hoàng quyết không về Sở.

Nói xong lập tức kéo binh sang đánh nước Hoàng.

Đến nơi, Sở văn-vương cầm trống giục quân tử chiến .

Quân nước Hoàng không làm sao cự lại kéo nhau bỏ chạy, thây nằm chật đất , gướm bỏ đầy

đường.

Sở văn-vương truyền đóng trại nghĩ ngơi.

Đêm ấy , Sở văn-vương ngũ trong dinh , nằm mộng thấy Tức-hầu, mặt hầm hầm chạy đến

trước mặt hét lớn :

- Ta có lỗi g. mà mi giết ta, xâm chiếm đất ta , gian dâm với vợ ta. Nay ta đ. minh oan với

thượng-đế rồi !

Nói xong giơ tay tát vào mặt Sở văn-vương một cái.

Sở văn-vương giật m.nh thức dậy, thấy vết thương nơi mặt lỡ toét ra, máu

chảy đầm đ.a, đau nhức khôn xiết.

Sở văn-vương liền truyền lệnh thu quân về nước.

Nhưng vừa về đến Thu-địa , thuộc đất Sở , th. từ trần.

Tướng sĩ ph. thi thể của Sở văn-vương về Kinh-đô tẩn liệm, làm ma chay. Con trưởng Sở

văn-vương là Hùng-hi lên nối ngôi.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 173 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 19. Trõnh Lïå-cöng Lêåp Mûu VïçNûúác

chêu Huïå-vûúng Tòm KïæPhuåc Thuâ

Dục-quyền sau khi lo việc ma chay cho Sở văn-vương tự nghĩ :

- Ta đ. hai lần phạm đến chúa ta, dẫu vua không bắt tội, ta cũng không có quyền sống.

Nghĩ rồi kêu con cháu dặn rằng :

- Ta có chết, chúng bây đem chôn ta nơi cửa thành, để con cháu đời sau biết ta là người gát

cửa .

Nói xong rút gươm tự vận .

Hùng-hi động l.ng, phong cho con cháu nối đời làm chức Đại-hôn.

Trịnh lệ-Công được tin Sở văn-vương chết, có . mừng thầm nói :

- Sở văn-vương đ. chết, ta không c.n lo g. nữa .

Thúc-thiêm nói :

- Nước Trịnh nay phải thần phục nước người, một bên là Tề , một bên là Sở cố tranh nhau bắt

chẹt. Tôi tưởng đó là điều quốc-sĩ. Thuở xưa, tiên-quân ta Hoàn-công, V.-công, Trang-công đều

làm đến bực Khanh-sĩ nơi triều Châu, đứng đầu liệt quốc , xử phạt chư-hầu, nay xin Chúa-công

vào triều Châu nhờ ơn Thiên-tử gia-phong để lấy oai mà chế lại các chư-hầu th. mới khỏi bị ai

lấn áp.

Trịnh lệ-công khen phải sai quan Đại-phu là Sư-thúc qua Châu triều Cống.

Sư Thúc đi chưa được mấy ngày trở về báo :

- Nhà Châu lúc nầy loạn lắm.

Trịnh lệ-công hỏi :

- Sao mà loạn ?

Sư Thúc nói :

- Nguyên trước kia, vua Trang-vương nhà Châu yêu nàng Diên-cơ, có sanh đặng một con

là Vương-tử Đồi, Châu Trang-vương mến Vương-tử Đồi lắm sai quan Đại-phu Vỉ-quốc làm chức

sư-phó để dạy dỗ. Vương-tử Đồi có tánh thích chơi trâu. Một m.nh nuôi trong nhà hơn hai trăm

con trâu, ngày nào cũng cho ăn uống , chăm sóc rất kỹ lưỡng, lại cho trâu mặc toàn là gam vóc,

và đặt tên là văn thú.

Vương-tử Đồi đi đâu đều có đàn trâu đi theo, dậm nát cả ruộng nương, vườn tược mà không

ai dám nói. Hơn nữa Vương-tử Đồi c.n kết thân với năm quan Đại-phu là : Vỉ-quốc , Biên-bá,

Tử-cầm, Chúc-quỵ và Thiêm-phủ, là những kẻ có thế lực trong triều. V. vậy trong lúc Châu

ly-vương c.n ở ngôi cũng phải kính nể.

Vừa rồi, vua Huệ-vương lên ngôi, Vương-tử Đồi ỷ m.nh là chú, càng lên mặt kiêu ngạo hơn

nữa.

Châu huệ-vướng rất ghét , t.m cách trấn áp Vương-tử Đồi cùng bè đảng. Chẳng ngờ một

hôm tên thiện phu là Thạch-tốc, dâng đồ ngự thiện không được tinh sạch .

Châu huệ-vướng cách chức không dùng nữa .

Thạch-tốc bất b.nh nhập bọn với Vương-tử Đồi làm nội ứng , bày mưu cho Vương-tử Đồi

đem quân đánh Châu huệ-vương để cướp ngôi, may nhờ có Châu-công Kỵ-phủ và Châu Bá-Liên

cố sức chống giữ nên bọn Vương-tử Đồi bị thua chạy trốn sang đất Tô.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 174 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 19. Trõnh Lïå-cöng Lêåp Mûu VïçNûúác

chêu Huïå-vûúng Tòm KïæPhuåc Thuâ

Trịnh lệ-công hỏi :

- Chúa đất Tô là ai ?

Sư-thúc đáp : .

- Chúa đất Tô tên Phận-sanh, trước kia có nhiều công trạng với đời V.-vương nên được

phong làm Tô-công. Đến sau Phận-Sanh thác, con Phận- Sanh bị nước Địch hiếp chế cho nên

phải bỏ vua thờ địch . Qua đến đời Châu hoàn-vương mới lấy đất Tô-công phong cho Trịnh, v.

vậy Tô-công mất đất đem l.ng oán hận nhà Châu gặp lúc Vương tử Đồi trốn sang , bàn mưu

mượn binh nước Vệ để phản loạn. C.n Vệ huệ-công tức Vệ-Sóc trước kia có cư hiềm với vua

Châu việc phong lập cho Kiềm-Mâu, nên cố l.ng giúp sức, cử đại binh sang đánh . Châu công

Kỵ-phủ và Châu bá-Liên cự không lại phải ph. Châu huệ-vương chạy sang đất Yên. Hiện nay

Vương tử Đồi đ. chiếm ngôi , nhưng l.ng dân không phục. Nếu chúa-công đem quân đến đất

Yên rước Châu Huệ-vương về Lạc-vương, khôi phục được vương-vị th. ắt đặng công lớn với triều

đ.nh.

Trịnh lệ Công khen phải, những lại nghĩ rằng :

- Vương tử Đồi là nhu nhược, đặng thành công là nhờ sự giúp đỡ của nước Vệ. Nay trước

tiên phải đem lời lẽ phân giải, nếu Vương-tử Đồi không nghe

ta sẽ dùng đến binh lực cũng chẳng muộn.

Nghĩ như vậy , một mặt sai người đến đất Yên đón Châu huệ-Vương , một mặt sai người đưa

thư cho Vương-tử Đồi.

Thư rằng :

Tôi, Trịnh-đột, được nghe người ta nói : hễ làm tôi phạm đến vua là bất trung, làm em

nghịch với anh là bất thuận. Người đ. bất trung bất thuận ắt trời chẳng dung . Nay Vương-tử

nghe lời bọn dua nịnh, đuổi thiên-tử đoạt ngôi là điều quấy. Nếu Vương-tử biết ăn-năn , rước

Thiên-tử về bó m.nh chịu tội , sẽ không mất phú-quí, xin Vương-tử nên xét lại.

Vương-tử Đồi tiếp được thư, l.ng lưỡng lự, Vỉ-Quốc quỳ tâu:

- Tâu Bệ-hạ, ngày nay Bệ-bạ chẳng khác nào như người đang cởi trên lưng cọp. Nếu bước

xuống ắt bị cọp phân thây. Vả lại m.nh đang làm Thiên-tử lại trở xuống làm tôi là chuyện không

thể được . Trịnh-đột muốn lừa Bệ-hạ đó, xin Bệ-hạ chớ nghe theo.

Vương-tử Đồi bèn đuổi sứ Trịnh trở về nước.

Trịnh lệ-công-tức giận họp lực với Quắc-công (chúa nước Quắc) , cất quân ph. Châu huệ-

vương kéo đến Lạc-dương vấn tội.

Quân-sĩ Vỉ-quốc thất kinh chạy vào cung tâu lại với Vương-tử Đồi.

Lúc đó vương-tử Đồi đang bận cho Trâu ăn nên không ra tiếp.

Vĩ-quốc nói lớn :

- Việc nguy cấp lắm rồi !

Nói xong giả mệnh vua sai các tướng đem quân đối địch.

Quân sĩ nhà Châu vốn không phục Vương-tử Đồi nên ra khỏi thành đều bỏ chạy về phía

Châu huệ-vương.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 175 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 19. Trõnh Lïå-cöng Lêåp Mûu VïçNûúác

chêu Huïå-vûúng Tòm KïæPhuåc Thuâ

Vỉ-Quốc thấy vậy vội v. thảo chiếu sang nước Vệ cầu cứu . Nhưng tờ chiếu thảo chưa xong,

đ. nghe quân báo :

- Châu huệ-Vương đ. vào thành ngự triều rồi.

Vỉ-Quốc biết không thể thoát nỗi , liền đâm gươm vào cổ tự vận .

Chúc-quy và Tử-cầm bị chết giữa đám loạn quân , c.n Biên-bá và Thiềm-phủ th. bị bá tánh

bắt trói đem nạp.

Vương-tử Đồi th. chạy ra cửa phía Tây, khiến Thạch-tốc lùa trâu đi trước . Nhưng v. trâu quá

mập nên đi chậm , quân Trịnh hay được đuổi theo bắt lại .

Châu huệ-vương khiến quân dẫn Vương-tử Đồi, Biên-Bá , Thiềm-phủ và Thạch-tốc ra pháp

trường xử trảm .

Đoạn cắt đất Hô-lao thưởng cho nước Trịnh, và lấy đất Tử-Toàn thưởng cho nước Quắc.

Trịnh lệ-công và Quắc-công cáo từ về nước.

Trịnh lệ-công về mới nữa đường bị mang bịnh mà thác .

Quần thần lo việc an-táng rồi tôn Thế-tử Tiệp lên ngôi, hiệu là Trịnh Văn-Công.

Lúc đó, Trịnh lệ-công lại c.n có một người con tên Công-tử Huấn, tên chữ là Kỉnh-trọng, có

chơi thân với Công-tử Ngự-khấu . Về sau Công-tử Ngự-khấu toan cướp ngôi Trần tuyên-công ,

nên bị Trần tuyên-công giết đi . Công-tử Kỉnh-trọng sợ liên luỵ đến m.nh, bỏ nhà trốn sang nước

Tề, được Tề hoàn-công phong chức Công-chính.

Một hôm, Tề hoàn-công đến chơi nhà Kỉnh-trọng, uống rượu đàm đạo rất vui . Gặp trời tối,

Tề hoàn-công sai thắp đèn lên để uống thêm cho trọn cuộc.

Kỉnh-trọng nói :

- Tôi không tính đ.i tiệc Chúa-công lúc ban đêm, v. vậy nên không dám đốt đèn, xin Chúacông

miễn chấp .

Tề hoàn-công cười lớn, nói :

- Kỉnh-trọng giữ lễ với ta như thế thực là hiếm có .

Nói xong, từ gi. ra về.

Từ ngày ấy Tề hoàn-công thường khen Kỉnh-trọng là một hiền thần, và cắt đất phong cho

Kỉnh-Trọng . Đến sau con cháu của Kỉnh-trọng nối nghiệp và Kỉnh-trọng là Thỉ-tổ của họ Điền.

Lại nhắc qua việc Văn-khương từ ngày Tề tương-công qua đời, l.ng thương tiếc chẳng cùng.

Và cũng v. thương tiếc thái quá mà mang tâm bịnh.

Một hôm, nội thị đưa viên thầy thuốc nước Cử đến xem mạch điều trị, Văn-khương chạnh

l.ng nhớ đến chuyện xưa, liền lưu vị thầy thuốc lại trong cung để ăn uống và vui hưởng hoan

lạc.

Thấy Văn-khương quá dâm dục, biết m.nh không phải là tay đối thủ, vị thầy thuốc vội từ gi.

trở về nước Cử .

Văn-khương lại giả cách đi t.m thầy thuốc, ghé qua nước Cử , đến nhà vị thầy thuốc đó đôi

ba phen .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 176 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 19. Trõnh Lïå-cöng Lêåp Mûu VïçNûúác

chêu Huïå-vûúng Tòm KïæPhuåc Thuâ

Vị thầy thuốc không biết tính sao phải t.m người khác thay m.nh để làm cho Văn-khương

vừa . . Nhưng Văn-khương vẫn không hài l.ng, tiếc rằng không bằng được Tề tướng-công thuở

trước.

Qua năm thứ tư của Châu huệ-vương , bịnh của Văn-khương càng ngày càng nặng, tính

không sống được lâu, bèn trở về nước Lỗ mà thác.

Trong lúc lâm chung , Văn-khương trối với con là Lỗ trang-công :

- Con của anh ta đ. đặng mười tám tuổi, theo lời hứa thuở nọ, con nên mau cưới về, đừng

câu chắp. Được như thế mẹ mới mát l.ng nơi cửu tuyền.

Lỗ trang-công cúi đầu tuân lời mẹ, Văn-khương lại dặn :

- Nước Tề đương dựng nghiệp bá, oai thế càng ngày càng mạnh, con chớ nên bỏ việc giao

hảo.

Nói rồi trút hơi thở cuối cùng.

Nhắc đến Văn-khương, người sau có thơ rằng :

Non nước đầy vơi thật khó lường

Ngàn đời c.n m.i gái Văn-khương

Trăm năm miệng túi càn khôn khép

L.ng chửa phôi-pha mảnh má hường.

Lỗ trang-công chôn cất xong, tính theo lời di-chúc nghị việc hôn nhân

Quan Đại-phu Tào-quới can :

- Đại tang chửa m.n , xin Chúa-công h.y thư thả đ..

Lỗ trang-công nói :

- Lời mẹ ta đ. dạy, nếu trái lời e bất hiếu. Song cưới vợ trong lúc tang chế l.ng ta không an.

Vậy th., chờ đến giáp năm sẽ tính việc ấy.

Qua năm sau, Lỗ trang.Công cho người qua Tề cầu hôn.

Tề hoàn-công nói :

- Lỗ-hầu chửa m.n tang. Xin chờ đến hai năm nữa đ..

Vào năm thứ bảy của Châu huệ-vương, Lỗ trang-công hết tang mẹ th. đ. ba mươi bẩy tuổi,

mới cưới được con gái Tề tướng-công đem về Lỗ, tức là nàng Ái-khương.

Từ ngày Khương-thị về Lỗ, Tề và Lỗ giao-hảo rất thân thiết.

Tề hoàn-công lại khiến Lỗ trang-công hiệp binh đánh nước Từ và nước Nhung.

Hai nước nầy không dám chống cự, phải đem lễ vật triều cống, chịu làm tôi nước Tề.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 177 Dõch giaã: ÀöéMuåc

Hồi 20

Tấn Hiến-công Mê Sắc Lập Ly-cơ

sở Thành-vương Chuộng Tài Phong

Đấu Cấu

Trịnh văn-công thấy uy thế nước Tề mỗi ngày một mạnh, sợ đem binh đến đánh nước m.nh, bèn

sai sứ cầu h.a.

Vào năm Châu huệ-vương thứ mười, Tề hoàn-công họp các nước Tống, Lỗ, Trần, Trịnh nơi

đất U làm lễ huyết-thệ.

Từ ấy, các nước đều tùng phục nước Tề.

Sau lễ huyết-thệ, Tề hoàn-công trở về nước bày tiệc khao thưởng các quan. Tiệc nữa chừng,

Bảo thúc-nha rót một chén rượu đầy dâng cho Tề hoàn-công và chúc thọ.

Tề hoàn-công rất đẹp l.ng nói :

- Tiệc rượu ngày hôm nay vui vẻ biết bao !

Bao thúc-nha tâu :

- Bậc minh-quân, hiền-sĩ tuy vui mà chẳng quên lo . Chúa-công chớ nên quên những ngày

chạy trốn sang nước Cử, Quản-Trọng chớ quên những ngày ở trong tù xa, Ninh-thích đừng quên

lúc cỡi trâu dưới núi.

Tề hoàn-công cười lớn, đứng dậy xá hai cái, và nói :

- Nếu chúng ta không bao giờ quên những lúc gian nan, đó là phúc lớn cho nước ta đó.

Ngày ấy Chúa tôi vui vầy, rượu càng say, l.ng người càng hoan-hỉ .

Một hôm, có sứ nhà Châu sai đến.

Tề hoàn-Công vội v. ra nghinh-tiếp.

Sứ triều truyền chỉ phong cho Tề-hầu làm Phương-bá, có quyền đem quân vấn tội các chưhầu.

Lại giao cho Tề hoàn-công một tờ mật chiếu như sau :

Vệ hầu Sóc, đem quân giúp Vương-tử Đồi, gây loạn Thiên-triều , l.ng trẫm tích oán đ. mười

năm, song chưa chinh phạt đặng. Nay trẫm cậy khanh toan liệu việc ấy mà rửa hờn cho trẫm.

178

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 20. Têæn Hiïæn-cöng Mï Sùæc Lêåp Ly-cú

súãThaânh-vûúng Chuöång Taâi Phong Àêæu Cêæu

Tề hoàn-công bái mạng, rồi đưa Thiên-sứ về nước .

Cách đó không lâu, Tê hoàn-Công hưng binh phạt Vệ.

Lúc ấy Vệ huệ-công (tức Vệ-sóc) đ. qua đời , con là Thế-tử Xích lên nối ngôi xưng hiệu Vệ

.-công.

Vệ .-công nghe binh Tề kéo đến, không cần hỏi nguyên do, cứ việc đem quân ra thành chống

cự. Nhưng đánh không lại, bị thua một trận khá lớn, phải kéo binh trở về cố thủ.

Tề hoàn-Công đem binh vây thành hạch tội Vệ huệ-Công thuở trước.

Vệ .-công nói :

- Đó là lỗi của Tiên-quân ta, đâu có can hệ g. đến ta mà sợ !

Nói rồi sai con trưởng là Khai-phương đem lễ vật xin giảng h.a .

Tề hoàn-công nói :

- Theo phép nhà Châu ta th. không bắt tội đến con cháu. Nay Vệ huệ-công đ. chết, ta cũng

nên khoan thứ.

Nói rồi, thâu lễ vật , thừa nhận việc cầu h.a, rồi rút quân về nước.

Công-tử Khai-phương thấy nước Tề cường-thịnh, xin được làm quan nơi nước Tề .

Tề hoàn-công nói :

- Ngươi là con trưởng của Vệ-hầu, tất ngày sau lên nối ngôi , tại sao lại bỏ ngôi của m.nh mà

sang làm tôi ở nước ta ?

Công-tở Khai-phương tâu :

- Chúa-công là bậc hiền đức trong thiên-hạ, nếu được hầu hạ chúa-công tôi tưởng c.n sung

sướng hơn là làm vua.

Tề hoàn-công suy nghĩ, rồi phong cho Khai-phương làm quan Đại phu, và cũng thân yêu như

bọn Thụ-Điêu và Dịch-Nha vậy.

Người nước Tề gọi ba người nầy là "Tam quí" . Nghĩa là ba người

được vua tin nhứt.

Công-tử Khai-phương lại nói với Tề hoàn-công rằng :

- Vệ huệ-công trước kia c.n lại một người con gái rất đẹp , chưa định vu-quy.

Tề hoàn-công hỏi :

- Con gái Vệ huệ-công là Vệ-Cơ ta đ. cưới về làm phu-nhân rồi , nay c.n một người em nữa

sao ?

Công-tử Khai-phương nói :

- Tâu Chúa-công, thật đúng vậy. Nàng này là em nhưng nhan sắc c.n mặn mà hơn.

Tề hoàn-công mừng rỡ sai người đến thương lượng với Vệ .-Công , xin rước về làm tiểu

thiếp.

Vệ . Công không dám trái lời, phải đưa Vệ-Cơ sang Tề.

Tề hoàn-Công gọi người chị là Trưởng Vệ-Cơ, người em là Thiếu Vệ-Cơ để

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 179 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 20. Têæn Hiïæn-cöng Mï Sùæc Lêåp Ly-cú

súãThaânh-vûúng Chuöång Taâi Phong Àêæu Cêæu

phân biệt. Hai chị em đều được Tề hoàn-công yêu chuộng cả.

Đây nói qua việc Tấn. Chúa nước Tấn lúc bấy giờ là Tấn hiền-Công , con của Xưng-đại tức là

Tấn V.-công.

Hiến-công lúc c.n làm Thế-tử, cưới nàng Giả-thị làm chánh thất nhưng không con, bèn cưới

cháu gái của Khuyển-Nhung là Hồ-Cơ làm thứ thất, sinh đặng một trai là Trùng-nhĩ . Sau đó lại

cưới thêm con gái họ Do.n, sinh đặng một trai là Di-ngô.

Lại nữa, trong lúc Tấn v.-Công c.n sang có cưới nàng Tề-Khương, con nhà tôn-thất nước

Tề làm tiểu thiếp. Nhưng Tấn v.-công đ. già, c.n nàng Tề-khương c.n trẻ, nên Hiến-Công tư

thông với Tề-khương (tiểu thiếp của cha) ăn ở với nhau sinh đặng một trai là Thân-sanh.

Đến lúc Hiến-công lên ngôi, th. chánh thất Giả-thị đ. qua đời .

Tấn hiến-công bèn lập nàng Tề-Khương lên làm chánh-thất, và con nàng Tề-khương là Thânsanh

lên làm Thế-tử, mặc dầu lúc đó Trùng-Nhĩ, Di-ngô, cũng là con của Tấn hiền-công, đ. lớn

tuổi hơn .

Sau đó Tề-khương sinh thêm được một gái nữa, mới m.n phần .

Nàng Tề-khương chết , Tấn hiến-công cưới em gái nàng Giả-thị là Giả-quân làm tiểu thiếp,

nhưng Giả-quân cũng không con, Tấn hiến-Công bảo phải nuôi con gái mới sinh của Tề-khương

làm con nuôi.

Chưa hết, Tấn hiến-công lên ngôi được mười lăm năm , cử binh sang đánh nước Ly-nhung.

Chúa Ly-nhung bị thua, dâng hai người con gái cho Tấn hiến-công mà cầu h.a. Hai người con

gái ấy , người lớn là Ly-cơ, người nhỏ là Thiếu-Cơ. Nàng Ly-cơ xinh đẹp phi thường, nhan sắc

không thua Tức-Vĩ , tướng mạo không nhường Đắc-Kỷ, lại thêm l.ng dạ nham hiểm, đũ mánh

khoé làm say l.ng người , do đó Tấn hiến-công rất yêu chuộng.

Chẳng bao lâu, Ly-cơ sanh đặng một trai là Hề-Tề, c.n Thiếu-Cơ cũng sanh đặng một trai là

Trác-tử .

V. quá yêu nàng Ly-cơ, Tấn hiến-công không c.n thiết g. đến mối t.nh nàng Tề-Khương thuở

trước, muốn lập Ly-Cơ lên làm chánh-thất, bèn đ.i quan Thái-bốc là Quách-yến vào triều bảo :

- Khanh thử bói một quẻ xem ta lập Ly-cơ lên chánh-thất có đặng chăng ?

Quách-yến tuân lời gieo quẻ, rồi nói :

- Quẻ không tốt. Điềm ứng việc thay đổi lộn xộn không hay.

Tấn hiến-công không tin, truyền quan Sử-tô bói lại.

Quan Sử-tô cũng cho là xấu, và nói :

- Tâu Chúa-công, chư-hầu không đặng cưới vợ hai lần , nay Chúa-công đ. lập chánh thất

rồi, mặc đầu chánh thất sớm l.a trần nhưng vẫn có con trai. Nếu Chúa-công lập chánh-thất nữa

thật trái lẽ .

Tấn hiến-công không nghe, chọn ngày cáo với Thái-miếu , rồi lập Ly-cơ làm Chánh-cung,

Thiếu-cơ làm Thứ-phi.

Sử-tô thấy vậy thở dài , nói riêng với quan Đại-phu L.-khắc :

- Nước Tấn ta sắp mắt rồi ! Biết làm sao !

L.-khắc nghe nói giật m.nh hỏi :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 180 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 20. Têæn Hiïæn-cöng Mï Sùæc Lêåp Ly-cú

súãThaânh-vûúng Chuöång Taâi Phong Àêæu Cêæu

- Sao thế ! Ai làm mất nước Tấn ?

Sử-tô đáp :

- Nước Tấn ắt phải bị mất về tay nước Ly-nhung. Ngày xưa vua Kiệt nhà Hạ, đánh nước Thi ,

người nước Thi dâng nàng Muội-Hỉ, vua Kiệt yêu Muội-Hỉ mà nhà Hạ mất. Vua Trụ nhà Ân đánh

nước Tô, người nước Tô dâng Đắc-kỷ, vua Trụ yêu Đắc-Kỷ mà nhà Ân mất. Vua U-vương nhà

Châu đánh nước Bao, người nước Bao dâng Bao-tự, vua U-vương yêu Bao-tự nên nhà Tây Châu

suy mất. Nay Chúa-công đi đánh nước Ly-Nhung người Ly-Nhung, dâng gái đẹp mà Chúa-Công

say mê như thế , lẽ nào nước Tấn c.n được.

Lúc đó có quan Thái-bốc là Quách-yến bước vào, L.-khắc đem những lời của Sử-tô thuật lại.

Quách-yến nói :

- Cứ theo quẻ, th. nước Tấn ta bị loạn chứ chưa mất , v. tiên-quân ta mới được thọ-phong ở

nước Tấn này, nên vận nước c.n dài.

L. Khắc hỏi :

- Đến bao giờ th. loạn ?

Quách-yến nói :

- Chi trong mười năm nữa mà thôi.

Ba vị đại thần nh.n nhau buồn b. rồi lui về.

Kế đó, Tấn hiến-công tỏ . muốn lập con trai nàng Ly-cơ lên làm Thế-tử. Một hôm nói với

Ly-cơ :

- Nay phu nhân ở chức chánh cung, chẳng lẽ không lập Hề-Tề , con trai của phu-nhân, lên

làm Thế-tử sao phải lẽ ?

Ly-cơ nghe nói l.ng mừng khấp-khởi, nhưng nàng vốn là một kẻ mưu mô, thâm hiểm, bèn

nghĩ thầm :

- Thân-sanh được phong Thế-tử đ. lâu , nay vô cớ mà phế đi ắt quần thần chẳng phục. Hơn

nữa Trùng-nhĩ và Di-ngô lại thân mật với Thân-sanh lắm. Nếu bây giờ nói ra chưa làm chi được,

mà họ lại biết trước đề ph.ng, th. sau nầy rất khó.

Nghĩ như vậy, bèn tâu với Tấn hiến-công :

- Khi Chúa-công lập Thế-tử Thân-sanh, cả chư-hầu đều biết. Nay Thế-tử không có tội g. mà

Chúa-công tính việc phế-lập, thiếp thà chết chứ không dám vâng mệnh.

Tấn hiến-công ngỡ Ly-cơ có l.ng tốt , khen ngợi vô cùng, rồi bỏ qua việc ấy không nói đến

nữa.

Trong triều có hai người tôi được Tấn hiến-công rất yêu mến.

Một người là Lương-ngũ và một người là Đông quang-ngũ. Cả hai họp sức với Tấn hiến-công

lo việc quốc-chính. V. được yêu dùng nên hai người nầy làm lắm chuyện lộng quyền, đến nỗi

người nước Tần gọi là "nhị-ngũ" . Nghe tiếng "nhị-ngũ" ai cũng phải sợ.

Cũng trong lúc ấy, có một phường hát tên Ưu-thi, trẻ tuổi, đẹp trai, có tài khôi hài rất duyên

dáng, v. vậy Tấn hiến-công rất thích , cho phép được tự-do ra vào cung điện, không ai ngăn cấm

cả.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 181 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 20. Têæn Hiïæn-cöng Mï Sùæc Lêåp Ly-cú

súãThaânh-vûúng Chuöång Taâi Phong Àêæu Cêæu

Ly-cơ được thế, tư t.nh với Ưu-thi, hai bên tỏ ra tương đắc .

Một hôm, Ly-cơ đem . muốn lập Thế-tử Hề-Tể nói với Ưu-Thi .

Ưu Thi đáp :

- Ba vị Công-tử kia c.n ở tại Kinh-đô, việc đó khó thực hiện được . Nay phải t.m cách đưa ba

người ra trấn c.i ngoài rồi tùy cơ ứng biến.

Ly-cơ hỏi :

- Thế th. ta đem . ấy bàn với Chúa-công có đặng chăng ?

Ưu-thi nói :

- Không nên, nay trong triều có "nhị ngũ" nói g. mà Chúa-công chẳng nghe . Phu-nhân nên

đem vàng bạc mua l.ng mà giao kết với họ. Hễ "nhị ngũ" thưa thuận th. việc chẳng khó g. .

Ly-cơ liền đưa vàng bạc cho Ưu-thi đem lo lót cho Lương-Ngũ và Đông quang-ngũ.

Ưu Thi l.nh mạng, đến nhà Lương-ngũ trước và nói :

- Thưa ngài, phu-nhân muốn làm đẹp l.ng ngài nên sai tôi đem lễ vật đến đây, mong ngài

không từ chối .

Lương-ngũ nghe nói, ngạc nhiên hỏi :

- Phu-nhân có dặn điều chi chăng ? Nếu không nói r. tôi đâu dám nhận ?

Ưu Thi đem mưu kế của Ly-cơ , thuật lại.

Lương-ngũ nói :

- Việc nầy phải có Đông quang-ngũ giúp sức mới xong.

Ưu Thi nói :

- Phu-nhân củng có lễ vật biếu Đông-quang-ngũ như ngài.

Hai người liền dắt nhau đến nhà Đông quang-ngũ để cùng nhau đàm luận.

Sáng hôm sau, Lương-Ngũ vào triều thưa với Tấn hiến-công :

- Đất Khúc-ốc là chỗ Tiên-quân thuở xưa lập nghiệp, hiện nay tôn miếu h.y c.n. C.n đất

Bồ và đất Khuất, tiếp giáp với Nhung-Định là một nơi trọng địa. Ba chỗ ấy cần phải có người ra

trấn thủ, xin Chúa-công sai Thế-tử Thân-sanh ra trấn nơi Khúc-ốc, Công-tử Trùng-Nhĩ ra trấn

nơi đất Bồ và Công-tử Di-ngô ra trấn nơi đất Khuất . Được như vậy giang-san nước Tấn mới

vững vàng.

Tấn hiến-công nói :

- Đất Khúc-ốc th. phải rồi, c.n đất Bồ và đất Khuất là hai nơi hoang-địa, tại sao lại phải cho

hai vị Công-tử ra trấn giữ ?

Đông quang-Ngữ quỳ tâu :

- Tuy hoang-địa nhưng lại là nơi trọng địa. Nếu xây thành sửa sang cho kiên cố th. đất ấy

trở nên trù mật. Và nước Tấn sẽ giàu mạnh hơn các chư hầu.

Tấn hiến-Công nghe lời sai Thế-tử Thân-sanh ra trấn thủ nơi Khúc-ốc, có quan Thái-Phó Đỗ

nguyên-Khoản theo hầu . Công-tử Trùng-Nhỉ ra trấn nơi đất Bồ, có Hồ-Mao theo hầu . Công-tử

Di-Ngô ra trấn nơi đất Khuất, có L. di-Sảnh theo hầu .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 182 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 20. Têæn Hiïæn-cöng Mï Sùæc Lêåp Ly-cú

súãThaânh-vûúng Chuöång Taâi Phong Àêæu Cêæu

Ba vị Công-tử đi rồi trong triều chỉ c.n có Hề-Tề và Trác-tử gần gũi Tấn hiến-công .

Nàng Ly-cơ lại t.m hết mánh khóe để làm say l.ng vua Tấn.

Lức bấy giờ Tấn hiền-công chia quân ra làm hai đạo : Thượng quân và hạ quân. Đạo thượng

quân th. do Tấn hiến-công điều khiển, c.n đạo hạ quân th. giao cho Thế-tử Thân-sanh xử dụng.

Thân-sanh cùng với quan Đại-phu Triệu-Túc và Tất-Vạn kéo quân sang chinh phục nước

Cảnh, nước Quắc và nước Ngụy.

Ba nước nầy đánh không lại phải đầu hàng.

V. vậy công lao của Thế-tử Thân-sanh rất lớn.

Mà cũng v. vậy, nàng Ly-cơ ngày đêm buồn b., tính chưa ra kế để làm hại Thế-tử Thân-sanh

được.

Đây nói đến việc nước Sở. Từ khi Sở văn-vương tạ thế, Hùng-hi lên nối ngôi. Hùng-Hi và

Hùng-Vận cùng là con nàng Tức-Vĩ sinh ra, nhưng Hùng-vận tài trí hơn anh , do đó Tức-Vĩ có

l.ng yêu dấu . Cả đến người trong nước cũng mến phục.

Hùng-hi thấy vậy muốn t.m kế giết Hùng-vận đi để khỏi di-họa về , sau ngặt v. Hùng-vận

được các quan trong triều hết l.ng che chở , nên Hùng-hi không t.m ra kế.

Lần

, Hùng-hi chán nản, bỏ bê việc triều chính, thích săn bắn nơi chốn hoang vu . V. vậy, Hùng-hi

lên ngôi đ. hơn ba năm mà chưa chỉnh đốn được việc g. cả.

Một hôm, Hùng-vận mật sai người đón đường giết Hùng-hi đi , rồi nói dối với Tức-vĩ là

Hùng-hi đi săn gặp tai nạn mà thác.

Tức-Vĩ l.ng nghi ngờ nhưng không tiện nói ra, bèn truyền cho các quan lập Hùng-vận lên

nối ngôi, hiệu là Sở thành-vương.

Sở thành-vương phong cho người chú là Vương-tử Nguyên làm Tể-tướng.

Vương-tử Nguyên từ khi Sở văn-vương chết đi, đ. có . muốn cướp ngôi, lại thấy chị dâu

là Tức-Vĩ, nhan sắc tuyệt vời, đem l.ng ham muốn. Trước kia, v. sợ Đấu bá-tỷ là một Đại-thần

cương-trực , lại có nhiều tài trí nên chẳng dám làm càn . Nay Đấu bá-tỷ đ. chết, Vương-tử

Nguyên không c.n kính trọng ai nữa, mới lập lên một ngôi nhà bên cạnh cung Tức-Vĩ, ngày đêm

bắt vũ-nhạc múa hát, cốt làm cho Tức-Vĩ say l.ng.

Tức-Vĩ nghe tiếng, hỏi bọn thế nữ :

- Tiếng đờn ca ở đâu mà gần thế ?

Bọn thế-nữ tâu :

- Đó là tiếng nữ-nhạc bên nhà mới của quan Tể-tướng đó.

Tức-Vĩ thở dài nói :

- Tiên-quân ngày xưa chăm lo luyện tập binh-sĩ đánh dẹp các chư hầu, v. vậy các nước

đều thần phục. Bây giờ quân nước Sở ta đ. mười năm nay, không tiến được nữa bước trên đất

Trung-quốc , thế mà quan Tể-tướng không nghĩ những điều xấu hổ ấy lại bày việc đờn ca, hát

xướng bên cung gái góa nầy, thật lạ lùng làm sao !

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 183 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 20. Têæn Hiïæn-cöng Mï Sùæc Lêåp Ly-cú

súãThaânh-vûúng Chuöång Taâi Phong Àêæu Cêæu

Nội-thị đem mấy lời ấy thuật lại với Vương-tử Nguyên.

Vương-tử Nguyên lấy làm xấu hổ , nghĩ thầm :

- Một người đàn bà c.n có chí như vậy, lẻ nào ta đây là một đấng trượng-phu lại chẳng nghĩ

đến sao ! Nếu không đánh được nước Trịnh quyết chẳng

làm người.

Nói rồi, điểm sáu trăm cỗ binh xa, khiến Đấu ngự-cương và Đấu Ngô làm tiên-phuông,

Vương-tôn Du và Vương-tôn Gia đi hậu tập rầm rộ kéo đến nước Trịnh.

Trịnh văn-công nghe tin binh Sở kéo đến đánh liền hội quần-thần thương nghị.

Đỗ-thúc nói :

- Quân-sở rất hùng mạnh, ta làm sao địch lại , chi bằng xin giảng h.a rồi sẽ tính.

Sư Thúc nói :

- Nước ta đ. có minh thệ với Tề, nếu cầu cứu ắt Tề đem binh đến giúp. Xin cứ cố-thủ chờ

viện binh.

Thế-tử Hoa bấy giờ c.n trẻ tuổi, l.ng bồng-bột nghe nói vội xin đem quân ra đối địch.

Trịnh văn-công chưa quyết lẽ nào, Thúc-thiêm quỳ tâu :

- Trong ba lời nói vừa rồi, chỉ có lời của Sư-thúc là hợp . tôi . Tôi đoán binh Sở chẳng bao

lâu phải kéo về.

Trịnh văn-công hỏi :

- Vương-tử Nguyên đ. đem binh đến đây, nếu không bị thua lẽ nào chịu lui về.

Thúc-thiêm nói :

- Xưa nay nước Sở đi đánh nước ngoài chưa bao giờ dùng binh lực nhiều như thế. Lần nầy

Vương-tử Nguyên cốt . làm cho vừa l.ng Tức-Vĩ. Nhưng đ. cố thắng tất sẽ thua. V. vậy không

đáng sợ .

Các quan c.n đang thương nghị bỗng có tin báo :

- Binh Sở đ. phá đặng Kiết-thất quan, nay đ. vào đến Thuần-môn rồi.

Đỗ-thức nói :

- Ấy vậy, nếu không muốn giảng h.a th. phải qua nơi đất Đồng-khâu để tránh nhuệ khí của

giặc .

Thúc-thiêm nói :

- Đừng sợ g. cả ! Tôi đ. có kế làm cho quân giặc phải lui .

Nói xong, sai quân giáp sĩ mai phục trong thành, rồi khiến mở bét cả bốn cửa thành ra. Dân

sự, chợ búa vẫn đi lại như thường.

Tướng nước Sở là Đấu ngự-cương vừa kéo quân đến thầy vậy l.ng nghi ngờ, nói với Đấu-ngô

:

- Ta đến đây mà quân Trịnh không chút g. xao dộng, tất có mưu kế chi đây. Ta không nên

tiến quân vội, phải án binh đợi quan Tể-tướng đ..

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 184 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 20. Têæn Hiïæn-cöng Mï Sùæc Lêåp Ly-cú

súãThaânh-vûúng Chuöång Taâi Phong Àêæu Cêæu

Nói xong, truyền đóng quân ngoài thành, cách xa năm dặm .

Được một lúc, đại binh của Vương-tử Nguyên kéo đến, Đấu ngự-Cương cáo-báo lại quân

t.nh.

Vương-tử Nguyên lấy làm lạ, trèo lên chỗ cao xem, thấy trong thành Trịnh quân-sĩ có thứ

lớp, cờ xí rộn-ràng, liền thở dài, nói :

- Nước Trịnh có ba người tài (. nói Thúc-thiêm, Đỗ-Thúc và Sư-thúc) ắt có mưu kế chi đây.

Nếu ta sơ-xuất c.n mặt mũi nào trông thấy nàng Tức-Vĩ. Chi bằng cho quân thám thính kỹ, nắm

được địch m.nh rồi sẽ liệu.

Ngày hôm sau, có quân thám thính về báo :

- Quân nước Tề , Lỗ, Tống đồng hưng binh qua cứu Trịnh.

Vương-tử Nguyên giật m.nh, bảo các tướng :

- Nay các nước chư hầu đem binh đến đây, trong đánh ra, ngoài đánh vào, quân ta cự sao

lại. Thôi th. ta tiến quân được đến đây cũng gọi là thắng trận rồi. Bây giờ rút lui về nước th.

tiện hơn .

Nói xong, truyền quân-sĩ cuốn cờ im trống, ngay đêm hôm ấy lẻn ra khỏi địa-giới nước Trịnh.

Nhưng khi về đến biên giới nước Sở lại truyền mở cờ đánh trống lên ầm-ĩ.

Về chưa đến Kinh-thành Vương-tử Nguyên đ. sai người đến báo cho Tức-Vĩ hay tin quân Sở

đắc thắng khải-hoàn.

Tức-Vĩ nói :

- Nếu quan Tề-tướng đắc thắng th. cáo-tế với nhà Thái-miếu, rồi truyền bá cho dân chúng

biết chứ nói với gái góa nầy làm chi ?

Quân về báo lại. Vương-tử Nguyên thẹn thùng, lểnh mểnh đem quân vào thành mặt buồn

khôn xiết.

Cũng trong đêm ấy, tại nước Trịnh, Thúc-thiêm thấy bốn bề yên lặng, mới cho người ra d.

xét.

Quân vào báo :

- Trại quân Sở không c.n một bóng người.

Thúc-thiêm dẫn các quan lên mặt thành xem, rồi chỉ vào trại địch nói :

- Quân Sở đ. bỏ trốn rồi.

Các tướng không tin hỏi :

- Tại sao ngài biết được ?

Thúc-thiêm nói :

- Dinh quan Đại tướng bao giờ cũng phải có quân canh gác cẩn mật, nay thấy có đàn quạ

đậu trên cây mà kêu th. biết đó là trại không người. Tôi chắc rằng quân Sở hay tin các nước chư

hầu kéo đến nên đ. âm thầm rút lui.

Đang lúc bàn bạc, bỗng có quân vào báo :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 185 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 20. Têæn Hiïæn-cöng Mï Sùæc Lêåp Ly-cú

súãThaânh-vûúng Chuöång Taâi Phong Àêæu Cêæu

- Quân các nước chư hầu vừa kéo đến biên giới, hay tin quân Sở đ. bỏ về nên các chư hầu

đem binh trở lại.

Ai nấy vỗ tay reo h., khen ngợi Thúc-thiêm là người cao kiến.

Trịnh văn-công mừng rỡ, mở tiệc vui vầy, Chúa tôi hỉ-hạ.

C.n Vương-tử Nguyên, từ khi đi đánh nước Trịnh không được công-trạng g. lại bị Tức-Vĩ thờ

ơ, l.nh-đạm, l.ng áy-náy muốn cướp ngôi nước Sở. Tuy nhiên, Vương-tử Nguyên lại định . tư

thông với Tức-Vĩ trước đ..

Gặp lúc Tức-Vĩ bị bệnh, Vương-tử Nguyên giả cách vào thăm , rồi ở m.i trong cung, không

chịu về.

Quan Đại-phu là Đấu-liêm hay được, liền vào cung thấy Vương-tử Nguyên đang soi gương,

chải đầu.

Đấu-liêm nói :

- Quan Tể-tướng dẫu là chú vua, nhưng vẫn là kẻ bề tôi. V. lại, quốc-mẫu góa chồng, nam

nữ nên tị-hiềm, sao Tể-tướng không nghĩ đền điều ấy

Vương-tử Nguyên nỗi giận nói :

- Quyền bỉnh nước Sở hiện ở trong tay ta. Sao ngươi dám nói càn .

Liền sai bọn thủ-hạ bắt Đấu-liêm trói lại, giam vào ngục.

Tức-Vĩ thấy hành-động lăng-loàn của Vương-tử Nguyên liền sai nội thị đến báo với Đấu-cấu

ô-đồ (con của Đấu bá-tỷ) t.m mưu diệt loạn.

Đầu-cấu ô-đồ tâu với Sở thành-vương, rồi cùng với Đấu ngự-cương, Đấu-ngô và Đấu-bàn

(con của Đấu-cấu) đem quân vào cung.

Vương-tử Nguyên đang vui say với bọn cung-nữ, nằm ngủ mơ màng, nghe tiếng quân reo,

giật m.nh thức dậy, cầm gươm chạy ra.

Vừa đền cửa, gặp Đấu-ban bên ngoài cầm kiếm xốc tới .

Vương-tử Nguyên hét to :

- Thằng ranh con này, mày dám đến đây tác-loạn sao ?

Đấu Ban nói :

- Ta đâu có làm loạn, ta đến để trừ loạn đấy chứ !

Nói xong vung kiếm chém Vương-tử Nguyên.

Hai bên đánh một lúc th. Đấu-ngô và Đấu ngự-cương đến tiếp ứng .

Vương-tử Nguyên nhắm thế cự không lại b. chạy .

Đấu-ban rượt theo chém một nhát, rơi đầu.

Giết được Vương-tử Nguyên rồi, Đấu-cấu ô-đồ mở trói cho Đấu Liêm rồi cùng nhau đến

thăm Tức-Vĩ.

Xảy có lệnh Sở thành-vương triệu tập quần thần để chọn người thay thế Vương-tử Nguyên

làm chức Tể-tướng.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 186 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 20. Têæn Hiïæn-cöng Mï Sùæc Lêåp Ly-cú

súãThaânh-vûúng Chuöång Taâi Phong Àêæu Cêæu

Các quan tề tựu đũ mặt.

Sở thành-Vương muốn chọn Đấu-Liêm, nhưng Đấu-liêm một mặt chối từ, nói :

- Hiện nay nước ta có một đối thủ đáng sợ là nước Tề .

Nước Tề dùng Quản-Trọng và Ninh-Thích mà nước giàu, quân mạnh, nay Đại-vương muốn

chỉnh đốn lại nước Sở tất phải dùng Đấu Cấu Ô-Đồ mới được.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 187 Dõch giaã: ÀöéMuåc

Hồi 21

Quản-trọng Đoán Thần Du-nhi

tề-hầu Đánh Nước Cô-trúc

Quân Sơn-nhung tức là nước Linh-Chi , phía Tây giáp nước Yên , phía Đông Bắc giáp với Tề và

Lỗ. Chúa nước Linh-chi ỷ m.nh là nơi hiểm-địa, không ai dám xâm lấn nên chẳng chịu tùng

phục ai, lại c.n phá phách nhiều nơi, cướp bóc của c.i .

Trước đây, đ. một lần xâm lấn nước Tề, bị Thế-tử Hốt nước Trịnh, đem binh giúp Tề đánh

một trận phải lui về . Nay nghe nước Tề làm bá chủ, nên cử đại binh sang đánh nước Yên, mục

đích làm cho nước Yên sợ oai m.nh, không dám tùng phục Tề nữa .

Nước Yên cự không lại, phải sai sứ sang Tề cầu cứu .

Tề hoàn-công hay tin hỏi Quản-trọng :

- Nước Yên bị giặc Sơn-nhung xâm lấn, ta phải làm cách nào để cứu nước Yên .

Quản-trọng nói :

- Yên là một nước trong hội minh chủ, nay đ. cầu cứu th. không bỏ qua được. Vả lại, quân

Sơn-Nhung lâu nay không tùng-phục nhà Châu, ta cũng nên mượn cớ mà đem quân chinh phạt.

Tề hoàn-công nhậm lời, kiểm điểm binh m. kéo đi .

Khi qua đến sông Tề-thức thuộc địa giới nước Lỗ, Lỗ trang-công thân hành đến nơi tiếp đón,

làm tiệc đ.i đằng.

Lỗ trang-công nói :

- Minh công đánh được quân Sơn-nhung chẳng những nước Yên đội ơn, mà nước Lỗ tôi cũng

lấy làm toại nguyện . Vậy xin Minh-công cho tôi được đem quân giúp sức.

Tề hoàn-công nói :

- Tôi không dám làm phiền Hiền hầu đến những nơi hiểm-địa ấy . Nếu tôi không thắng được

sẽ cần đến sự giúp đỡ của Hiền-hầu cũng chẳng muộn.

Nói xong từ biệt Lỗ trang-công kéo quân đi .

Lúc ấy Chúa nước Linh-chi tên Mật-lư , đem quân quấy nhiễu nước Yên đ. hai tháng rồi,

cướp bóc của cải, bắt đàn bà, con gái không biết bao nhiêu mà kể . Nay nghe tin binh Tề đến

cứu, bèn lật đật rút lui về nước.

188

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 21. Quaãn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

Tề hoàn-Công đem binh đến nơi .

Yên trang-Công khai thành nghinh tiếp, và tạ ơn khó nhọc đ. đem binh đến cứu .

Quản-trọng nói :

- Quân Sơn-nhung chưa thua mà kéo về, nếu quân ta trở về ắt chúng lại đến phá rối nữa .

Bây giờ phải thừa thế thẳng đến nội địa mà đánh mới dứt hậu hoạn được.

Tề hoàn-công khen phải, truyền tiến binh .

Yên trang-công thưa :

- Tôi xin đem binh đi tiên phong mà giúp Minh công .

Tề hoàn-công nói :

- Nước Yên vừa bị quân giặc tàn phá, ta nở nào để hiền-hầu đi tiên phong . Xin Hiền-hầu cứ

đem binh đi sau làm tiếp ứng mà trợ oai cũng đủ.

Yên trang-công nói :

- Cách đây tám mươi dặm có một nước gọi là Vô-chung cũng là giống người Sơn-nhung

nhưng không thuộc nước Linh-chi, Minh công nên sai người đi dụ để mượn chúng đưa đường

th. mới tinh .

Tề hoàn-công đắc ., liền sai Thấp-bằng đem vàng bạc đến dụ vua nước Vô-chung .

Vua nước Vô-chung sai tướng Hồ nhi-bang đem hai ngàn quân đến giúp.

Hồ nhi-bang theo Thấp-bằng đến ra mắt Tề hoàn-công .

Tề hoàn-công hậu thưởng, và khiến đi tiền đội .

Đi độ ba ngày , đến một nơi rừng núi hiểm trở, hai bên đá dựng chập chồng, Tề hoàn-công

hỏi Yên trang-công :

- Chỗ nầy kêu là chỗ g. ?

Yên trang-công thưa :

- Đây là Quy-từ, yết lộ của Sơn-nhung ra vào.

Tề hoàn-công thương nghị với Quản-trọng rồi cho đốn cây lập đồn, khiến Bảo Thúc-nha ở

lại đó trấn thủ, coi việc vận lương .

Cách hai ngày sau, đại binh tiến bước.

Chúa nước Linh-chi, hay được tin binh Tề đến đánh, liền sai mời Đại-tướng Tốc-m.i đến

thương nghị.

Tốc-m.i nói :

- Quân Tề từ xa đến đây, binh lao m. liệt ta phải đánh gấp chớ nên tr. ho.n.

Mật-lư y lời, đem quân mai phục trong rừng, rồi sai Tốc-m.i dẫn một ngàn binh, đợi nghênhchiến.

Hồ nhi-bang vừa kéo binh th. gặp Tốc-m.i đ. dàn quân sẵn.

Hai bên đánh nhầu một trận.

Tốc-m.i giả thua, kéo binh chạy.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 189 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 21. Quaãn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

Hồ nhi-bang đuổi theo, vừa đến giữa rừng , binh phục của Mật-Lư nổi dậy, ó lên một tiếng,

áp đến chém giết, quân của Hồ nhi-Bang bị chết rất nhiều, bỏ chạy trở lại.

C.n Hồ nhi-bang bị quân của Mật-Lư bắt trói.

May thay , đại binh của Tề hoàn-Công đền kịp đánh đuổi Mật-Lư, giải cứu cho Hồ nhi-bang

khỏi tay giặc đem về trại.

Hồ nhi-bang có . thẹn thuồng.

Tề hoàn-công vỗ về, an ủi .

- Ra trận thắng-bại lẽ thường, tướng quân chớ lấy thế làm áy náy .

Nói xong chọn một con ngựa tốt tặng cho Hồ nhi-bang .

Hồ nhi-bang cảm tạ lui ra .

Tề hoàn-công tiến quân đến núi Phục-long truyền quân đóng trại nơi đỉnh núi . Lại khiến

Vương-tử Thành-phủ và Tân tu-vô đóng trại dưới núi, đem những binh xa kết liền với nhau làm

một bức thành giả, canh giữ rất nghiêm nhặt.

Sáng hôm sau, Mật-lư cũng với Tốc-m.i đem hơn một vạn quân đến khiêu chiến. Nhưng v.

bị bức thành binh xa ngăn đón không làm sao tiến quân được, phải đánh cầm chừng.

Quản-trọng trèo lên ngọn núi cao xem thấy quân sĩ Sơn-nhung lớp nằm lăn xuống đất lớp

ôm nhau nô đùa, bỏ cả ngựa xe, vũ khí . Bèn vỗ vai Hồ nhi-bang, nói :

- Lúc nầy là lúc tướng quân có thể đem quân ra đánh trả thù đó .

Hồ nhi-bang trợn mắt, nh.n số quân Sơn-nhung đang nằm dưới b.i rồi hậm hữuc kéo quân

ra đi .

Thấp-bằng nói :

- Tôi e giặc Sơn-nhung dùng kế để dụ ta chăng ?

Thữuc vậy quân Sơn-nhung thấy quân Tề không ra đánh nên cho hai đội quân phục nơi mé

rừng, rồi khiến một số quân sĩ giả cách trễ biếng mà dụ địch.

Tuy nhiên, Quản-Trọng đâu phải không biết binh-pháp, nh.n Thấp-bằng mỉm cười nói :

- Ta đ. liệu trước cả rồi.

Nói xong khiến Thành-phủ đem một toán quân đi về phía tả, Tân tu-vô dẫn một toán quân

đi về phía hữu, để chận quân mai phục.

Hồ nhi-bang vừa kéo quân xuống khỏi núi quân giặc ào ào bỏ chạy .

Hồ nhi-bang giục ngựa đuổi theo . Nhưng nghe trên núi có tiếng kẻng thu quân, nên Hồ

nhi-bang quay ngựa trở lại .

Mật-lư thấy Hồ nhi-bang không đuổi theo l.ng tức tối, ra hiệu cho hai toán quân trong rừng

ùa ra truy kích.

Vừa lúc ấy hai đạo quân của Thành-phủ và Tân tu-vô cũng vừa kéo đến đổ ra đánh.

Hai bên xáp chiến một

, hai đạo binh Sơn-nhung vỡ loạn bỏ chạy, bị chết không biết bao nhiêu mà kể.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 190 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 21. Quaãn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

Mật-lư thu góp tàn quân, thấy hao hơn nữa, l.ng buồn b. nói với tướng Tốc-m.i.

- Xưa nay chưa hề có nước nào đem binh đánh nước ta mà thắng trận như vầy . Nay ngươi

có kế chi chăng ?

Tốc-m.i nói :

- Quân Tề đóng trên đỉnh Phúc-long sơn xung quanh không có suối nước , chỉ có con sông

Nhụ-thuỷ mà thôi . Nay ta đắp ngang nguồn sông, làm cho nước sông không chảy tới, ắt binh

Tề phải chết khát .

Mật-lư nói :

- Kế ấy tuy hay, song phải kéo dài thời gian . Hiện nay, quân ta hao hụt quá nhiều, nếu quân

Tề thiếu nước uống liều chết mà tiến binh th. ta lấy g. cự địch.

Tốc-m.i, nói :

- Một mặt phải sai sứ qua nước Cô-Trúc viện binh thêm .

Mật-lư đẹp ., truyền quân chặt cây, đào đất lấp d.ng sông Nhụ-thuỷ, rồi sai người qua cầu

cứu nước Cô-trúc .

Tề hoàn-công đang ở trên núi Phúc-long bàn bạc với các tướng sĩ mưu việc tiến quân, xảy

nghe quân vào báo :

- Giặc Sơn-nhung lấp l.ng sông Nhụ-thuỷ quân sĩ không c.n nước uống .

Mọi người kinh h.i ngơ ngác nh.n nhau .

Tề hoàn-công hỏi :

- Xung quanh núi nầy không có một khe nước nào sao ?

Quân sĩ tâu :

- Chúng tôi đ. t.m kiếm khắp nơi, nhưng không thấy một vũng nước nào cả .

Quản-trọng nói :

- Xin cho quân sĩ đào giếng, lấy nước mà uống.

Tề hoàn-công truyền đào giếng lấy nước, hễ ai đào được giếng có nước trước th. sẽ trọng

thưởng.

Quân sĩ thi nhau đào khắp nơi nhưng tuyệt nhiên, không chỗ nào có mạch nước cả.

Phần th. mệt phần lại khát ai nấy chán nản.

Tề hoàn-công muốn rút quân về.

Thấp-bằng nói :

- Xin Chúa-công h.y chậm r.i, tôi c.n có cách nầy.

Nói xong dẫn quân đi t.m ổ kiến.

Tề hoàn-công trông thấy hỏi :

- Trong lúc quân sĩ thiếu nước, khanh lại đi t.m ổ kiến làm chi ?

Thấp-bằng thưa :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 191 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 21. Quaãn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

- Giống kiến là một linh vật, nơi nào có nước ắt nó làm tổ mà ở.

Quân sĩ đi t.m một lúc lâu, bắt gặp một tổ kiến nơi hướng mặt trời mọc.

Thấp-bằng cho đào nơi đó.

Quả nhiên, t.m được một mạch nước rất trong trẻo.

Quân sĩ reo h., không c.n sợ chết khát nữa.

Tề hoàn Công khen Thấp-bằng là bậc kỳ tài và đặt tên giếng nước ấy là Thánh-tuyền.

Chúa nước Linh-chi, sau khi đắp xong d.ng sông Nhụ-thuỷ cho người d. xét, thấy binh Tề

lâu ngày mà không thiếu nước, lấy làm lạ hỏi tướng Tốc-m.i :

- Đ. lâu sao binh Tề vẫn chưa thiếu nước ?

Tốc-m.i nói :

- Tôi có nghe quân Tề vừa đào được suối nước, đặt tên là Thánh-tuyền. Nhưng đó chỉ là sống

tạm với thời gian, thế nào cũng phải kéo binh về . Ta chờ họ rút binh, đem quân truy kích, đoạt

một số vũ khí mà dùng.

Chúa tôi đắc ., cả ngày say sưa không c.n lo nghĩ g. nữa .

Bỗng một hôm, có tin báo :

- Quân Tề đem đại binh đến vây thành .

Mật-Lư và Tốc-m.i kinh h.i bỏ trốn.

Quân Sơn-nhung mất Chúa, chạy tán loạn, lớp th. đầu hàng, lớp ôm nhau kêu khóc.

Tề hoàn Công không cho quân sĩ giết hại một người nào, kéo quân vào thành mở ngục thả

một số đàn bà con gái rất đông , mà trước đây bọn Sơn-nhung đ. bắt bên nước Yên .

Đoạn chiêu an bá tánh.

Quân Sơn-Nhung thấy vua Tề nhơn đức, rủ nhau ra đầu hàng hết.

Tề hoàn-công hỏi quân Sơn-nhung :

- Chúa bây hiện giờ trốn nơi nào ?

Quân Sơn-nhung thưa :

- Nước tôi giáp với nước Cô-Trúc, hai nước vốn giao hảo với nhau . Trước đây Chúa-công tôi

có cho người sang mượn quân, nhưng chưa kịp đi . Nay Chúa-công tôi tất trốn qua nước đó .

Tề hoàn-công hỏi :

- Nước Cô-trúc mạnh hay yếu đường sá thế nào ?

Quân Sơn-nhung thưa :

- Cô-Trúc là một nước lớn, địa thế hiểm-trở, cách đây chừng trăm dặm, có suối Tỵ-Nhỉ làm

giới hạn.

Quản-trọng nói :

- Người Sơn-nhung chiếm miền rừng núi, tuyệt địa khó l.ng, sớm đánh tối đầu, rất nên

nguy hiểm. Nay nước Linh-Chi và Cô-trúc đ. kết giao, nếu lấy được Linh-Chi mà không phá

được Cô-Trúc th. Linh-chi không thể giữ nỗi . Xin Chúa-công kéo quân đánh Cô-trúc một thể .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 192 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 21. Quaãn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

Tề hoàn-công nhậm lời , truyền nghĩ binh lại đó ba ngày, rồi kéo sang đánh Cô-trúc.

Nói về Chúa nước Linh-chi là Mật-Lư sau khi bỏ thành chạy trốn sang nước Cô-trúc , đem

việc bại binh thuật lại.

Chúa nước Cô Trúc là Đáp l.-kha nghe nói than rằng :

- Ta vừa toan cất binh đến giúp chẳng ngờ Hiền-hầu lại bị thảm bại như vầy. Thôi th. cứ ở

lại đây, chờ ta chỉnh tu binh m. d.ng sẽ mưu việc phục quốc cho .

Mật-lư cúi đầu cảm tạ, l.ng buồn không vơi .

Xảy có quân vào báo :

- Quân nước Tề chiếm nước Linh-chi nay lại cử binh sang đánh Cô-trúc nữa.

Đáp l.-kha cười lớn nói :

- Đ. lấy được nước Linh-chi, c.n mạo hiểm đến đây mà chịu chết !

Nói rồi truyền quân thu hết các thuyền bè nơi suối Tỵ-Nhỉ để ngăn giặc.

Đại tướng Hoàng-hoa thưa :

- Tôi sợ quân Tề có thể đóng bè qua suối, xin Chúa-công cho quân sĩ phục nơi mé rừng mà

ph.ng bị trước là hơn .

Đáp l. Kha nói :

- Việc đóng bè để đổ binh qua sông không phải chốc lát mà làm xong . Ta không cần phải lo

sớm.

Nói rồi cùng Mật-lư uống rượu say sưa cả ngày không lo g. cả.

Trong lúc đó, binh Tề đ. kéo đến bên Tỵ-nhĩ .

Nơi đây núi đá lởm chởm cỏ cây rậm rạp chận kín đường đi .

Quản-trọng liền khiến lấy diêm tiêu, lưu hoàng rải khắp nơi rồi đốt lửa.

Lửa cháy rần rần cây cối hai bên đường thành tro, mở đường cho xe ngựa đi được .

Tuy nhiên, núi đá lởm chởm, những xe lương thữuc đi rất chậm chạp khó khăn . Quân-sĩ

đem l.ng chán nản.

Quản-trọng thấy thế đặt vài bài hát, để quân sĩ hát cho vui mà quên cực nhọc.

Bài hát như vầy :

Non cao v.i vọi, đèo đá chơ vơi

Mây trôi man mác bên trời

Khó khăn đâu dễ làm vơi được l.ng

Bánh xe dù long , bàn tay người đở

Thân trai là nợ , há sọ gian truân

Quyết l.ng xẻ núi lấp sông

Núi dầu cao mấy, chẳng bằng quân ta .

Quân sĩ vừa hát, vừa đẩy xe đi, quên cả mệt nhọc.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 193 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 21. Quaãn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

Chẳng mấy chốc, xe đ. qua khỏi đồi núi hiểm nghèo.

Tề hoàn-công ngoảnh đầu nh.n lại, tấm tắc khen thầm :

- Sức mạnh của câu ca, lời hát quả thữuc nhiệm mầu !

Quản-trọng nói :

- Thể xác và tinh thần của con người là hai mối tương-quan , thể xác mệt mỏi, tinh thần tất

yếu đuối. Ngược lại như tinh thần hưng khởi , thể chất ắt sung m.n. Do đó, kích thích tinh thần

là điều cần thiết.

Tề hoàn-công nói :

- Trọng-phụ qua là một kẻ thấu đáo nhân t.nh.

Qua khỏi vài h.n núi nữa, lại đến một cụm núi cao, xe cộ phải dừng lại, không có lối đi

. Trước mặt hai bên đá dựng như vách, chỉ có một con đường nhỏ ở giữa vừa một người một

ngựa.

Tề hoàn-công biến sắc, nói :

- Chỗ nầy nếu bị phục binh, chúng ta sẽ không c.n một mạng .

Nói vừa dứt lời mặt vua xây xẩm, thoáng thấy trong kẹt đá nhảy ra một quái thú, nữa người

nửa vật, m.nh mặc áo đỏ, đầu đội mũ đen, bước đến trước mặt Tề hoàn-công cúi đầu thi lễ, rồi

giơ tay một vén vạt áo lên đoạn chạy biến vào núi.

Tề hoàn-công kinh h.i, quay qua hỏi Quản-trọng :

- Khanh có thấy g. chăng ?

Quản-trọng đáp :

- Tôi không thấy g. cả .

Tề hoàn-công thuật lại quái-trạng vừa rồi cho Quản-trọng nghe .

Quản-trọng đáp :

- Theo tôi đoán, đó là thần Du-nhi . Một vị thần núi đến mách bảo với Chúa-công đó.

Tề hoàn-công hỏi :

- Tại sao lại vén áo lên để làm g. ?

Quản- trọng đáp :

- Vén áo là . nói, phía trước mặt có nước, mà vén phía tay mặt là . nói phía tay mặt nước

sâu, bảo phải đi phía trái. Nay xin đóng quân nơi đây do thám th. biết.

Tề hoàn-công khiến quân thám-tử đi d. xét.

Quân về báo :

- Phía trước có suối Tỵ-nhỉ, sâu lắm. Chúa nước Cô-trúc đ. thâu đoạt hết thuyền bè, không

thể qua đặng.

Tề hoàn-công c.n đang suy nghĩ , bỗng có toán quân khác về báo :

- Suối Tỵ-nhỉ phía mặt sâu thăm thẳm, nhưng về phía trái th. cạn, lội không quá gối.

Tề hoàn-công vỗ tay, cười lớn :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 194 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 21. Quaãn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

- Thế th. đúng theo lời thần Du-nhi đ. mách bảo rồi.

Yên trang-công nói :

- Thuở nay tôi không nghe nói suối Tỵ-Nhỉ có chỗ nào cạn như vậy . Đây chắc là thần Du-nhi

muốn độ Minh-công qua sông đó .

Tề hoàn-công hỏi :

- Từ đây đến Cô-trúc c.n bao xa ?

Yên trang-công đáp :

- Thành quách nước Cô-trúc mới dựng lên từ đời nhà Thương . Qua khỏi suối Tỵ-nhỉ có ba

h.n núi cách nhau ba mươi dặm gọi là Tiên-đoàn sơn , M.-tiên sơn và Song-tử sơn . Ba h.n núi

ấy chính là ba ngôi mộ của Tiên-quân xứ Cô-trúc. Khỏi ba h.n núi ấy đến Vô-đệ thành tức là

Kinh-đô rồi .

Tề hoàn-công cả mừng, truyền quân theo triền núi tiến về hướng trái mà lội qua suối.

Lúc ấy Chúa nước Cô-trúc đang ăn uống, nghe quân báo rằng quân Tề đ. qua suối rồi l.ng

hoảng sợ, sai tướng Hoàng-hoa đem năm ngàn quân ra cự địch.

Mật-lư nói :

- Tôi tới đây đ. lâu chưa lập được công trạng g., xin đi với Tốc-m.i làm tiên-phuộng

Tướng Hoàng-hoa cười lớn :

- Thôi thôi, một vị vua mất nước, một bại tướng không c.n một tên quân, lại muốn theo tôi

mà làm g. ?

Nói xong, tướng Hoàng-hoa kéo quân ra đi .

Mật-lư có . trẽn tràng.

Đáp l.-kha thấy vậy nói :

- Hiền-hầu kéo binh đi trước mà tiếp ứng cho Hoàng-Hoa, rồi tôi sẽ đem quân đến sau .

Mật-lư tuân lệnh, kéo quân đến M.-tiên sơn, nghĩ đến lời nói của Hoàng-hoa l.ng không

nguôi giận .

Hoàng-Hoa kéo quân vừa đến mé suối Tỵ-nhỉ, gặp đại binh của Tề hoàn-công, cầm đầu là

tướng Cao-hắc.

Hai bên khai chiến đánh với nhau một lúc .

Cao-hắc yếu thế gần bỏ chạy, xảy có Vương-tử Thành-phủ đem binh tiếp ứng.

Hai bên đánh với nhau dư trăm hiệp, bất-phân thắng bại.

Vương-tử Thành-phủ cả giận hét :

- Sơn cẩu ! Mi tài cán chi mà dám đương sức với ta .

Nói xong, giục trống cho ba quân áp trận.

Hoàng-Hoa vẫn là tay thao lược, có sức mạnh hơn người, nên không lấy thế làm nao núng,

trợn mắt, chỉ vào mặt Vương-tử Thành-phủ nói :

- Ta quyết xây nấm mồ để vùi xác chúng bây !

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 195 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 21. Quaăn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

Hai bên đánh năm mươi hiệp nữa th. đạo trung-quân của Tề hoàn-công tiếp đến , bên hữu

có Công-tử Khai-phương, bên tả có Thụ-điêu, áp tới đánh nhầu.

Tướng Hoàng-Hoa tuy có sức mạnh, song binh Tề quá đông . Nhắm cự không lại quảy ngựa

bỏ chạy.

Binh Tề rượt theo, chém giết binh Cô-trúc không biết bao nhiêu mà kể.

Tướng Hoàng-hoa một m.nh một ngựa chạy riệt đến Đoàn-tử sơn , thấy trên núi quân Tề đ.

chiếm mất rồi, bèn quày ngựa chạy v.ng ra sau núi tẩu thoát. Chạy một đổi nửa đến chân núi

M.-tiên sơn, thấy quân của Mật-Lư vừa kéo đến, l.ng mừng rỡ cho ngựa lần tới.

Thấy tướng Hoàng-hoa mặt mày hơ-hải, Mật-lư mỉm cười hỏi :

- Tướng-quân chưa bao giờ biết thất trận, sao nay lại bỏ cả binh sĩ chạy về đây một m.nh ?

Tướng Hoàng-hoa thẹn thùng cúi mặt xuống đất không đáp, biết Mật-lư muốn trả thù cử

chỉ khinh dễ của m.nh vừa rồi, song cũng bỏ qua , xin một ít lương khô ăn cho đỡ đói rồi sẽ hay

.

Mật-lư sai lấy gói cơm , móc đưa cho Hoàng-hoa ăn .

Ăn xong, Hoàng-hoa xin một con ngựa cởi.

Mật-lư lựa một con ngựa ốm trao cho .

Tướng Hoàng-hoa l.ng đầy căm tức, nhưng chẳng biết nói sao, đành lủi thủi trở về Vô-đệ

thành ra mắt Đáp l.-kha .

Đáp l.-kha nói :

- Bởi ta không nghe lời khanh nên mới thất trận.

Hoàng-hoa nói :

- Bởi Mật-lư trốn sang nước ta , nên binh Tề mới đem quân đến đánh. Chi bằng chém Mật-lư

nạp đầu cho Tề hầu , thà giảng hoà th. hơn .

Đáp l.-kha nói :

- Mật-lư cùng khốn về đây với ta, ta nở nào lại xử bạc như vậy.

Quan Tể-tướng Ngột luật-cổ nói :

- Tôi xin dâng một kế có thể phá binh Tề dễ như chơi .

Đáp l. Kha hỏi :

- Kế g. vậy ?

Ngột luật-cổ nói :

- Phía Bắc nước ta có một cái bể cát, không có nước non, cây cối g. cả .Xưa nay người trong

nước chết, thường đem thây ra bỏ nơi đây, xương chất thành đống , ban ngày cũng như ban

đêm, bóng ma hiện h.nh kêu khóc rất ghê rợn. Đặc biệt là thỉnh thoảng có lồng luồng gió độc

thổi đến, ai ngộ phải đều xây xẩm mặt mày rồi chết ngay . Nếu gạt quân Tề đến đó, tự nhiên

phải bỏ mạng.

Đáp l. Kha nói :

- Quân Tề dại g. mà đến nơi đó ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 196 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 21. Quaăn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

Ngột luật-cổ nói :

- Chúa-công h.y tạm đem cung-quyến ẩn-trú nơi Dương-sơn, rồi sai người nói dối với Tề hầu

rằng Chúa-công trốn đi cầu cứu nước khác,thế nào Tề hầu cũng đem quân đuổi theo .

Hoàng-hoa nói :

- Tôi xin đem quân đến giả cách đầu hàng , rồi dụ binh Tề đến đó cho .

Đáp l. Kha nhậm lời.

Hoàng-hoa kéo quân ra đi, nghĩ bụng :

- Nếu ta không chém đầu Mật-Lư đem nạp th. Tề-hầu đâu có tin ta . Vả lại đó cũng là dịp để

ta trả thù quân bội nghĩa.

Nghĩ rồi kéo binh đến M.-tiên sơn, vào ra mắt Mật-lư .

Lúc ấy Mật-lư đang đốc quân chống lại cuộc tấn công của binh Tề, nghe Hoàng-Hoa kéo

binh đến tiếp ứng th. mừng lắm, vội ra tiếp đón.

Hoàng-hoa thừa lúc Mật-Lư bất ., rút gươm chém một nhát bay đầu .

Tốc-m.i xem thấy nổi giận, giục ngựa đến quyết giết cho được Hoàng-hoa trả thù cho chúa

m.nh.

Hai đàng dành nhau được một lúc, Tốc-m.i mồ hôi ướt giáp, biết m.nh cự không lại , bỏ cả

quân sĩ chạy sang trại Hồ nhi-bang xin đầu hàng.

Hồ nhi-bang cho là giả dối, khiến quân bắt Tốc-m.i đem chém.

C.n Hoàng-hoa xách đầu Mật-lư thẳng đến trại Tề hoàn-công xin-vào ra mắt .

Tề hoàn-công cho vào.

Hoàng-hoa quỳ móp dưới trướng tâu :

- Chúa-công tôi đ. đem cả gia quyến đến nước Sa-tích mà viện binh . Tôi can m.i không

được nên đến đây đầu đàng. Nếu Minh-công không chê tôi hèn yếu , tôi xin đi trước dẫn đường

để đưa Minh-công vào thành.

Tề hoàn-công thấy đầu Mật-lư, nên tin thật bèn cho Hoàng-Hoa làm tiên phong . Rồi kéo

rốc binh m. vào thành nước Cô-trúc.

Khi đến nơi, thấy thành quách đều bỏ trống, Tề hoàn-công lại càng tin lời Hoàng-hoa là thật.

Hoàng-hoa nói :

- Nay Đáp l.-ba dẫn gia quyền đi cầu vinh , sớm tối ắt đem quân về báo thù . Xin Minh-công

cho người theo truy cản, bắt Đáp l.-ba mà giết đi th. mới giữ thành nầy được.

Tề hoàn-công khen phải, liền sai Cao-hắc dẫn một ngàn quân theo Hoàng-hoa đi tiền bộ, lại

giao thành cho Yên trang-công trấn giữ rồi kéo đại binh theo sau, để ph.ng binh viện kéo về.

Đi được một lúc th. trời gần tối, không c.n thấy đạo binh của Cao-hắc và Hoàng-hoa đâu

nữa, trước mặt chỉ thấy một b.i sa-mạc rộng thênh thênh, bốn bề hoang vắng, gió thổi lạnh

lùng, xa xa văng vẳng những tiếng ma kêu, quỷ khóc lẫn với tiếng hu.t, tiếng gầm của loài

hổ-mang và thú dại.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 197 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 21. Quaăn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

Quân sĩ người người rởn ốc, và cứ thỉnh thoảng một luồng gió thổi đến một số quân binh

ng. gục, ngất thở.

Quản-trọng thất kinh nói với Tề hoàn-công :

- Tôi được nghe xứ nầy có cái bể cát rất độc, chắc bể cát ấy là đây . Xin chớ đến nữa.

Tề hoàn-công truyền thâu quân .

Nhưng quân sĩ lạc đường không biết hướng nào trở lại.

Trong lúc trời tối mịt mùng, rải rác những đống xương khô ngổn-ngang trên b.i, cứ mỗi tên

quân lạc ra khỏi đoàn là bị một con ác-điểu từ đâu bay đến mổ vào sọ, như một nhát búa , hốt

hút lấy tuỷ óc mà ăn .

Quản-trọng truyền đánh kiễng lên thu quân vào một chỗ, rồi bảo vệ Tề hoàn-công t.m đường

cũ trở lại.

Nhưng, đường cũ đ. mịt mù, không c.n dấu vết.

Quản-trọng nói :

- Nước Chung-vô tiếp giáp với nước nầy, những con ngựa già xứ Chung-vô ắt thuộc đường,

vậy th. bảo Hồ nhi-bang chọn lấy vài con ngựa già thả cho đi trước, quân ta theo sau, ắt thoát

đặng.

Tề hoàn-Công làm theo kế ấy, quả nhiên ra khỏi sa mạc.

Nhắc lại tướng Hoàng-hoa, có . đi trước để đánh lừa binh Tề, và lập kế đưa Cao-hắc đến núi

Dương-sơn .

Nhưng đi được một lúc, Cao-hắc thấy Hoàng-hoa cứ một mạch đi thẳng, không chờ đại binh

theo sau, l.ng nghi ngại, không dám đi nữa.

Hoàng Hoa biết ., lập tức bắt sống Cao-hắc, rồi thẳng đường đến núi Dương-sơn, vào yết

kiến Đáp l.-kha, và nói :

- Mật-lư thua trận ở M.-tiên sơn , bị quân Tề giết, nay tôi đ. trá hàng, gạt được quân Tề vào

nơi bể cát, lại bắt sống được tướng Cao-Hắc đem về đây, xin Chúa-công định liệu.

Đáp l. Kha bảo Cao Hắc :

- Nếu nhà ngươi chịu đầu hàng, ta tha chết.

Cao-hắc trừng mắt nh.n lên, hét lớn :

- Ta là quan nước Tề, có bao giờ lại thần phục loài khuyển-dương . Chúng bây đừng có nói

những lời vô lễ đó !

Hoàng-hoa cả giận, rút gươm chém Cao-hắc một nhát bay đầu .

Đoạn họp binh lại, cùng với Đáp l.-kha kéo quân về thu phục Kinh-thành.

Yên trang-công chống giữ, nhưng không lại, phải bỏ thành, đem binh chạy về Đoàn-tử sơn .

Trong khi ấy, đại binh của Tề hoài-Công đ. ra khỏi biển cát, kiểm điểm binh m. thấy hao

hơn hai phần mười.

Tề hoàn-công nói :

- Không giao tranh mà binh m. bị tổn thương thật là đau đớn .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 198 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 21. Quaăn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

Quản-trọng nói :

- Bây giờ trở lại nơi Kinh-thành Cô-trúc để quân sĩ nghỉ ngơi rồi sẽ tính.

Tề hoàn-công y lời, truyền quân kéo về thành Cô-trúc.

Về gần đến nơi bỗng thấy nhân dân già trẻ, dắt nhau đi lũ lượt .

Quản Trọng sai người đến d. hỏi, mới biết Đáp l.-Kha đ. đánh đuổi Yên trang-công mà

chiếm thành rồi.

Nhân dân nước kia tránh vào rừng nay nghe thành đ. lấy lại nên trở về yên trú.

Tề hoàn-công thất kinh đưa mắt nh.n Quản-trọng.

Quản-trọng nói :

- Tôi đ. có cách lấy lại kinh thành Cô-trúc rồi !

Nói xong , khiến Hồ nhi-bang cho quân thay h.nh đổi dạng lẫn với đám đông người , lẻn vào

thành để làm nội ứng. Đoạn truyền quân vây kín ba mặt thành chỉ chừa cửa phía Bắc để phục

binh mà bắt Đáp l.-kha .

Đêm ấy Đáp l.-kha hay tin quân Tề kéo đến, liền đốc quân lên mặt thành chống giữ .

Bỗng trong thành lửa cháy sáng ngời , đoàn quân nội ứng của Hồ nhi-bang nổi dậy, ó lên

một tràng , tràn ra mở bét bốn cửa thành.

Bên ngoài quân Tề kéo vào ba mặt.

Đáp l.-kha thất kinh vội lên ngựa chạy thoát ra cửa phía Bắc.

Đi được vài ba dặm xảy nghe một tiếng pháo lệnh, binh Tề phục hai bên rừng kéo ra đông

như kiến.

Đáp l.-Kha bị bắt, c.n tướng Hoàng-hoa và Ngột luận-cổ bị chết trong đám loạn quân .

Tề hoàn-công kéo binh vào thành truyền chém đầu Đáp l.-kha bêu nơi Bắc-môn, rồi treo

bản phủ-dụ nhân dân .

Dân Cô-trúc thuật lại chuyện Cao-hắc bị giết.

Tề hoàn-Công thương tiếc vô cùng, khiến ghi công vào sổ để khi về nước gia-ân .

Yên trang-công đang đóng binh ở Đoàn-tử sơn nghe Tề hoàn-Công đ. chiếm được Kinh-thành

Cô-trúc liền kéo binh đến chúc mừng.

Tề hoàn-Công nói với Yên trang-công :

- Tôi đem binh sang giúp quí-quốc, may thu phục được hai nước Linh-chi và Cô-trúc nầy

rộng hơn năm trăm dặm vậy xin biếu .

Yên trang-công nói :

- Tôi đ. làm phiền Minh-công quá nhiều, và mang ơn quá trọng, lẽ đâu c.n dám hưởng ơn

huệ ấy.

Tề hoàn-công nói :

- Linh-chi và Cô-trúc, hai nước giáp liền với nước Yên, nếu giao cho người khác ắt bị quấy

nhiễu. Hiền-hầu chớ nên chối từ h.y nhận lấy mà mở mang bờ c.i rồi sai sứ vào triều cống nhà

Châu như thế tôi cũng đ. được một phần vinh dự rất lớn.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 199 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 21. Quaăn-troång Àoaán Thêçn Du-nhi

tïç-hêçu Àaánh Nûúác Cö-truác

Yên trang-công từ chối không được, phải nhận lời.

Tề hoàn-công truyền mở tiệc khao thưởng ba quân, lại cắt một thuở ruộng nơi chân núi

Tiên-đoàn sơn thưởng công cho Hồ nhi-bang , rồi kéo binh về nước.

Yên trang-Công đưa tiễn Tề hoàn-Công ra khỏi nước Yên , rồi mới trở về .

Từ đấy, nước Yên trở nên một nước hùng mạnh ở phía Bắc.

Khi Tề hoàn-công về đến sông Tể-thủy, địa giới nước Lỗ .

Lỗ trang-công ra đón tiếp, mở tiệc nơi mé sông khoản đ.i để chúc mừng .

Tề hoàn-công đem những bảo vật lấy được ở hai nước Linh-chi và Cô-trúc đem chia cho Lỗ

trang-công .

Lỗ trang-công v. mến tài Quản-Trọng, lại biết được Quản-trọng có một cái ấp riêng gọi là

Tiểu-cốc ở địa phận nước Lỗ, bèn cho người đến đó sửa sang, xây thành quách rất tử tế.

Trong thời gian Lỗ trang-công c.n ở ngôi, nước Lỗ được thái b.nh cường thịnh. Nhưng vào

tháng tám năm đó Lỗ trang-công tạ thế khiến cho nước Lỗ sinh ra rối loạn.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 200 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 22

Quí-hữu Đảm Đương Nước Lỗ

tề-hầu Trông Thấy Yêu Ma

Nguyên Lỗ trang-công có một người em cùng mẹ là Công-tử Quí, trong bàn tay của Công-tử Quí

có chữ hữu nên gọi là Quí-hữu .

Quí-hữu vốn tánh cương trực, lại cùng một mẹ, nên Lỗ trang-Công rất yêu quí.

Lỗ trang-công lại c.n có một thứ huynh là Khánh Phủ, và một thứ đệ là Thúc-nha, hai người

nầy gian xảo, nên Lỗ trang-Công chẳng phục.

Qu.-hữu , Khánh-phủ, Thúc-nha cả ba đều làm chức Đại-phu trong triều.

Trong thời gian Lỗ trang-Công mới lên ngôi, ra chơi nơi đất Lang-đài, gặp người con gái họ

Đảng tên là Mạnh-Nhâm, nhan sắc tuyệt trần, Lỗ trang-Công đem l.ng yêu dấu, sai người đi

thỉnh.

Mạnh-nhâm không đến.

Lỗ trang-công sai người đến hứa với Mạnh Nhâm nếu kết duyên tơ tóc sẽ được phong làm

chánh thất.

Mạnh-nhâm bắt Lỗ trang-Công phải chích huyết ăn thề mới nhận lời.

Sau khi thề nguyền xong, Lỗ trang-công đem Mạnh-nhâm về cung chung sống.

Qua một thời gian Mạnh-nhâm sanh đặng một trai là Công-tử Ban .

Lỗ trang-công muốn giữ lời thề, lập Mạnh-nhâm lên làm chánh thất, người mẹ Lỗ trang-Công

là Văn-khương nhất thiết không thuận , bảo phải lấy nàng Ai-khương, con gái Tề tương-công về

làm chánh-thất.

Lỗ trang-công không dám c.i lời mẹ. Tuy-nhiên lúc bây giờ nàng Ai-khương c.n bé lắm, phải

chờ đợi hai mươi năm trời nữa mới cưới được.

Bởi vậy, Mạnh-Nhâm dù chưa lập chánh-thất nhưng trong hai mươi năm ấy vẫn làm chủ

trong cung .

Đến lúc Ai-khương về làm phu-nhân th. Mạnh-nhâm đ. qua đời rồi.

Nàng Ai-Khương không con . Em gái Ai khương là Thúc-khương theo Ai-khương sang , lấy

Lỗ trang-công sinh được Công-tử Khải .

201

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

Trước kia, Lỗ trang-công lại c.n lấy nàng Phong-thị làm tiểu-thiếp, có sanh đặng một trai là

Công-tử Thân nữa.

Như vậy, Lỗ trang-công có ba trai : Công-tử Ban , Công-tử Khải và Công-tử Thân .

Về phần nàng Ai-khương, tuy được lập làm chánh-thất, song đ. chẳng con, lại hận v. trước

kia Tề tương-Công giết cha m.nh, nên bề ngoài kính trọng Lỗ trang-công , mà bên trong ghét

thầm.

Ai-khương thấy Khánh-phủ mặt mũi khôi ngô, đem t.nh dan díu tư thông với nhau; lại kết

đảng với Thúc Nha em cùng mẹ của Khánh phủ để mưu lập Khánh-phủ lên ngôi .

Thúc-nha làm Tể tướng.

Một hôm nhân tiết trời không mưa .

Lỗ trang-công đi tế đảo-vũ, truyền bọn nữ-nhạc tập dượt nơi sân nhà quan Đại-phu Lươngthị.

Quan Đại-phu Lương-thị có một đứa con gái khá đẹp, thường đi lại với Công-tử Ban . Hai

bên trao t.nh cá nước, và Công-tử Ban hứa sau nầy nối ngôi sẽ phong cho nàng làm phu-nhân .

Hôm ấy con gái Lương-thị , bắc thang lên tường xem diễn nhạc, chẳng may gặp Ngữ nhân-

Lạc là tên giữ ngựa, đứng ngoài tường trông thấy .

Dẫu là phận tôi đ.i, nhưng khát vọng của con người đâu cách biệt, Ngữ nhân-lạc cất lên vài

giọng hát đưa t.nh để ghẹo hoa .

Hát rằng :

Hoa xuân hơ hớ nhuỵ đào

Tiếc thay ! Ong bướm chưa vào vườn xuân

Tường cao v.i vọi

Bóng nguyệt mông lung

Ước ao cá nước tương phùng

Ấp yêu mộng đẹp cho l.ng phôi pha !

Công-tử Ban nghe tiếng hát chạy đến, trông thấy Ngữ nhân-lạc , l.ng căm tức truyền bắt

vào, đánh ba trăm roi, máu tuông lai láng .

Ngữ nhân-lạc khóc lóc van xin .

Công-tử Ban mới tha cho và đem việc ấy thuật lại với Lỗ trang-công .

Lỗ trang Công nói :

- Đối với đứa tiểu-nhân vô lễ, một là bỏ qua , hai là giết đi . Con đánh nó như vậy không

khỏi gây thù oán. Vả lại Ngữ nhân-lạc là đứa có sức mạnh phi-thường, mọi người ai cũng biết,

con khá cẩn thận.

Quả vậy, Ngữ nhân-lạc tuy là một kẻ tôi đ.i , song sức mạnh ít ai sánh kịp. Đ. có lần Ngữ

nhân-lạc từ trên ch.i canh cao hai mươi trượng nhảy xuống đất mà vẫn đứng dậy như chơi . Lại

cầm cột ch.i canh rung rinh làm cho mọi người phải khiếp sợ.

Bị Công-tử Ban đánh đập ; Ngữ nhân-lạc đem l.ng thù oán, đến xin làm tôi cho Khánh-phủ.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 202 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

Khánh-phủ liền thu dùng.

Năm sau Lỗ trang-Công bệnh biết m.nh không sống được lâu , lại nghi Khánh Phủ muốn

cướp ngôi, nên gọi Thúc Nha và hỏi d. . kiến.

Quả nhiên Thúc-nha khen Khánh-phủ, và khuyên Lỗ trang-Công nên truyền ngôi lại cho

Khánh-phủ.

Lỗ trang-công buồn b., nhưng không tỏ . cho Thúc-Nha biết.

Thúc-nha bái tạ lui ra .

Lỗ trang-công lại cho đ.i Quí-hữu vào hỏi.

Quí-hữu nói :

- Chúa-công ngày trước đ. có lời ước với Mạnh-Nhâm . Tuy không lập Mạnh-nhâm lên

chánh-thất nhưng vẫn phải coi con của Mạnh-Nhâm là chính.

Lỗ trang-công nói :

-Thúc-nha khuyên ta nên truyền ngôi cho Khánh-phủ, việc ấy nên chăng ?

Quí-hữu nói :

- Khánh-phủ là một kẻ thiếu đạo-đức, không đủ tư-cách làm vua . Thúc-nha muốn mưu cầu

quyền lợi, xin Chúa-công chớ nghe theo . Tôi xin hết sức ph. Công-tử Ban để cứu lấy nước Lỗ.

Lỗ trang-công gật đầu nở một nụ cười tươi nh.n Quí-hữu tỏ vẻ tr.u mến.

Quí-hữu lui ra, nghĩ thầm :

- Nếu không chặt bớt vây cánh của Khánh-phủ, sau nầy ắt khó trừ đặng. Nghĩ rồi, giả chiếu

của Lỗ trang-công triệu Thúc Nha đến tư dinh quan Đại-phu Hàm-quí để nghe lệnh .

Thúc-nha ngỡ thật bôn ba đến.

Quí-hữu bỏ thuốc độc vào một ly rượu, đưa cho Hàm-quí bắt Thúc-nha uống. Lại viết cho

Thúc-nha một bức thư, đại . nói Chúa-công có lệnh bắt Công-tử phải phục độc-dược mà chết đi

th. con cháu mới được phong chức bằng không toàn gia phải bị tru lục .

Thúc-nha không chịu uống.

Hàm-quí phải đè Thúc-nha xuống đất đổ thuốc độc vào miệng.

Thúc-nha hộc máu chết ngay .

Chiều hôm ấy, Lỗ trang-công từ trần .

Quí-hữu lập Công-tử Ban lên nối ngôi .

Chưa bao lâu, ông ngoại của Công-tử Ban qua đời, Công-tử Ban nghĩ đến t.nh mẹ m.nh là

Mạnh-Nhâm, nên đến tận nhà thăm viếng.

Khánh-phủ hay được, kêu Ngữ nhân-lạc đến nói nhỏ :

- Ngươi không nhớ cái thù thuở xưa ? Ngày nay con giao-long đ. ra khỏi mặt nước th. sức

một người có thể bắt được, sao nhà ngươi không đến nhà họ Đảng mà báo thù .

Ngữ nhân-lạc nói :

- Nếu có điều g. xin nhờ Công-tử bênh vực th. tôi mới dám.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 203 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

Khánh-phủ nói :

- Điều đó ngươi khỏi lo .

Ngữ nhân-Lạc liền giấu một con dao găm vào m.nh, thừa lúc đêm tối trèo tường vào nhà họ

Đảng, đứng núp trước cửa ph.ng.

Trời tang-tảng sáng, nội thị mở cửa ra lấy nước .

Ngữ nhân-lạc lén vào buồng ngủ.

Lúc ấy, Công-tử Ban cũng đ. thức dậy, vừa bước chân xuống đất. Thấy Ngữ nhân-lạc, Côngtử

Ban sợ h.i, hét lớn :

- Mầy đến đây để làm g. .

Ngữ nhân-lạc nói :

- Ta đến để báo thù trận đ.n năm trước.

Công-tử Ban liền rút thanh kiếm ở đầu giường chém một nhát vào trán Ngữ nhân-lạc đến

l.i tuỷ óc ra .

Ngữ nhân-lạc vốn có sức mạnh, tay trái nắm lưỡi kiếm, tay phải cầm dao đâm vào cạnh sườn

Công-tử Ban đến lút cán.

Công-tử Ban té nhào xuống đất tắt thở.

Bọn nội thị sợ h.i kêu ầm lên .

C.n Ngữ nhân-lạc, sau khi đâm được Công-tử Ban một nhát trả thù, cũng té xỉu xuống đất

chết ngay .

Quí-hữu nghe tin Công-tử Ban chết biết mưu của Khánh-phủ. Liệu m.nh cô thế, liền bỏ qua

nước Trần tị nạn.

Khánh-phủ tuy mưu giết vua, nhưng bên ngoài vẫn làm ra vẻ đạo đức để che mắt thiên hạ,

liền đổ tội cho Ngữ nhân-lạc, và bắt cả nhà Ngữ nhân-lạc đem chém.

Lúc bấy giờ nàng Ai-khương muốn lập Khánh-Phủ lên ngôi, nhưng Khánh-phủ l.ng sâu độc,

muốn cho tăm tiếng được vẹn toàn, nói với Ai-khương :

- Chưa giết được Công-tử Thân và Công-tử Khải th. chưa nên nối ngôi .

Thương hỏi :

- Thế th. có nên lập Công-tử Thân hay không ?

Khánh-phủ nói :

- Công-tử Thân đ. trưởng thành, khó kiềm chế, nên lập Công-tử Khải th. hơn .

Công-tử Khải là con nàng Thúc-khương cháu ngoại của Tề hầu , nên Khánh-phủ thân hành

sang nước Tề mang lễ vật lo lót với Thụ-Điêu , yêu cầu Tề hoàn-Công thừa nhận Công tử Khải

lên nối ngôi .

Lúc đó Công-tử Khải mới có tám tuổi, tuy được lên ngôi, song bên trong th. sợ Ai-khương ,

bên ngoài th. sợ Khánh-phủ, không dám quyết đoán điều g. cả.

Cách nữa tháng sau, Công-tử Khải mới làm lễ tức vị xưng hiệu là Lỗ mẫn-công, rồi sai sứ

sang Tề xin hội ở đất Lạc-cô thuộc Tề.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 204 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

Đến ngày hội, Lỗ mẫn-công nắm áo Tề hoàn-công khóc oà, kể lể chuyện Khánh-phủ hiếp

chế m.nh .

Tề hoàn-công hỏi :

- Các quan Đại phu ở nước Lỗ bây giờ có hiền sĩ nào chăng ?

Lỗ hoàn-Công nói :

- Chỉ có Quí-hữu trung trực hơn cả, nay cánh trốn sang nước Trần .

Rồi Tề hoàn-công hỏi :

- Sao không triệu về mà dùng .

Lỗ mẫn-công nói :

- Nếu triệu Quí-hữu về th. Khánh-phủ nghi ngờ khó l.ng lắm .

Tề hoàn-công nói :

- Không sao ! Cứ bảo là theo . nước Tề th. ai dám trái mạng .

Nói xong, sai sứ sang nước Trần triệu Quí-hữu về.

Lỗ mẫn-công chờ Quí-hữu đến. Rồi mới cùng về nước Lỗ.

Về đến nơi, Lỗ mẫn-công phong cho Quí-hữu làm Tể-tướng.

Tề hoàn-công lại sợ nước Lỗ có loạn nên sai Trọng tôn-thu đến d. xét t.nh h.nh.

Sau khi nhận xét mọi điều, Trọng tôn-thu vào yết kiến Công-tử Thân .

Công-tử Thân bàn bạc t.nh h.nh nước Lỗ rất rành mạch , khiến Trọng tôn-thu cũng phải

khen là một kẻ có tài trị nước .

Trọng tôn-thu dặn nhỏ Quí-hữu nên bảo vệ Công-tử Thân và phải trừ Khánh-phủ đi mới

được.

Quí-hữu lắc đầu, giơ lên một cánh tay .

Trọng tôn-thu biết Quí-hữu muốn nói m.nh cô thế, liền đáp :

- Để tôi về tâu với Chúa-công tôi . Nếu có g. cần giúp đỡ, xin ngài cho biết. Trong thời gian

Trọng tôn-phu lưu lại nơi nước Lỗ, Khánh-phủ đem vàng bạc, lễ vật đến mua l.ng, nhưng Trọng

tôn-thu nhất quyết không nhận nói :

- Nếu ngôi là kẻ trung quân ái-quốc, hà tất phải nhọc l.ng làm cái việc đó. Khánh-phủ sợ

h.i lui ra, l.ng áy náy không an .

Khi về đến nước Tề, Trọng tôn-thu kể lại nội t.nh nước Lỗ cho Tề hoàn-công nghe, và nói :

- Nếu không trừ được Khánh-phủ th. nước Lỗ không thể nào yên được.

Tề hoàn-công nói :

- Ta đem quân sang mà trừ đi, phỗng có nên chăng ?

Trọng tôn-thu nói :

- Tội ác Khánh Phủ chưa r. ràng, xin cứ chờ cho Khánh-phủ làm loạn sẽ giết cũng chăng

muộn.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 205 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

Tề hoàn-công khen phải, bỏ qua việc ấy không bàn đến nữa.

Thế rồi, thời gian trôi trong âm mưu đen tối của Khánh-Phủ.

Khánh-Phủ lúc nào cũng mong cướp ngôi nước Lỗ , chỉ v. Lỗ-mẫn Công là cháu ngoại của

Tề hoàn-công, lại có Quí-hữu hết l.ng ph. tá nên chưa dám làm vội.

Một hôm, có quan Đại-phu Bốc-Kỳ đến chơi .

Khánh-phủ mời vào thư trang, Bốc-Kỳ mặt hầm hầm nói :

- Thế nầy thiệt quá ức !

Khánh-phủ ngạc nhiên hỏi :

- Việc g. thế ?

Bốc-Kỳ đáp :

-Tôi có một thửa ruộng tiếp giáp với thửa ruộng quan Thái-phó Thân bất-hại bị Thân bất-hại

xâm lấn. Tôi vào tâu với Chúa-công để định lẽ công bằng. Chúa-công bênh-vực quan Thái-phó,

bảo tôi nhường thửa ruộng ấy. Thưa Công-tử, như thế c.n g. ức hiếp bằng. Nếu Công-tử nói

giúp, tôi sẽ nhớ ơn suốt đời.

Khánh phủ cười lớn nói :

- Chúa-công c.n bé, chưa r. được t.nh đời . Đem điều phải quấy mà bàn thữuc vô ích. Nếu

nhà ngươi có thể làm được đại sự ta sẽ v. nhà ngươi mà giết Thân bất-hại cho .

Bốc-Kỳ đưa mắt nh.n Khánh-phủ, tỏ . d. xét rồi hỏi :

- Công-tử muốn phế lập .

Khánh-phủ chúm chím cười, không đáp.

Bốc-Kỳ nói tiếp :

- Nay Quí-hữu đang bĩnh-chánh, th. việc đại sự ấy không phải dễ . Nếu thất bại làm sao

thoát nạn ?

Khánh-phủ nói :

- Thành bại do mưu lược và l.ng cương-quyết. Nếu sợ sệt, tính toán chẳng bao giờ làm nên

đại sự !

Bốc-Kỳ mỉm môi, hỏi :

- Xin Công-tử cho tôi biết ..

Khánh-phủ nói :

- Chúa-công h.y c.n trẻ tính, nhiều khi đang đêm vẫn ra ngoài phố chơi . Nếu đón đường

giết đi rồi đổ tội cho quân trộm cướp có khó g.. Bấy giờ ta phụng mệnh Ai-khương quốc-mẫu

mà nối ngôi lại đuổi Quí-hữu đi, th. c.n ai ngăn cản.

Bốc-kỳ vâng lời, trở về nhà t.m được một v.-sĩ tên Thu-á, đưa cho một con dao gâm, sai đến

phục ở ngoài cửa cung .

Đêm ấy, quả nhiên Lỗ mẫn-công ra ngoài bị Thu-á đâm một dao chết ngay tại chỗ.

Bọn thị vệ kêu ầm lên, xúm đến vây bắt Thu-á.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 206 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

Trong lúc đó Khánh-phủ lợi dụng cơ hội đến tận nhà giết chết Thân bất-hại.

Quí-hữu đang ở nơi tư dinh hay tin, biết Khánh-phủ làm loạn vội v. đến g. cửa nhà Công-tử

Thân thuật lại mọi việc, rồi bàn với Công-tử Thân trốn sang nước Châu tị nạn.

Nhân dân nước Lỗ lâu nay rất tin phục Quí-hữu, nghe tin Lỗ mẫn-công bị giết , Quí-hữu phải

chạy trốn, cả nước đều hậm hữuc, căm tức Khánh-phủ vô cùng, rủ nhau đến vây nhà Khánh-phủ

đông như kiến.

Khánh-phủ hoảng hốt, không dám nghĩ đến việc tiếm ngôi, định trốn ra nước ngoài để tránh

mối căm phẫn của dân chúng.

Lại sực nhớ đến nước Cử, trước kia Tề hoàn-công cũng nhờ mượn binh nước Cử về phục

nghiệp, vả lại Văn-khương trước kia có tư thông với thầy thuốc nước Cử , nay Ai-khương là

cháu, ta cùng Ai-Khương đến đó ắt dung thân được.

Bèn sắp sửa hành trang, tin cho Ai-khương biết, rồi trốn đi.

Ai-khương hay được tin Khánh-phủ bỏ trốn, cũng muốn đi theo .

Các cung nhân bàn rằng :

- V. Khánh Phủ mà phu-nhân lỡ mang tai tiếng, l.ng dân oán ghét, nay c.n theo Khánh-phủ

nữa e họa đến không tránh kịp. Chi bằng qua nước Châu , bàn với Quí-hữu mưu lo việc nước

để tránh tiếng tăm.

Ai-khương nghe lời, b. sang nước Châu vào xin yết kiến Quí-hữu .

Quí-hữu nghe được tin Khánh-phủ đ. trốn đi, không chịu tiếp kiến Ái-khương, lập tức đem

Công-tử Thân về nước.

Lúc đó Tề hoàn-công được tin nước Lỗ không có vua , liền đ.i Trọng tôn-thu vào hỏi :

- Nay nước Lỗ đang rối loạn, chưa người kế vị, ta có nên nhơn cơ hội nầy đem binh đến

chiếm chăng ?

Trọng tôn-thu nói :

- Lỗ là một nước trọng nghĩa, dân chúng chưa quên ơn đức Châu-công. Dẫu gặp biến cố, ta

cũng không nên chiếm vội. Vả lại, Công-tử Thân là người thông minh tài trí, c.n Quí-hữu cũng

am hiểu việc nước, chi bằng nhân dịp nầy ta đem quân sang giúp, để tỏ ra nước ta là một nước

đại nghĩa.

Tề hoàn-công nghe lời, sai quan Thượng-khanh là Cao-hề đem ba ngàn quân sang đóng nơi

nước Lỗ nhắm t.nh h.nh mà định đoạt . Hễ Công-tử Thân đủ tài trị nước th. . giao h.a, bằng

không, chiếm đoạt ngay nước Lỗ.

Cao-hề tuân lệnh, kéo binh ra đi.

Vừa đến nước Lỗ th. Quí-Hữu cũng vừa ph. Công-tử Thân về đến nơi.

Cao-hề thấy Công-tử Thân mặt mũi khôi ngô, nói năng đứng đắn , tỏ . kính trọng, nên bàn

với Quí-hữu lập Công-tử Thân lên ngôi, tức là Lỗ hi-công.

Lỗ hi-công nhờ Cao-hề giúp sức, đắp thành Lộc-môn để đề ph.ng nước Châu và nước Cử.

Đoạn sai Hề-tư theo Cao-hề sang nước Tề để tạ ơn Tề hoàn-công. Lại khiến người đem lễ vật

sang nước Cử, nhờ vua nước Cử giết Khánh-Phủ.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 207 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

Khi Khánh-phủ chạy sang nước Cử , đ. đem lễ vật cống hiến cho vua nước Cử rồi, nên mới

được dung nạp, nay sứ nước Lỗ lại đem lễ vật đến nhờ giết Khánh-phủ, vua nước Cử không biết

làm sao, bèn thu lễ vật, rồi nói với Khánh-phủ :

- Nước Cử tôi nhỏ mọn, binh lực yếu ớt, nếu Công-tử ở đây nước tôi mang họa. Xin Công-tử

tạm tránh nơi nước khác.

Khánh-Phủ dùng-dằng không chịu đi, vua nước Cử phải sai người đến đuổi.

Khánh-phủ cùng cực nghĩ đến nước Tề, trước kia Thụ-điêu có ăn lễ mà bênh vực cho m.nh.

Nay liều sang đó rồi sẽ liệu. Nghĩ rồi lểnh mểnh qua Tề.

Tướng giữ ải nước Tề, từng nghe tiếng Khánh-phủ là gian ác, không cho vào nước.

Khánh-phủ phải tạm trú nơi bờ sông Vạn-thủy để chờ dịp liên lạc với Thụ-Điêu.

Trong lúc đó, Công-tử Hề-tư, được lệnh Lỗ hi-công sang tạ ơn nước Tề, trở về tới Vạn-thủy

gặp Khánh-phủ, bèn nói :

- Nếu đ. không được nước nào cho trú ngụ th. về nước c.n hơn.

Khánh-phủ buồn b., nói :

- Quí-Hữu thấy mặt tôi ắt không dung, nếu người có thương tôi th. về trước tâu với Chúacông

nghĩ t.nh tiên-quân mà tha tội, tôi mới dám về.

Hề-tư từ gi. Khánh-phủ trở về ra mắt Lỗ hi-Công , thuật lại lời Khánh-phủ.

Lỗ hi-công động l.ng muốn tha tội cho Khánh-phủ về nước .

Quí-hữu nói :

- Nếu kẻ giết vua mà không bắt tội th. c.n g. phép nước ?

Lỗ hi-công thở dài, l.ng không quyết.

Quí-Hữu kêu Hề-Tư dặn nhỏ :

- Nếu Khánh-phủ chịu xử lấy m.nh để làm gương cho kẻ khác, ắt con cháu không mất ngôi

quyền quí.

Hề-tư đến bờ sông Vạn-thủy, định vào ra mắt Khánh-phủ, nói r. sự t.nh, nhưng xét thấy

m.nh không đủ can đảm bắt người tự-vận nên đứng ngoài cửa khóc lớn.

Khánh-phủ nghe tiếng khóc của Hề-tư, biết mạng m.nh không thể bảo toàn được, ngước mặt

lên trời than dài, rồi mở dây lưng thắt cổ tự vận.

Hề-Tư trở về báo tin với Lỗ hi-công.

Lỗ hi-Công buồn b. thở dài.

Bỗng có quân vào báo :

- Nước Cử sai tướng Doanh-nô đem binh đánh Lỗ, đ.i tiền lễ tạ về cái chết của Khánh-phủ.

Quí-hữu nói :

- Người nước Cử đ. không bắt Khánh-phủ, nay nghe Khánh-phủ chết lại đến đ.i tiền công

là l. g. ?

Nói xong, tâu với Lỗ hi-công xin đem quân ra đánh .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 208 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

Lỗ hi-công cởi thanh bửu-kiếm trao cho Quí-hữu nói :

- Đây thanh bửu-kiếm nầy gọi là Mạnh-lao, tuy dài không được một thước, nhưng lưỡi bén

lắm, nó là một bảo vật, xin biếu cho thúc-phụ.

Quí-hữu đeo kiếm vào lưng, cúi lạy tạ ơn, rồi dẫn quân thẳng đến đất Lịch-tr. mà cự với

tướng Doanh-nô.

Đến nơi, tướng Doanh-nô đ. bày trận sẳn sàng .

Quí-Hữu nhủ thầm :

- Chúa ta mới lên ngôi, uy thế chưa vững, nếu rủi ro bị thất trận ắt l.ng dân không phục. Vả

lại tướng Doanh-nô là người hữu d.ng vô mưu, ta phải dụng kế mới thắng nỗi .

Quí-hữu liền tiến ra giữa trận, kêu Doanh-nô nói :

- Nơi chiến trường, quân sĩ là những kẻ vô tội chết oan để bồi đắp danh tiếng cho chủ tướng.

Hôm nay ta không muốn như thế. Ngươi vốn là một hổ tướng, nếu có tài h.y cùng ta b. hết vũ

khí đánh bằng tay không, nếu ai thắng sẽ định đoạt số phận kẻ bại.

Doanh-nô cười lớn, nói :

- Lỗ tướng ! Ta chưa hề thầy tướng nào ra trận với . định lạ lùng đó. Nhưng thôi, dẫu ngươi

muốn đánh bằng cách nào ta vẫn không sợ.

Nói xong, truyền quân sĩ dang ra hai bên, rồi cùng với Quí-hữu đấu v..

Hai người đánh với nhau hơn năm mươi hiệp, bất phân thắng bại .

Quí-hữu có một đứa con trai tên Hạnh-Phủ, lúc bấy giờ mới lên tám tuổi, nhưng có . kiến

ngộ nghĩnh lắm, do đó Quí-hữu yêu mến vô cùng, đi đâu cũng đem theo.

Hạnh-phủ thấy cha m.nh không thắng nỗi tướng Doanh-nô liền gọi lớn :

- Thanh Mạnh-lao ở đâu sao không dùng đến nó ?

Quí-Hữu nhớ lại thanh gươm báu đeo bên m.nh, liền sụt lại một bước chờ cho Doanh-nô

chồm tới, rút lưỡi kiếm chém sả một nhát.

Đầu Doanh-nô toét từ trán xuồng đến vai, mà thanh kiếm không vấy giọt máu nào . Thật là

một thanh gươm sắc bén phi-thường .

Quân binh nước Cử thấy chủ tướng m.nh đ. thác, bỏ chạy rồi .

Quí-hữu đắc thắng thâu quân trở về.

Lỗ hi-cỗng thân hành đón tiếp thưởng một chung ngự tửu, phong cho Quí-hữu làm Thượngtướng,

lại thưởng cho đất Phí-ấp.

Quí-hữu tâu :

- Tôi cùng Khánh-phủ và Thúc-nha đều là cháu của tiên-công nay v. nước phải ép Thúc-Nha

uống thuốc độc, buộc Khánh-Phủ thắt cổ , nếu cho đó là công trạng, hưởng lấy lộc nước thật

xấu hổ với lương tâm, tôi chẳng dám nhận l.nh.

Lỗ hi-công thông cảm nỗi l.ng trung nghĩa của Quí-hữu nói :

- Thế th. khanh muốn thế nào ?

Quí-hữu nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 209 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

- Khánh-phủ và Thúc-nha tuy phạm tội với nước nhưng con cháu không can hệ g., xin

Chúa-công tặng phong cho con cháu để gánh vác việc nước.

Lỗ hi-công y lời, phong cho con Khánh-Phủ ở đất Thành-ấp tức d.ng Mạnh-tôn, phong

cho con Thúc-nha ở đất Hậu-ấp, tức d.ng Thúc-tôn, phong cho Quí-hữu đất Phí-ấp, tức d.ng

Quí-tôn. Ba d.ng Mạnh, Thúc, Quí đều cầm quyền-chính nước Lỗ gọi là Tam hoàn .

Chỉnh đốn xong nước Lỗ, Lỗ hi-công cho người sang viếng nước Tề để kết thêm t.nh giao

hảo.

Tề hoàn-công nghĩ đến Ai-khương là gái nước Tề, nay lại trốn sang nước Châu ấy là điều xấu

hổ, liền hỏi Quản-trọng :

- Lỗ hoàn-công và Lỗ mẫn-công đều bị chết do tay Văn-Khương và Ai-khương, gái nước Tề,

nếu không trừng phạt e xấu lây đến quốc-thể .

Quản-trọng nói :

- Tuy hai người ấy là gái nước Tề song đ. gả về Lỗ rồi, hễ con gái xuất giá tùng phu, hành

động đâu c.n liên quan đến cố quốc. Nếu Chúa-công muốn trị tội cũng được, nhưng phải âm

thầm th. hay hơn.

Tề hoàn-công liền sai Thụ-điêu sang nước Châu đưa Ai-khương về Lỗ.

Ai-khương tuân-lệnh, đi đến đất Di-địa th. trời vừa xẩm tối phải t.m quán xá nghỉ ngơi.

Thụ-điêu nói với Ai-khương :

- Phu-nhân một tay làm hại hai vua, nay c.n mặt mũi nào về Lỗ. Chi bằng tự xử lấy m.nh là

hay hơn.

Ai-khương nghe nói, quay lưng vào ph.ng đóng cửa lại.

Đêm ấy Thụ-điêu nghe tiếng khóc sụt sùi suốt đêm trường. M.i cho đến lúc trời hừng sáng

mới dứt.

Thụ-điêu chờ m.i không thấy Ai-khương ra liền xô cửa vào xem, thấy Ai-khương đ. treo cổ

tự vận . Máu hồng c.n ướt đẫm, đôi d.ng lệ chưa nh.a .

Thụ-điêu lập tức sai người qua nước Lỗ phi-báo.

Lỗ hi-công đưa linh cữu Ai-khương về nước tống táng, và tin cho Tề hoàn công hay.

Tề hoàn-công tuy cũng có động l.ng nhưng không lấy thế làm buồn b..

Lúc bấy giờ, mọi việc trong nước Tề hoàn-Công đều giao cho Quản-trọng gánh vác, c.n m.nh

chỉ uống rượu, hoặc săn bắn để hưỡng lạc.

Một hôm, Tề hoàn-Công đi săn nơi Đại-trạch, có Thụ-điêu theo hầu.

Bỗng Thụ-điêu thấy Tề hoàn-công mặt mày ngơ ngác, đôi mắt chăm chăm, đứng nh.n sững

về một hướng.

Thụ-điêu lấy làm lạ, hỏi :

- Chúa công nh.n thấy g. vậy ?

Tề hoàn-công nói :

- Ta vừa trông thấy một giống ma quỉ, h.nh thù rất ghê sợ vụt chốc lại biến đi mất, chắc là

điềm không tốt.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 210 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

Thụ-điêu nói :

- Ma quỉ thuộc về âm, lẽ nào lúc ban ngày lại hiện lên được ?

Tề hoàn-công nói :

- Ngày trước tiên-quân ta cũng đi săn trong lúc ban ngày, thấy beo mà b. mạng. Ngươi mau

mời Trọng-phụ ra đây ta hỏi.

Thụ-điêu nói :

- Quản-trọng làm g. biết được chuyện ma quái ?

Tề hoàn-công nói :

- Ngày trước đi đánh Cô-trúc, Quản-trọng đ. đoán biết được thần Du-nhi, th. ắt cũng biết

đưa giống ma quỉ chớ chẳng không.

Thụ-điêu thưa :

- Trước kia Chúa-công tả h.nh dáng thần Du-nhi nên Quản-Trọng phỏng theo đó nói càn, để

Chúa-công an l.ng đi đánh Cô-trúc . Nay Chúa-công muốn thử tài Quản-trọng, Chúa công đừng

nói r. h.nh dáng, nếu Quản-trọng biết được mới thực là thánh.

Tề hoàn-công nghe lời thâu quân trở về. Tối hôm đó v. quá sợ sệt nên Tề hoàn-công sanh

bệnh sốt.

Rạng ngày, các quan chầu chực đủ mặt để vấn an .

Tề hoàn-Công hỏi Quản-trọng :

- Hôm qua nơi Đi-trạch, ta thấy một giống ma quỉ hiện lên chẳng hay khanh có biết được đó

là giống g. chăng ? H.nh dáng ra sao ?

Quản-trọng không biết trả lời sao, xin hẹn lại đễ suy xét.

Thụ-điêu tủm tỉm cười bước đến nói với Tề hoàn-công :

- Tôi đ. biết Quản-Trọng không phải là vị thánh.

Tề hoàn-công mỗi ngày một đau nặng.

Quản-trọng rất lo lắng sai người yết b.ng khắp nơi, hễ ai biết mà nói được h.nh dáng giống

ma quỉ mà Tề hoàn-công đ. thấy th. được trọng thưởng.

Yết bảng chưa được ba ngày, có một người mặc áo rách, đội nón mê, xin vào yết kiến.

Quản-trọng cho vào hỏi :

- Ngươi biết được h.nh dáng ma quỉ sao ?

Người ấy thưa :

- Không có giống ma quái nào tôi không thạo. Xin ngài cho tôi được phép vào yết kiến

Chúa-công.

Quản-trọng vội v. đưa vào cung, giữa lúc Tề hoàn-công đang ngồi trên long sàng, có hai

thị-nữ đấm bóp và Thụ-Điêu đang dâng nước trà.

Quản-trọng thưa :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 211 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

- Có người nói được h.nh dáng ma quái, tôi đ. đem đến đây , xin Chúa-công cho phép

yết-kiến.

Tề hoàn-công cho vào.

Người ấy qu. móp trước long- sàng, cúi đầu thi lễ .

Thấy người áo rách, nón mê, Tề hoàn-công có . khinh dễ, hỏi :

- Một kẻ quê mùa như ngươi lại có thể biết được chuyện ma quái sao ?

Người ấy tâu :

- Chúa-công gặp ma quái nơi đâu ?

Tề hoàn-công nói :

- Ta thấy giống ấy nơi Đại-trạch, lúc ban ngày.

Người ấy nói :

- Chúa-công tự làm hại lấy m.nh, chứ ma quái đâu có làm hại được Chúa-công.

Tề hoàn-công hỏi lớn :

- Nhà ngươi bảo rằng không có ma quái sao ?

Người ấy tâu :

- Hạ thần vẫn cho là có ma quái, như ở dưới nước có giống V.ng-ượng, ở g. th. có giống

Trăn, ở núi th. có giống Quỉ, ở đồng bằng th. có giống Bàng-hoàng, c.n nơi Đại-trạch th. chỉ có

giống Uy-đà mà thôi.

Tê hoàn-công hỏi :

- Giống Uy-đà h.nh dáng thế nào ?

Người ấy thưa :

- Giống Uy-đà to lớn như người, mặc áo đỏ đội mũ đỏ. Giống ấy sợ tiếng xe chạy. Hễ nghe

tiếng xe chạy rầm rĩ th. ôm đầu mà đứng. Ai trông thấy giống ấy tất dựng nên nghiệp bá đặng

.

Tề hoàn-công nghe xong, vùng đứng dậy, nét mặt tươi tỉnh, không c.n đau đớn g. cả, nói :

- Chính ta đ. thấy giống ấy, nhà ngươi tên g. ở đâu mà lại có tài xét đoán như vậy ?

Người ấy nói :

- Tôi tên Hoàng-tử, một kẻ nông phu sống nơi c.i Tây nước Tề.

Tề hoàn-công nói :

- Nhà ngươi ở đây ta sẽ phong cho nhà ngươi làm chức Đại-phu.

Hoàng-tử từ chối, nói :

- Tôi không muốn làm quan, chỉ mong Chúa-công sửa sang chính trị, trừ gian diệt nịnh, làm

cho nước mạnh dân giàu, khiến cho tôi được yên nghiệp làm ăn là tôi m.n nguyện rồi.

Tề hoàn-công khen là người cao sĩ, ban cho thóc lúa, rồi sai người đến tận nhà viếng thăm.

Lại thưởng cho Quản-trọng rất hậu .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 212 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 22. Quñ-hûäu Àaăm Àûúng Nûúác Löé

tïç-hêçu Tröng Thêæy Yïu Ma

Thụ-Điêu nói :

- Hoàng-tử nói được chứ Quản-trọng có nói được đâu mà Chúa-công trọng thưởng ?

Tề hoàn-công nói :

- Nếu không có Trọng-phụ th. sao ta được nghe lời nói của Hoàng-tử.

Thụ-điêu không dám nói nữa .

Lúc bây giờ, nước Vệ bị nước Bắc-dịch đem quân xâm chiếm .

Vệ .-công sai sứ sang Tề cầu cứu .

Tề hoàn-công nói :

- Quân ta mới đi đánh Sơn-nhung vừa rồi, h.y c.n mệt mỏi, quân lực chưa dùng đặng. Nếu

nước Vệ thấy nguy cấp nên cầu viện ở nước khác. Sứ nước Vệ nghe Tề hoàn-công nói, buồn b.

ra về.

Rồi, cuối năm ấy, có quan Đại-phu nước Vệ là Ninh-Tốc sang Tề báo tin Vệ .-công đ. bị quân

Bắc-dịch giết , nay phải sang đón Công tử Hủy về nước nối ngôi.

Tề hoàn-công hay tin, thở dài, nói :

- Không sang cứu nước Vệ kịp thời là lỗi tại ta !

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 213 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 23

Ham Chim Hạc, Vệ-hầu Mất Nước

giận Sở-vương, Tề-chúa Hưng Binh

Nhắc qua việc nước Vệ, Vệ .-công lên ngôi đ. chín năm trời, mà tính t.nh biếng nhác, chẳng lo

chính sự, chỉ thích chơi một giống chim gọi là chim hạc.

Giống chim nầy tính ưa sạch sẽ, h.nh dung đ. tao nh. lại hát hay, múa khéo.

Người trong nước thấy vua ưa thích , đua nhau bắt chim hạc đem đến dâng rất nhiều. Hễ

chim nào tốt th. được Vệ .-công phong hàm-phẩm, cấp lương bổng, chim nào đẹp th. được ăn

lộc Đại-phu, xem như một triều đ.nh chim hạc.

Mỗi khi Vệ .-công đi chơi đâu trên các cỗ xe loan, chim hạc đậu bao quanh, gọi là Hạc tướng

quân.

Các người nuôi hạc lúc bấy giờ ăn lương rất hậu. Triều đ.nh phải thâu thuế của dân thật

nặng, để đủ tiền cấp lương cho hạc .

Lúc bấy giờ việc triều chính do tay Thạch-kỳ con cháu Thạch-Thác và Ninh-tốc đảm đương.

Hai người nầy là hai tôi trung liệt đ. nhiều lần can gián nhưng Vệ .-công không nghe.

Công-tử Hủy là thứ huynh của Vệ huệ-công, thấy cháu m.nh như vậy, biết nước Vệ một ngày

nào đó tất sanh biến , bỏ sang nước Tề cư ngụ .

Tề hoàn-công chọn con gái d.ng Tôn-thất gả cho, rồi cho ở luôn bên nước Tề.

Nước Vệ sang trong t.nh trạng ngoắc ngoải ấy m.i cho đến lúc quân Bắc-dịch đến xâm lấn

bờ c.i.

Bắc-dịch là một nước cường thạnh , lâu nay có . xâm chiếm Trung-nguyên .

Vừa rồi lại nghe Tề hoàn-công đi đánh Sơn-nhung lấy làm tức tối. Vua nước Bắc-dịch là

Sưu-man, vỗ án hét :

- Quần Tề đem quân đi đánh Sơn-nhung là có . khinh dễ nước ta lắm, nếu không nghĩ cách

mà trị trước, ắt quân Tề c.n dễ ngươi nữa.

Nói xong, kéo binh sang đánh nước H.nh.

Tề hoàn-công toan đem binh sang cứu nước H.nh , th. quân Bắc-dịch lại kéo sang đánh nước

Vệ.

214

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

Lúc ấy, Vệ .-công đang sai người đẩy xe chim bạc đi chơi, nghe báo có quân Bắc-dịch đến

đánh thất kinh, hạ lệnh gọi quân đi đánh giặc.

Dân nước Vệ bỏ trốn cả, không ai dám ra đi lính.

Vệ .-công sai quan Tư-đồ đi bắt khắp nơi mới được hơn một trăm người đem về tra hỏi.

Dân nước Vệ thưa :

- Chúa-công chỉ dùng một giống vật cũng đủ đẹp được quân Bắc-dịch, hà tất phải gọi lính

làm g. ?

Vệ . Công hỏi :

- Giống vật g. lại có thể đuổi được giặc ?

Dân nước Vệ thưa :

- Giống chim hạc !

Vệ .-công quát mắng :

- Giống chim hạc làm thế nào mà đánh giặc, các ngươi đám dùng lời khi quân như thế sao

?

Dân nước Vệ vẫn không sợ sệt, đáp :

- Chim hạc không đánh được giặc, th. đó là vật vô-dụng thế mà Chúa-công đ. dùng vật vô

dụng cho hưởng ơn vua lộc nước , c.n kẻ hữu-dụng lại b. đi , như vậy làm sao trong cơn hữu-sự

dân chúng không b. trốn ?

Vệ .-Công tỉnh ngộ, dịu giọng nói :

- Nay ta đ. hối lỗi. Ta sẽ theo . dân đuổi hết chim hạc đi.

Thạch-kỳ tâu :

- Xin Chúa-công thực hành ngay . định ấy. Tôi e bây giờ đ. trễ lắm !

Vệ .-Công tức khắc sai người đi đuổi chim hạc, nhưng chim hạc lâu nay được nuôi nấng,

quen nơi ăn, chốn ở nên cứ quanh quẩn m.i trong cung không chịu bay đi.

Thạch-kỳ và Ninh-Tốc thân hành ra đứng giữa chợ , giảng dụ dân chúng, nói r. l.ng hối hận

của Vệ .-công, dân chúng mới chịu nhập vào quân ngũ.

Th., lúc đó giặc Bắc-dịch đ. kéo đến đất Huỳnh-Trạch rồi.

Thạch-kỳ bàn với Vệ .-công :

- Quân Bắc-Dịch mạnh lắm, chớ khinh thường. Tôi xin sang nước Tề cầu cứu, nhờ binh Tề

giúp sức mới xong.

Vệ .-Công nói :

- Ngày trước Tề phụng mệnh Thiên-tử đem binh chinh phạt nước ta. Dẵu không bắt tội,

nhưng từ ấy đến nay ta chưa sang tạ tội , nay chắc g. Tề chịu đem binh đến giúp. Chi bằng ta

liều quyết chiến với Bắc-dịch một phen rồi sẽ liệu.

Ninh-tốc tâu :

- Nếu vậy xin Chúa-công lo bảo vệ thành tr., để tôi đem quân ra quyết chiến cho.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 215 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

Vệ .-công nói :

- Nếu ta không thân hành ra trận, l.ng quân không cởi mở được căm hờn.

Nói xong, trao cho Thạch-kỳ một cái ngọc-quyết và dặn :

- Ta giao việc nước cho khanh h.y ráng v. ta mà tận tâm.

Lại giao cho Ninh-tốc một mũi tên, rồi nói tiếp :

- Khanh khá lo việc giữ thành. Nếu không đánh được quân. Bắc-dịch ta thề không trở về.

Thạch-kỳ và Ninh-tốc đều ứa nước mắt nh.n Vệ .-công nghẹn ngào không nói được nữa lời.

Vệ . Công cùng với tướng Cừ-khổng khai thành, kéo quân đi .

Tuy Vệ .-công đ. ăn năn, nhưng l.ng dân oán hận chưa nguôi .

Lúc đi đường, quân lính hát lên nhiều câu ngập tràn uất ức.

Hát rằng :

Hỡi chim hạc ! Hỡi chim hạc !

Lầu son bát ngát !

Chim hạc ăn lương !

Đồng rẫy ruộng nương

Dân thuờng lo cày cấy !

Hạc lai chơi bay nhảy

Xuống ngựa lên xe !

Dân khổ cực trăm bề

Khi hữu sự , bắt lê ra chiến trận

Đi phen nầy số phận mong manh.

Vệ . Công nghe hát, l.ng buồn rũ rượi.

Khi đến đất Huỳnh-Trạch trông thấy quân Bắc-dịch ngựa xe lộn xộn, hàng ngũ không chỉnh

tề, Cừ-khổng nói :

- Quân lực Bắc-Dịch như vậy mà bảo rằng mạnh th. thật là lầm to.

Nói xong giục trống cho quân sĩ xáp chiến.

Quân Bắc-dịch giả thua b. chạy, dụ quân Vệ đến chổ phục quân, đổ ra đánh.

Quân Vệ vốn không cố l.ng đánh giặc, thấy quân Bắc-dịch quá mạnh hè nhau bỏ trốn.

Vệ .-công và Cừ-khổng bị quân Bắc-dịch vây vào giữa rất ngặt .

Cừ-khổng nói với Vệ .-công :

- T.nh thế rất hiểm nghèo xin Chúa-công b. cờ hiệu, thay đổi y phục rồi xuống xe mà chạy,

may ra mới thoát được.

Vệ .-Công thở dài nói :

- Ta thà liều chết để tạ tội với bá tánh c.n hơn !

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 216 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

Quân Bắc-dịch vây mỗi lúc một dày thêm, các tướng Vệ lần lượt bỏ mạng, quân sĩ chết không

biết bao nhiêu mà kể, máu tuôn như suối.

Vệ .-công cầm cự đến phút cuối cùng rồi cũng chết trong đám loạn quân.

Quân Bắc-dịch bắt sống được Hoa long-hoạt và Lễ-không, giữ chức Thái-sử, theo Vệ .-công

hộ giá.

Chúa nước Bắc-dịch là Sưu-Man truyền đem chém.

Hai người nầy vồn biết tinh thần tín ngưỡng của người Bắc-dịch, nên lập kế nói dối :

- Các ngươi không muốn chiếm nước Vệ hay sao mà chém chúng ta .

Sưu-Man hỏi :

- Để chúng bây mà làm g. ?

Hoa long-Hoạt nói :

- Ta đây làm chức Thái-sử, giữ việc cúng tế . Nếu sống ta sẽ v. các ngươi mà cáo trước với

thần linh, nhờ thần linh giúp sức th. mới chiếm nước được.

Sưu-Man tin thực, tha cho hai người lên xe về thành.

Lúc ấy Ninh-tốc đang tuần ph.ng trên mặt thành thấy Hoa long-hoạt và Lễ Không hơ hải

chạy về, thất kinh hỏi lớn :

- Chúa-công đâu ?

Hoa long-hoạt và Lễ-không nói :

- Quân ta tan vỡ, Chúa-công b. m.nh rồi ! Quân giặc mạnh lắm h.y mau lánh nạn kẻo trễ !

Ninh-tốc mở cửa thành cho hai người vào.

Lễ-khổng vào thành. Vừa khóc vừa nói :

- Lúc ra đi có Chúa-công, lúc trở về có một m.nh. Âu là ta chết theo Chúa-công c.n hơn.

Nói xong, rút gươm đâm vào cổ tự vận.

Hoa long-hoạt nói :

- Ta làm chức Thái-sử, giữ sổ bộ, không nên liều m.nh b. sách sử thất lạc.

Liền vào nhà Thái-miếu ôm tất cả sách sử đem ra.

Thạch-kỳ và Ninh-tốc đưa cung quyến của Vệ .-công và Công-tử Thân đi trốn.

Hoa long-hoạt cũng ôm sổ sách đi theo.

Dân chúng nước Vệ hay tin hai quan Đại-phu Thạch-kỳ, Ninh-tốc đ. bỏ trốn, đều bồng con,

dắt vợ bỏ nhà ra đi, tiếng kêu khóc rất thảm thiết.

Hay tin thành nước Vệ b. trống, quân Bắc-dịch kéo vào, một mặt đốt phá cung thất, vơ vét

của cải, giết người cướp của, một mặt cho tướng theo Thạch-kỳ và Ninh-tốc truy n..

Thạch-kỳ và Ninh-Tốc chạy đến sông Hoàng hà hay tin quân Bắc-dịch đuổi theo, l.ng kinh

h.i, tưởng không trốn thoát , may nhờ có đạo quân nước Tống kéo đến, chận quân Bắc-dịch lại,

hai người mới kịp xuống đ. sang sông lánh nạn.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 217 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

Quân Bắc-dịch, sau khi tàn phá Kinh-thành nước Vệ, thu góp vàng bạc, thóc lúa, rồi kéo binh

về nước, để lại một cảnh điêu tàn , tang tóc, thê lương.

Giữa lúc đó có quan Đại-phu nước Vệ là Hoằng-diễn, khi trước lảnh mạng Vệ .-Công sang

sứ nước Trần, nay trở về thấy nước Vệ đ. bị quân Bắc-dịch phá tan-tành, lại nghe Vệ .-công bị

tử chiến nơi Huỳnh-trạch, l.ng đau xót, vội v. đến Huỳnh-trạch để t.m xác Vệ . Công .

Dọc đường, Hoằng-diễn chạy đâu đâu cũng đầy những xác chết và máu me tanh hôi không

thể tả.

Đến Huỳnh-trạch, Hoằng-diễn xông vào các đống xác chết kiếm t.m.

Chợt thấy cây cờ hiệu b. dưới đất, Hoằng-Diễn mừng thầm, nói :

- Cờ hiệu nơi đây, ắt xác Chúa-công không đâu xa.

Bèn tiến đến hai bước.

Bỗng nghe trong đống thịt người lại có tiếng rên rỉ, Hoằng-diễn bới lên xem, th. thấy một

người nội thị chưa chết, bị g.y cả chân tay, đang nằm ở đây.

Hoằng-diễn hỏi :

- Ngươi có biết Chúa-công chết chỗ nào chăng ?

Người nội-thị hắt hàm qua một bên nói :

- Đây là đống thịt của Chúa-công. Quân giặc bằm nhỏ ra chính mắt tôi trông thấy. V. vậy

dầu bị g.y cả tay chân, tôi vẫn cố nằm nơi đây, đợi người nước Vệ đến mà chỉ.

Hoằng-diễn rơi lệ, hai tay bới đống thịt đ. tan nát từng mảnh, chỉ t.m được một buồng gan

c.n nguyên vẹn mà thôi.

Bèn để buồng gan trước mặt vừa lạy vừa khóc.

Lạy xong, Hoằng-diễn nói :

- Nay Chúa-công ta bỏ xác như vầy không lấy g. mai táng. Vậy ta hy sinh tấm thân của ta

làm áo quan mà tẩn liệm cho Chúa-công.

Nói xong quay lại bảo tên gia nhân :

- Sau khi ta chết, ngươi đem chôn ta vào khu vườn nầy, đợi lúc nào nước Vệ có vua mới, h.y

tường tr.nh câu chuyện nầy lại.

Đoạn cầm dao mổ bụng xách buồng gan của Vệ .-công b. vào .

Được một lúc th. chết.

Tên gia-nhân tuân lời dặn , đem Hoằng-diễn mai táng trong rừng, rồi sửa chữa một chiếc xe

hư, đưa người nội thị về thành để d. xét tin tức trong nước.

Lúc đó, Thạch-kỳ và Ninh-tốc đ. chiêu tập được một số dân chúng, đưa Công-tử Thân vệ

lập lên ngôi, tức là Vệ đái-công.

Nhưng Vệ đái-công trước đây bị bịnh, lên ngôi được có mấy hôm th. từ trần.

Ninh-tốc phải sang nước Tề triệu Công-tử Huỷ về kế vị .

Tề hoàn-công sai Công-tử Vô-khuyết đem quân hộ tống Công-tử Hủy trở về , tôn lên ngôi,

tức là Vệ văn-công.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 218 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

Vệ văn-công vừa lên ngôi, được nghe câu chuyện Hoằng-Diễn mổ bụng làm áo quan để chôn

buồng gan Vệ .-công, l.ng rất cảm động, cho người đến Huỳnh-trạch dùng vương-lễ mai táng

Vệ .-Công , rồi phong cho Hoằng-diễn và dùng con cháu Hoằng-diễn ra làm quan .

Vệ văn-công tính tinh cần mẫn, tuy làm vua vẫn đội mũ lụa xấu, mặc áo vải , ăn cơm đỏ

canh rau, lại siêng năng chăm lo việc liêm chính. V. vậy, chẳng bao lâu dân t.nh bớt khốn đốn .

Công-tử Vô-khuyết cho ba ngàn quân đến trấn tại Tào ấp để ph.ng giữ quân giặc, rồi trở về

nước Tề, kể lại đạo đức của Vệ văn-công và thuật lại chuyện Hoằng-Diễn mổ bụng chôn vua cho

Tề hoàn-Công nghe.

Tề hoàn-công khen :

- Một ông vua vô đạo mà có được bề tôi trung nghĩa như vậy th. nước Vệ chưa đến nỗi mất.

Quản-trọng thưa :

- Nay bắt quân sĩ đóng đồn ph.ng thủ cho nước Vệ th. khổ nhọc lắm , chi bằng đắp cho nước

Vệ một cái thành, tuy khó nhọc một lần, song yên ổn m.i m.i.

Tề hoàn-công y lời, toan hội chư hầu sang đắp thành cho nước Vệ .

Bỗng có sứ nước H.nh đến cáo-cấp , nói quân Bắc-dịch lại kéo đến đánh , xin cho quân cứu

viện.

Tề hoàn-công hỏi Quản-trọng :

- Ta có nên cất binh đi cứu nước H.nh chăng ?

Quản-trọng thưa :

- Sở dĩ chư hầu phục ta là v. nước ta hay cứu vớt tai nạn các nước khác. Nay đ. không cứu

Vệ, lại không cứu H.nh nữa th. làm sao gọi là bá-chủ .

- Thế th. bây giờ nên đi đắp thành cho nước Vệ, hay đi cứu nước H.nh trước ?

Quản-trọng nói :

- Cứu binh như cứu lửa, không nên duyên tr.. Cứu xong nước H.nh, rồi nhân tiện, đến đắp

thành cho nước Vệ th. được lưỡng toàn.

Tề hoàn-Công khen phải, truyền hịch cho các chư hầu, hội nơi đất Nhiếp-bắc để cùng nhau

đánh quân Bắc-dịch.

Quản-trọng lại thưa với Tề hoàn-công :

- Quân nước Bắc-dịch vừa thắng nước Vệ, thế quân đang mạnh lắm. C.n nước H.nh cầu cứu,

song quân lực chưa phải suy yếu. Nay ta đợi cho hai bên giáp chiến đ.. Nước H.nh dẫu thua

trận, th. quân Bắc-dịch lúc đó cũng mệt mỏi. Ta thừa thế kéo binh đến đánh, ắt dễ thắng hơn.

Tề hoàn-Công nghe theo lời, đem binh đến nơi Nhiếp-bắc, giả cách chờ đợi binh các nước

chư hầu, rồi sai người do thám tin tức nước H.nh.

Quân Bắc-dịch đang lúc hung hăng, ngày đêm công thành.

Nước H.nh cự không nổi, vua tôi bỏ chạy tán loạn .

Chúa nước H.nh là Thúc-Nhan chạy đến trại Tề hoàn- Công cầu cứu .

Tề hoàn-công nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 219 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

- Tôi không đến quí-quốc kịp, thật có lỗi lớn.

Nói xong, họp các chư hầu bàn mưu phá giặc .

Vua Bắc-dịch là Sưu-man chiếm được kinh thành nước H.nh, vơ vét của cải, đốt phá cung

điện, l.ng tham đ. m.n nguyện, không c.n thiết g. nữa, lại nghe quan các nước chư hầu sắp

sửa kéo đến, vội v. rút quân về.

V. vậy khi các nước chư hầu đến th. chỉ c.n vườn không nhà trống, cung điện hoang-tàn mà

thôi.

Tề hoàn-công hỏi Thúc-nhan :

- Thành cũ c.n có thể ở tạm nữa được chăng ?

Thúc-nhan thưa :

- Dân chúng đ. bỏ đi quá nữa, đến trú ngụ nơi Di-nghi , bây giờ tôi phải theo . dân, dời đô

sang Di-nghi mới được.

Tề hoàn-công hội chư hầu, giúp vua nước H.nh xây đắp thành lũy nơi Di-nghi, và cắp cho

trâu b., lúa thóc rất nhiều.

Vua nước H.nh mến đức, ca tụng chẳng cùng.

Tề hoàn-công lại đem quân các chư hầu sang nước Vệ.

Vệ văn-Công ra khỏi thành nghênh tiếp.

Tề hoàn-công thấy Vệ văn-công đội mũ lụa xấu, mặc áo vải thô, l.ng thương xót, hỏi :

- Tôi nhờ các chư hầu đến giúp cho quí-quốc xây thành, đắp lũy chẳng hay quí-quốc muốn

đóng đô nơi nào ?

Vệ văn-công thưa :

- Tôi đ. chọn đất Sở-khâu là nơi cát địa, có thể đóng đô được , song việc xây cất thành quách

tổn phí lắm, không thể nào làm nổi.

Tề hoàn-công nói :

- Việc đó đ. có tôi và các nước chư-hầu giúp sức, xin hiền-hầu chớ lo .

Nói xong, truyền các nước chư hầu đền đất Sở-khâu , đốc suất việc xây thành đắp lũy cho

nước Vệ .

Tiếng đồn vang đến nước Sở .

Sở thành-vương Hùng-vận từ khi dùng Tử-văn Đầu-cầu Ô-Đồ làm Tể-tướng, chăm lo sửa

sang chính-trị trong nước, mưu việc bá-chủ chư-hầu, nay nghe Tề hoàn-công cứu nước H.nh ,

giúp nước Vệ khiến các chư-hầu mến phục, l.ng áy náy không an.

Một hôm hỏi Tử-văn :

- Hiện nay các chư hầu đều quy thuận nước Tề, không biết đến nước Sở, ta thật lấy làm xấu

hổ, khanh có . chi chăng ?

Tử-văn tâu :

- Tề-hầu sửa sang việc quốc-chính đ. hơn ba mươi chín năm, các chư-hầu đều tin phục. Ta

khó địch nỗi với Tề. Bây giờ xin Đại-vương mở mang bờ c.i, thu phục nhân tâm, chuẩn bị lực

lượng để ngày sau cùng với Tề đối địch.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 220 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

Sở thành-vương nói :

- Mở rộng bờ c.i bằng cách nào ?

Tử-văn thưa :

- Nay có nước Trịnh, nằm vào giữa Nam, Bắc, làm tấm b.nh phong che đỡ cho các nước

Trung-nguyên. Nếu Đại-vương muốn mở mang bờ c.i tất phải đánh lấy Trịnh mới được.

Sở thành-vương nói :

- Có ai v. ta ra sức đảm đương việc đánh Trịnh chăng ?

Quan Đại-phu Đầu-Chương bước ra xin đảm nhận.

Sở thành-Vương cấp cho ba vạn binh hùng, khiến Đầu-chương thẳng đường kéo sang nước

Trịnh.

Nước Trịnh từ khi bị nước Sở sang quấy nhiễu ở đất Thuần-môn, ngày đêm có . đề ph.ng,

nay nghe binh Sở kéo đến nữa, Trịnh văn-Công sợ h.i, một mặt sai tướng tăng cường việc ph.ng

thủ Thuần-môn, một mặt sai sứ sang Tề cáo cấp.

Tề hoàn-công hay tin hội các chư hầu bàn mưu cứu Trịnh .

Đầu-Chương kéo quân đến Thuần-môn, thấy quân Trịnh đề ph.ng cẩn mật, lại hay tin các

chư hầu hiệp binh đến cứu liệu thế không làm g. được phải kéo binh về.

Sở thành-vương hay được Đầu-Chương chưa đánh đ. lui binh tức giận, rút thanh gươm đeo

m.nh đưa cho Đầu-liêm, bảo đi chém đầu Đầu-chương.

Đầu-Liêm là anh Đầu-chương nên khi được lệnh l.ng phân vân, giấu mật lệnh vào m.nh,

không cho ai biết, rồi lén đến cùng với Đấu-chương thương nghị.

Đầu-Liêm nói :

- Em đ. trái lệnh vua không tránh khỏi tội . Nay phải t.m cách lập công chuộc tội mới được

.

Đầu-Chương sụp lạy nói :

- Nếu anh tưởng t.nh đến em, xin anh bày kế cho.

Đầu-Liêm nói :

- Nước Trịnh thấy em kéo binh về tất không c.n đề ph.ng nữa . Nay em phải lập tức đến đó

xuất kỳ bất . đánh một trận, may thắng đặng.

Đầu-Chương vâng lời chia quân làm hai đạo kéo đi trước.

C.n Đầu-liêm theo sau tiếp ứng.

Quan giữ thành nơi biên giới nước Trịnh là Đam-Bá , từ lúc thấy quân nước Sở không đánh

mà rút về , có . trễ biếng. Bất ngờ nay Đầu-chương lại kéo đến nữa không c.n để ph.ng kịp,

bị Đầu-Chương h.m thành bắt sống trên lưng ngựa, c.n quân sĩ chết hơn quá nữa. hừa thắng,

Đầu-chương kéo quân thẳng đến vây thành nước Trịnh.

Được hai ngày, Đầu-liêm bàn với Đầu-chương :

- Ta chỉ cốt lập công để chuộc tội chết, nay thắng trận như vầy cũng đ. đũ , không nên khinh

thường đóng quân trên đất địch lâu.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 221 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

Hai anh em liền rút quân về.

Đầu-chương vào yết kiến Sở thành-vương và tâu :

- Khi trước tôi lui binh về cốt là để lập mưu đánh lừa giặc chứ không có . khi quân hay sợ

giặc xin Đại-vương xét lại.

Sở thành-vương nói :

- Ngươi đ. thắng giặc, bắt được tướng Trịnh, tội ấy có thể dung tha. Nhưng tại sao nước

Trịnh chưa chịu đầu hàng mà ngươi đ. kéo binh về ?

Đầu-Chương nói :

- Tôi sợ quân ít, không đánh nổi nước Trịnh làm tổn thương đến uy-danh nước Sở nên phải

rút binh về.

Sư thành-vương nổi giận hét :

- Nếu đổ thừa cho quân ít th. quả ngươi đ. sợ giặc rồi ! Nay ta cấp thêm quân cho ngươi,

nếu không đánh được nước Trịnh th. đừng thấy mặt ta nữa.

Đầu-Liêm bước tới, quỳ tâu :

- Xin Đại-vương cho anh em tôi cùng đi. Nếu nước Trịnh không chịu đầu hàng chúng tôi xin

đem đầu Chúa Trịnh về nạp cho Đại-vương.

Sở thành-vương nhậm lời, phong cho Đầu-liêm làm Đại-tướng, Đầu-chương làm phó tướng,

cấp cho mỗi người năm vạn binh r.ng kéo thẳng đến nước Trịnh.

Trịnh văn-công hay được tin Đam-bá bị bắt, lại nghe quân Sở ồ ạt kéo đến nữa, hoảng hốt,

sai sứ sang nước Tề cầu cứu.

Quản-trọng thưa với Tề hoàn-công :

- Mấy năm qua, Chúa-công đ. giúp nước Yên, cứu nước Lỗ, lại xây thành đấp lũy cho nước

H.nh và Vệ. Vậy ngày nay Chúa công có thể dùng quân các nước ấy để đánh Sở được . Mà đánh

Sở tức là cứu Trịnh vậy.

Tề hoàn-công nói :

- Nếu hội các chư hầu đánh Sở, nước Sở hay được tất ph.ng bị trước, th. khó thắng.

Quản-Trọng nói :

- Nước Sái là một nước nhỏ, tiếp giáp với Sở, trước kia có lỗi với Chúa-công. Nay Chúa-công

mượn tiếng ấy đi đánh Sái, rồi kéo binh qua đánh Sở, th. nước Sở không ph.ng bị kịp .

Nguyên trước đây Sái-hầu có em gái là Sái-cơ, đem g. cho Tề hoàn-công làm đệ tam phunhân.

Một hôm, Tê hoàn-công cùng với Sái-cơ chèo thuyền du ngoạn nơi ao sen, Sái-Cơ đùa

bỡn, lấy tay khuấy nước làm tung vào mặt Tề hoàn-công. Tề hoàn-Công phải tránh né m.i.

Sái-cơ biết Tề hoàn-công sợ nước, mới cố . làm cho thuyền lay động, nước bắn vào ướt áo.

Tề hoàn-công nổi giận mắng :

- Tiện-tỳ, mi dám vô lễ với ta đến thế ư ?

Nói xong sai Thụ-điêu đuổi Sái-cơ về nước .

Sái-hầu thấy vậy giận lắm, nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 222 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

- Ta đ. gả em gái cho, mà c.n xử bạc, xua đuổi. Thế th. c.n t.nh nghĩa g. nữa.

Sái hầu đem Sái-cơ gả cho Sở thành-vương lập làm phu-nhân.

Từ ấy, Tề hoàn-Công đem l.ng căm giận Sái-hầu.

Nay nghe Quản-trọng nhắc đến, Tề hoàn-công nói :

- Sái và Sở đáng phải trừng trị. Nay có nước Giang và nước Hoàng, cũng tiếp giáp với Sở,

bị nước Sở quấy nhiễu đem l.ng căm phẫn. Ta muốn cùng với hai nước ấy thề ước, và nhờ làm

nội ứng phỗng có nên chăng ?

Quản-trọng bàn rằng :

- Nước Giang và Hoàng là hai nước ở xa Tề lại gần Sở. Nếu qui thuận nước ta tất nước Sở

giận, kéo quân sang đánh . Chừng đó ta đến cứu th. quá xa xôi, bằng không đến cứu, mang

tiếng với chư-hầu, chi bằng liên-kết với nước khác là hơn.

Tề hoàn-công nói :

- Dẫu xa xôi, nhưng họ có l.ng hâm mộ về với m.nh, lẽ nào lại từ chối để cho họ phải thất

vọng !

Quản-trọng nói :

- Nếu Chúa-công không nghe lời th. cứ xin ghi lấy lời tôi nói, sau nầy sẽ thấy điều lợi hại.

Tề hoàn-công sai mời nước Hoàng và nước Giang đền giao h.a, rồi cùng hai nước ăn thề,

họp binh đánh Sở.

Vua nước Giang và nước Hoàng bàn với Tề hoàn-công :

- Lâu nay nước Thư vốn giúp cho nước Sở thi hành nhiều điều tàn ác. Ấy vậy, nên đánh nước

Thư trước để chặt vây cánh.

Tể hoàn-công y lời viết một phong thư sai người đem đến nước Từ. Nước Từ vốn là một nước

tiếp giáp với nước Thư. Vua nước Từ gả con gái cho Tề hoàn-công làm đệ nhị phu-nhân, lâu nay

vẫn tùng phục nước Tề, nên nay Tề hoàn-công khiến hưng binh sang đánh nước Thư. Vua nước

Từ được lệnh hưng binh .

Chẳng bao lâu lấy được nước Thư .

Tề hoàn-công bảo vua nước Từ đóng quân ở Kinh-thành Thư , ph.ng khi cấp biến .

Giữa lúc đó, Tề hoàn-công lại tiếp sứ nước Lỗ sang thương nghị.

Sứ nước Lỗ là Quí-hữu vào ra mắt và tâu :

- Nước tôi có hiềm khích nước Châu và nước Cử, nên trước đây không sang đắp thành cho

nước Vệ và nước H.nh. Nay nghe tin quí quốc hội với nước Giang và Hoàng, sắp sửa tranh chiến

, Chúa-công tôi xin đem binh giúp sức.

Tề hoàn-công nghe nói, mừng rỡ đem việc đánh Sở mật ước với Lỗ.

Lúc bấy giờ nước Sở đang đem quân xâm chiếm nước Trịnh, vây thành rất ngặt.

Trịnh văn-công muốn xin giảng h.a để cứu dân nước khỏi cảnh lầm than.

Quan Đại-phu Khổng-thúc can :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 223 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

- Xin Chúa-công h.y chậm r.i . Nước Tề đang chuẩn bị đánh Sở , mục-đích để cứu Trịnh. Ta

nên cố thủ chờ xem.

Trịnh văn-công nghe lời, sai người cáo cấp với Tề hoàn-công.

Tề hoàn-công lập tức hội chư hầu, mượn cớ đánh Sái, để đem quân phạt Sở .

Tề hoàn-công phong cho Quản-trọng làm Đại tướng, lại khiến Thụ-điêu đem quân sang đánh

nước Sái trước.

Nước Sái lâu nay vốn cậy Sở không ph.ng bị g. cả. Khi thấy Thụ-điêu kéo quân đến, mới vội

vàng đem quân chống giữ.

Sái hầu thấy Thụ-điêu bỗng nhớ lại Thụ-điêu trước kia là người hầu hạ Sái-cơ trong cung Tề

, là một kẻ tiểu-nhân, bèn sai người đem vàng lụa đến cống lễ , để nhờ Thụ-điêu ho.n binh.

Thụ-điêu nhận lễ vật rồi đem các điều dự tính của Tề hoàn-công hội chư hầu, trước đánh Sái

sau đánh Sở nói cho nước Sái biết, bảo Sái hầu phải đem gia quyến lánh nạn kẻo bị diệt vong .

Sứ tề tâu lại , Sái hầu thất kinh, nội đêm ấy bỏ thành, dắt cung quyến chạy sang nước Sở.

Dân trong thành thấy vua bỏ trốn tức khắc t.m đường lánh nạn.

Thụ-điêu kéo quân vào thành, sai người về phi báo với Tề hoàn Công xưng tụng công lao

của m.nh.

C.n Sái-hầu trốn sang nước Sở. Vào ra mắt Sở thành-vương thuật lại những lời nói của

Thụ-điêu.

Sở thành-vương biết được mưu kế của Tề hoàn-công, liền ra lệnh cho quân sĩ canh ph.ng

khắp nơi cẩn mật.

Lại sai người sang nước Trịnh b.o Đầu-chương rút quân về.

Mấy hôm sau, đại binh của Tề hoàn-công kéo đến nước Sái.

Thụ-Điêu đem quân ra nghênh tiếp, bảy nước chư-hầu cùng đến một lượt quân bị rất chỉnh

tề.

Bảy nước ấy là :

1- Tống hoàn-công (Ngự-thuyết)

2- Lỗ hi-công (Thân)

3. Trần tuyên-công (Xử-Cựu)

4- Vệ văn Công (Hủy)

5- Trịnh văn-công (Thiệp)

6.- Tào chiêu-công (Ban)

7- Hứa mục-công (Tân-thần) .

Bảy nước ấy chịu dưới quyền điều khiển của Tề hoàn-Công , Tiểu-bạch làm Minh-chủ.

Lúc ấy Hứa mục-công đang bịnh nhưng cũng ráng đem quân hội nơi nước Sái . V. vậy, khi

đến nơi, Hứa mục-công lâm bịnh nặng bỏ m.nh.

Tề hoàn-công cảm t.nh ấy phong cho nước Hứa được đứng trên hàng nước Tào.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 224 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

Đóng quân nơi nước Sái được ba ngày, an táng Hứa mục-công xong.

Tề hoàn-công cử đại binh thẳng đường kéo qua nước Sở .

Vừa đến biên giới nước Sở, bống thấy một người mũ áo chỉnh tề khép nép bên đường, cúi

chào Tề hoàn-công hỏi :

- Ngài có phải Tề-hầu chăng ? Tôi là sứ-thần nước Sở, chờ ngài nơi đây đ. lâu.

Nguyên người ấy là Khuất-hoàn , hiện làm quan Đại-phu nước Sở . Nay vâng lệnh Sở thànhvương

đến để thuyết khách .

Tề hoàn-công lấy làm lạ, hỏi Quản-trọng :

- Tại sao nước Sở biết được quân ta đến đây mà cho người ra đón ?

Quản-trọng nói :

- Tất có kẻ nào đem mưu kế của ta tiết lậu cho người nước Sở biết. Tuy nhiên nay đ. có

thuyết khách của Sở đến đây, xin Chúa-công cho phép tôi dùng đại nghĩa mà nhắn nhủ vài lời,

làm cho nước Sở phải nhục nh. phục tùng, khỏi dùng đến binh lực cũng nên .

Nói xong bước ra tiếp kiến Khuất-Hoàn.

Hai người chắp tay cùng thi lễ.

Khuất-hoàn nói :

- Chúa-công tôi hay tin quí quốc đem binh đến nên sai tôi thưa với quí-quốc vài lời. Tề với

Sở ai có nước nấy. Nước Tề ở Bắc-hải, nước Sở ở Nam-hải cách nhau vạn dặm, cớ g. lại đem

binh xâm phạt ?

Quản-trọng nói :

- Ngày xưa vua Thành-vương nhà Châu phong cho Tiên-quân ta nước Tề là Thái-công , có

dặn Hễ nước nào không chịu mệnh nhà Châu , nước Tề có quyền đem binh vấn tội . Từ khi nhà

Châu thiên sang Đông Đô, các nước chư hầu đều chểnh-mảng không theo vương-lệnh. Chúa

ta phụng mệnh Thiên-triều giữ quyền Minh-chủ. Nay nước Sở bỏ lệ hàng năm cống hiến nhà

Châu, mặc dầu chỉ một xe cỗ thanh-mao mà không giữ lễ. Như thế nước Sở không có lỗi sao ?

Khuất-hoàn nói :

- Từ lúc nhà Châu suy yếu, các nước đều bỏ lệ triều cống đâu phải riêng g. nước Sở. Nếu

quí-quốc cho đó là một tội lỗi th. thật là đáng buồn cười.

Nói xong, cười lớn rồi quay xe trở về.

Quản-trọng nói với Tề hoàn-công :

- Người nước Sở rất tự cao, tự đắc không thể dùng lời chinh phục được, phải dùng binh lực

để thị uy mới xong .

Tề hoàn-công truyền các nước tấn binh, đến đánh nơi Kinh địa .

Sở thành-Vương cũng không nhịn, phong Tử-văn làm Đại-tướng , đem quân ra đóng nơi đất

Hán-nam để chống với quân các chư hầu .

Tử-văn nói với Sở thành-vương :

- Quản-trọng là một người giỏi binh-pháp, nay đem quân các nước chư hầu đến đây tất đ.

có sẵn mưu kế , xin Chúa-công cho một người nữa đến d. xét binh t.nh rồi sẽ tuỳ liệu.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 225 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 23. Ham Chim Haåc, Vïå-hêçu Mêæt Nûúác

giêån Súă-vûúng, Tïç-chuáa Hûng Binh

Sở thành-vương nói :

- Bây giờ phải sai ai ?

Tử-văn nói :

- Khuất-hoàn đ. biết mặt Quản-trọng, vậy cứ sai Khuất-hoàn đi một phen nữa.

Sở thành-vương chưa có . kiến, Khuất-hoàn đ. nói :

- Lần trước tôi đ. gặp Quản-Trọng nhưng không bàn luận được g., nay đi nữa cũng chẳng

ích chi. Nếu Đại-vương muốn hoà , tôi sẽ lựa lời đáp ứng, c.n nếu muốn đánh, xin Đại-vương

sai người khác.

Sở thành-vương nói :

- Đánh hay hoà là tuỳ ở t.nh-h.nh địch quân. Ta giao cho ngươi quyền xét đoán ấy, để định

liệu việc nói năng .

Khuất-hoàn phụng-mệnh sang trại Tề thương thuyết.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 226 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 24

Tề Hoàn-công Lấy L.ng Đ.i Sứ Sở

hội Chư-hầu Nhất Dạ Phục Vua

Châu

Khuất-hoàn đến trại Tề xin vào yết kiến.

Quản-trọng hay được tin, nói với Tề hoàn-công :

- Nước Sở sai sứ đến một lần nữa chắc là xin giảng hoà, Chúa-công nên tiếp đ.i tử tế .

Tề hoàn-công cho đ.i Khuất-hoàn vào.

Khuất-Hoàn quỳ móp dưới trướng tâu :

- Chúa công tôi chỉ v. không cống cỏ thanh-mao, để quí-quốc nhọc l.ng đem quân đến đây

thật tội rất lớn . Chúa công tôi đ. biết lỗi , xin quí-quốc lui binh khỏi ba mươi dặm. Chúa công

tôi sẽ tuân-mệnh .

Tề hoàn-công nói :

- Nếu vua nước Sở biết giữ bổn-phận ta c.n đ.i g. nữa mà không rút quân.

Khuất-hoàn lạy tạ lui ra, trở về thưa lại với Sở văn-vương :

- Tôi hứa với Tề-hầu, chịu cống hiến một xe cỏ thanh-mao, và Tề-hầu cũng đ. hứa rút quân

khỏi ba mươi dặm.

Sở thành-vương không tin, sai người đi thám thính .

Bỗng có quân vào báo :

- Quân các nước chư-hầu đ. rút khỏi ngoài ba mươi dặm , hiện đóng nơi đất Thiệu-lăng.

Sở thành-vương nói :

- Tề-hầu chịu rút quân ấy là có . sợ ta, ta há lại giữ lời hứa làm chi ?

Tử-văn thưa :

- Đại Vương chớ nên làm thế ! Người ta không bội tín với m.nh, mà m.nh bội tín với họ sao

phải.

Sở thành-vương nín lặng, nét mặt buồn buồn.

227

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Kế đó, sai Khuất-Hoàn đem mấy xe vàng lúa đến đất Thiệu-lăng để ban thưởng cho quân

các nước chư hầu .

Lại sai sửa soạn một xe cỏ thanh-mao đem đến tr.nh với Tề hoàn-công để đem vào triều

cống Thiên-tử .

Lúc đó, Hứa mục-công đ. qua đời, con Hứa mục-công là Hiệp, lên nối ngôi, xưng hiệu Hứa

hi-công .

Hứa hi-công sai quan Đại-phu Bách-đà đến hội diện cùng các chư-hầu nơi Thiệu-lăng để

điều khiển đoàn quân của m.nh.

Khuất-hoàn vào yết kiến Tề hoàn-công dâng vàng lụa để ban thưởng cho quân sĩ.

Tề hoàn-công đem phân phát cho các nước.

Khuất-hoàn lại dâng cỏ thanh-mao.

Tề hoàn-công xem xong giao trả cho Khuất-hoàn , sai sứ đem vào triều cống Thiên-tử.

Tề hoàn-công hỏi Khuất-hoàn :

- Nhà ngươi đ. bao giờ được trông thấy quân lực của các nước Trung-nguyên chưa ?

Khuất-hoàn nói :

- Tôi ở nơi xa xôi hẻo lánh về c.i Nam nầy, chưa từng thấy những đạo binh hùng mạnh của

Trung-nguyên , nếu Minh-công có hảo-., xin cho tôi được xem tường tận .

Tề hoàn-công liền đưa Khuất-hoàn đi xem các trại quân của các nước chư-hầu.

Bấy giờ quân các nước đóng liền nhau dài hơn mấy mươi dậm. Mỗi khi trại quân Tề nỗi

trống hiệu, các trại chư-hầu đồng ứng tiếng, gióng lên như sấm.

Tề hoàn-công đắc ., cười lớn , nói với Khuất-hoàn :

- Binh-lực của các nước Trung-nguyên ta như thế nầy đánh đâu mà chẳng thắng .

Khuất-hoàn nói :

- Minh-công là bá chủ Trung-quốc, dùng đạo-đưc để chinh-phục l.ng người, dùng đại-nghĩa

thắng thiên-hạ. Cái đó mới đáng sợ . Chư như lấy binh lực cậy oai, th. nước Sở tôi, dẫu nhỏ

mọn, nhưng có Phương-thành, có sông Hán-thuỷ , thành cao, hào sâu, dẫu trăm vạn binh hùng,

vị tất đ. làm g. nổi !

Tề hoàn-công nghe nói, có . hổ thẹn, bảo Khuất-hoàn :

- Nhà ngươi thật là một hiền-sĩ của nước Sở. Nay ta xin cùng vua nước Sở giữ lấy chức phận

của tiên quân ta ngày xưa , nhà ngươi nghĩ thế nào ?

Khuất-hoàn nói :

- Minh-công có l.ng nghĩ đến Chúa-công tôi mà giảng-hoà th. c.n g. may mắn hơn.

Tề hoàn-công truyền mở tiệc đ.i đằng.

Sáng hôm sau Tề hoàn-Công lập đàn , để cùng với nước Sở ăn thề và lập điều ước giảng-hoà

với nhau.

Quản-Trọng xin tha cho Đam-Bá về nước Trịnh.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 228 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Khuất-hoàn cũng thay mặt Sái-hầu xin lỗi với Tề hoàn-công.

Đoạn, hai bên từ gi. nhau.

Tề hoàn-Công ra lệnh thu quân về nước.

Trong khi đi đường, Bảo thúc-nha hỏi Quản-trọng :

- Nước Sở tiếm xưng vương hiệu, tại sao Trọng-phụ không đem việc ấy bắt tội khi-quân lại

nhận cỏ thanh-mao làm chi ?

Quản-trọng nói :

- Nước Sở tiếm xưng vương-hiệu đ. ba đời. Nếu nay bắt bỏ vương-hiệu, không đời nào nước

Sở chịu tuân theo. Ấy vậy, nước ta làm sao điều khiển được. Muốn điểu khiển họ, cốt yểu phải

làm cho họ nghe lời m.nh trước đ.. Mà muốn họ nghe lời m.nh, không g. hơn đừng để họ bất

m.n m.nh.

Bảo thúc-nha nghĩ ngợi một lúc, rồi cũng cho là phải.

Quan Đại-phu nước Trần là Đào-Đồ, nghe tin Tề hoàn-Công đem quân về nước, liền bàn với

quan Đại-phu nước Trịnh là Thân-hầu :

- Nếu để quân Tề đi qua địa giới nước Trần và nước Trịnh, th. ta phải cung-đốn lương thực,

như thế đ. tốn của lại mất công , chi bằng nói với Tề hầu đi về phía Đông, khiến cho nước Từ

và Cử phải chịu lấy sự khó nhọc ấy th. hai nước ta mới rảnh-rang được.

Thân-hầu vốn là một kẻ nham hiểm, ngoài mặt tán thành lời nói của Đào-Đồ, nhưng trong

bụng có . cười thầm, liền bảo Đào-Đồ vào tâu với Tề hoàn-công.

Đào-Đồ bước vào ra mắt, tâu :

- Minh-công đánh Sơn-nhung nơi phía Bắc, phạt nước Sở nơi phía Nam, bây giờ nên rút

quân về phía Đông, để cho các nước trông thấy oai mà sợ.

Tề hoàn-công nói :

- Nhà ngươi nói rất phải.

Được một lúc Thân-Hầu cũng vào ra mắt Tề hoàn-công, tâu :

- Minh-công đem quân chinh phạt đ. lâu ngày, phải t.m cách để quân sĩ có nơi trú ngụ mà

giải-lao. Nay nếu kéo binh về phía Đông rủi có nước mọi rợ nào đón đường ngăn trở, làm cho

quân sĩ mệt nhọc, ta thán th. thật là điều bất lợi !

Tề hoàn-công như sực tỉnh, nói :

- Nếu không có nhà ngươi, ta đ. lầm lẫn rồi .

Nói xong sai người bắt Đào-Đồ trị tội, Trần tuyên-công phải đem lễ vật xin lỗi hai ba lần Tề

hoàn-công mới chịu tha. Lại khiến Trịnh văn-công phải đem đất Hổ-lao thưởng cho Thân-hầu .

Trịnh văn-công, dẫu phải nghe lời, nhưng l.ng không phục.

Tề hoàn-công thấy Quản-trọng lập được nhiều công lao to tác , bèn đem đất Biền-ấp , hơn

ba trăm nóc nhà của quan Đại-phu Bá-thị phong thêm cho Quản-trọng.

Sở thành-vương thấy binh Tề và các nước chư-hầu đ. rút về , . chừng muốn đem cổ thanhmao

vào nhà Châu triều cống.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 229 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Khuất-hoàn thưa :

- Ta không nên thất tín với nước Tề. V. lại chỉ v. nước Sở ta không cống hiến nhà Châu , nên

nước Tề mới được tiếng là biết tôn kính Thiên-tử. Nay nhân cơ hội nầy, ta sai vào cống hiến th.

nước ta cũng chẳng kém g. nước Tề.

Sở thành-vương nói :

- Chỉ ngặt một điều nước ta đ. xưng Vương-vị . Nay xưng hô thế nào cho tiện ?

Khuất-hoàn nói :

- Không hề chi. Trong tờ biểu chỉ xưng là viễn-thần cũng đủ .

Sở thành vương nhậm lời, sai Khuất-hoàn đem mười xe cỏ thanh-mao và các thư vàng lụa

vào dâng vua Huệ-vương nhà Châu.

Châu huệ-vương mừng lắm, phán :

- Nước Sở lâu nay đ. bỏ bổn phận, bây giờ lại biết triều phục như thế thực là phước lớn của

Tiên-vương ta.

Nói rồi đem lễ-vật cáo-yết Thái-miếu, lại ban thưởng cho nước Sở rất hậu .

Khuất-hoàn lạy tạ, rồi cáo từ.

Chẳng bao lâu, Tề hoàn-công lại sai Thấp-bằng đến yết kiến Châu huệ-vương , tâu về việc

nước Sở đ. chịu thần phục .

Châu huệ-Vương tiếp đ.i Thấp-bằng rất trọng thể.

Thấp-bằng tâu với Châu huệ-vương , xin được phép đến chúc mừng ngôi Thái-tử.

Châu huệ-vương nghe nói vẻ mặt lúng túng, trộn lẫn một ít u buồn, rồi sai người đ.i Thái-tử

Trịnh và Vương-tử Đái đến.

Thấp-Bằng lạy mừng xong, bái tạ ra về.

Về đến nước Tề, Thấp-bằng vào ra mắt Tề hoàn-công tâu :

- Nhà Châu sắp có loạn !

Tề hoàn-công thất kinh hỏi :

- Tại làm sao thế ?

Thấp-bằng nói :

- Người con trưởng của Thiên-tử là Trịnh, tức con bà Khương-hậu, đ. lập lên Thái-tử. Nay bà

Khương-hậu mất, bà thứ-hậu là Trần-vỉ, được vua yêu, sinh đặng Vương-tử Đái. Thiên-tử muốn

bỏ con trưởng lập con thứ, v. vậy lúc tôi xin yết kiến, vua đ.i ra cả hai người. Tôi e rằng chẳng

bao lâu nhà Châu sẽ có loạn .

Tề hoàn-công vội v. đ.i Quản-trọng vào thương-nghị.

Quản-trọng nói :

- Tôi có một kế, có thể giữ yên được nhà Châu.

Tề hoàn-công hỏi :

- Kế g. vậy ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 230 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Quản-trọng nói :

- Cần gây cho Thái-tử một thế-lực mạnh mẽ. Nay viết một đạo biểu dâng lên vua nhà Châu

tỏ . các chư-hầu muốn yết-kiến ngôi Thái-tử, xin nhà vua cho Thái-tử ra hội với các chư-hầu. Hễ

Thái-tử đ. hội diện với các chư-hầu th. địa-vị đ. được căng-co dầu muốn thay đổi cũng không

được.

Tề hoàn-công khen phải, liền viết hịch hẹn với các chư-hầu sang năm họp mặt tại đất Thủ-

chỉ thuộc nước Vệ, rồi lại sai Thấp-Bằng đến triều Châu , tỏ . các chư-hầu muốn yết kiến ngôi

Thái-tử để tỏ l.ng tôn kính.

Châu huệ-vương không muốn cho Thái-tử đi hội, nhưng sợ thế lực nước Tề, chẳng dám từ

khước.

Thấp-bằng về nước, báo với Tề hoàn-công.

Đầu năm sau, Tề hoàn-công sai Trần kính-trọng sang đất Thủ-Chỉ làm một nhà hành-cung

để đón Thái-tử.

Đúng kỳ hẹn Thái-tử Trịnh đến. Các chư-hầu kéo đến lạy mừng .

Thái-tử Trịnh hai ba lần từ chối không dám nhận lễ.

Tề hoàn-công tâu :

- Chúng tôi là chư-hầu, đối với Thái-tử cũng như bề tôi đối với vua, xin Thái-tử chớ tị-hiềm.

Thái-tử Trịnh tỏ lời cảm tạ.

Rồi đêm ấy, mời Tề hoàn-công đến hành-cung, đem việc Vương-tử Đái muốn cướp ngôi thuật

lại .

Tề hoàn-công tâu :

- Chúng tôi cùng các Chư-hầu ước nguyện quyết bảo vệ cho Thái tử , xin Thái-tử chớ ngại.

Thái-tử Trịnh sợ ở nơi đất Thủ-Chỉ lâu ngày làm phiền các chư hầu, nên muốn về triều.

Tề hoàn-công nói :

- Sở dĩ chúng tôi muốn lưu Thái-tử lâu ngày là muốn Thiên-tử hiểu thấu l.ng lưu luyến của

chư-hầu đối với Thái-tử. Nay đang giữa mùa hè nóng nực, xin đợi đến mùa thu mát trời, chúng

tôi sẽ hộ giá

loan cũng chẳng muộn .

Châu huệ-vương thấy Thái-tử Trịnh lâu về, đoán biết Tề hoàn-Công có l.ng mến phục , nên

không vui . Hơn nữa, Thứ-phi Trần-Vỉ và Vương-tử Đái ngày đêm ở bên cạnh kiếm lời gièm

siểm.

Nhơn lúc quan Thái-sử Chu-khổng vào yết kiến .

Châu huệ-Vương nói :

- Vừa rồi, Tề-hầu đánh được Sở, song quân-lực nước Tề cũng không hơn g. Sở. Nay Sở lại

tùng phục Thiên-triều không hổn láo như trước nữa, th. Sở cũng đáng tin cậy .

Chu-khổng tâu :

- Tâu Bệ-hạ, . chừng Bệ-hạ có điều g. bất b.nh nước Tề ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 231 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Châu huệ-vương nói :

- Tề-hầu cậy thế , nhóm chư-hầu qui phục Thái-tử, như thế đ. có mầm khi quân ! Ta muốn

nhờ khanh đem cho Trịnh-hầu một mật chiếu, bảo Trịnh-hầu bỏ Tề theo Sở , rồi đem . của Trẫm

truyền lại với vua Sở.

Chu-khổng tâu :

- Sở về triều cống là nhờ có Tề bắt buộc, sao Bệ-hạ lại không nghĩ đến công lao của Tề-hầu.

Châu huệ-vương nói :

- Nếu các nước chư-hầu cứ tùng phục nước Tề m.i chắc g. Tề-hầu không sanh dị tâm , . trẩm

đ. quyết khanh chớ bàn bạc làm chi !

Chu-khổng không dám nói nữa.

Châu huệ-vương liền viết một mật chiếu, niêm phong rất cẩn thận trao cho Chu-khổng.

Chu-khổng không hiểu trong tờ chiếu đó đ. viết g. , vội v. đem đến trao cho Trịnh văn-công

.

Trịnh văn-công mở ra đọc.

Chiếu rằng :

Thái-tử Trịnh bất tuân phụ lệnh, tự tập các chư-hầu mưu gây rối Thiên triều. Đó là tội bất

hiếu, không thể nối ngôi được. Nay . trẫm muốn lập Vương-tử Đái làm Thái-tử, nếu hiền-hầu

bỏ Tề theo Sở , để cùng giúp Vương-tử Đái th. trẫm sẽ giao hết quyền bính cho.

Trịnh văn-công xem chiếu xong, l.ng mừng thầm, nói với các quan Đại phu :

- Tiên quân ta Vũ-công , Trang-công trước kia hai đời làm Khanh-sĩ nhà Châu đến đời Lệ-

công cũng có công nghiệp lớn, giúp vua Châu, nhưng chưa giữ được quyền chính. Nay vua nhà

Châu lại định giao quyền cho ta, thực điều đáng mừng đó !

Quan Đại-phu Đổ-thúc can :

- Nước ta chịu ơn nước Tề , nay b. Tề theo Sở là điều bội nghĩa. Hơn nữa, Thái-tử Trịnh được

mọi người tôn sùng, nay b. đi ph. Vương-tử Đái là trái với .-nguyện chung của mọi người, xin

Chúa-công thận trọng việc nầy .

Trịnh văn-công nói :

- Theo . Tề-hầu sao bằng theo . Thiên-tử nhà Châu , việc phế lập là do . Thiên-tử chứ đâu

phải . ta .

Đổ-thúc nói :

- Ngôi Thái-tử nhà Châu bao giờ cũng phải là con trưởng. Nếu lập con thứ không tránh điều

rắc rồi. Xem như trước kia U-vương yêu Vương-tử Bá-Phục, vua Hoàng-vương yêu Vương-tử

Khắc, vua Trang-vương yêu Vương-tử Đồi kết quả đều mang tai vạ. Nếu Chúa-công không xét

kỹ e phải hối hận.

Quan Đại phu Thân-hầu c.i :

- Dù muốn dù không đó là lệnh Thiên-tử. Ta há lại trái lệnh Thiên-tử để nghe theo Tề-hầu

sao ? Như vậy c.n g. đạo quân thần.

Trịnh văn-công cho lời nói của Thân-hầu là phải, đêm ấy bỏ ra về không hội chư-hầu nữa.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 232 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Tề hoàn-công hay tin nổi giận, toan đem binh đánh Trịnh.

Quản-Trọng can :

- Dẫu một nước Trịnh bội ước , cũng chưa hại chi, nay xin Chúa-công cứ lập minh thệ với

các nước rồi tính sau.

Tề hoàn-công nghe theo lời, lập đàn nơi đất Thủ-chỉ, để cùng với các chư hầu ăn thề , đồng

tâm giúp ngôi Thái-tử .

Lời thề như sau :

Tất cả các nước chư hầu có mặt hôm nay đồng tâm giữ ngôi Thái-tử để giữ vững nhà Châu.

Nếu ai đổi l.ng sẽ bị đất trời tru diệt.

Ngày hôm sau các nước chư-hầu đưa Thái-tử Trịnh về nước.

Trịnh văn-công hay tin các nước chư hầu lập minh thệ, có . lo sợ cho m.nh.

Kế đó Sở thành-vương sai người sang Trịnh để bàn việc giao hữu .

Trịnh văn-công l.ng dụ dự không quyết, nên không tiếp sứ.

Sở thành-vương bèn tư thông với Thân-hầu , để nhờ Thân-hầu xúi giục Trịnh văn-công bỏ

Tề theo Sở.

Nguyên Thân-hầu trước kia làm quan nước Sở , được Sở văn-vương yêu chuộng. Sau Sở

văn-vương gần m.n phần, sợ người sau không dùng Thân-hầu nên mới cho Thân-hầu một số

châu ngọc để trốn sang nước khác lập nghiệp . Thân-hầu trốn sang đất Lịch, được Trịnh lệ-công

yêu dùng. Sau Trịnh lệ-công phục nghiệp mới phong Thân-hầu làm chức Đại phu nước Trịnh.

Đến lúc Trịnh lệ-công qua đời. Trịnh văn-công lên nối nghiệp, Thân-hầu vẫn giữ chức ấy.

Nay được tin nước Sở, Thân-hầu vào bàn với Trịnh văn-công :

- Ta v. phụng mệnh Thiên tử mà trái . Tề, chỉ c.n trông cậy ở nước Sở, nếu không theo Sở

th. lấy đâu nương tựa ?

Trịnh văn-công nghe lời, mật sai Thân-hầu qua kết liên với Sở .

Tề hoàn-Công hay tin tức giận cử binh sang vây thành Tần-Mật của nước Trịnh.

Lúc bấy giờ Thân-hầu c.n đang ở nước Sở , nghe tin ấy liền tâu với Sở thành-vương :

- Nước Trịnh sở dĩ giao kết với Sở là cậy có Sở giúp. Nếu Đại vương không đem binh cứu

nước Trịnh , ắt Trịnh phải theo Tề .

Sở thành-vương triệu tập quân thần thương nghị.

Quan Tể-tướng Tử-văn tâu :

- Nước Hứa đang tùng phục nước Tề, được Tề hoàn-công rất ưu đ.i , nay muốn cứu Trịnh,

chỉ cần đem binh qua đánh Hứa, quân Tề tất phải rút về mà cứu Hứa.

Sở thành-Vương y lời, đem quân vây thành nước Hứa. Quả nhiên Tề b. Trịnh kéo thẳng qua

nước Hứa để cứu viện .

Nước Sở lại rút quân về.

Thân-hầu trở về nước l.ng hiu hiu tự đắc, cho rằng m.nh đ. có công phu rất lớn đối với

nước Trịnh.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 233 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Qua năm sau, Tề hoàn-công lại đem quân đánh Trịnh nữa.

Quan Đại-phu nước Trần là Đào-Đồ, lúc trước theo Tề hoàn-công đi Sở có hiềm khích với

Thân-Hầu, nên nay viết một mật thư sai người đem đưa cho quan Đại-phu nước Trịnh là Đổ-

thúc.

Thư ấy như vầy :

Thân-hầu là một đứa ô-mị, trước kia nịnh bợ Tề-hầu được thuởng đất Hổ-lao nạp , lại ô-mị

nước Sở để làm cho Trịnh-hầu phải mang tiếng thất tín. Nếu chém đầu Thân-hầu đem tạ tội, ắt

quân Tề tức khắc lui về nước .

Đổ-thúc đem bức thư ấy tr.nh với Trịnh văn-công.

Trịnh văn-công cả giận truyền chém Thân-hầu, cắt đầu bỏ vào một chiếc hộp, sai Đổ-thúc

đem nạp cho Tề hoàn-công và nói :

- Ngày trước sở dĩ nước Trịnh bội ước là do Thân-hầu ô-mị , nay xin giết Thân-hầu đem dâng

đầu tạ tội.

Tề hoàn-công biết Đổ-Thúc là một tôi hiền, thuận cho nước Trịnh giảng hoà.

Rồi, cũng trong năm ấy Tề hoàn-công lại triệu tập các chư-hầu họp nơi đất Ninh-m.n để

kiểm điểm việc binh.

Trịnh văn-công e ngại có chiếu mệnh Thiên-tử, nên chẳng dám công nhiên đi dự mới sai con

là Thế-tử Hoa đi thế.

Nguyên Thế-tử Hoa cùng với em là Công-tử Tang đều con bà Đích phu-nhân . Bấy giờ Đích

phu-nhân được Trịnh văn-công yêu, mới lập Hoa lên làm Thế-tử. Sau đó, Trịnh văn-công lại lập

thêm hai bà phu-nhân nữa cũng đều có con trai cả .

Cách đó chẳng bao lâu Đích phu-nhân chết. Trong cung có một nàng cung nữ tên Yên-cật,

một hôm nằm mộng thấy một người đàn ông tay cầm cành hoa đến nói : Ta đây là thuỷ tổ nhà

ngươi, nay cho nhà ngươi cành hoa lan nầy, mai sau sẽ sinh quí-tử, khiến cho nước nhà thịnh

vượng.

Nói xong cầm cành hoa lan đưa cho Yên-cật rồi biến mất.

Yên-Cật giật m.nh thức dậy, đem chuyện ấy tâu với vua.

Trịnh văn-công cho là điềm tốt, ăn ở với Yên-cật, sinh đặng một trai đặt tên là Lan.

Thế-tử Hoa thấy cha m.nh nhiều vợ yêu như vậy, sợ ngày sau b. m.nh lập người khác, mới

bàn riêng với các quan Đại-phu, như Thúc-thiêm, Đổ-thúc, Sư-thúc, để bầy mưu gây uy-thế cho

m.nh.

Nhưng các quan đều khuyên Thế-tử Hoa nên giữ lấy đạo-hiếu .

Do đó, Thế-tử Hoa không bằng l.ng, tỏ . hiềm-khích với các quan.

Đến ngày hội chư-hầu, Thế-tử Hoa vào yết-kiến Tề hoàn-công nói riêng :

- Nước Trịnh tôi ngày nay quyền binh đều ở trong tay Thúc-thiêm , Đổ-thúc và Sư-thúc định

đoạt cả . Sở dĩ phụ-thân tôi b. không đi dự hội cũng v. ba người ấy. Nếu Hiền-hầu trừ được ba

người ấy th. nước Trịnh tôi mới phần phục quí quốc m.i m.i .

Tề hoàn-công đem chuyện để bàn lại với Quản-trọng .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 234 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Quản-trọng nói :

- Không nên ! Xét lời nói của Thế-tử Hoa tỏ ra một kẻ bất trung , bất tín. Thúc-thiêm, Sư-thúc

và Đổ-thúc đ. được tiếng là Tam-lương của nước Trịnh, ta chớ nên nghe lời mà h.ng việc.

Tề hoàn-công bỏ qua không nói đến nữa. Tuy nhiên Quản-Trọng vốn ghét Thế-tử Hoa là kẻ

gian-giảo, cố . đem lời nói của Thế-tử Hoa tiết-lộ cho người nước Trịnh biết.

Trịnh văn-công hay được, đ.i Thế-tử Hoa vào hỏi.

Thế-tử Hoa nói dối rằng :

- Phụ thân không qua dự hội nên Tề hoàn-công không chịu giảng hoà. Vậy th. ta nên theo

nước Sở là hơn.

Trịnh văn-công đ. r. hết ngọn ngành vỗ án hét :

- Nghịch-tử , mi muốn bán nước lại c.n dám nói dối với ta nữa sao ?

Nói xong, truyền giam Thế-tử Hoa vào ngục .

Thế-tử Hoa khoét tường trốn ra .

Trịnh văn-công hay được truyền đem chém.

Em Thế-tử Hoa là Công-tử Tang sợ liên luỵ liền trốn sang nước Tống , nhưng Trịnh văn-công

được sai người theo giết chết.

Trịnh văn-công lại cảm nghĩa Tề hoàn Công không nghe lời Thế-tử Hoa, nên sai Đỗ-thúc đến

tạ ơn .

Năm ấy Châu huệ-vương ốm nặng Thái-tử Trịnh sợ có biến loạn, nên sai quan Hạ-sĩ Vương-tử

Hổ đến báo với Tề hoàn-công.

Chẳng bao lâu Châu huệ-vương băng-hà.

Tề hoàn-công nay tin , vội vả họp các chư-hầu ở đất Thao (thuộc nước Tào) làm tờ ai điếu

vào triều Châu dâng lễ tế .

Mỗi nước chư-hầu phái một quan Đai-phu thay mặt, kể tên sau đây :

l. Quan Đại-nhu nước Tề : Thấp-bằng

2. Quan Đại-phu nước Tống : Hoa tú-l.o

3. Quan Đại-phu nước Lỗ : Công tôn-ngao

4. Quan Đại-phu nước Vệ : Ninh-tốc.

5. Quan Đại-phu nước Trần : Viên-tuyền

6. Quan Đại-phu nước Trịnh : Tư nhân-sư.

7. Quan Đại-phu nước Tào : Công-tử Mậu.

8. Quan Đại-phu nước Hứa : Bách-đà.

Tuy mượn tiếng là điếu tang nhưng kỳ thật để làm hậu thuẫn , tôn Thái-tử Trịnh lên ngôi.

Sau lễ an-táng, Thái-tử Trịnh lên tức vị, hiệu là Châu tương-vương.

Trần-vỉ , vợ vua Huệ-vương và Vương-tử Đái l.ng rất căm phẫn, nhưng sợ oai các chư-hầu

không dám kinh động.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 235 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Việc nhà Châu sắp đặt đ. yên, Tề hoàn-công lui về nước, định triệu tập chư hầu nơi đất

Quí-khâu để bàn tính mọi việc.

Quản-trọng nói :

- Nhà Châu vừa rồi chỉ v. con trưởng , con thứ, không nhất định mà sắp bị rối loạn. Vậy

Chúa-công định ngôi Thế-tử trước để khỏi di-hoạ về sau.

Tề hoàn-công nói :

- Ta có tất cả sáu con, đều là con của vợ thứ : Công-tử V.-Khuy lớn tuổi hơn , nếu cứ lấy

người hiền th. có Công-tử Chiêu. Trưởng Vệ-cơ (mẹ Công-tử V.-khuy) hầu ta đ. lâu, ta đ. hứa

định

lập Công-tử V.-khuy rồi ; Dịch-nha và Thụ-Điêu hai người ấy thường thường có nói với

V.-khuy . Công-tử Chiêu là người hiền , nhưng . ta chưa quyết, bây giờ tuỳ . Trọng-phụ.

Quản-trọng biết Dịch-nha với Thụ-điêu là hai tên nịnh, lại là bè đảng của Trưởng Vệ-cơ ,

e cho ngày sau Công-tử V.-khuy lên nối ngôi th. nội công, ngoại ứng làm loạn Quốc-chính.

Công-tử Chiêu là con của Trịnh-cơ, nước Trịnh vừa mới giảng hoà với Tề , lập Công-tử Chiêu th.

giữa Tề và Trịnh càng thêm thân mật.

Nghĩ như vậy, Quản-Trọng mới thưa với Tề hoàn-công :

- Hiện nay Chúa-công không có con hiền nối ngôi th. làm sao giữ được cơ-nghiệp bá-chủ.

Chúa-công đ. xét đoán biết Công-tử Chiêu là người hiền, th. nên lập ngay mới phải .

Tề-hoàn-công nói :

- Ta chỉ sợ Công-tử V.-khuy cho m.nh là lớn tuổi hơn, sinh ra chuyện tranh giành lẫn nhau,

th. biết làm thế nào ?

Quản-di-ngô thưa :

- Nay nhân dịp Chúa-công sắp đại hội các nước chư hầu ; nên chọn trong các vua chư hầu

có ông nào hiền, h.y đem việc Công-tử Chiêu mà uỷ thác cho c.n lo ngại g..

Tề hoàn-công nhậm lời.

Bây giờ Tống hoàn-công là Ngự-thuyết Mật, Thế-tử Tư-phủ nhường ngôi cho Công-tử Mục-di

(thứ huynh của Tư-phủ) . Mục-di không chịu làm vua. Tư-phủ phải lên nối ngôi hiệu là Tống

tương-công.

Tống tương-công theo lệnh của bá chủ (Tề hoàn-công) , mặc dầu có tang vẫn đến dự hội ở

đất Quí-khâu

Quản-trọng tâu với Tề hoàn-công :

- Vua nước Tống biết nhường ngôi cho người hiền là Công-tử Mục-di. Vả lại trong lúc có tang

mà đi dự hội, là họ rất kính trọng nước ta. Chúa-công nên uỷ thác Công-tử Chiêu cho vua nước

Tống .

Tề hoàn-công y-lời, lập tức sai Quản-Trọng đến quân-xá, để hầu chuyện trước cùng Tống

tương-công .

Tống tương-công đến yết kiến Tề hoàn-công.

Tề hoàn-công tiếp đ.i rất nồng hậu rồi đem việc Công-tử Chiêu ân-cần gửi gắm :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 236 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

- Để giữ yên được cơ nghiệp tôi hy-vọng l.ng tốt của hiền-hầu không quên chăm sóc Công-tử

Chiêu, khiến cho cơ nghiệp Tề vẫn c.n tồn-tại vĩnh-viễn.

Tuy Tống tương-công khiêm nhượng, không dám nhận lời , nhưng nỗi l.ng đ. thầm cảm lời

ủy-thác của Tề hoàn-công.

Ngày hội, các chư-hầu cùng họp mặt trước đàn để vọng bái thiên-tử .

Quan Thái-tế Chu-khổng đọc lời chiếu của Thiên-tử nhà Châu

Đoạn trao phần tế cho Tề hoàn-công .

Tề hoàn-công bái lĩnh toan bước xuống ngai tạ lễ, Chu-khổng nói :

- Hiền-hầu nay tuổi đ. già , xin miễn việc ấy .

Tề hoàn-công toan bố lễ tạ, Quản-Trọng vội v. nói :

- Xin Chúa-công lấy lễ nghĩa làm trọng, để nêu gương cho các chư-hầu.

Như sực tĩnh, Tề hoàn-công nói lớn :

- Dẫu Thiên-tử thương t.nh, song kẻ làm tôi có bao giờ vô lễ được .

Nói xong phục xuống trước đàn lạy hai lạy. Các nước chư-hầu

thấy vậy đều khâm phục.

Tề hoàn-công nhân các nước chư-hầu c.n đũ mặt, tuyên đọc năm điều cấm của vua nhà

Châu :

1. Không được lấp d.ng nước chảy

2. Không được cấm đong thóc.

3. Không được đổi con trưởng.

4. Không được lấy tiểu thiếp làm chánh.

5. Không được cho đàn bà dự vào việc chính-trị .

Đoạn Tề hoàn-công lập thệ với các nước chư-hầu rằng :

- Phàm là nước đồng minh , phải cùng nhau giao hiếu, lúc hoạn

nạn phải cứu nhau .

Xong cuộc lễ Tề hoàn-công hỏi Chu-khổng :

- Ta nghe đời Tam Đại (nhà Hạ, nhà Thương và nhà Châu) , ngày xưa có lễ Phong-thiện,

chẳng hay lễ ấy có nghĩa như thế nào ?

Chu-khổng nói :

- Đời Tam Đại làm lễ "Phong" ở núi Thái-sơn làm lễ "Thiện" ở núi Lương-phù. Lễ Phong là tế

trời, lấy nghĩa trời cao, nên phải đắp đất lên mà tế. C.n lễ Thiện là tế đất, lấy nghĩa đất thắp,

nên quét sạch đất mà tế, ấy là cái lễ của đời Tam-đại vậy.

Tề hoàn-công nói :

- An-ấp là thủ-đô của nhà Hạ, Bậc-ấp là thủ-đô của nhà Thương, Phong-kiều là thủ-đô của

nhà Châu, chốn Đô-thành rất xa núi Thái-sơn và núi Lương-phủ , núi nầy lại nằm trong địa-giới

nước ta, . ta cũng muốn làm cái lễ ấy, các ngài nghĩ sao ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 237 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Thấy Tề hoàn-công có . kiêu-ngạo và tự đắc, Chu-khổng không hài l.ng, liền đáp :

- Hiền-hầu cho là phải, th. c.n ai dám bảo là không phải ?

Tề hoàn-công nói :

- Thôi, ho.n lại ngày mai ta sẽ bàn .

Các vua chư-hầu đều lui về tửu quán.

Chu-khổng đến nói riêng với Quản-trọng :

- Lễ Phong-thiện là cái lễ trọng thể của Thiên-tử, tôi thiết tưởng nước chư-hầu không nên

nói đến. Sao Trọng-phụ không can được một câu nào ?

Quản-trọng ôn tồn đáp :

- Bản năng hiếu thắng của Chúa-công tôi, không thể nào can thẳng một cách đột-ngột được,

phải t.m phương chửa lần, vậy hôm nay tôi sẽ liệu nói .

Tối đến, Quản-trọng vào yết kiến Tề hoàn-công :

- Chúa-công có thật l.ng muốn làm lễ Phong-thiện không ?

Tề hoàn-công đáp :

- Đ. nói, sao lại không thật !

Quản-trọng thưa :

- Lễ Phong-thiện bắt đầu có từ đời Vô hoài-thị đến đời Chu thành-vương , tất-cả 73 nhà, đều

là tuân mệnh trời làm Thiên-tử, nên mới được phép làm lễ Phong-thiện.

Tề hoàn Công tỏ . không hài l.ng, nói lớn :

- Ta đây, đánh nước Sở ở phía Nam, tiến quân vào đất Thiệu-Lăng, phía Bắc đánh Sơn-nhung,

Linh-chi và Cô-trúc ; phía Tây qua b.i Lư-sa đến tận núi Thái-hàng. Các chư-hầu ấy không ai

đám trái ., ba lần hội chư-hầu về việc xa, sáu lẫn hội chư-hầu về việc y thường. Dầu đời Tam-đại

chịu mệnh trời làm Thiên-tử cũng không thể có một sức mạnh nào hơn ! Vậy giờ đây ta có làm

lễ Phong-thiện để cho con cháu noi theo tưởng cũng là lẽ phải !

Quản-trọng nói :

- Các bậc đế-vương thời xưa lúc nào gặp điềm lành mới làm lễ Phong-thiện , nay Chúa-công

bỗng nhiên tổ chức lễ ấy ắt những thức-giả sẽ chê cười .

Tề hoàn-công không nói đến việc đó nữa.

Hôm sau kéo binh về nước lọ sửa sang cung-thất rất rực rỡ , mỗi dụng-cụ của nhà vua, món

g. cũng sang trọng như đồ dùng của Thiên-tử nhà Châu.

Người trong nước ai cũng chê Tề hoàn-công cố . tiếm phạm .

Quản-trọng cũng đắp một cái đài cao ba từng gọi là "Tam qui".

Nghĩa là cả ba hạng người : Nhân dân, chư-hầu, mọi rợ đều tùng phục m.nh cả . Lại c.n lập

ra Tắc-môn để che cửa, Phạn-điếm để tiếp sứ thần các nước.

Bảo thúc-nha thấy vậy có . nghi hoặc hỏi :

- Vua xa xỉ , m.nh cũng xa xỉ . Vua tiếm phạm m.nh cũng tiếm phạm như thế sao phải ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 238 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 24. TïçHoaân-cöng Lêæy Loâng Àaäi SûáSúă

höåi Chû-hêçu Nhêæt DaåPhuåc Vua Chêu

Quản-trọng nói :

- Dẫu một ông vua hay một thường dần mà đ. có công khổ nhọc gây dựng cơ đồ , tất có

ngày phải được huởng sung sướng để bù lại công khó nhọc của m.nh chứ . Nếu cứ đem lễ nghĩa

bó buộc đời sống m.nh th. ai lại không chán . Vẳ lại việc làm của tôi cũng chỉ v. Chúa-công , mà

muốn chia cái tiếng chê cười của thiên hạ đó .

Bảo thúc-nha nghe nói tuy làm thinh không c.i lại, song l.ng không phục .

Trong lúc đó quan Thái-Tể nhà Châu là Chu-khổng cáo biệt trở về triều.

Đi đến nữa đường gặp Tần hiến-công đi dự hội trễ.

Chu-khổng nói :

- Hội đ. tan rồi sao đến bây giờ hiền-hầu mới đến ?

Tần hiến-công dậm chân, than :

- Nước tôi xa quá nên đến trễ, không được trong thay cảnh uy-nghiêm của ngày hội, thực

tiếc thay !

Chu-khổng nói :

- Tôi tưởng không phải là điều đáng tiếc. Tề-hầu cậy m.nh có công to, tỏ . kiêu ngạo , làm

lắm điều trái đạo . Hễ trăng tr.n th. phải khuyết, nước đầy tất phải tràn. Chẳng bao lâu nước

Tề sẽ suy đốn .

Tấn hiến-công nghe nói quay xe trở về. Nhưng di dọc đường bị bệnh, nên về đến nước Tấn

th. tạ thế.

Từ đó, nước Tấn sanh lắm điều rối loạn.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 239 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 25

Đánh Nước Quắc, Tuân-tức Mượn

Đường

nuôi Trâu Giỏi , L.-hề Làm Tướng

Nhắc lại chuyện nước Tấn, Tấn hiến-công mê nàng Ly Cơ, yêu dùng bọn nịnh như Lương-ngũ,

Đông-quan-ngũ, lại đem l.ng ghét b. Thế-tử Thân-sanh, yêu Hề-Tể là con trai của Ly-cơ , .

muốn lập lên ngôi Thế-tử, nhưng v. Thế-tử Thân-sanh đ. lập được công trạng lại một l.ng thảo

thuận , nên không biết lấy cớ g. để phế được .

Nàng Ly-cơ thấy con m.nh chưa có địa vị , đêm ngày lo lắng, bàn với Ưu-thi :

- Bây giờ phải làm cách nào để phế Thân-sanh, lập Hề-Tể lên làm Thế-tử ?

Ưu-thi đáp :

- Hiện nay ba vị Công-tử (Thế-tử Thân-sanh, Công-tử Di-Ngô và Công-tử Trùng-nhỉ) đ. ra

trấn nơi c.i ngoài, phu-nhân c.n sợ g. nữa ?

Ly-cơ nói :

- Tuy vậy, ba vị Công-tử đó đ. trưởng thành , giữ quyền chính lâu ngày, lại được các quan

trong triều kính mến, khó làm chi được .

Ưu Thi nói :

- Chi có cách là nghĩ kế trừ dần đi th. mới tiện.

Ly-cơ hỏi :

- Cần phải trừ ai trước ?

Ưu-thi nói :

- Trước hết phải trừ cho được Thế-tử Thân-sanh, v. Thân-sanh hiện được dân chúng mến

phục, cho là một kẻ nhân từ, chính trực.

Ly-cơ thở dài nói :

- Làm thế nào để trừ được con người nhân-từ, chính trực ?

Ưu-thi nói :

240

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

- Đ. chính-trực th. không bao giờ chịu tiếng xấu, và đ. nhân-từ th. chẳng bao giờ làm hại ai.

Như vậy phu-nhân t.m cách nói xấu Thân-sanh, ắt Thân-sanh không chịu nỗi. Nhưng đ. mang

tiếng xấu mà không muốn hại người , ắt phải tự hại m.nh.

Ly-cơ nói :

- Nói xấu một người hiền từ nhân đức đâu phải dễ . Làm sao người ta tin được lời m.nh ?

Ưu-thi nói :

- Điều đó cũng khó thực. Song nhờ tài khéo léo của phu-nhân có thể làm lay l.ng Chúa-công

được .

Đêm ấy Ly-Cơ khóc nức nở !

Tấn hiến-công trông thấy ngạc-nhiên hỏi :

- V. cớ g. mà phu-nhân khóc ? L.ng quí mến của ta không làm cho phu nhân vui sao ?

Ly-cơ sụt sùi nói :

- Chính l.ng quí mến của Chúa-công đ. làm cho thần-thiếp sợ không được hầu Chúa-công

trọn đời .

Tấn hiến-công hỏi :

- Tại sao phu-nhân lại có . lạ lùng đó ?

Ly-cơ gạt nước mắt nói :

- Thiếp trộm nghĩ Thân-sanh là người rất mực nhân từ . Hiện nay ở đất Khúc-ốc . Thân-Sanh

ra ơn với thiên-hạ . Ai nấy một l.ng kính phục !

Tấn hiến-công hỏi :

- Nếu thế th. tại sao phu-nhân lại buồn . Phu-nhân không muốn Thân-sanh trở nên người

tốt sao ?

Ly-cơ nói :

- Nếu chỉ có vậy, l.ng thiếp mừng chưa hết, có đâu lại than khóc đêm ngày . Đàng nầy

Thân-Sanh lại thường nói với mọi người rằng : Chúa-công quả say mê thiếp, tất một ngày nào

đó, triều đ.nh phải sanh biến. Mục-đích Thân-sanh thi-ân với mọi người chỉ để gây thế lực mà

trừ cho được thiếp. Ấy vậy trước sau g. thiếp cũng phải chết, xin Chúa-công cứ giết thiếp đi để

sau nầy khỏi phải mang tiếng với muôn dân .

Tấn hiến-công nói

-Thân Sanh là một kẻ hiền từ, nhân đức, lẽ nào lại không biết giữ hiếu đối với cha ?

Ly-cơ nói :

- L.ng nhân-từ của một kẻ tầm thường với l.ng nhân-từ của một vị anh hùng không thể

giống nhau . Kẻ tầm thường lấy l.ng thương người làm nhân, nhưng kẻ anh hùng lấy sự yêu

nước làm nhân. T.nh thương cá-nhân phải hy-sinh cho t.nh thương tỏ-quốc .

Những kẻ đặt t.nh thương tổ-quốc lên trên sẽ không c.n nghĩ đến gia đ.nh bản thân nữa .

Tấn hiến-công nói :

- Dầu sao, Thân-sanh cũng không thể nào làm những việc ác , để tiếng trong thiên hạ.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 241 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

Ly-cơ nói :

- Nhiều khi con giết cha, thiên hạ vẫn không cho là xấu.

Tấn hiến-Công cười to, nói :

- Phu nhân điên rồi sao . Có đời nào con giết cha mà thiên-hạ lại không chê cười ?

Ly-cơ nói :

- Ngày xưa U-vương không giết Nghi-Cửu, đuổi ra nước Thân . Sau Thân Hầu đem quân

Khuyển-nhung về giết U-vương, tôn Nghi-Cửu lên làm vua tức là Châu B.nh-vương , thuỷ tổ nhà

Đông-châu ta . Thế mà cho đến ngày nay người ta chỉ biết điều ác của U-Vương chứ có ai chê

Châu B.nh-vương điều g. đâu.

Tấn hiến-công nghe nói ngẩm nghĩ một lúc rồi vén áo đứng dậy nói :

- Phu-nhân nói có l. ! Song bây giờ ta biết phải làm sao ?

Ly-cơ nói :

- Thôi th. Chúa-công nên mượn tiếng già yếu mà giao quyền quốc chánh cho Thế-tử. Như

thế ắt Thế tử thoả l.ng, không c.n nghi ngờ Chúa-công, và hiềm thù thiếp nữa. Vả chăng trước

kia Vũ-Công chiếm Khúc-ốc thu phục giang-sơn nước Tấn , nay Thế-tử Thân Sanh cũng cùng

một . đó.

Tấn hiến-công nói :

- Không thể như thế được ! Đối với các nước chư-hầu, nước ta là một nước có đủ uy-vũ. Nay

không trị nỗi đứa con th. sao gọi là uy , c.n chịu mất ngôi th. sao gọi là vũ. Vũ-uy mà mất đi th.

thiên hạ sẽ chê cười . Thôi phu-nhân chớ lo ngại, để rồi ta sẽ tính.

Ly-cơ nói :

- Việc nầy không lo sớm e khó thành. Nay quân Xích-dịch thường đến quấy rối nước ta.

Chúa-công h.y sai Thân-sanh đem quân đi đánh, để xem tài năng Thân-sanh ra thể nào. Nếu

không thắng giặc, ta mượn cớ ấy mà bắt tội. C.n thắng giặc, thế nào Thân-Sanh cũng ỷ công

trạng mà làm càn, bây giờ ta sẽ t.m cách nghiêm trị. Như thế vừa dẹp yên được bờ c.i, vừa thực

hiện được . muốn của Chúa-công.

Tấn hiến-công khen phải, liền truyền lệnh sai Thế-tử Thân-sanh đem quân ở Khúc-ốc đi đánh

nước Xích-dịch.

Quan Thái-phó là L.-khắc hay được, vào can :

- Thế-tử là người nối d.i nhà vua , chức vụ Thế-tử là ngày đêm hầu hạ Chúa-công, nay sai

đi đánh giặc sao phải.

Tấn hiến-công nói :

- Thân-sinh đ. thân chinh dẹp giặc nhiều rồi. Việc ấy không hại !

L.-khắc nói :

- Ngày trước Thế-tử đem quân theo Chúa-công, chứ nay sai đi một m.nh th. không nên.

Tấn hiến-công l.nh đạm nói :

- Ta có chín người con, nào đ. định ai làm Thế-tử đâu, nhà ngươi chớ can gián nhiều.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 242 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

L.-Khắc không dám nói nữa, thở dài lui ra, đem chuyện ấy thuật lại với Hồ-đột.

Hồ-đột cũng buồn b. nói :

- Thế th. nguy cho Thế-tử rồi .

Nói xong liền viết một mật thư cho người đến Khúc-ốc đưa cho Thân-sanh, khuyên Thânsanh

không nên đi đánh . V. thắng giặc càng làm cho người ta thêm ghét, c.n thua th. thiệt

mạng.

Thân-sanh tiếp được thư , thở dài than :

- Phụ-Vương sai ta đi đánh giặc không phải có . yêu ta, chỉ muốn thử l.ng ta coi xem ta làm

sao . Nay ta trái mệnh vua là lỗi lớn , thà đánh giặc mà chết, c.n giữ được danh tiếng về sau.

Bèn đem quân sang đánh Xích-dịch.

Quân Xích-dịch cự không lại phải bỏ chạy.

Thân-sanh sai người về báo tin với Tấn hiến-công.

Ly-cơ nói :

- Thế-tử quả là người tài năng xuất chúng, bây giờ biết liệu làm sao ?

Tấn hiến-công nói :

- Thế-tử chưa có lỗi g. phải đợi dịp khác mới được .

Chẳng bao lâu có nước Ngu và nước Quắc, hai nước giáp liền với Tấn, đem quân quấy nhiểu.

Đ. vậy Chúa nước Quắc là Xú một người có tánh kiêu ngạo, dùng nhiều lời lẻ rất vô lễ khinh

miệt nước Tấn.

Tấn hiến-công cả giận, muốn hưng binh sang đánh nước Quắc .

Ly-cơ nói :

- Sao Chúa-công không sai Thân-sanh đi . Thân-sanh là người đ. được nhiều uy-danh, ắt

thắng giặc dễ hơn.

Tấn hiến-công vẫn biết thế , song sợ Thân-sanh đánh thắng nước Quắc th. uy-thế càng lớn

khó l.ng kiềm chế nỗi, mới hỏi quan Đại-phu Tuân-tức :

- Ta có nên đánh nước Quắc chăng ?

Tuân-tức nói :

- Quắc và Ngu hai nước giao hữu nhau. Ta đánh Quắc th. Ngu tất cứu c.n đánh Ngu th.

Quắc tất cứu . Vậy một nước địch với hai nước tôi e khó thắng.

Tấn hiến-công hỏi :

- Nếu vậy ta cứ để cho hai nước Ngu, Quắc quấy rối m.i sao ?

Tuân-tức thưa :

- Tôi được nghe vua nước Quắc là người háo sắc, vậy Chúa-công lựa những người gái đẹp

trong nước dạy nghề múa hát, cho ăn mặc rất lịch sự, đem hiến cho vua Quắc mà giảng hoà.

Hễ vua Quắc được gái đẹp ắt say mê, bỏ bê triều chính, chừng đó ta đem lễ vật lo lót cho vua

Khuyển-Nhung, nhờ vua Khuyển-Nhung cử binh sang đánh. Liệu chừng binh nước Quắc đ. yếu,

ta mới đem binh sang chinh phạt .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 243 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

Tấn hiến-công y lời đem bộ nữ-nhạc dâng cho vua nước Quắc.

Vua nước Quắc mừng rỡ thu nhận .

Quan Đại-phu Chu nhi-kiều can :

- Đó là cái lưỡi câu của nước Tấn muốn câu nước ta đó, xin Chúa-công chớ thấy thế mà

mừng.

Vua nước Quắc không nghe, nhất định giảng-hoà với Tấn, rồi đem đoàn nữ nhạc về nước.

Từ ấy, vua nước Quắc ngày đêm say đắm tửu sắc, không c.n thiết đến việc triều-chính nữa.

Chẳng bao lâu, quân Khuyển-nhung ham lễ vật của nước Tần đem binh sang quấy nhiễu

nước Quắc . Tuy-nhiên, quân Khuyển-Nhung đánh không lại, phải bỏ chạy về nước.

Vua nước Khuyển-nhung nổi giận, liền cử đại binh sang đánh .

Nước Quắc cũng không nhịn, hai bên dàn quân, lập trận nơi đất Tang-Điền, quyết tranh

thắng phụ.

Tin ấy đến nước Tấn, Tấn hiến-công hỏi Tuân-tức :

- Ngày nay nước Quắc và nước Khuyển-nhung đang đánh nhau ta có nên đem binh đánh

nước Quắc không ?

Tuân-tức nói :

- Tôi có một kế, có thể lấy được cả hai nước Ngu và Quắc.

Tấn hiến-công hỏi :

- Kế g. vậy ?

Tuân-tức nói :

- Ngu và Quắc hai nước giao hữu nhau. Nay ta đem lễ vật lo lót cho nước Ngu, mượn đường

sang đánh Quắc. Hễ nước Ngu nhận lễ vật cho mượn đường th. sẽ không sang cứu Quắc. Mà

Ngu không cứu Quắc ắt mất. Lúc đ. lấy Quắc rồi th. Ngu muốn lấy lúc nào chẳng được.

Tấn hiến-Công nói :

- Kế ấy rất hay song nước ta mới giảng hoà với nước Quắc , nay lấy cớ g. gây chiến để cho

nước Ngu tin.

Tuân-tức thưa :

- Giữ hoà hiếu thật khó , chứ gây xích mích có khó chi. Nay Chúa-công mật sai một số người

sang biên giới nước Quắc quấy rối , thế nào nước Quắc cũng nổi giận trách móc. Ta thừa dịp ấy

làm duyên cớ nói với vua Ngu.

Tấn hiến-công y kế .

Quả nhiên nước Quắc cho người sang trách , hai bên gây sự bất hoà.

Tấn hiến-công lại hỏi Tuân-tức :

- Nay phải đem lễ vật g. để dâng cho nước Ngu mà mượn đường .

Tuân-tức nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 244 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

- Việc nầy quan hệ ! Nước ngu và Quắc lâu nay giao hữu , nếu không dâng báu vật , khó làm

cho nước Ngu chấp thuận. Xin Chúa-công h.y hy-sinh vài món qu. của m.nh.

Tấn hiến-công hỏi :

- . định nhà người thế nào, cứ nói cho ta nghe thử .

Tuân-tức thưa :

- Vua nước Ngu thích nhất là ngọc quí và ngựa quí. Nay Chúa-công có ngọc Thuỳ-cúc và

ngựa Khuất-sản , xin đem hai món ấy dâng cho Chúa nước Ngu tất phải thành công .

Tấn hiến Công nói : .

- Hai thứ ấy là hai bảo vật quí giá của ta, lẽ nào lại đem dâng .

Tuân-tức nói :

- Mượn đường đánh nước quốc là việc lớn, nếu Chúa-công không dứt bỏ chút ít quyền lợi

riêng th. sao thành công được. V. lại hễ mượn đường được th. Ngu và Quắc ắt về tay ta, th.

ngọc và ngựa có mất đi đâu mà sợ. Chẳng qua chỉ gởi tạm cho người khác giử một thời gian

nào đó thôi !

Tấn hiến-Công c.n đang dụ dự, quan Đại-phu L.-Khắc nói :

- Nước Ngu có hai người tôi hiền là Cung chi-kỳ và Bá l.-hề . Hai người ấy thông minh hiểu

rộng, chắc g. đ. để cho vua Ngu nhận lễ vật ?

Tuân-tức nói :

- Vua nước Ngu là người tham lam , dầu có tôi hiền can gián vị tất đ. nghe.

Tấn hiến-công nghe theo, liền đem ngọc bích và ngựa giao cho Tuân-Tức để sang dâng cho

nước Ngu mượn đường đánh Quắc.

Thoạt đầu vua nước Ngu nghe sứ nước Tần sang mượn đường đánh Quắc nổi giận la hét om

s.m, nhưng đến lúc thấy ngọc tốt và ngựa quí lại đổi giận làm vui, hỏi Tuân-tức :

- Đó là những vật chí-bảo của nước ngươi, cớ sao lại chịu đem dâng cho ta ?

Tuân-tức nói :

- Chúa-công tôi mến l.ng của hiền-hầu, nên mới đem những vật ấy mà dâng, nếu được

hiền-hầu thu nhận th. Chúa-công tôi không c.n g. sung sướng bằng.

Vua nước Ngu hỏi :

- Thế th. quí quốc có muốn yêu cầu ta điều chi chăng ?

Tuân-tức nói :

- Người nước Quắc thường sang quấy nhiễu bờ c.i nước tôi . Chúa-công tôi muốn dân chúng

hai nước yên vui, đ. nhiều phen h.a giải , thế mà nước Quắc lại sanh sự lôi thôi. Nay Chúa-công

tôi muốn mượn đường quí quốc để sang đánh Quắc. Hễ đánh được Quắc rồi, th. bao nhiêu tiền

của lấy được, xin hiến cho quí quốc để cùng với quí quốc giao hảo.

Vua nước Ngu có . mừng thầm.

Cung chi-kỳ bước ra, nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 245 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

- Chúa-công chớ nên nghe ! Xưa nay sở dĩ nước Tấn không dám quấy rối nước ta là v. nước

ta giao-hảo với nước Quắc bảo vệ lấy nhau. Nay để mất nước Quắc , nước Ngu sẽ mất.

Vua nước Ngu nói :

- Vua Tấn không tiếc đồ chí bảo đem đến dâng cho ta, lẽ nào ta tiếc một lối đi nhỏ hẹp mà

không thuận, vả lại thế lực nước Tấn mạnh hơn nước Quắc nhiều. Mất l.ng nước Quắc mà được

l.ng nước Tấn th. hại g. ? Thôi, các ngươi chớ bàn bạc nhiều lời.

Cung-chi Kỳ toan nói nữa nhưng thấy Bá l.-hề nháy nhó nên thôi, cúi đầu lui ra .

Lúc b.i triều, Cung-chi Kỳ hỏi Bá l.-hề :

- Việc như vậy sao ngài không cùng tôi can vua, lại nháy nhỏ không cho tôi nói :

Bá l.-hề nói :

- Tôi thiết tưởng đem lời nói phải mà nói với người ngu chẳng khác nào đem ngọc v.i ra

đường cái. Ngày xưa vua Kiệt giết Long Bàng, vua Trụ giết Tỷ-can cũng chỉ v. hai người ấy cố

t.nh can gián. Nếu ngài không chịu nghe lời tôi ắt nguy đến tánh mạng .

Cung-chi Kỳ nói :

- Thế th. đành để nước Ngu bị mất hay sao ?

Bá l.-hề nói :

- Thà kẻ ngu chịu mất nước đ. đành , c.n người hiền không thể để cho kẻ ngu hại mạng.

Cung-chi Kỳ nói :

- Nếu vậy chúng ta đi nơi khác c.n hơn chứ ở đây mà ích g. ?

Bá l.-hề nói :

- Ngài đi là phải, nhưng rủ thêm một người nữa cùng đi là có tội . Vậy cứ để tôi ở lại đây đ..

Cung chi-Kỳ đem cả gia quyến ra đi. Không ai biết đi đâu.

C.n Tuân-tức trở về nói với Tấn hiến-công :

- Vua nước Ngu đ. nhận ngọc bích và ngựa để cho ta mượn đường rồi.

Tấn hiến-công mừng rỡ, toan cử binh sang đánh Quắc .

L.-khắc ta ?

- Nước Quắc lấy dễ như trở bàn tay cần g. Chúa-công phải thân chinh cho mệt.

Tấn hiến-công hỏi :

- Nhà ngươi có kế g. sao ?

L.-khắc nói :

- Nước Quắc tuy đóng đô ở Hướng-Dương, nhưng Hạ-Dương là nơi hiểm địa. Lấy được Hạ-

Dương tức như đ. lấy được nước Quắc rồi. Dẫu tôi hèn mạt xin đảm đương cái việc nhỏ nhặt

đó cho, nếu đánh không thắng tôi xin chịu tội.

Tấn hiến-Công liền khiến L.-Khắc làm chủ tướng, Tuân-tức làm phó-tướng, đem quân qua

nước Ngu mở đường đánh Quắc .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 246 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

L.-khắc tin cho vua nước Ngu trước ngày kéo binh đến.

Vua nước Ngu ra đón tiép, và nói :

- Quí-quốc đem đồ quí-bảo đến cho tôi, ơn ấy không lấy g. đền-đáp . Nay tôi xin đem binh

theo giúp sức.

Tuân-tức nói :

- Hiền-hầu đem binh theo giúp đâu bằng cho chúng tôi lấy đất Hạ-dương .

Vua nước Ngu nói :

- Hạ-dương là đất của nước Quắc do người nước Quắc chiếm giữ , tôi làm cách nào cho được

.

Tuân-tức nói :

- Vua nước Quắc hiện tranh chiến với Khuyễn-nhung nơi đất Tang-điền chưa phân thắng bại.

Nếu hiền-hầu giả đem binh đến giúp nước Quắc, rồi để cho quân nước Tấn tôi trà trộn vào mà

lấy Hạ-dương.

Vua nước Ngu nghe lời, giả cách đem quân sang giúp nước Quắc .

Quan trấn thủ đất Hạ-Dương là Chi-chu Kiều mở cửa cho quân nước Ngu kéo sang.

Chẳng ngờ quân nước Tấn lộn vào đó , nên sau khi qua khỏi cửa thành nổi dậy đánh rất dữ.

Quân nước Quắc vỡ chạy tứ tán.

Chu-chi kiều sợ vua nước Quắc bắt tội, phải xin đầu hàng nước Tấn.

L.-Khắc và Tuân-tức thừa thế kéo quân thẳng đến lấy Thượng-Dương.

Vua nước Quắc đang ở đất Tang-điền, hay tin Thượng-dương bị vây lập tức kéo quân về cứu.

Lại bị quân Khuyễn-nhung rượt theo, đánh một trận tơi bời.

Khi về đến Thượng-Dương, vua nước Quắc luống cuống không biết làm cách nào nữa, đành

phải đóng cửa thành cố thủ .

Chẳng bao lâu, lương thực hết, quân sĩ đói khát, t.nh trạng rất nguy ngập.

Biết không thế giữ thành được nữa, vua nước Quắc dẫn cả gia quyến bỏ trốn sang nhà Châu

lánh nạn.

Tuân-tức và L.-khắc kéo binh vào thành chiêu-an bá tánh, vơ vét kho tàng, bảo vật đem biếu

cho vua Ngu.

Vua Ngu l.ng mừng khôn xiết.

Kế đó, Tuân-tức một mặt cho người về nước báo tin cho Tấn hiến-công biết, một mặt kéo

quân sang đóng bên thành nước Ngu giả đau, đồn binh dưỡng bệnh.

Vua nước Ngu ngỡ thật, cứ thĩnh thoáng sang thăm viếng .

Cách một tháng sau có tin Tấn hiến-công kéo binh đến.

Vua nước Ngu ngạc nhiên ra ngoài thành hỏi Tuân-tức :

- Chẳng hay Tấn-hầu đem binh đến đây có việc g. ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 247 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

Tuân-tức nói :

- Chúa-công tôi sợ chưa đánh nổi nước Quắc nên đem binh sang cứu viện.

Vua nước Ngu nói :

- Ta đ. có . muốn hội kiến với Tấn-hầu nhưng chua có dịp, nay Tấn-hầu lại đến đây th. may

mắn lắm !

Nói xong vội vàng đem quân ra nghênh-tiếp.

Tấn hiến-Công rất đẹp l.ng. Hai vua ân cần tâm-sự.

Chưa bao lâu, Tấn hiến-công tỏ . mời vua Ngu đi săn bắn nơi núi Cơ-sơn.

Vua nước Ngu muốn nhân cơ hội ấy phô diển binh lực của m.nh nên đem cả đoàn quân giáp

sĩ trong thành ra đi .

Vừa đến núi Cơ-sơn nghe tin trong thành nước Ngu phát hỏa .

Tấn hiến-công nói :

- Đó là dân chúng vô ., gây lửa cháy, chẳng bao lâu rồi cũng dập tắt được, có chi mà sợ.

Quan Đại-phu nước Ngu là Bá l.-Hề mật tâu :

- Tôi nghe đồn trong thành có biến, xin Chúa-công phải về ngay mới được.

Vua Ngu vội v. xin phép Tấn hiến-Công trở về. Nhưng về được nữa đường đ. thấy dân trông

thành bồng con, dắt vợ chạy trong kêu khóc như ri.

Vua Ngu thất kinh, hỏi :

- Tại sao thế ?

Dân nước Ngu thưa :

- Quân nước Tấn đ. chiếm mất Đô-thành rồi.

Vua Ngu nổi giận, kéo quân thẳng về Thành-đô. Vừa đền nơi thấy một viên tướng nước Tấn,

đứng trên mặt thành nói lớn :

- Ngày trước hiền-hầu cho nước ta mượn đường, th. nay cho nước ta, mượn thành để đóng

quân xin hiền-hầu chớ buồn !

Vua Ngu cả giận, xua quân phá thành.

Bên trong nổi lên một

trống, tức th. trên thành tên bắn xuống như mưa.

Vua Ngu vội v. lui quân lại , bỗng có quân Tấn hiến-Công kéo đến đánh dồn.

Vua Ngu ngước mặt lên trời than :

- Bởi ta không nghe lời can gián của Cung chi-Kỳ nên ngày nay phải mất nước .

Nói xong, ngoảnh lại thầy Bá l.-hề đứng bên cạnh, vua Ngu trách :

- Sao trước đây ngươi không chịu can ta ?

Bá l.-hề nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 248 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

- Chúa công đ. không nghe lời Cung chi-kỳ th. có khi nào Chúa-công lại nghe lời tôi ? Tôi

không can là . muốn lưu lại cái thân nầy để theo hầu Chúa-công lúc hoạn nạn .

Vua nước Ngu vua không biết tính sao, xảy có Chu nhi-kiều là quan nước Quắc mới vừa đầu

hàng Tấn, ngồi xe tiến đến .

Vua Ngu trông thấy thẹn đỏ mặt .

Chu nhi-kiều nói :

- Hiền-hầu nghĩ lầm, b. nước Quắc tôi đó là điều đáng tiếc . Tuy nhiên, việc đ. qua không

nhắc đến làm chi . Nay nước Ngu đ. mất, hiền hầu c.n nghĩ g. mà không đầu Tấn. Vả chăng,

Tấn hiến-công là một kẻ đại-lượng, sẽ không đối xử tệ bạc với hiền-hầu đâu. Xin chớ ngại !

Vua Ngu chưa biết nói sao, kế có người vâng mệnh Tấn hiến-công đến mời vua Ngu hội kiến.

Vua Ngu bắt đắc dĩ phải tuân lời .

Tấn hiến-công tiếp đón vua Ngu và nói :

- Tôi đến đây chỉ để đ.i lại ngựa quí và ngọc-bích.

Nói xong, cùng với vua Ngu vào thành.

Bá l.-hề vẫn đi theo vua Ngu hầu hạ.

Có người thấy thế nói :

- Sao nhà ngươi không b. đi, c.n theo làm g. ?

Bá l.-hề nói :

- Ta làm quan, ăn lộc nước Ngu đ. lâu, nay cố theo để đền ơn.

Tấn hiến-công vào thành nước Ngu .

Tuân-tức ra nghênh đón, tay trái cầm bích ngọc, tay phải dắt ngựa nói :

- Ngày nay mưu kế tôi đ. thành vậy xin đem ngựa và ngọc quí trao lại cho Chúa-công.

Tấn hiến-Công rất đẹp l.ng. Lại muốn bắt vua Ngu giết đi .

Tuân-tức thưa :

- Vua nước Ngu là người ngu, giết mà ích chi .

Tần hiến-công khen phải, tiếp đ.i tử tế , rồi tặng cho một viên bích ngọc và một con ngựa

khác, nói :

- Ta không dám quên ơn đ. cho mượn đường sang đánh nước Quắc .

Đoạn, phong cho Chu nhi-kiều làm quan Đai-phu .

Chu nhi-kiều biết Bá l.-hề là người hiền, nên tiến cử với Tấn hiến-công.

Tấn hiến-công sai Chu nhi-kiều đến dụ.

Bá l.-hề nói :

- Bao giờ Chúa-công tôi m.n đời, tôi mới ph. kẻ khác.

Chu nhi-kiều nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 249 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

- Không chịu làm quan, ph. kẻ mất nước mà ích g. ?

Bá l.-hề cười lớn, nói :

- Dẫu muốn làm quan, cũng không thể làm quan nước địch.

Câu nói ấy làm cho Chu nhi-Kiều chạm tự ái, b. về thưa lại với Tấn hiến-công .

Giữa lúc ấy có tin sứ nước Tần đến.

Nguyên Tần mục Công là Nhâm-Hiên lên ngôi đ. sáu năm mà chưa lấy vợ, nay sai Công-tử

Trí sang hỏi con gái Tấn hiến-công là Bá-Cư đem về lập làm phu-nhân.

Tấn hiến-công mời vào, tiếp đ.i sứ Tần rất hậu, và đồng . g. Bá-Cư cho Tần mục-công.

Công-tử Trí lạy tạ lui về nước.

Đi đến nữa đường Công-tử Trí gặp một người , mặt đỏ như son, mũi cao, râu rậm, tay cầm

cây đang cày ruộng, mà lưỡi cầy ngập xuống đến mấy thước.

Công-tử Trí lấy làm lạ, sai người nhắc cái cầy lên xem, nhưng quân sĩ không ai nhắc nỗi.

Bèn hỏi người cày ruộng :

- Ngươi tên họ g. , quê quán nơi đâu ?

Người cày ruộng thưa :

- Tôi tên là Công tôn-chi, tự là Tử-Tang vốn gi.ng họ vua nước Tấn.

Công-tử Trí hỏi :

- Nhà ngươi có tài, tại sao lại phải đi cày ruộng ?

Công tôn-chi thưa :

- Chỉ v. không có ai tiến dẫn.

Công-tử Trí nói :

- Hay nhà ngươi theo ta sang nước Tần , ta sẽ tâu xin Chúa-công ta trọng dụng .

Công tôn-chi nói :

- Kẻ sĩ gặp người tri kỷ dầu chết cũng cam. Nếu ngài có l.ng tốt tôi c.n mong g. hơn .

Công-tử Trí cho Công tôn-chi cùng ngồi chung với xe m.nh về nước Tần, tâu với Tần mụccông

.

Tần mục-công cho Công tôn-Chi làm quan Đại-phu. Lại sai công-tử Trí đem lễ vật sang nước

Tấn, cưới nàng Bá-Cư đem về nước.

Công-tử Trí phụng mệnh, bèn đi nạp lễ vật, và xin rước nàng Bá-Cư.

Tấn hiến-công hỏi các quan :

- Bây giờ nên cho ai theo hầu Bá-Cư ?

Chu-nhi Kiều thưa :

- Bá l.-hề không có . giúp nước Tấn , l.ng thực khó lường. Xin Chúa-công sai Bá l.-hề làm

việc ấy .

Tấn hiến-công nhận lời sai Bá l.-hề đi theo hầu Bá-Cư.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 250 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

Bá l.-hề vốn là người nước Ngu tên tự là Tỉnh-bá, lúc nhỏ nghèo khổ, ngoài ba mươi tuổi

mới lấy nàng Đỗ-thị làm vợ, sinh đặng một ngươi con trai.

Trong cảnh túng thiếu ấy, Bá l.-hề muốn đi lập công danh , song vợ con đơn-độc, không biết

nhờ cậy ai, v. vậy cứ quyến luyến m.i, không rỡ dứt t.nh .

Đỗ thị thấy vậy thưa :

- Thiếp nghe nói làm trai phải lập chí, nay phu quân không t.m công danh, cứ vượng bận

gia đ.nh, biết bao giờ làm lên đại sự. Phận thiếp tuy yếu đuối nhưng cũng có thể kiếm ăn được

, xin phu quân đừng ngại.

Nói xong, Đỗ-thị bắt con gà mái mập làm thịt để tiễn chân Bá l.-Hề .

-Nhà hết củi, Đỗ-thị phải bẻ phên làm củi, nấu một nồi cơm gạo đỏ bưng cho Bá l.-hề ăn.

Bá l.-hề ăn no, từ gi. vợ con ra đi .

Đỗ-thị tay ẵm con, tay níu áo chồng, trối :

- Lúc phú-quí xin chớ phụ nhau.

Bá l.-hề sang nước Tề, muốn xin vào yết-kiến Tề tương-công nhưng không có ai tiến đẫn,

đành phải đi ăn xin nơi đất Diệt (thuộc nước Tề) trong thời gian khá lâu.

Lúc đó, Bá l.-Hề đ. bốn mươi tuổi.

Một hôm, lang thang nơi thôn d., Bá l.-Hề gặp một người tên Kiên-thúc, tánh t.nh hiền hậu,

có dạ thương người .

Kiên-thúc thầy Bá l.-hề tướng mạo khôi ngô, lấy làm lạ hỏi :

- Người như ngươi lẽ nào đến nỗi phải đi ăn xin ?

Bá l.-hề nói :

- Không gặp vận, không thể ngồi không mà có cơm ăn được.

Kiên-thúc mời Bá l.-Hề về nhà làm cơm thết đ.i, rồi lưu lại trong nhà, kết làm anh em,

Kiên-thúc hơn Bá l.-hề một tuổi nên Bá l.-hề gọi bằng anh.

Kiên-thúc nhà cũng nghèo nên Bá l.-hề phải đi chăn trâu thuê

cho người trong làng để sinh sống.

Đến lúc Công-tử Vô-Tri giết Tề tương-công lên nối ngôi, treo bảng cầu hiền .

Bá l.-hề muốn ra làm quan, Kiên-thúc nói :

- Tiên-quân c.n một người con trốn đi nước khác, nay Vô-Tri cướp ngôi tất không giữ được

lâu.

Bá l.-hề nghe theo, không tính chuyện ra làm quan nữa.

Kế đó, nghe tin Vương-tử Đồi nhà Châu thích chơi trâu, những người nuôi trâu được ăn

lương rất hậu, Bá l.-hề nói với Kiên-thúc xin sang nhà Châu t.m cơ hội.

Kiên Thúc nói :

- Kẻ trượng phu không nên khinh thường đem thân giao cho kẻ khác . Nếu làm quan với

người ta, đến khi hoạn nạn lại b. đi là bất trung, c.n nếu không bỏ đi là bất trí. Em có đi phải

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 251 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

cẩn thận trong việc đó mới được. Lúc nào anh thu xếp xong việc nhà cũng sẽ vào Kinh-đô nhà

Châu để thăm em.

Bá l.-hề vào nhà Châu, yết kiến Vương-tử Đồi, nói về cách nuôi trâu .

Vương-tư Đồi mừng lắm toan dùng Bá l.-hề làm gia-nhân.

Gặp lúc Kiên-thúc đến thăm, Bá l.-hề đưa Kiên-thúc vào yết-kiến Vương-tử Đồi.

Sau khi ra về, Kiên-thúc nói với Bá l.-hề :

- Vương-tử Đồi chí lớn, nhưng bất tài, lai gần gũi kẻ nịnh tất có ngày làm bậy. Chi bằng

chúng ta bỏ đi là hơn.

Bá l.-hề nói :

- Em xa cách quê hương đ. lâu ngày, nay trở về nước Ngu thăm vợ con có đặng không ?

Kiên-thúc nói :

- Nước Ngu có một người tôi hiền là Cung-chi Kỳ, người ấy quen biết với anh. Nay nếu em

muốn. về nước Ngu th. anh cùng đi với sang đồ thăm Cung-chi Kỳ luôn thể.

Nói xong, liền cùng với Bá l.-hề trở về nước Ngu.

Lúc bấy giờ vợ Bá l.-hề là Đổ thị, v. nghèo quá không lấy g. nuôi sống, phải lưu lạc tha

phương không r. đi vào đâu .

Bá l.-hề không thấy mặt vợ con, thương xót vô cùng.

Kiên-thúc vào yết-kiến Cung-chi Kỳ thuật chuyện Bá l.-hề là người hiền tài, đề-nghị tiến cử

với vua nước Ngu. Vua nước Ngu cho đ.i Bá l.-hề vào phong làm quan Trung đại-phu.

Kiên-thúc nói :

- Ta xét thấy vua nước Ngu là người thiếu kiến thức, mà tự đắc th. không phải là vua hiền

vậy .

Bá l.-hề nói .

- Em lâu nay nghèo khổ, có khác nào như cá bị cạn, ngóng chờ nước để đồng thân ! Dẫu

chưa phải vua hiền cũng cứ tạm dung thân đ..

Kiên-thúc nói

- V. nghèo khổ mà em phải ra làm quan anh không thế nào ngăn em được, nhưng mai sau

em có nhớ anh đến thăm, em cứ đến làng Minh-lộc nước Tống. Nơi ấy phong cảnh tịch-mịch,

nên anh có . định ở đó .

Nói xong, Kiên-thúc từ gi..

Bá l.-hề ở lại làm quan nước Ngu .

Ngày tháng trôi qua, chẳng bao lâu vua Ngu mất nước, Bá l.-hề không nở b. đi, cứ quanhquẩn

phàn nàn một m.nh :

- Tiếng bất trí ta đ. mang lấy th. có lẽ nào c.n gánh chịu chữ bất trung nữa.

Lúc bấy giờ Bá-Cư sang nước Tấn, Tấn-hiến Công sai Bá l.-Hề đi theo hầu .

Bá l.-hề than :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 252 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

- Tài của ta mà không gặp được đấng minh-quân để thi thố, cứ m.i đi hầu hạ người ta, có

khác g. tên đầy tớ, th. c.n g. nhục bằng .

Tuy nhiên, lệnh vua không thể không tuân .

Vừa đi được nửa đường, Bá l.-hề t.m cách trốn sang nước Tống, nhưng đường bị nghẽn nên

lại qua nước Sở, đến đất Uyển-thành (đất nước Sở). Lúc ấy người đi săn ở đất Uyển-thành trông

thấy Bá l.-hề, ngỡ là quân phiến-loạn, nên bắt trói lại.

Bá l.-hề điềm tĩnh nói :

- Nước Ngu của tôi bị thất thủ, nên tôi phải trốn đến đây.

Người đi săn hỏi :

- Nhà ngươi có biết làm nghề g. không ?

Bá l.-hề đáp :

- Tôi có tài nuôi trâu.

Người đi săn cởi trói cho Bá l.-hề và đem về cho nuôi trâu.

Bá l.-Hề nuôi trâu rất mau lớn và tốt đẹp, mọi người đều khen tặng, tiếng ấy đến tai vua

nước Sở.

Nhà vua bèn triệu Bá l.-hề vào, hỏi :

- Nhà ngươi nuôi trâu như thế nào mà chóng , bén tốt vậy ?

Bá l.-hề tâu :

- Cho ăn có điều độ, không bắt nó làm quá sức luôn luôn chăm sóc, không bỏ quên nó .

Vua nước Sở nói :

- Nhà ngươi nói rất phải ! Không riêng cho nuôi trâu như vậy mà nuôi ngựa cũng cần phải

thế.

Bá l.-hề được vua Sở cho làm chức Ngữ-nhân ra xứ Đông-hải chăn ngựa.

Một hôm Tần mục-Công ngồi xem sổ những người đi theo hầu Bá-Cư, có tên Bá l.-hề, mà

không thấy người, lấy làm lạ, liền gọi Công-tử Trí hỏi .

Công-tử Trí thưa :

- Trước đây Bá l.-hề là bề tôi của nước Ngu, nhưng hiện giờ người đ. trốn đi rồi !

Tần mục-công bảo Công tôn-chi :

- Nhà ngươi lúc trước có ở nước Tấn. Chắc cũng được biết Bá l.-Hề là người thế nào ?

Công tôn-chi thưa :

- Bá l.-hề là người hiền: Biết vua nước Ngu không thể can nên không nói đến, ấy là người

trí, theo vua nước Ngu sang ở nước Tấn ; song không chịu ph. Tấn, ấy là người trung. Kẻ có tài

như vậy mà chưa gặp được cơ-hội, cũng phải đành chịu.

Tần mục-công nói :

- Nếu ta dùng được Bá l.-hề thật là hay lắm !

Công tôn-chi thưa :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 253 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

- Tôi được tin đồn vợ con Bá l.-hề cư-trú tại nước Sở, chắc Bá l.-hề trốn sang nước đó. Vậy

ta sai người đến nước Sỏ t.m hiểu tin-tức.

Tần mục-công liền sai người đi.

Trong thời gian d. hỏi, người ấy đ. hiểu được r. ràng, nên về tâu lại với Tần mục-công :

- Bá l.-hề chăn ngựa cho vua nước Sở , hiện nay ở tại xứ Nam-hải.

Tần mục-công nói :

- Ta muốn sai ngươi đem lễ vật sang xin rước về, không biết vua Sở có thuận chăng ?

Công tôn-Chi thưa :

- Đem lễ vật, chưa chắc nước Sở đ. chịu cho Bá l.-hề về.

Tần mục-công hỏi :

- Tại sao ?

Công tôn-chi thưa :

- Vua nước Sở dùng Bá l.-hề chăn ngựa tức là không biết Bá l.-Hề là tôi hiền. Nay Chúa-công

đem lễ vật sang, chẳng khác nào bảo cho vua nước Sở biết Bá l.-hề là hiền-sĩ. Chi bằng lấy cớ

Bá l.-Hề trốn đi, xin chuộc về để trị tội, ấy là kế của Quản-trọng ngày xưa đánh lừa nước Lỗ mà

thoát thân đó.

Tần mục-công khen phải, sai người đem năm bộ da dê, biếu vua nước Sở, và nói :

- Nước tôi có một kẻ tiện-nhân trốn sang quí-quốc tên Bá l.-Hề . Chúa-công tôi muốn bắt

đem về trị tội để làm gương, nên gởi biếu quí quốc năm tấm da dê, để xin chuộc mạng tội nhân.

Vua Sở sợ mắt l.ng vua Tần liền sai bắt Bá l.-Hề giao trả.

Thấy Bá l.-hề bị bắt, mọi người đều có . thương xót, lại có kẻ ứa nước mắt, buồn cho số

phận kẻ long đong.

Bá l.-hề mĩm cười nói :

- Tôi nghe vua nước Tần có chí lớn từng mưu đồ đại sự. Một người như vậy đâu có thiết g.

một kẻ theo hầu mà bắt tội. Đây chắc vua Tần muốn đem tôi về để dùng, vậy xin các bạn chớ

có than khóc làm chi .

Nói xong d.ng dạc bước vào tù xa để cho quân sĩ giải về nước Tần.

Vừa về đến nơi, đ. thầy Công tôn-chi được lệnh Tần mục-công ra tận biên ải đón rước, để

triệu vào triều yết kiến .

Tần mục-công hỏi Bá l.-Hề :

- Năm nay nhà ngươi đ. bao nhiêu tuổi ?

Bá l.-hề nói :

- Tôi đ. hơn bảy mươi.

Tần mục-công thở dài nói :

- Đáng tiếc thay . Tuổi nhà ngươi đ. quá cao.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 254 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 25. Àaánh Nûúác Quùæc, Tuên-tûác Mûúån Àûúâng

nuöi Trêu Gioăi , Lư-hïçLaâm Tûúáng

Bá l.-hề nói :

- Nếu là việc lên rừng bắt hổ, xuống biển chèo ghe th. tuổi tôi già thực. Nhưng nếu bàn về

chính-trị, luận việc "phải trái" ở đời th. tuổi tôi vẫn c.n trẻ lắm. Ngày xưa, ông L.-vọng hơn tám

mươi tuổi đầu , đi câu ở bên sông Vị, vua Văn-vương đem về làm Tương phụ, rồi giúp nên cơ

nghiệp nhà Châu. Nay tôi gặp Chúa-công, thiết tưởng c.n sớm hơn ông L. Vọng đến mười tuổi.

Tần mục-công nghe Bá l.-hề nói khí-khái như vậy có . kính trọng hỏi tiếp :

- Nay nước ta tiếp giáp với Nhung-dịch là một nước bất tuân vương-mạng, thường quấy rối,

thế th. ta phải làm sao cho nước Tần ta cường thịnh ?

Bá l.-hề nói :

- Nếu Chúa-công không khinh tôi là kế bất tài, hỏi đến, tôi đâu dám tiếc lời. Đất Ung-kỳ là

nơi hiểm yếu, trước kia Văn-vương, V. Vương cũng đều dùng nơi đó để lập nghiệp. Thế mà nay

nhà Châu không biết, cắt cho nước Tần, ấy là l.ng trời muốn cho nước Tần dựng nên nghiệp bá.

Vả lại, phía Tây nầy có hơn vài mươi nước nhỏ. Các nước đó rất lợi hại cho ta. Lúc chưa chinh

phục được họ, là hại. V. họ sẽ đem binh quấy rồi làm cho nước ta bất an. Nhưng nếu lúc đ.

chinh phục được họ, th. nước ta sẽ nắm trong tay một sức mạnh oai hùng, có thể dùng chinh

phục Trung-nguyên nỗi.

Tần mục-công nghe nói như người chiêm bao mới tĩnh, đứng dậy xá Bá l.-hề một cái, nói :

- Ta được nhà ngươi giúp sức, khác nào nước Tề được Quản-trọng.

Tần mục-công cùng với Bá l.-hề nói chuyện với nhau trong ba ngày mà không thấy chán.

Bá l.-hề được phong làm chức Thượng-khanh nắm giữ quyền-bỉnh trong nước . V. vậy người

ta gọi là Ngũ cỗ Thượng-khanh .

Bá l. Hề đang là một kẻ chăn trâu mà được vua Tần đem về dùng phong chức lớn như vậy,

ai lại không ngạc nhiên.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 255 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 26

Bách L. Hề Nhận Được Vợ Cũ

tần Mục Công Mộng Thấy Điềm

Lành

Tần Mục công biết tài Bách L. Hề, muốn phong làm chức thượng khanh. Bách L. Hề nói :

- Tôi có một người bạn tên là Kiển Thúc, tài gấp mười tôi, nay chúa công muốn sửa sang

chính trị th. nên dùng Kiển Thúc mà cho tôi giúp vào

Tần Mục công nói :

Cái tài của nhà ngươi th. ta đ. biết r. rồi, nhưng ta chưa biết Kiển Thúc là người thế nào ?

Bách L. Hề nói :

- Kiển Thúc là người hiền, chẳng những chúa công chưa biết, mà người nước Tề và nước

Tống cũng chưa ai biết cả, duy chỉ có một m.nh tôi biết mà thôi. Nguyên khi trước tôi định theo

công tử VÔ Tri nước Tễ, Kiển Thúc can tôi không nên ; tôi liền bỏ nước Tề mà thoát được cái tai

vạ VÔ Tri ; sau tôi định theo vương tử Đồi nhà Chu, Kiển Thúc cũng can tôi không nên, tôi lại

bỏ nhà Chu mà thoát được cái nạn vương tử Đồi ; sau tôi theo vua nước Ngu, Kiển Thúc là can

tôi không nên, nhưng bấy giờ tôi nghèo khổ quá, phải liều mà ra làm quan, thành ra bị người

nước Tấn bắt. Hai lần trước, tôi theo lời Kiển Thúc th. thoát khỏi tai vạ, mà một lần sau tôi

không theo lời Kiển Thúc th. su.t nữa đến nỗi hại thân. Xem thế th. biết tài trí của Kiển Thúc

hơn người nhiều lắm. Bây giờ Kiển Thúc ẩn thân Ở làng Minh Lộc nước Tống, xin chúa công

cho người đi tnệu ngay về.

Tần Mục công mới sai công tử Chí giả làm người đi buôn ; đem lễ vật sang nước Tống để

đón Kiển Thúc. Bách L. Hễ lại viết riêng một bức thư gửi sang. Công tử Chí đi đến làng Minh

Lộc, gặp mấy người nông phu ngồi nghỉ Ở trên bờ ruộng, cùng nhau g. nhịp mà hát.

Hát rằng :

Núi trèo không thang hề ... đá mọc lủng củng ;

Đường đi không đuốc hề ... bùn lầy xùng xụ¨ıc !

Cùng ngồi Ở trên bở ruộng hề ... k.a k.a suối ngọt mà đất nục ;

Chúng ta chàn lấm tay bùn hề ... chăm chỉ về sự trồng thóc !

Trời cho không mất mùa hề ... miếng ăn được sung túc ;

256

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 26. Baách Lư HïçNhêån Àûúåc VúåCuä

têçn Muåc Cöng Möång Thêæy Àiïçm Laânh

Hưởng trọn tuổi trời hề ... chẳng vinh mà cũng chẳng nhục

Công tử Chí ngồi trên xem, nghe thấy bài hát có . ung dung tự thích, không theo thói đời,

mới bảo người đánh xe rằng :

Người ta thường nói : làng nào có người quân tữ Ở th. đổi được những phong tục dở, nay

ta tới làng Kiển Thúc ở, thấy người cày ruộng cũng có tư cách cao thượng, th. chắc rằng Kiển

Thúc là một bậc đại hỉền.

Nói xong, liến xuống xe hỏi thăm mấy người cày ruộng rằng :

Nhà Kiển Thúc Ở chỗ nào ?

Ngườỉ cày ruộng nói :

- Nhà ngươi hỏi làm g. ?

Công tử Chí nói :

CÓ người bạn cũ của Kiển Thúc là Bách L. hề gởi ta một phong thư đưa cho Kiển Thúc.

Người cày ruộng trỏ mà bảo rằng :

Đi lên một quâng nữa, có cái rừng trúc, bên tả có suối, bên hữu có đá, Ở giữa có một mái

nhà tranh, tức là nhà Kiển Thúc đó.

Công tử Chí chắp tay vái cháo, rồi lại lên xe đi nửa dặm nữa, đến cái nhà tranh ấy, đỗ xe Ở

ngoài, sai người g. cửa gọi. CÓ một đứa trẻ con mở cửa ra mà hỏi rằng :

Qu. khách đi đâu thế ?

Công tử Chí nói :

- Tôi đến thăm Kiển Thúc tiên sinh.

Đứa trẻ nói :

- Thầy tôi đi vắng.

Công tử Chí nói :

Tiên sỉnh đi chơi đâu ?

Đứa trẻ nói :

- Thầy tôi cùng với hai ông cụ bên láng giềng đi xem suối Thạch Hương, độ lát nữa th. về.

Công tử Chí không dám vào trong nhà vội, ngồi Ở trẽn viên đá để đợi Đứa trẻ con lại khép

cửa, trở vào trong nhả. Được một lúc, có một người to lớn, mắt tr.n mày rậm, mặt vuông ;

m.nh đài, lưng vác hai chiếc chân hươu, từ đường phía tây đi về. Công tử Chí trông thấy người

ấy h.nh dáng khác thường, liền đứng dậy đón chào. Người ấy bỏ cái chân hươu xuống đất cùng

với công tử Chí đáp lễ. Công tử Chí hỏi đến họ tên. Người ấy đáp rằng :

- Tôi tẽn gọi Kiển Bính, tự là bạch ất.

Công tử Chí nói :

- ông cùng với Kiển Thúc là người thế nào ?

Kiển Bính nói :

- ấy là thân phụ tôi đấy.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 257 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 26. Baách Lư HïçNhêån Àûúåc VúåCuä

têçn Muåc Cöng Möång Thêæy Àiïçm Laânh

Công tử Chí lại thi lễ mà nói rằng :

- Tôi được nghe tiếng đă lâu.

Kiển Bính nói :

Ngài là người Ở đâu ? Đến đây có việc g. ?

CÓ người bạn cũ của cụ nhà tên là Bách L. Hễ, nay làm quan Ở nước Tần, gửi tôi bức thư

đưa sang đây.

Kiển Bính nói :

Xin mời ngài vào ngồi chơi tạm trong nhà, thân phụ tôi cũng sắp về bây giờ ?

Nói xong, liền đẩy hai cánh cửa, nhường công tử Chí vào trước, rồi lại vác cái chân hươu

vào sau, đưa cho đứa trẻ con cất đi. Kiển Bính mời công tử Chí ngồi cùng nhau bàn những việc

cày ruộng trồng dâu, lại nói đến v. nghệ nữa. Kiển Bính nói đâu ra đấy, rất có mạch lạc Công

tử Chí khen thầm trong bụng rằng :

Cha có hiền th. con mới được như thế, Bách L. Hề tiến dẫn thật đă không sai.

Uống trà xong, Kiển Bính sai đứa trẻ con ra cửa để đứng đón Kiển Thúc. Được một lúc, đứa

nhỏ chạy vào báo rằng :

- ông đ. về ?

Bấy giờ Kiển Thúc cùng với hai ông cụ bên láng giềng về đến ngoài cửa ; trông thấy có xe

đỗ, ngạc nhiên mà nói rằng :

- Người làng ta làm g. có cái xe này ?

Kiển Bính Ở trong nhà chạy ra thuật lại chuyện công tử Chí. Kiển Thúc cùng hai ông cụ bẽn

láng giềng cùng vào, chào hỏi công tử

Chí, rồi mời nhau ngồi. Kiển Thúc nói :

Mới rồi tiện nhi nói em tôi là Bách L. Hề có gửi một bức thư, xin ngài cho xem.

Công tử Chí mới đưa tr.nh bức thư của Bách L. Hề. Kiển Thúc mở ra đọc, trong thư đại lược

nói rằng :

,Em là Bách L. Hề này không biết theo lới anh dàn, su.t nữa

th. mắc nạn ở nuớc Ngu ; may mà vua nước Tấn muốn dùng ngưởi

hiền, chuộc em Ớ trong bọn chàn trâu chăn ngựa, đem về giao cho

quyền chính ; nhưng em tự luợng sức hèn tài mọn. một m.nh không

làm nối, muốn nhở anh giúp vào. Vua nước Tấn cũng mến tiếng anh

lắm, vậy có sai công tứ Chi đem lễ vật sang đón, xin anh nhận lời cho

; nếu anh c.n quyến luyến chốn sơn lâm mà không nỡ rời th. em cũng

xin bỏ nước Tấn mà theo anh sang Ớ đất Minh Lộc vậy .

Kiển Thúc nói :

Tại sao nước Tần lại biết đến Bách L. Hề ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 258 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 26. Baách Lư HïçNhêån Àûúåc VúåCuä

têçn Muåc Cöng Möång Thêæy Àiïçm Laânh

Công tử Chí bèn đem chuyện Bách L. Hề thuật hết cả lại một lượt rồi nói với Kiển Thúc rằng

:

- Chúa công tôi phong Bách L. Hề làm chức thượng khanh, nhưng Bách L. hề tiến dẫn tiên

sinh, muốn mời tiên sinh sang giúp cho th. mới dám nhận chức, vậy chúa công tôisai tôi đem lễ

vật sang đây để mời tiên sinh.

Nói xong, hền sai người ra mở thùng xe đem các đồ lễ vật vào, bày la liệt Ở trong nhà. Hai

ông cụ bên láng giềng vốn là nông phu, xưa nay chưa được trông thấy những lễ vật ấy bao giờ,

nh.n nhau lấy làm kinh dị, bảo công tử Chí rằng :

- CÓ qu. nhân đến đây mà chúng tôi không biết, xin ngài tha lỗi cho.

Công tử Chí nói :

Các cụ dạy quá lời ! Chúa công tôi mong đợ. Kiển Thúc tiên sinh đây khác nào như lúa khô

mong mưa, nhờ hai cụ nói hộ cho một lời th. chúng tôi lấy làm cám ơn lắm.

Hai ông cụ bên láng giềng bèn bảo Kiển Thúc rằng :

- vua nước Tần đâ biết trọng người hiền như thế th. ông cũng không nên để cho qu. nhân

phải về không.

Kiển Thúc nói :

- Ngày trước vua nước Ngu không dùng Bách L. Hề, đến nỗi mất nước. Nay vua nước Tần

đ. biết trọng người hiền tài mà dùng Bách L. Hễ th. một m.nh Bách L. Hề cũng đă đủ rồi. L.o

phu đây đă lâu nay không nghĩ g. đến việc đời nữa, xin tha cho l.o phu. Các đồ lễ vật này, l.o

phu xin nộp lại, nhờ ngài nói hộ với vua nước Tần cho.

Công tử Chí nói :

Nếu tiên sinh không đi th. Bách L. Hề tất cũng không chịu nhận chức.

Kiển Thúc ngẫm nghĩ

lâu, rồi thở dài mà than rằng :

- Bách L. Hề là người có tài mà lâu nay chưa được gặp minh chủ, âu là ta cũng phải giúp

Bách L. Hễ mà đi một phen mới được. Nhưng chẳng bao lâu rồi ta cũng sẽ lại về đây cày ruộng

mà thôi !

Đứa trẻ con vào nói với Kiển Thúc rằng :

- Chân hươu nấu đ. chín rồi !

Kiển Thúc sai vào đầu giường lấy chai rượu mới cất, đem ra để thết khách. Kiê˚an Thúc mời

công tử Chí và hai ông cụ bên láng giềng cùng uống rượu, đũa tre, chén đất, chủ khách cùng

nhau thù tạc, đều no say vui vẻ cả. Trời đă gần tối, Kiển Thúc mời c.ng tử Chí nghỉ lại Ở trong

nhà tranh. Sáng hôm sau, hai cụ bên láng giềng lại mời một tiệc rượu để tiễn chân. Trong khi

uống rượu, công tử Chí khen tài Kiển Bính, cũng ngỏ . mời sang Tần một thể.

Kiển Thúc vâng lời, rồi đem các thứ lễ vật chia cho hai ông cụ bên láng giềng, nhờ trông

nom hộ nhà cửa, lại dặn d. người nhà phải chăm chỉ công việc ruộng nương, không được trễ

biếng. Kiển Thúc từ giă hai ông cụ bên láng giềng rồi cùng với Kiển Bính và công tử Chí lên xe

thẳng đường sang nước Tần. Khi gần đến địa giới nước Tần, công tử Chí về trước, vào yết kiến

Tần Mục công, nói rằng :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 259 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 26. Baách Lư HïçNhêån Àûúåc VúåCuä

têçn Muåc Cöng Möång Thêæy Àiïçm Laânh

- Kiển Thúc đ. đến, và con trai là Kiển Bính cũng là người có tài, tôi mời cả về để chúa công

dùng.

Tần Mục công mừng lắm, liền sai Bách L. Hề đi đón. Khi Kiển Thúc vào Tần Mục công xuống

thềm nghênh tiếp, mời ngồi mà hỏi rằng :

- Bách L. Hề thường nói tiên sinh là một người hiền tải xin tiên sinh chỉ bảo cho.

Kiển Thúc nói :

Nước Tần ta Ở c.i tây này, tiếp giáp với các nước Nhung Địch, đất hiểm quân mạnh, mà

không được bằng các nước Trung quốc, là chỉ v. không có uy đức đó mà thôi. Không có Uy th.

sao cho người ta sợ ; không có đức th. sao cho người ta mến ; người ta không sợ, không mến

th. làm bá chủ thế nào được ?

Tần Mục công nói :

- Uy và đức, hai điều ấy điều nào nên làm trước ?

Kiển Thúc nói :

- Nên )ấy đức làm gốc, lại có uy để giúp vào. Nếu có đức, mà không có uy th. sao giữ được

nước, có uy mà không có đức th. sao yên được dân.

Tần Mục công nói :

- Ta muốn sửa đức mà lập uy th. nên làm thế nào ?

Kiển Thúc thưa :

Dân nước Tần ta tập nhiễm phong tục rợ mọi, không biết lễ nghĩa, nay muốn cho dân biết

tôn kính người trên th. tất phải có giáo hóa và có h.nh phạt. CÓ giáo hóa th. dân biết ơn, có

h.nh phạt th. dân biết sợ, bấy giờ kẻ trên người dưới, khác nào như thân thể trong một

người. Quản Di Ngô giúp nước Tề mà sai khiến được thiẽn hạ, cũng v. lẽ ấy.

Tần Mục công nói :

Cứ làm theo như lời nói của tiên sinh, có thể làm bá chủ thiên hạ đưọc không ?

Kiển Thúc nói :

Thế cũng chưa đủ ? Muốn làm bá chủ thiên hạ th. có ba điều nên kiẽng : chớ có tham lam ;

chớ có tức giận ; chớ có vội vàng. Tham lam th. nhiều đường lầm lỗi ; tức giận th. nhiều sự khó

khăn ; vô¨ıi vàng th. nhiều việc vấp váp. Chúa công biết kiêng ba điều ấy th. có

thể làm nên nghiệp bá chủ.

Tần Mục công khen phải, rồi nói với Kiển Thúc rằng :

- Tiên sinh thử nghĩ xem công việc ngày nay điều g. là cấp thiết hơn cả ?

Kiển Thúc nói :

Tề hầu già yếu, nghiệp bá chủ mỗi ngày một suy kém, chúa công nên thu phục lấy các nước

Nhung Địch Ở vễ c.i tây này ; khi đ. thu phục được rồi, bấy giờ sẽ t.m cách mà tiến vào Trung

Quốc, dùng sự ân nghĩa mà chữa những điều khuyết điểm của Tề hầu, như thế

th. c.n ai tranh được ngôi bá chủ nữa !

Tần Mục công bằng l.ng mà nói rằng :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 260 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 26. Baách Lư HïçNhêån Àûúåc VúåCuä

têçn Muåc Cöng Möång Thêæy Àiïçm Laânh

- Tiên sinh và Bách L. Hề thật là bậc tôn trướng của thứ dân trong thiên hạ.

Nói xong liền phong Kiển Thúc làm hữu thứ trưởng, Bách L. Hề làm tà thứ trưởng, cùng

lâm chức thượng khanh, gọi là hai quan tể tướng. Lại cho Kiển Bính làm quan đại phu. Từ bấy

giờ nước Tần mỗi ngày.một cường thịnh. Tần Mục công nghe đồn nước nào có người

hiền tài cũng sai người đi t.m. Công tử Chí tiến ngườ. nước Tần là Tây Khuất Thuật, Tần Mục

công cũng tnệu đến để dùng. Bách L. Hễ nghe đồn Do Dư nước Tấn là người có tài, mới hỏi

thăm công tôn Chi.

Công tôn Chi nói :

- Do Dư Ở nước Tấn mâi không có ai dùng, nay đ. làm quan Ở nước Tây Nhung rồi !

Bách L. Hế có . tiếc lắm.

Lại nói chuyện vợ Bách L. Hề là ĐỖ thị, từ khi Bách L. Hề đi vắng, vẫn làm thuê làm mướn

để kiếm ăn ; sau nghèo khổ quá, không lấy g. cho đủ được, mới đem con đi lưu lạc sang nước

Tần, làm nghề đi giặt thuê. Con trai Bách L. Hề tên là Thị, tên tự là Mạnh Minh, chỉ quen tính

lêu lổng, theo người ta đi săn bắn, chẳng chịu làm ăn g. cả, ĐỖ thị thường khuyên bảo mà Mạnh

Minh cũng không nghe.

Đến lúc Bách L. Hễ làm tể tướng nước Tần, ĐỖ thị đ. nghe tiếng, lại hai ba lần trông thấy

ngồi xe đi qua mâ không dám nhận. Bấy giờ trong dinh Bách L. Hề cần đến người giặt thuê,

ĐỖ thị t.nh nguyện xin vào giặt, làm lụng rất chăm chỉ, người nhà đều có l.ng

yêu nhưng vẫn chưa lần nào được giáp mặt Bách L. Hề

Một hôm, Bách L. Hề ngồi Ở nhà trên, các phưừng nhạc gẩy đàn t

sáo Ở dưới thềm ; ĐỖ thị bèn nói với ngưừi nhà rằng :

Tôi cũng có biết âm nhạc, xin cho tôi đến dưới thềm nghe một vài bài đàn.

Ngườ. nhà đưa ĐỖ thị đến dưới thềm, nói chuyện với các phường nhạc. Phường nhạc bèn

hỏi ĐỖ thị rằng :

- Trong các nghề âm nhạc, nhà ngươi biết những thứ nào ?

ĐỖ thị nói :

Tôi biết gẩy đàn, lại biết hát nữa.

Phường nhạc liền đưa cho ĐỖ thị một cây đàn cầm, ĐỖ thị ồm cây đàn mà gẩy, nghe tiếng

rất ai oán ! Các phường nhạc đều chịu là hay ; lại bảo ĐỖ thị hát chơi một bài.

ĐỖ thị nói :

- Từ khi tôi lưu lạc đến đây, chưa hề cất tiếng hát bao giờ, nay tôi muốn xin lên nhà trên, hát

hầu quan tể tướng một bài.

Phường nhạc lên nói với Bách L. Hề, Bách L. Hề cho lên. ĐỖ

thị cúi đầu khép nép rồi cất tiếng hát. Hát rằng :

Bách L. Hề năm bộ da dê ! Nhớ ngdy nào càng nhau ly biệt :

mố con gà mdi ấp, thối nổi cơm gạo vàng. Chừ thương th. thương...

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 261 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 26. Baách Lư HïçNhêån Àûúåc VúåCuä

têçn Muåc Cöng Möång Thêæy Àiïçm Laânh

Ngày nay giàu sang, quên ta hay sao?

"Bách L. Hề năm bộ da dê ! Cha ăn thịt cá, con đói khóc dài ;

chổng mặc gấm vóc, vợgiặt thuẽ hoâi ! Chừ thương th. thương... Ngày

nay giàu sang, quên ta hay sao?

Bách L. Hề, năm bộ da dê ! Nhớ ngày xưa tiễn chàng ra đi,

thiếp tôi nưóc mắt chứa chan!

"Tới bây chừ, thấy chàng ngồi đó, thiếp tới ruột ầứt đ.i cơn !

Chừ thương th. thương... Ngày nay giàu sang, quẽn ta hay

sao . . " .

Bách L. Hề nghe câu hát, lấy làm ngạc nhiên, gọi đến trước mặt mà hỏi chuyện th. hóa ra

vợ m.nh khi trước, liền ôm lấy mà khóc .a lên một

lâu, rồi hỏi đến con. ĐỖ thị nói :

- NÓ vẫn đi săn bắn Ở trong xóm.

Bách L. Hề sai người đi triệu đến. VỢ chỗng cha con thành ra lại được sum họp cùng nhau.

Tần Mục công nghe tin vợ Bách L. Hề mới đến, sai người đem cho ngh.n chung thóc và một xe

vàng lụa.

Ngày hôm sau, Bách L. Hề đem con là Mạnh Minh vào yết kiến Tần Mục công. Mục công cho

Mạnh Minh làm quan đại phu, cùng với Tây Khuất Thuật và Kiển Bính đều được gọi là tướng

quân, giữ việc chinh phạt.

Vua nước Khương Nhung là Ngô L. đem quân sang quấy nhiễu. Mục công sai Mạnh Minh,

Tây Khuất Thuật và Kiển Bính đem quân đi đánh, Ngô L. bị thua, chạy sang nước Tấn.

Vua nước Tây Nhung là Xích Ban thấy nước Tần cường thịnh, sai Do Dư đem lễ vật sang yết

kiến Tần Mục công, để d. xem tần Mục công là người thế nào. Mục công đưa Do Dư đi chơi các

nơi lâu đài vườn tược, có . khoe khoang. Do Dư nói :

Chúa công sửa sang như thế này, bắt ma làm hay bắt người làm ? Bắt ma làm th. khổ ma,

bắt người làm th. khổ người.

Tần Mục công nghe nói lấy làm lạ, liền hỏi Do Dư rằng :

- Nước Tây Nhung không có lễ nhạc, pháp độ g. cả th. lấy g. mà trị nước ?

Do Dư cười mà nói rằng :

- ấy chi v. có lễ nhạc, pháp độ mà Trung Quốc đến nỗi hay biến loạn đó ? Thánh nhân đời

xưa lập ra văn pháp để bó buộc người ta nên thiên hạ mới hơi được yên ổn một chút ; sau này

người ta sinh ra kiêu dâm, chi mượn cái uy của danh của lễ nhạc để trang sức thân m.nh, chỉ

mượn cái uy của pháp độ để đốc trách kẻ dưới, khiến cho nhiều người oán giận mà gây ra đánh

lẫn nhau. C.n như nước Tây Nhung tôi th. không thế. Người trên th. lấy ân nghĩa mà tiếp đ.i

kẻ dưới, kẻ dưới th. lấy trung tín mà phụng thừ ngưừi trên, kẻ trên người dưới, không lấy h.nh

tích mà lừa dối nhau, không lấy văn pháp mà ràng buộc nhau, thế mới thật là đời thịnh trị.

Mục công nín lặng, không nói g. cả, sau đem lời nói của Do Dư thuật lại cho Bách L. Hề

nghe. Bách L. Hễ nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 262 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 26. Baách Lư HïçNhêån Àûúåc VúåCuä

têçn Muåc Cöng Möång Thêæy Àiïçm Laânh

Do Dư là một bậc đại hiễn Ở nước Tấn, tôi vẫn biết tiếng đ. lâu !

Mục công nghe nói, có . buỗn mà nói rằng :

- Do Dư là bậc đại hiền mà Tây Nhung dùng được, ấy là một sự lo cho nước Tần ta, biết làm

thế nào ?

Bách L. Hề nói :

Nội sử Sưu là người mưu trí, chúa công nên bàn với hắn. Tần Mục công liền cho triệu nội sử

Sưu vào để thương nghị.

Sưu nói :

- Vua Tây Nhung Ở nơi hoang d., chưa được nghe âm nhạc của Trung quốc ta bao giờ, nay

chúa công sai người đem một bộ nữ nhạc đưa biếu vua Tây Nhung ; c.n Do Dư th. giữ lại Ở đây

không cho về vội khiến cho vua tôi ngờ vực lẫn nhau, chính sự sinh ra trễ biếng,

như thế th. dẫu muốn lấy cả nước Tây Nhung cũng đưực, huống chi là một m.nh Do Dư.

Tần Mục công khen phải, liền giữ Do Dư Ờ lại, cùng ăn một mâm, cùng ngồi một chiếu ; lại

sai bọn Kiển Thúc ; Bách L. Hề và công tôn Chi thay nhau mà tiếp đăi Do Dư, để d. hỏi địa thế

và binh lực của nước Tây Nhung. Một mật sai nội sử Sưu đem nữ nhạc sang

dâng vua Tây Nhung là Xích Ban. Xích Ban bằng l.ng lắm ; từ bấy giừ Xích Ban ngày đêm

say mẽ về nữ nhạc, chẳng thiết g. đến chính sự cả Do Dư Ở nước Tần một năm mới về. Vua Tây

Nhung thấy Do Dư về, có . không bằng l.ng. Do Dư nói :

Tôi vẫn xin vễ luôn mà vua nước Tần cứ cố . giữ lại m.i.

Vua Tây Nhung nghi Do Dư có t.nh . với nước Tần, từ bấy giờ không tin dùng nữa. Do Dư

thấy vua Tây Nhung say mẽ nữ nhạc, chẳng thiết g. đến chính sự, th. gắng sức can ngăn. Vua

Tây Nhung không nghe lời. Tần Mục công nghe tin, sai người sang mật triệu Do Dư. Do Dư bỏ

Tây Nhung về với Tần Mục công. Mục công cho làm chức á khanh, cùng với Kiển Thúc và Bách

L. Hề cùng cầm quyền chính. Do Dư liền dâng kế đánh Tây Nhung.

Khi quân nước Tần kéo sang đất Tây Nhung, đường đi lối lại đều thông thuộc cả Vua Tây

Nhung không chống cự nổi, phải đầu hàng nước Tần. Vua Tây Nhung xưa nay vẫn là thủ lĩnh

của nước Nhung Địch. Các nước nhỏ nghe thấy vua Tây Nhung phải đầu hàng nước Tần, th.

cũng đều đem nhau đến đầu hàng cả. Tần Mục công mở tiệc ăn mừng. Các quan triếu thần thay

đổi nhau mà chúc thọ. Mục công uống rưọu say quá, khi vào trong cung, mê mẩn chẳng biết g.

cả, nội thị thấy vậy đều lấy làm sợ hăi. Các quan triều thần nghe tin, kéo nhau vào vấn an.

Thế tử B.nh mời quan thầy thuốc vào xem mạch thấy mạch chạy như thường, nhưng mắt

nhắm mà miệng không nói năng, m.nh không cử động được. Quan thầy thuốc nói :

- ĐÓ là việc quỷ thần ! Xin sai người làm lễ cúng.

Nội sử Sưu nói :

Dẫu cúng cũng vô ích. Ngủ say như thế tất là đương mộng, nên chở ít lâu, tự khắc tinh lại ,

chớ nên làm huyên náo.

Thế tử B.nh ngồi liền Ở bẽn cạnh, bỏ cả ăn ngủ ; chở đến ngày thứ năm, Mục công mới tinh

dậy, mồ hôi trán đầm đ.a như mưa. Thế tử B.nh quỳ xuống mà hỏi rằng :

- Phụ thân nghe trong m.nh thế nào ? Sao giấc ngủ của phụ thân lâu thế ? .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 263 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 26. Baách Lư HïçNhêån Àûúåc VúåCuä

têçn Muåc Cöng Möång Thêæy Àiïçm Laânh

Tần Mục công nói :

- Ta vừa mới ngủ được một lúc.

Thế tử B.nh nói :

- Phụ thân ngủ đ. năm ngày nay, tất là có mộng thấy g. lạ, chớ chẳng không ?

Tần Mục công ngạc nhiên mà hỏi rằng :

- sao nhà ngươi lại biết ?

Thế tử B.nh nói :

- Nọi sử Sưu nói thế.

Tần Mục công liền gọi nội sử Sưu đến cạnh giường mà bảo rằng :

Mới rồi ta mộng thấy một người đàn bà mặt hoa da ngọc tay cầm cái ấn ngọc, nói là phụng

mệnh Ngọc Hoàng thượng đế đến triệu ta. Ta liền đứng dậy đi theo, bỗng thấy h.nh như đi Ở

trong đám mây, đến một nơi cung điện, thềm cao chín thước, trẽn rủ rèm châu. Người đàn bà

đưa ta vào lạy Ở dưới thềm. Được một lúc, rèm châu cuốn lên, ta trông thấy trên điện : cột vàng

tường gấm, hào quang rực rỡ, có mộtt vị Ngọc Hoàng mũ miện áo bào, ngồi trên ngai vàng, hai

bên có các quan đứng hầu, nghi vệ rất nghiêm chỉnh ? Đức Ngọc hoàng lại sai người đem một

cái sổ tay ra, gọi tên ta mà tuyên cáo rằng : "Nhâm

Hiếu ! Nhà ngươi nghe lời trẫm mà dẹp loạn cho nước Tấn". Tuyên cáo xong, người đàn bà

ấy bảo ra lạy tạ, rồi đưa ta về. Ta hỏi tên là g., th. người ấy tự xưng là Bảo phu nhân Ở núi Thái

Bạch. Nếu ta v. hắn lập đền thờ th. hắn sẽ phù hội cho được nên sự nghiệp bá chủ. Ta lại hỏi

nước Tấn có loạn g. th. hắn không chịu nói, bảo là việc trời không dám tiết lộ. Bấy giờ ta nghe

tiếng chim trĩ kêu, bỗng sực tỉnh dậy, chẳng hay đó là điềm g. ?

Nội sử Sưu nói :

- Hiện nay Tấn hầu đang yêu Ly Cơ, ghét thế tử, tải nảo mà khỏi loạn được. Đức Ngọc hoàng

truyền lệnh cho chúa công, ấy là cái

phúc của chúa công đó !

Tần Mục công hỏi :

- Bảo phu nhân là ai ?

Sưu nói :

Tôi nghe nói đời Tần Văn công ta ngày xưa, có người Ở đất Trần Sương bắt được một con

vật kỳ dị, đem dâng Tần Văn công. Khi đi đến nửa đường, bỗng gặp hai đứa trẻ vỗ tay cười và

nói rằng : con vật ấy là loài Vị, nó hay ăn óc người chết Ở dưới đất ; con Vị cũng nói được như

người mà bảo hai đứa trẻ kia là loài Trĩ tinh ; một con s6ng, một con mái, nếu bắt đưọc con

sống th. làm nên nghiệp vương, bắt được con mái th. làm nên nghiệp bá. Bấy giở người Trần

Sương liễn bỏ con Vị mả đi đuổi theo bắt hai đứa trẻ. Hai đứa trẻ hóa làm hai con chim tn mâ

bay mất. Người Trần Sương thuật chuyện lại cho Tần Văn công nghe, Tần Văn công sai chép việc

ấy vào sách, hiện c.n cất Ở trong kho. Đất Trần Sương nay Ở phía tây núi Thái Bạch, chúa công

nên ra đấy đi săn bắn để xem xét th. có thể biết r. được.

Tần Mục công mở sách ra xem, quả như lời nói của nội sử Sưu. Ngày hôm sau, Tần Mục cồng

đi săn bắn Ở núi Thái Bạch. Người Ở Trần Sương, chăng lưới bắt được con chim trĩ tự nhiên hóa

ra con gà đá, trông rất kỳ dị, liền đem dâng Tần Mục công. Nội sử Sưu nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 264 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 26. Baách Lư HïçNhêån Àûúåc VúåCuä

têçn Muåc Cöng Möång Thêæy Àiïçm Laânh

- ĐÓ tức là Bảo phu nhân. ấy lả cái điềm bắt được con mái th. làm nên nghiệp bá đó ! Chúa

công nên lập đền thờ Ở đất Trần Sương. Tẩn Mục công bằng l.ng, truyền lập đền thờ, gọi là

đền Bảo phu nhân, sau quả nhiên Tần Mục công dẹp được loạn nước Tấn.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 265 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 27

Ly Cơ Lập Kế Giết Thân Sinh

hiến Công Gần Chết Dặn Tuân Tức

Tấn Hiến công từ khi lấy được cả nước Ngu và nước Quắc, các quan triều thần đều vào chúc

mừng, chỉ có Ly CƠ trong bụng không bằng l.ng, bởi v. bản tâm muốn cho Tấn Hiến công sai

thế tử Thân Sinh đi đánh Quắc, không ngờ lại hóa ra L. Khắc đi thay, mả lại lập nên công trạng,

chẳng c.n nghĩ kế g. để hại thế tử Thân Sinh được nữa ? Ly CƠ lại bàn riêng với ưu Thi rằng :

- L. Khắc là người trong bè cánh Thân Sinh, bây giờ công to chức trọng như vậy th. ta c.n

làm g. nổi !

Uu Thi nói :

- Tuân Tức đem một viên ngọc bích và một cỗ ngựa mà lập kế lấy được nước Ngu và nước

Quắc, thế th. tài c.n gấp mấy L. Khắc, mà công trạng cũng chẳng kém g. L. Khắc. Bây giờ phu

nhân dùng Tuân Tức làm chức thái phó để dạy Hề Tề và Trác Tử th. mới có thể trị nổi L. Khắc

được.

Ly CƠ nói với Hiến công, dùng Tuân Tức lảm chức thái phó để dạy Hễ Tề vâ Trác Tử. Ly CƠ

lại bảo Uu Thi rằng :

- Nay Tuân Tức đ. vào cánh với ta rồi ! Nhưng hễ L. Khắc c.n Ở trong triều th. mưu kế của

ta khó l.ng thành được. Bây giờ biết dùng kế g. mà trừ được hắn đi ? CÓ trừ được L. Khắc th.

mới có thể hại nổi Thân Sinh.

ưu Thi nói :

- L. Khắc là người bề ngoài th. cương trực mà trong l.ng hay lo sợ, nếu đem sự lợ. hại mà

bảo hắn th. hắn tất có . bắt cá hai tay, bấy giờ ta sẽ dụ hắn phải theo ta. L. Khắc vốn thích uống

rượu, để tôi xin bày một tiệc rượu mời hắn, rồi thử đem lời nói d. xem . hắn thế nào, nếu hắn

theo lời th. may cho phu nhân, mà nếu hắn không theo lời nữa th. tôi đây là một người phường

hát, chẳng qua cũng là sự nói đùa bỡn đó thôi, có tội g. mà sợ.

Ly CƠ khen phải. Uu Thi liễn đến nói với L. Khắc rằng :

Đại phu lâu nay đi đánh dẹp nước Ngu và nước Quắc, khó nhọc nhiều lắm, tôi muốn đem

chén rượu nhạt đến để ngồi hầu đại phu, gọi là mua vui trong chốc lát, chẳng hay đại phu nghĩ

thế nào ?

L. Khắc thuận cho. ưu thi liễn mang rượu đến nhà l. Khắc để mời L. Khắc uống. Trong khi

ăn tiệc, L. Khắc và vợ là Mạnh Nương cùng ngồi. Uu Thi sụp lạy hai lạy, dùng chén rượu để

266

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 27. Ly Cú Lêåp KïæGiïæt Thên Sinh

hiïæn Cöng Gêçn Chïæt Dùån Tuên Tûác

chúc mừng, rồi ngồi hầu rượu Ở bên cạnh chuyện tr., rất vui vẻ ! Rượu đă ngà ngà Uu Thi đứng

dậy múa để chúc thợ, rồi nói với Mạnh Nương rằng :

Bà lớn cho tôi ăn uống, tôi xin ca một bài hát mới để bà lớn nghe.

Mạnh Nương rót chén rượu để thưởng cho ưu Thi, và đưa cho một món thịt dê mà hỏi rằng

:

- Bài hát mới là bài g. ?

ưu Thi nói :

- Tên gọi là bài Hạ Dư ! Quan đại phu đây được nghe bài hát ấy th. mới có thể giữ được phú

qu..

Nói xong, liền g. nhịp hát. Hát rằng :

"Chim hạ dư ngô ngô hề... chi cho bằng Ô Ô !

Người ta họp cả Ở trong vườn hoa hề... sao mày cứ đậu Ở cành

khô ?

Vườn hoa kia, tốt đẹp dường bao hề... cành khó kia, tất có ngày

bị lưỡi dao!

Lưỡi dao sắp đến nơi hề... cành khô kia biết làm thế nào ? "

ưu Thi hát xong, L. Khắc cười mà nói rằng :

- Thế nào là vườn hoa ? Thế nào là cành khô ?

Uu Thi nói :

Thí dụ như người ta, mẹ đang làm phu nhân, con sắp sửa được nói ngôi vua, tức là một cái

cây tươi rườm rà, các giống chim nương tựa Ở đấy, thế gọi là vườn hoa ; c.n như mẹ đ. chết

rồi, con lại bị người ta dèm pha, chẳng bao lâu sẽ có tai vạ, tức là một cái cây gốc lay lá rụng,

các giống chim c.n nương tựa vào đâu, thế gọi là cành khô.

Nói xong, bèn cáo từ lui ra. L. Khắc trong l.ng áy náy, đứng dậy trở vào thư ph.ng, một

m.nh lững thững, đi quanh trong nhà, vừa đi vừa suy nghĩ, nghĩ quẩn nghĩ quanh, không thể

ngủ được. L. Khắc nghĩ thầm trong l.ng rằng :

- ưu Thi là một người yêu của chúa công và phu nhân bây giờ, vẫn được ra vào Ở chỗ cung

cấm, ngày hôm nay hát như thế tất là có . Hắn nói chưa hết lời, âu là sáng ngày mai ta phải hỏi

lại mới được. Đến nửa đêm, L. Khắc ruột nóng như lửa, không thể chờ được nữa, mới sai người

gọi ưu Thi đến hỏi chuyện. ưu Thi biết trước, đ. sắp sửa mũ áo chỉnh tề, liền đi theo người nhà

vào thẳng đến tận chỗ giường nằm của L. Khắc. L. Khắc cho ưu Thi ngồi Ở bên cạnh giường,

lấy tay vỗ vào đùi mà hỏi rằng :

- Bài hát của nhà ngươi hôm nay, ta đ. hiểu ., có phải là trỏ thế tử Thân Sinh Ở đất Khúc

ốc không ? Tất là nhả ngươi có được biết chuyện làm sao ; vậy nên nói cho ta hay đừng giấu ta

làm g. !

ưu Thi nói :

- Tôi vẫn muốn nói đ. lâu, nhưng chỉ hiềm ngài là quan thái phó của Thân Sinh, nên chưa

dám nói, sợ ngài lấy làm quái dị mà thôi.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 267 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 27. Ly Cú Lêåp KïæGiïæt Thên Sinh

hiïæn Cöng Gêçn Chïæt Dùån Tuên Tûác

L. Khắc nói :

Nhà ngươi nói để cho ta biết cách mà tránh vạ, thế là nhà ngươi yêu ta, có g. mà quái dị ?

Uu Thi cúi đầu ghé lại bên gối mà nói thầm rằng :

Chúa công đ. hứa lời với phu nhân, định giết Thân Sinh mà lập Hề Tề rồi đó !

L. Khắc nói :

C.n ngăn cản được nữa không ?

ưu Thi nói :

Chúa công yêu phu nhân, điều đó ngài đ. biết ; chúa công lại yêu Lương Ngũ và Đông Quan

Ngĩl, điều đó ngài cũng đ. biết. Trong th. có phu nhân, ngoài th. có Lương Ngũ và Đông Quan

Ngũ, việc ấy

c.n ngăn thế nào được !

L. Khắc nói :

- Theo . chúa công mà giết Thân Sinh th. ta không nỡ ; mà giúp Thân Sinh để chống nhau

với chúa công th. ta không dám ; âu là ta cứ Ở giữa chẳng theo bên nào cả, mới có thể thoát

nạn được.

Uu Thi nói :

Ngài nghĩ phải lắm !

Khi Uu Thi đ. lui về rồi, L. Khắc ngồi cho đến suốt sáng, đem quyển sách của Sử TÔ và Bốc

Yển ghi chép mấy lời trong quẻ bói ngày trước tính ra vừa được mười năm, mới thở dài mà than

rằng :

Việc bói toán cũng nghiệm thật !

Nói xong, liền đến nhà quan đại phu là Phi Trịnh Phủ, đuổi hết người xung quanh đi, rồi

bảo Phi Trịnh Phủ rằng :

- Lời nói Sử TÔ và Bốc Yển đến nay mới nghiệm.

Phi Trịnh Phủ hỏi :

- Ngài nghe thấy chuyện g. vậy ?

L. Khắc nói :

- Đêm mới rồi, ưu Thi có bảo tôi rằng : "Chúa công sắp giết Thân Sinh mà lập Hề Tề ?"

Phi Trịnh Phủ nói :

Vậy ngài trả lời thế nào ?

L. Khắc nói :

Tôi bảo hắn là tôi cứ đứng giữa mà thôi.

Phi Trịnh Phủ nói :

- Ngài nói như thế th. khác nào trông thấy lửa cháy mà lại cho thêm củi vào. Cứ như ngài

bây giờ th. tôi thiết tưởng nên giả cách làm ra . không tin ; hắn thấy ngài không tin th. tất phải

e sợ mà chưa

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 268 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 27. Ly Cú Lêåp KïæGiïæt Thên Sinh

hiïæn Cöng Gêçn Chïæt Dùån Tuên Tûác

dám làm vội ; bấy giờ sẽ v. Thân Sinh mà lập thêm vây cánh để giữ g.n lấy ngôi thế tử, rồi

sau t.m cách mà gi.i bày với chúa công, khiến cho chúa công nghĩ lại, như thế th. c.n có thể

cứu v.n được. Nay ngài bảo là ngài đứng giữa th. Thân Sinh thành ra cô thế, chẳng bao lâu sẽ

có tai vạ.

L. Khắc giẫm chân xuống đất mà than rằng :

Tiếc thay ! Tôi không bàn với ngài trước. L. Khắc cáo từ trở vễ, giả cách ng. xe, rồl ngày

hôm sau nói dối là bị thương Ở chân, không vào triều được. Uu Thi đem chuyện L. Khắc nói lại

cho Ly CƠ nghe. Ly CƠ rất bằng l.ng ; đêm hôm ấy Ly CƠ nói với Hiến công rằng :

- Lâu nay thế tứ vẫn Ở đất Khúc ốc, chúa công nên cho người triệu vễ, nói là thiếp có l.ng

mong thế tử lắm, để thiếp mua chuộc lấy l.ng thế tử, họa may thế tử nghĩ lại mả đừng làm hại

thiếp chăng. Chúa công nghĩ thế nào ?

Hiến công nghe lời, cho người triệu thế tử Thân Sinh về. Thân Sinh vào yết kiến Tấn Hiến

công, rồi lại vào cung yết kiến Ly Cơ, Ly CƠ bày yến tiệc để thết đ.i, chuyện tr. vui vẻ. Ngày

hôm sau, Thân

Sinh lại vào cung tạ ơn bữa yến. Ly CƠ lại giữ Thân Sinh Ở lại ăn cơm với nàng. Đêm hôm

ấy, Ly CƠ lại khóc lóc mà nói với Tấn Hiến công rằng :

- Thiếp muốn mua chuộc l.ng thế tử cho nên mời thế tử để tỏ l.ng kính nề, chẳng ngờ thế

tử vô lễ quá ?

Hiến công hỏi :

Làm sao ?

Ly CƠ nói :

Thiếp mời thế tử Ở lại dùng bữa cơm trưa, thế tử đ.i rượu, khi đ. ngà ngà say th. giở giọng

đùa bỡn mà bảo thiếp rằng : "- Cha tôi già rồi ? Thế mẹ làm sao bấy giờ ?" Thiếp nổi giận nhưng

không trả

lời Thế tử lại nói : "- ông tôi ngày xưa lúc về già th. đem mẹ tôi là Tề Khương mà để lại cho

cha tôi, nay cha tôi già, tất lại để nàng cho tôi chứ c.n ai !" Nói xong toan xông lại mà nắm lấy

tay thiếp, thiếp chống cự m.i mới chạy thoát. Nếu chúa công không tin th. xin chúa công thử

cho thiếp cùng thế tử vào chơi trong vườn hoa, rồi chúa công đứng Ở trên đài mà nom xem th.

sẽ biết r. được t.nh ..

Hiến công nghe lời. Sáng hôm sau, Ly CƠ triệu thế tử Thân Sinh cùng vào chơi trong vườn

hoa. Ly CƠ đ. lập kế sẵn, đem mật ngọt bôi vào mái tóc ; khi vào đến vườn hoa, ong bướm bay

xúm xít lại, đậu khắp trẽn đầu. Ly CƠ bèn quay bảo Thân Sinh rằng :

- K.a ! Sao thế tử không đuổi hộ ong bướm đi cho tôi ? Thân Sinh vô t.nh, đi đằng sau lấy

tay áo xua đuổi đàn ong bướm. Hiến công đứng Ở trên đài trông thấy, yên chí là Thân Sinh trêu

ghẹo Ly Cơ, trong l.ng tức giận toan bắt Thân Sinh đem chém.

Ly CƠ quỳ xuống mà tâu rằng :

Nay thiếp triệu Thân Sinh đến mà chúa công lại đem giết đi th. làm cho thiếp mang tiếng

là mưu giết thế tử. Vả lại, đó là một việc ám muội, người ngoài chưa ai biết đến, xin chúa công

h.y nẽn nén

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 269 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 27. Ly Cú Lêåp KïæGiïæt Thên Sinh

hiïæn Cöng Gêçn Chïæt Dùån Tuên Tûác

l.ng đ.Hiến công liền cho Thân Sinh trở về Khúc ốc, rồi mật sai người bới lông t.m vết để

trị tội. Một hôm, Tấn Hiến công đi săn Ở đất Địch Hoàn, Ly CƠ lại cùng với Uu Thi thương nghị

; rồi sai người ra bảo thế tử Thân Sinh rằng :

Đêm qua thiếp nằm mộng thấy Tề Khương (mẹ Thân Sinh) kêu đói , không có g. ăn, thế tử

nẽn mau mau cúng tế đi. Bấy giờ Tề Khương có đền thờ Ở đất Khúc ốc, Thân Sinh liền làm lễ

tế, rồi sai người đem phần tế biếu Hiến công. Hiến công đi săn chưa về, phần tế ấy để tại trong

cung đă được sáu ngày. Khi Hiến công về Ly CƠ đem thuốc độc bỏ vào rượu và tẩm vào thịt đệ

tr.nh Hiến công, rồi nói :

- Thiếp nằm mộng thấy Tề Khương kẽu đói, nhân chúa công đi vắng, thiếp có sai người ra

bảo thế tử làm lễ tế Tề Khương ; đây là phần tế của thế tử biếu chúa công đó !

Tấn Hiến công toan rót rượu ra uống. Ly CƠ quỳ xuống mà can rằng :

Những đồ ăn từ ngoài đem đến, nên phải cho thử mới được. Tấn Hiến công khen phải, liền

đem rượu rót thử xuống đất, tức th. chỗ đất ấy dộp phồng lên. Lại gọi chó đến, lấy một miếng

thịt ném cho nó ăn th. nó chết ngay. Ly CƠ giả cách không tin, lại gọi một đứa nội thị nhỏ ra

bắt ăn thử. Đứa nội thị không chịu ăn. Ly CƠ cố bắt ép. Đứa nội th. vừa mới nuốt khỏi cổ họng

th. đổ máu mồm máu mũi ra mà chết. Ly CƠ giả cách kinh hoảng, chạy xuống dưới thềm mà

kẽu lên rằng :

- ối giời đất ơi ! CƠ nghiệp này bao giờ cũng là của thế tử ? Chúa công đ. già rồi, thế tử lại

không thể chừ đợi trong ít lâu được hay sao !

Nói xong, nước mắt chảy xuống r.ng r.ng. Ly CƠ bèn quỳ trước mặt Hiến công, nức nở nói

:

- Thế tử sở dĩ bày ra mưu kế này chỉ tại mẹ con thiếp mà thôi, xin chúa công h.y đem rượu

thịt ấy cho thiếp, thiếp xin chết thay chúa công để cho thế tử được thỏa l.ng.

Nói xong, cầm lấy chén rượu toan uống. Hiến công vội vàng giằng lấy, tức giận uất lên,

không thể nói đựoc. Ly CƠ lăn xuống đất mà khóc, lại than thở rằng :

Thế tử nhẫn tâm quá ! Cha đẻ ra mà c.n muốn giết, huống chi là người khác. Trước kia chúa

công toan bỏ hắn đi, thiếp vẫn không muốn ; đến khi hắn trêu ghẹo thiếp trong vườn, chúa

công cũng toan đem giết, thiếp lại cố xin hộ ; để đến ngày nay su.t nữa th. làm hại chúa công,

thật là lỗi tại thiêp đó !

Hiến công im lặng giờ lâu, rỗi giơ tay ôm lấy Ly Cơ, đỡ dậy mà bảo rằng :

- Thôi phu nhân cứ đứng dậy, để ta tuyên cáo việc này cho các quan nghe, rồi giết đứa tặc

tử ấy đi mới được.

Nói xong, liền ra ngự triều, triệu các quan đại phu đến thương nghị. Các quan biết chủ .

của Hiến công đă quyết định như vậy, đều nh.n nhau mà không dám nói.

Đông Quan Ngũ nói :

- Thế tử vô đạo như vậy, tôi xin đem quân đi đánh.

Hiến công bèn sai Đông Quan Ngũ làm phó tướng, đem quân đi đánh đất Khúc ốc. HỒ Đột

dẫu đóng cửa Ở trong nhà, không đi đến đâu nhưng vẫn cho người đi d. la công việc trong

triều, nghe tin Đông Quan Ngũ và Lương Ngũ đem quân đi đánh Khúc ốc, tức khắc sai ngưừi

tâm phúc đi mật báo cho Thân Sinh biết trước. Thân Sinh nói chuyện với quan thái phó là ĐỖ

Nguyên Khoản.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 270 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 27. Ly Cú Lêåp KïæGiïæt Thên Sinh

hiïæn Cöng Gêçn Chïæt Dùån Tuên Tûác

ĐỖ Nguyên Khoản nói :

Phần tế để trong cung đ. sáu ngày th. r. là có người trong cung bỏ thuốc độc vào ; thế tử

nên làm một tờ trạng khiếu oan, chẳng lẽ cả trong triều thần lại không có ai dám nói hay sao ?

C.n hơn là cứ ngồi mà chịu chết ?

Thân Sinh nói :

Chúa công ta không có Ly CƠ th. ăn không được ngon, ngủ không được yẽn. Nay tôi khiếu

oan mà không minh ra được th. lại càng thêm tội ; may mà minh ra được th. vị tất chúa công

đă trị tội Ly Cơ, mà khiến cho chúa công lại thêm một nỗi đau l.ng, chi bằng tôi chịu chết cho

xong ?

ĐỖ Nguyên Khoản nói :

Ta hây trốn sang nước khác, để lo liệu về sau, thế tử nghĩ thế nào ?

Thân Sinh nói :

Chúa công không xét cho là vô tội mà sai người đem quân đến đánh tôi ; tôi đă mang cái

tiếng là người giết cha th. dẫu đi đến đâu, người ta cũng coi tôi như một giống chim cử mổ mẹ

mà thôi. Nếu tôi

trốn đi mà đổ lỗi cho chúa công th. thành ra bêu cái tiếng ác của quân phụ cho các nước

khác chê cười. Thôi th. chỉ một chết là hơn cả.

Nói xong, liền viết thư trả lời HỒ Đột rằng :

Thân Sinh này có tội, xin đành chịu chết ! Nhưng chúa công nay già rồi, các công tứ hăy cón

ít tuối, xin ngài lưu . mà giúp đỡ cho ; tôi dầu chết xuống suối vàng, thật cũng đội ơn nhiều

lắm !"

Đoạn Thân Sinh ngảnh mặt về phía bắc, sụp lạy hai lạy rồi tự thắt cổ mà chết. Sáng hôm

sau, Đông Quan Ngũ đem quân đến, thấy Thân Sinh đ. chết rỗi, liền bắt ĐỖ Ngllyên Khoản vễ

nộp Hiến công

và nói rằng :

Thế tử biết tội, đă tự tử mà chết trước rồi !

Hiến công sai ĐỖ Nguyên Khoản làm chứng vào từ tội trạng của Thân Sinh, ĐỖ Nguyên

Khoản kêu rầm lên rằng :

- Trời có thấu nỗi oan nảy cho chăng ! Tôi sở dĩ không chết theo mà chịu cho bắt về đây,

chính là muốn để gi.i bày tấm l.ng của thái tử đó Phần tế để Ở trong cung đ. sáu ngày, nếu có

thuốc độc từ trước th. làm g. mà c.n nguyên vẹn được ?

Ly CƠ đứng nấp Ở sau b.nh phong, nghe thấy ĐỖ Ngllyên Khoản nói vậy, vội vàng quát to

lên rằng :

- ĐỖ Nguyên Khoản giữ chức thái phó mà để cho thế tử làm phản, chẳng đem giết đi, c.n

để làm g. !

Hiến công liền sai lực sĩ cầm dùi đồng đánh vào đầu ĐỖ Nguyên Khoản, vỡ óc ra mà chết.

Các quan trong triều đều gạt nước mắt thương thầm. Đông Quan Ngũ và Lương Ngũ bảo ưu Thi

rằng :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 271 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 27. Ly Cú Lêåp KïæGiïæt Thên Sinh

hiïæn Cöng Gêçn Chïæt Dùån Tuên Tûác

Trùng Nhĩ và Di Ngô cùng một bè cánh với thế tử, thế tử dẫu chết rỗi, nhưng hai vị công tử

kia hăy c.n, ta cũng lấy l.m lo ngại.

ưu Thi bèn khuyên Ly CƠ lập kế để hại Trùng Nhĩ và Di Ngô. Đêm hôm ấy, Ly CƠ lại khóc

nức nở mà nói với Hiến công rằng :

- Thiếp nghe tin đồn Trùng Nhĩ và Di Ngô cùng dự mưu với Thân Sinh. Nay Thân Sinh chết

đi th. hai vị công tử kia đổ lỗi tại thiếp, đ. sắp định đem quân về đánh úp kinh thành để giết

thiếp đi, chúa công cũng nên xét đến việc ấy.

Hiến công c.n có . chưa tin. Sáng hôm sau ra tnều, có người báo rằng :

Trùng Nhĩ và Di Ngô định vào triều, khi đến cửa quan nghe thấy việc thế tử Thân Sinh chết,

đều lại quay xe đi cả.

Hiến công nói :

Trùng Nhĩ và Di Ngô không cáo từ với ta mà bỏ đi ngay tất là có dự mưu với Thân Sinh dó !

Nóỉ xong, liền sai Bột Đề đem quân sang đất BỒ để bắt công tử Trùng Nhĩ ; Giả Hoa đem

quân sang đất Khuất để bắt công tử Di Ngô.

HỒ Đột bèn gọi ngườ. con thứ là HỒ Yển đến trước mặt mà bảo rằng :

Công tử Trùng Nhĩ là người có tướng lạ : xương sườn dính nhau, mỗi mắt có hai con ngươi,

lại là ngườ. hiễn minh, mai sau tất làm nên. Vả nay thế tử Thân Sinh chết rồi th. tất đến Trùng

Nhĩ được nối ng.i, mày nên sang đất BỒ mà cùng với anh mày lâ HỒ Mao (bấy giờ HỒ Mao đ.

theo Trùng Nhĩ sang Ở đất Bồ) cùng giúp Trùng Nhĩ đi trốn.

HỔ Yển vâng lời tức khắc sang đất BỒ để theo Trùng Nhĩ. Trùng Nhĩ sọ hâi, cùng với HỒ

Mao và HỒ Yển bàn nhau đi trốn. Bỗng nghe báo Bột Đề đă đem quân đến vây nhà Trùng Nhĩ.

Trùng Nhĩ cùng với HỒ Mao và HỒ Yển chạy ra vườn sau để trốn đi. Bột Đề cầm gươm đuổi

theo, HỒ Mao và HỒ Yển trèo tưừng ra trước, rồi đtmg Ở ngoài mà d.u Trùng Nhĩ sang. Bột

Đề nắm được vạt áo Trùng Nhĩ, vừa giơ gươm toan chém th. vạt áo đứt, Trùng Nhĩ chạy thoát

được. Bột Đề đem cái vạt áo ấy về nộp Tấn Hiến công.

Trùng Nhĩ trến sang nước Địch. Vua nước Địch hôm trước nằm mọng thấy con rồng xanh

phủ Ở trên mặt thành, bấy giừ thấy có Trùng Nhĩ đến, liền vui ỵẻ mời vào. Được một lúc, lạỉ có

một bọn kéo đến, gọi cửa thành gấp lắm, Tn.ng Nhĩ ngơ là quân đuổi theo, liễn bảo trên mặt

thành bắn tên xu6ng. Người dưới thành kêu rầm lên rằng :

- Chúng tôi không phải là quân đuổi theo, đều là bế tôi Ở nước Tấn t.nh nguyện đi theo công

tử.

Trùng Nhĩ trèo )ên mặt thành nh.n xem th. thấy người đi đầu là Triệu Thôi, tên tự là Tử Dư

hiện đang làm quan nước Tấn. Trùng Nhĩ nói :

- Triệu Thôi đâ tới đây th. ta không lo g. nữa ?

Nói xong, sai mở cửa đón vào. Trong bọn ấy có Tư Thần, Ngụy Thù HỒ Xạ Cô, Điên Hiệt,

Giới Tử Thôi, Tiên Chẩn đếu là những người có danh tiếng ; lại có bọn HỒ Thúc đến vài ba

mươi người nữa.

Trùng Nhĩ giật m.nh, nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 272 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 27. Ly Cú Lêåp KïæGiïæt Thên Sinh

hiïæn Cöng Gêçn Chïæt Dùån Tuên Tûác

- Các ngươi đang Ở trong tnều, sao lại đến cả đây thế này ? Bọn Triệu Thôi đồng thanh nói

rằng :

- Chúa công thất đức, mê đắm Ly Co mà giết hại thế tử, chẳng bao lâu nước Tấn tất có loạn

to. Chúng tôi vốn biết công tử là người hiền minh, cho nên quyết chí theo công tử.

Trùng Nhĩ khóc mà nói rằng :

Các ngươi có l.ng giúp tôi, bao giở tôi dám quên ơn.

Ngụy Thù nói :

Công tử Ở đất BỒ đ. mấy năm nay, người đất BỒ ai cũng yêu mến, đều một l.ng theo công

tử. Nếu công tử nhờ người nước Địch giúp cho, lại đem quân đất BỒ mà kéo về, tồi chắc rằng

trong triều tất

có người nổi lên làm nội ứng. Bấy giờ công tử trừ bọn làm loạn Ở bên cạnh chúa công đi mà

giữ yên lấy cơ nghiệp nước nhà, chảng hơn là cứ trốn tránh m.i thế này hay sao !

Trùng Nhĩ nói :

- Nhà ngươi nói hăng hái lắm ! Nhưng e rằng làm thế th. khiến cho quân phụ ta phải sợ h.i,

có đâu ta dám theo lời.

Ngụy Thù là một người dũng sĩ, thấy Trùng Nhĩ không theo lời, liền nghiến răng nghiến lợi,

giẫm chân xuống đất mà nói rằng :

- Công tử sợ bọn Ly CƠ như là hùm cọp, rắn rết, c.n bao giờ làm được việc g. ?

HỒ Yển bảo Ngụy Thù rằng :

Công tử không phải sợ bọn Ly Cơ, chi sợ hai chữ "danh nghĩa" mà thôi !

Ngụy Thù không dám nói nữa. Nguyên Trùng Nhĩ từ thuở bé vốn là người có lễ phép mà lại

biết trọng những kẻ hiền sĩ, vậy nên đến khi đi trốn, có rất nhiều hào kiệt muốn theo. Chỉ có ba

người là Khước Nhuế, L. Di Xanh vả Quắc Xạ (công tử Di Ngô gọi lả cậu), chạy sang đất Khuất

để theo Di Ngô, ba người ấy đem việc Giả Hoa sắp đến bắt báo trước cho công tử Di Ngô biết.

Công tử Di Ngô liền sai

người đóng cửa thành lại để chống giữ. Giả Hoa không có . muốn bắt Di Ngô, bèn mật sai

người vào bảo Di Ngô rằng :

- Công tử nên trốn ngay đi, nếu không th. sắp có quân đuổi theo, công tử không thể nào

địch nổi đâu.

Di Ngô bảo Khước Nhuế rằng :

Trừng Nhĩ nay Ở nước Địch, hay là ta cũng chạy sang nước Địch, phỏng có nên không ?

Khước Nhuế nói :

- Chúa công vẫn bảo là hai vị công tử thông mưu với nhau, bởi vậy mới sai người đem quân

đi đánh ; bây giờ hai người cùng chạy đến cả một nơi th. Ly CƠ lại có cớ mà nói được. Vả chúa

công thế nảo cũng sai người đem quân đi đánh nước Địch, chi bằng ta chạy sang nước Lương

là hơn. Nước Lương tiếp giáp với nước Tần, mà nước Tần nay đang cường thịnh ; khi chúa công

trăm tuổi rồi, ta có thể mượn binh nước Tần mà về nước được.

Công tử Di Ngô liễn chạy sang nước Lương. Giả Hoa giả cách đuổi theo không kịp, đem

quân trở về. Tấn Hiến công nổi giận truyền đem Giả Hoa ra chém. Phi Trịnh Phủ tâu rằng :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 273 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 27. Ly Cú Lêåp KïæGiïæt Thên Sinh

hiïæn Cöng Gêçn Chïæt Dùån Tuên Tûác

- Ngày trước chúa công sai đắp thành cho hai vị công tử ở, bắt làm kiên cố quá, vậy nên nay

không đánh nổi, chứ Giả Hoa có tội g. đâu !

Lương Ngũ cũng tâu rằng :

Di Ngô là người ngu hèn, khồng cần g. hắn, c.n Trùng Nhĩ có tiếng là người tài đức, hiện

nay các quan trong triều đi theo nhiều lắm. Vả nước Địch là một nước thù với ta, nếu ta không

đánh nước Địch mà trừ Trùng Nhĩ đi th. mai sau tất có tai vạ.

Hiến công liền tha cho Giả Hoa lại sai người triệu Bột Đề đến. Bột Đề nghe tin Giả Hoa su.t

phải tội chết ; có . sợ h.i, mới nói với Hiến công, t.nh nguyện đem quân đi đánh nước Địch.

Hiến công cho đi, BỒ Đề đem quân đến nước Địch. Vua nước Địch cũng đem quân ra chống giữ.

Quân hai bên giữ nhau đến hai tháng. Phi Trịnh Phủ nói với Hiến công rằng :

Cha con không nên tuyệt t.nh quá ! Hai vị công tử cũng chưa có tội trạng g., nay đ. chạy

trốn mà c.n cố theo để giết, chẳng hóa ra nhẫn tâm lắm ru ! Vả quân ta vị tất đ. đánh nổi quân

nước Địch, nếu ta cố đánh m.i th. chỉ nhọc quân mà để cho nước láng giềng chê cười mà thôi.

Hiến công nghĩ lại, triệu Bột Đề đem quân về. Hiến c.ng nghi các vị công tử phần nhiều là

bè cánh Trùng Nhĩ và Di Ngô, mai sau tất ngăn trở việc Tề Hề, liền hạ lệnh đuổi hết các vị công

tử, rồi lập Tề

Hề lên làm thế tử. Các quan trong triều, chỉ trừ Đông Quan Ngũ, Lương Ngũ và Tuân Tức,

c.n ai cũng kh.ng bằng l.ng cả ; phần đông cáo ốm xin từ chức. Đến tháng chín năm ấy, Tấn

Hiến công định sang

hội với Tề Hoàn công Ở đất Quỳ Khâu, nhưng sang không kịp, lại trở về nước. Trong khi đi

đường, bị đau nặng, đến lúc về cung, Ly CƠ ngồiø ở dưới chân mà khóc rằng :

Chúa công gặp cơn gia biến, đuổi hết các vị công tử mà lập Hề Tề ; một mai chúa công trăm

tuổi, thiếp là đàn bà, Hề Tề hây c.n bé, bấy giờ các vị công tử ỷ thế nước ngoài mà đem quân

vế th. mẹ con thiếp biết trông cậy vào đâu !

Hiến công nói :

- Phu nhân chớ lo ! Quan thái phó Tuân Tức vốn ngưởi trung thành để ta đem thế tử Hề Tề

ủy thác cho Tuân Tức. Nói xong, liền gọi Tuân Tức đến bên cạnh giường nằm mà hỏi rằng :

- Ta nghe nói người quân tử lấy điều trung tín làm gốc, th. thế nào gọi là điều trung tín ?

Tuân Tức nói :

- Hết l.ng để thờ vua th. gọi là trung ; dẫu chết không sai lời th. gọi là tín.

Hiến công nói :

Ta muốn đem thế tứ Hề Tề ủy thác cho nhà ngươi, chẳng hay nhà ngươi có nhận lời chăng

?

Tuân Tức sụp lạy mà nói rằng :

- Tôi xin hết sức giúp thế tử.

Hiến công ứa hai hàng nước mắt. Ly CƠ cũng rên n khóc Ở trong màn. Mấy hôm sau, Hiến

công mất, Ly CƠ ẵm công tử Hề Tề đưa cho Tuân Tức. Bấy giờ Tề Hề mới mười một tuổi.

Tuân Tức theo di mệnh lập Hề Tề nối ngôi. Ly CƠ cũng theo di mệnh cho Tuân Tức làm chức

thượng khanh, Lương Ngũ và Đông Quan Ngũ làm chức Tả tư m. để tổng thống binh quyền, đi

tuần hành trong nước. Phàm các việc chính trị, bất cứ việc lớn việc nhỏ, đều phải tr.nh với Tuân

Tức rồi mới được thi hành.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 274 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 28

L. Khắc Một Tay Giết Hai Vua

di Ngô Nhờ Tần Về Nước Tấn

Tuân Tức lập công tử Hề Tề lên nối ngôi, các quan trong triều đều bái mệnh cả, chỉ có HỖ Đột

cáo ốm không đến. L. Khắc nói riêng với Phi Trịnh Phủ rằng :

Bây giờ lập Hề Tề th. c.n Trùng Nhĩ vả Di Ngô làm thế nào ?

Phi Trịnh Phủ nói :

- Việc này cốt Ở tay Tuân Tức, để ta d. xem . hắn thế nào. Nói xong, hai người cùng lên xe

đến nhà Tuân Tức, Tuân Tức mời vào. L. Khắc nói :

- Nay chúa công mất đi, Trùng Nhĩ và Di Ngô đều Ở ngoài cả, ngài là quan đại thần trong

nước, sao không đón Trùng Nhĩ là một vị công tử hơn tuổi để về nối ngôi, mà lại lập Hề Tề là

con Ly CƠ th. sao cho người ta phục. Vả bè cánh các vị công tử, ai cũng oán mẹ con Hề Tề thâm

nhập cốt tủy nhưng không làm g. chỉ v. sợ uy của tiên quân ta ngày xưa mà thôi. Bây giờ ghe tin

tiên quân mất rồi, tất nhiên sinh biến : mặt ngoài th. nước Tần nước Địch giúp vào, mặt trong

th. người trong nước nổi lên bấy giờ ngài nghĩ cách g. mà giữ nổi !

Tuân Tức nói :

Tôi chịu di mệnh của tiên quân ta mà lập Hề Tề th. tôi chỉ xin hết một l.ng để giúp Hề Tề

mà thôi, c.n ngoài ra không biết có ai cả nếu không giúp nổi th. đành chịu chết để đáp lại tấm

l.ng ủy thác của tiên quân ta.

Phi Trịnh Phủ nói :

Thế th. chỉ là chết uổng mà thôi, sao ngài không nghĩ lại ?

Tuân Tức nói :

Tôi đ. nhận lời với tiên quân rồi, dẫu biết rằng chết uổng, cũng không dám sai lời.

L. Khắc và Phi Trịnh Phủ hai ba lần khuyên bảo m.i. Tuân Tức cứ một l.ng sắt đá, nhất định

không nghe. L. Khắc và Phi Trịnh Phủ bèn cáo từ lui ra. Hai người nói riêng với nhau rằng :

- Ta nghĩ Tuân Tức là bạn đồng liêu với nhau, đem việc phải đến bảo hắn,hắn lại nhất định

không nghe th. biết làm thế nào ?

Phi Trịnh Phủ nói :

Hắn giúp Hề Tề, ta giúp Trùng Nhĩ, mỗi đằng giúp một bên, có ngại chi điều ấy ?

275

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 28. Lư Khùæc Möåt Tay Giïæt Hai Vua

di Ngö NhúâTêçn VïçNûúác Têæn

Nói xong, hai người liền mật ước với nhau, sai kẻ lực sĩ đi lẫn vào trong bọn thị vệ, nhân lúc

Hề Tề đi tế ở thái miếu, đổ ra mà giết , bấy giờ có Ưu Thi đứng Ở bên cạnh, cầm gươm đến cứu,

cũng bị bọn lực sĩ giết chết.

Tuân Tức nghe tin, giật m.nh kinh sợ, vội vàng chạy đến, ôm lấy thây Hề Tề mà khóc rằng :

Ta chịu di mệnh giúp thế tử mà giúp không nổi, thật là cái lỗi của ta

Nói xong, toan đập đầu vào cột. Ly CƠ vội vàng sai người ngăn lại mà can rằng :

Xin quan đại phu nghĩ lại, Hề Tề dẫu chết, c.n Trác Tử cũng có thể giúp được ?

Tuân Tức liền sai bắt vài ba mươi người canh giữ Ở đấy đem giết cả đi, rồi cùng với các quan

hội nghị và cùng nhau lập Trác Tử lên nối ngôi. Bấy giờ Trác Tử mới lên chín tuổi. L. Khắc và

Phi Trịnh Phủ giả cách không biết, không dự hội nghị. Lương Ngũ nói :

Việc giết thế tử chính là L. Khắc và Phi Trịnh Phủ v. Thân Sinh mà báo thù nay họ không

đến dự hội nghị th. tội lại càng r. lắm, xin đem quân đến bắt để trị tội.

Tuân Tức nói :

- Hai người ấy là l.o thần nước Tấn ta, vây cánh rất mạnh, nếu trị mà không nổi th. lại thành

ra hỏng việc, âu là ta h.y ẩn nhẫn một chút, rồi sẽ liệu dần.

Lương Ngũ lui về, nói riêng với Đông Quan Ngũ rằng :

Tuân Tức là người trung, nhưng ít mưu kế, lâm việc g. cũng rút rát lắm, không có thể trông

cậy được ? Nay L. Khắc dẫu cùng với Phi Trịnh Phủ là một đảng, nhưng chỉ có L. Khắc mới thật

có l.ng với Thân Sinh nếu ta trừ được L. Khắc đi th. Phi Trịnh Phủ tự khắc phải sinh chán.

Đông Quan Ngũ nói :

Dùng kế g. mà trừ được ?

Lương Ngũ nói :

- Nay nhân lúc có tang, thế nảo L. Khắc cũng phải đi đưa đám, ta sai người đón đường mà

giết đi th. chẳng khó nhọc g. cả, chi mất công một ngày thôi. .

Đông Quân Ngũ khen phải, bảo Lương Ngũ rằng :

ĐỒ Ngạn Di là một người có sức mang nổi ba ngh.n cân, nếu ta đem tước lộc mà dụ dỗ th.

có thể sai khiến được.

Nói xong, bèn bảo ĐỖ Ngạn Di. ĐỒ Ngạn Di quen thân với quan đại phu là Chuy Suyễn, lại

đem việc ấy đến bảo với Chuy Suyễn và hỏi có nên làm không. Chuy Suyễn nói :

Việc Thân Sinh ngày xưa v. mẹ con Ly CƠ mà bị oan, người trong nước ai cũng thương xót,

nay L. Khắc và Phi Trinh phủ định giết bọn Ly Cơ, rồi đón công tử Trùng Nhĩ vễ nối ngôi, đó

là một nghĩa cử ! Nếu nhà ngươi giúp đứa gian nịnh th. chẳng những chúng ta không tha nhà

ngươi, mà muôn đời về sau, nhà ngươi c.n đeo m.i cái

tiếng xấu ấy, nhà ngươi chớ có nghe lời.

ĐỒ Ngạn Di nói :

- Chúng tôi dốt nát không biết g., bây giờ chẳng hay làm thế nào mà từ chối được.

Chuy Suyễn nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 276 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 28. Lư Khùæc Möåt Tay Giïæt Hai Vua

di Ngö NhúâTêçn VïçNûúác Têæn

- Nhà ngươi từ chối th. tất hắn lại sai người khác, chi bằng cứ giả cách nhận lời, rồi quay lại

giết cả bọn gian nịnh ấy đi, như thế nhà ngươi có công to, sau này vừa được phú qu., vừa được

danh tiếng, chẳng hơn là làm việc bất nghĩa mà chết thiệt thân ư !

ĐỒ Ngạn Di nói :

- Ngài dạy phải lắm !

Chuy Suyễn nói :

Chỉ sợ nhà ngươi lại thay l.ng đổi dạ thôi !

ĐỒ Ngạn Di nói :

Nếu ngài không tin th. tôi xin ăn thề.

Nói xong, liền cắt tiết gà lấy máu ăn thề. ĐỒ Ngạn Di lui về. Chuy Suyễn tức khắc thuật

chuyện lại cho Phi Trịnh Phủ nghe. Phi Trịnh Phủ bàn với L. Khắc, rồi sửa soạn sẵn để định đến

hôm đưa đám th. khởi sự. Đến hôm ấy, L. Khắc cáo ốm không đi. ĐỖ Ngạn Di nói với Đông

Quan Ngũ rằng :

- Các quan đều đi đưa đám cả, chỉ có L. Khắc không đi, đó là L. Khắc đến ngày tận số ! Xin

ngài giao cho tôi ba trăm giáp binh, tôi đến nhà L. Khắc bắt mà giết đi là xong.

Đông Quan Ngũ bằng l.ng, liền giao cho ĐỒ Ngạn Di ba trăm giáp binh. ĐỖ Ngạn Di giả

cách đến vây nhả L. Khắc. L. Khắc cố . sai người báo tin cho Tuân Tức biết. Tuân Tức giật m.nh

kinh sợ mà hỏi Đông Quan Ngũ. Đông Quan Ngũ nói :

- Tôi nghe L. Khắc sắp sửa nổi loạn, vậy có sai người đem quân đến vây nhà, việc ấy không

can ngại g. !

Tuân Tức ruột nóng như lửa, liền sai Lương Ngũ và Đông Quan Ngũ đem quân đi ngay để đ.

la tin tức, c.n m.nh th. ẵm Trác Tử ngồi Ở trong triều. Đông Quan Ngũ đi đến nửa đường, gặp

ĐỒ Ngạn Di. ĐỖ Ngạn Di giả cách đến gần nói có việc cần kíp, rồi giơ tay bóp cổ Đông Quan

Ngũ. Đông Quan Ngũ gẫy cổ mà chết, quân sĩ bỏ chạy tán loạn

cả, ĐỒ Ngạn Di thét to lên rằng :

Công tử Trùng Nhĩ đem quân nước Tần và nước Địch về, hiện đ. đóng Ở ngoài thành Ta đây

phụng mệnh quan đại phu là L. Khắc, v. Thân Sinh mà báo thù, giết những kẻ gian nịnh, để

đón công tử Trùng Nhĩ về làm vua. Trong các ngươi, ai muốn theo th. đứng lại, ai không muốn

theo th. cho đi !

Quân sĩ thấy nói đến Trùng Nhĩ về làm vua, thẩy đều t.nh nguyện xin theo cả. Lương Ngũ

nghe tin Đông Quan Ngũ biết bị giết, toan trở về triều để cùng với Tuân Tức đem Trác Tử đi

trốn, chẳng ngờ lại bị ĐỖ Ngạn Di đuổi kịp, L. Khắc, Phi Trịnh Phủ và Chu Suyễn lại cũng kéo

quân đến. Lương Ngũ biết cơ không chạy thoát được, liền rút gươm đâm cổ tự tử, nhưng đâm

không đứt, bị ĐỖ Ngạn Di tóm ngay được. L. Khắc xông lại, giơ gươm chém Lương Ngũ đứt làm

hai mảnh. Bấy giờ quan đại phu là Cung Hoa cũng đem quân đến đánh giúp rồi cùng nhau kéo

vào trong triều. Tuân Tức vẫn nghiễm nhiên không sợ h.i g. cả, tay trái ẵm Trác Tử, tay phải giơ

ống tay áo để đỡ che. Trác Tử sợ h.i khóc rầm lên. Tuân Tức bảo L. Khắc rằng :

Đứa bé con này có tội lỗi g. ! Thôi th. nhà ngươi giết ta mà tha cho giọt máu của tiên quân.

L. Khắc nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 277 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 28. Lư Khùæc Möåt Tay Giïæt Hai Vua

di Ngö NhúâTêçn VïçNûúác Têæn

Thân Sinh cũng là một giọt máu của tiên quân ta đó, bây giờ có thấy Ở đâu !

Nói xong, liễn ngảnh lại bảo ĐỒ Ngạn Di rằng :

- Sao nhà ngươi không hạ thủ đi ?

ĐỒ Ngạn Di tức khắc giằng lấy Trác Tử ném xuống đất, chỉ nghe thấy đánh "huỵch" một

tiếng trông ra th. Trác Tử đă chết tươi rồi. Tuân Tức nổi giận, giơ gươm đánh nhau với L. Khắc,

cũng bị ĐỒ Ngạn Di chém chết. L. Khắc lại kéo quân vào trong cung. Ly CƠ chạy trốn vào

ph.ng Giả Quân. Giả Quân đóng cửa không cho vào. Ly CƠ lại chạy vào trong vườn, đâm đầu

xuống hồ mà chết. L. Khắc sai vớt xác lên mà đem xả ra, lại giết cả họ nhà Lương Ngũ, Đông

Quan Ngũ và Ưu Thi. L. Khắc họp các quan Ở trong mà bảo rằng :

- Nay đă trừ được bọn phản loạn rồi ! Trong ba công tử, chỉ có Trùng Nhĩ là hiền mà nhiều

tuổi hơn cả, nên lập lên vua. Các quan ai thuận th. xin k. tên vào thẻ.

Phi Tnnh Phủ nói :

Việc nảy tất phải có l.o quan là HỖ Đột làm chủ mới được !

L. Khắc liền sai người đem xe đi đón HỒ Đột. HỒ Đột từ chối mà nói rằng :

- L.o phu có hai con theo công tử Trùng Nhĩ đi trốn, nay l.o phu lại dự vào việc này th. sao

cho tiện ? L.o phu đ. già rồi, điếu ấy xin tùy . các quan.

L. Khắc liền cầm bút viết ngay tên m.nh Ở trên nhất, thứ nh. đến tên Phi Trịnh Phủ, dưới

đến bọn Cung Hoa, Giả Hoa và Chuy Suyễn, cả thẩy hơn ba mươi người, rồi sai ĐỖ Ngạn Di

sang nước Địch đón công tử Trủng Nhĩ. trùng Nhĩ xem trong tờ biểu không thấy tên HỒ Đột, có

. nghi hoặc. Ngụy Thả nói :

Người ta đón mà không về, thế công tử muốn Ở m.i đây hay sao ? Trùng Nhĩ nói :

Nhà ngươi không biết r., số là các công tử c.n nhiều, cứ g. một ta. Vả Hề Tề và Trác Tử mới

bị giết, bè cánh h.y c.n nhiều. Nay ta về th. sau không có thể lại đi được. Nếu trời có l.ng tựa,

lo g. không có ngày

HỔ Yển cũng lấy việc nhân lúc biến loạn để về nối ngôi là một sự dở, liền khuyên Trùng Nhĩ

không nên về. Trùng Nhĩ bèn từ chối rằng :

- Trùng Nhĩ này là một người có tội phải đi trốn, lúc cha c.n đ. không đưọc phụng dưỡng,

lúc cha chết cũng không được trông nom, có đâu lại dám nhân sự biến loạn để về nối ngôi, xin

các quan chọn người khác

ĐỒ Ngạn Di về bảo với L. Khắc. L. Khắc toan sai người đi đón lẫn nữa. Quan đại phu là

Lương Do My nói :

Trong bọn công tử, ai chả có thể nối ngôi được sao ngài không đón Di Ngô ?

L. Khắc nói :

Di Ngô là người tham lam mà tản nhẫn, không bằng Trùng Nhĩ

Lương Do My nói :

- Chẳng vẫn hơn các công tử khác ư !

Các quan đều thuận cả. L. Khắc bất đầc dĩ lại sai ĐỖ Ngạn Di và Lương Do My sang nước

Lương để đón Di Ngô. Bấy giờ công tử Di Ngô Ở nước Lương, vua nước Lương gả con gái cho,

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 278 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 28. Lư Khùæc Möåt Tay Giïæt Hai Vua

di Ngö NhúâTêçn VïçNûúác Têæn

sinh được một ngườii con tên lả Ngữ. Di Ngô ngày đêm mong cho trong nước có biến loạn để

mưu cơ trở về ; đến lúc nghe tin Tấn Hiến công mất, liền sai L. Di Xanh đem quân về đánh lén

lấy đất Khuất. Tuân Tức nhân trong nước lắm việc, cũng chưa kịp hỏi đến. Sau L. Di Xanh nghe

tin Hề Tề và Trác Tử bị giết, các quan sai người đi đón Trùng Nhĩ về nối ngôi, liền sai người phi

báo cho Di Ngô biết. Di Ngô cùng với Quắc xạ và Khước Nhuế thương nghị, định đem quân về

cướp ngôi. Bỗng thấy Lương Do My đến đón. Di Ngô liễn chắp tay để lên trán mà nói rằng :

Thế này mới thật là l.ng trời định lấy ngôi của Trùng Nhĩ mà cho ta đó !

Nói xong, vẻ mừng rỡ hiện ra nét mặt.

Khước Nhuế nói :

Trùng Nhĩ có phải là không muốn nối ngôi đâu, nay không chịu về, tất là có nghi ngại điều

g. đây ! Xin công tử chớ tin vội. Vả các quan Ở trong nước đón ai về nối ngôi, tất là có . muốn

cầu lợi ; nay trong bọn bề tôi nước Tấn, L. Khắc đứng đầu, công tử nên để cho hắn được hậu

lợi. Tuy vậy, cũng c.n mối nguy. Ngày nay công tử về nước, khác nào như ngưừi vào hang hùm,

tất phải có khí giới sắc bén, tôi thiết tưởng nên nhờ nước ngoài giúp sức th. mới có thể được.

Mà các nước láng giềng ngày nay chi có Tần là mạnh.hơn cả, công tử nên sai người kết giao với

Tần, nếu Tần chịu giúp sức cho th. ta không ngại g. nữa.

Di Ngô theo lời, liền viết thư hẹn cho L. Khắc một trăm vạn mẫu ruộng Ở đất Phần Dương,

và hẹn cho Phi Trịnh Phủ bảy mươi vạn mẫu ruộng Ở đất Phù Qùy, sai ĐỒ Ngạn Di về báo tin

trước ; rồi lại viết một bức thư, sai Lương Do My sang sứ nước Tần, nói việc các quan đại phu

nước Tấn cho sang đón Di Ngô về nối ngôi. Tần Mục

công bảo Kiển Thúc rằng :

- Khi trước ta đ. nằm mộng thấy Ngọc Hoàng thượng đế sai ta dẹp loạn nước Tấn ; nay ta

nghe nói Trùng Nhĩ và chưa biết nên giúp ai ?

Kiển Thúc nói :

- Trùng Nhĩ Ở nước Địch, Di Ngô Ở nước Lương, đều tiếp giáp nước ta cả, sao chúa công

không sai người đến thăm để xét xem là người thế nảo đ..

Mục công theo lời, liền sai công tử Chí sang thăm Trùng Nhĩ trước rồi sau thăm đến Di Ngồ.

Công Tử Chí sang thăm Trùng Nhĩ, sai người nói riêng với Trùng Nhĩ rằng :

Công Tử nên nhân dịp này mà vê nước, chúa công tôi xin đem quân giúp công tử.

Trùng Nhĩ nói chuyện với với Triệu Thôi. Triệu Thôi nói :

- Người ta đón, m.nh không chịu về, mà nay lại mượn thế nước ngoài để về c.n ra thế nào !

Trùng Nhĩ liền ra nói với công tử Chí rằng :

Qu. quốc có l.ng giúp th. tôi xin cảm ơn, nhưng cha tôi mới chết,có đâu tôi dám nghĩ đến

điều ấy.

Nói xong phục xuống đất mà khóc. Công tử Chí biết là người hiền, trong bụng khen thầm,

rồi cáo từ lui ra ; lại sang nước Lương để thăm Di Ngô. Di Ngô bảo công tử Chí rằng :

Ngài phụng mệnh vua Tần sang thăm tôỉ, có điều g. hay, xin ngài chỉ bảo cho.

Công tử Chí lại bảo Di Ngô nên nhân dịp mà về nước. Di Ngô nói chuyện lại với Khước Nhuế.

Khước Nhuế nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 279 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 28. Lư Khùæc Möåt Tay Giïæt Hai Vua

di Ngö NhúâTêçn VïçNûúác Têæn

Vua nước Tần có yêu g. ta, chẳng qua cũng là chỉ muốn cầu lợi, c.ng tử nên hẹn cắt đất để

tạ ơn.

Di Ngô nói :

- Bây giờ mà cắt nhiều đất cho Tần th. chẳng thiệt hại nước Tấn tal ắm ru !

Khước Nhuế nói :

- Công tử không được về nối ngôi th. lảm sao mà có nước Tấn, nào phải là của nêng công tử

đâu mà tiếc !

Di Ngô lại ra tiếp kiến công tử Chí, cầm lấy tay mà bảo rằng :

L. Khắc và Phi Trịnh Phủ đ. thuận cho tôi về nối ngôi, tôi đều có hẹn lời để báo đáp lại,

không dám quên ơn ; nếu qúy quốc có l.ng giúp tôi, khiến cho tôi giữ yên được cơ nghiệp th.

tôi xin biếu năm thành, để gọi là đền ơn chút đỉnh.

Nói xong, liền rút tở ước thư Ở trong tay áo ra đưa cho công tử Chí, nét mặt có . tự đắc.

Công Tử Chí toan từ chối không nhận, Di Ngô lại nói :

Tôi có bốn chục nén hoàng kim, năm đôi bạch ngọc, xin dâng lẽn công tử, nhờ công tử nói

giúp với vua Tần cho, không bao giừ tôi dám quên ơn.

Công tử Chí mới nhận lời. Khi về đến Tần, công tử Chí thuật lại chuyện Trùng Nhĩ và Di Ngô

cho Tần Mục công nghe. Tần Mục công nói :

Trùng Nhĩ hiền hơn Di Ngô nhiều lắm, ta nhất định giúp Tn.ng Nhĩ.

Công tử Chí nói :

- Chúa công giúp Trùng Nhĩ là lo việc hộ nước Tấn hay muốn lấy tiếng với thiên hạ ?

Mục công nói :

ĐÓ là việc nước Tấn, có dự g. đến ta ? Ta chỉ muốn lấy tiếng với thiẽn hạ mà thôi.

Công tử Chí nói :

- Nếu chúa công muốn lo hộ việc cho nước Tấn th. nên chọn người hiền mà lập ; bằng nếu

chúa công muốn lấy tiếng với thiên hạ th. không cần chọn lựa g.. Dẫu lập ai th. m.nh cũng vẫn

được tiếng, mà lập người hiền th. để người ta hơn m.nh, lập người bất hiền th. để người ta kém

m.nh, đàng nào lợ. hơn ?

Mục công nói :

- Lời nhà ngươi nói khiển ta tỉnh ngộ !

Nói xong, liền sai công tôn Chi đem quân giúp Di Ngô về nước Tấn. VỢ Tần Mục công là em

thế tử Thân Sinh nước Tấn, tức là nàng Mục Cơ, lúc bé Giả Quân (vợ thứ Tấn Hiến công) nuôi

Ở trong cung. Mục CƠ là người rất nhân đức, nghe tin công tồn Chi g.úp Di Ngô về nước, liễn

gửi một bức thư đưa cho Di Ngô, bảo khi về nước phải hậu

đ.i Giả Quân ; c.n các vị công tử khi trước chạy trốn, đều không có tội lỗi g., nên cho về cả,

để thêm nhiêu vây cánh. Di Ngô sợ mất l.ng Mục Cơ, cũng phúc thư lại, xin vâng lời dặn.

Tề Hoàn công nghe tin nước Tấn có loạn, đem quân đến đất Cao Hương (đất nước Tấn), gặp

nước Tần kéo đến ; vua Huệ vương nhà Chu cũng sai quan đại phu là vương tử Đảng đem quân

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 280 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 28. Lư Khùæc Möåt Tay Giïæt Hai Vua

di Ngö NhúâTêçn VïçNûúác Têæn

đến họp. Tề Hoàn công liền sai Thấp Bằng hội với quân nhà Chu và quân nước Tần cùng đưa Di

Ngô về nước Tấn để nối ngôi, tức là Tấn Huệ công.

Người nước Tấn ai cũng yêu mến Trùng Nhĩ là người hlền, đến lúc nghe tin Di Ngô vễ làm

vua, đều có . thất vọng. Tấn Huệ công đ. lên nối ngôi, lập con là Ngữ làm thế tử, cho HỖ Đột,

Quắc Xạ làm thường đại phu ; L. Di Xanh, Khước Nhuế làm trung đại phu ; ĐỒ Ngạn Di làm

hạ đại phu. Lại sai Lương Do My theo vương tử Đảng sang nhà Chu, Hàn Giản theo Tháp Bằng

sang nưóc Tề để tạ ơn.

Công tôn Chi nước Tần c.n Ở nước Tấn để đ.i lấy năm thàh. Tấn Huệ công có . tiếc, liền

họp các quan lại để thương nghị. Quắc Xạ đưa mắt nh.n Lă Di Xanh. L. Di Xanh nói :

- Chúa công khi trước phải khấn lễ với nước Tần là v. chưa được về nước Tấn chưa phải là

của chúa công. Nay đ. về rồi th. nước Tấn là của chúa công. Vả lại dẫu ta không cho nước Tần,

th. nước Tần cũng chẳng làm g. đuợc kia mà ?

L. Khắc nói :

- Chúa công mới lên nối ngôi, mà đ. thất tín với một nước láng giềng cường thịnh th. quyết

không nên.

Khước Nhuế nói :

Nay mất năm thành tức là mất nửa nước Tấn. Dẫu nước Tần có sức sang đánh, cũng vị tất

lấy nổi được năm thành của ta ; vả lại tiên quân ta ngày xưa trải bao khó nhọc mới mở mang

được đất ấy, ta không nên bỏ !

L. Khắc nói :

- Đ. biết là cơ nghiệp của tiên quân, sao lại hẹn cho ngư.. ta ? Hẹn mà không cho th. sẽ

lảm nước Tần phải tức giận. Vả lại tiên quân ta ngày xưa Ở đất Khúc ốc, chẳng qua chỉ là một

khu đất nhỏ, mà biết sửa sang chính trị, rồi mở mang dần dần, thành ra một nước lớn Nếu chúa

công biết sửa sang chính tn mả giao hiếu với các nước láng giềng th. lo g. không có năm thành

?

Khước Nhuế quát to lên rằng :

Lời nói của L. Khắc, không phải là v. nước. Tần, mả lại là v.

một trăm vạn mẫu ruộng Ở đất Phần Dương, chỉ sợ chúa công không cho vậy phải mượn

việc nước Tần để làm lệ mà theo.

Phi Trịnh Phủ lấy cánh tay đẩy L. Khắc. L. Khắc biết ., không dám nói nữa. Huệ công nói :

Bây giừ m.nh không cho th. là thất tín, mà cho th. lại làm cho nước m.nh phải suy yếu, hay

là ta chịu cho một vài thành phỏng có nẽn không ?

L. Di Xanh nói :

- Dẫu cho một vải thành, cũng không gọi là thủ tín được, mà chỉ khơi l.ng tham của nước

Tần, chi bằng ra cứ từ chối đi là hơn.

Huệ công liền sai L. Di Xanh viết thư trá lời nước Tần. Thư đại lược rằng :

Lúc trưóc Di Ngô này có hẹn với qu. quổc xin dâng năm thành, nay được về nước, nghĩ đến

cái ơn qu. quốc, toan y lời hẹn, nhưng các quan đại thần nước tôi cùng nói rằng : Đất nước Tấn

là của tiên quân ngày xưa để lại, sao chúa công lại dám tự tiện đem cho người khác .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 281 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 28. Lư Khùæc Möåt Tay Giïæt Hai Vua

di Ngö NhúâTêçn VïçNûúác Têæn

Tôi cố nói m.i mà không đuợc. Vậy xin qu. quốc h.y ho.n lại ít lâu, tôi không dám quên lời

Huệ công hỏi :

Ai là ngư.ỉ dám v. ta mà sang sứ nưức Tần ?

Phi Trịnh Phủ xin đi. Huệ công thuận cho, Nguyên Huệ công khi sắp về nước, có hứa lời cho

Phi Trịnh Phủ bảy mươi vạn mẫu ruộng Ở đất Phụ Quỳ, nếu bây giờ Huệ công không dâng đất

cho Tần, th. khi nào chịu cho L. Khắc vả Phi Trịnh Phủ ruộng nữa. Phi Trịnh Phủ ngoài miệng

dẫu không nói ra, nhưng trong l.ng có . căm tức, mới xin đi sứ để định nói chuyện ấy với Tần.

Phi Trịnh Phủ theo công tôn Chi đến nước Tần, vào yết kiến Tần Mục công, đệ tr.nh tờ thư.

Tần Mục công xem xong nổi giận, đập bàn và nói rằng :

Ta vẫn biết Di Ngô không đáng lảm vua, ngày nay quả nhiên ta bị hắn lừa dối thật:

Nói xong, toan chém Phi Trịnh Phủ. Công tôn Chi nói :

ĐÓ không phải là tội Phi Trịnh phủ. xin chúa công dung thứ cho

Tần Mục công vẫn c.n chưa nguôi giận, hỏi rằng :

Người nào xui Di Ngô phụ ơn ta, ta muốn tự tay cầm dao găm mà đâm chết !

Phi Trịnh Phủ nói :

Xin chúa công bảo hết người xung quanh ra để tôi xin nói.

Mục công truyền người xung quanh lui cả ra, rồi vẫy Phi Trịnh Phủ lại gần mà hỏi. Phi Trịnh

Phủ nói :

Các quan đại phu nước tôi, ai cũng cám ơn qu. quốc mà muốn nộp đất, chỉ có L. Di Xanh

vả Khước Nhuế cố t.nh ngăn trở. Nay xin qu. quốc cứ làm ra vẻ tử tế, gọi hai người ấy sang mà

giết đi, rồi giúp

cho Trùng Nhĩ về ; bấy giờ tôi xin cùng L. Khắc làm nội ứng, đuổi Di Ngô, qu. quốc nghĩ

thế nào ?

Tần Mục công khen rằng :

- Kế ấy phải đó, ta cũng nghĩ như vậy !

Nói xong, liền sai quan đại phu là L.nh Chi theo Phi Trịnh Phủ sang nước Tấn, rồi lập kế dụ

L. Di Xanh và Khước Nhuế đến để giết .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 282 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 29

Tấn Huệ Công Bắt Giết Người

Trung

quản Di Ngô Trối Trăng Việc Nước

Chủ . của L. Khắc là đón Trùng Nhĩ về nối ngôi, nhưng Trùng Nhĩ lại chối từ không chịu nhận,

mà Di Ngô th. khấn lễ để xin về, cho nên L. Khắc bất đắc dĩ cũng phải theo . mọi người mà lập

Di Ngô, tức là Tấn Huệ công. Ai ngờ khi Tấn Huệ công đ. được nối ngôi, những ruộng đất hẹn

cho khi trước, L. Khắc chẳng được g. cả mà

Huệ công lại tin dùng bọn l. Di Xanh và Khước Nhuế, c.n bao nhiêu các quan cựu thần khác

đều không coi ra g.. L. Khắc đ. có . không phục, đến lúc khuyên Huệ công nộp đất cho Tấn,

cũng là v. việc nước mà nói, th. lại bị bọn Khước Nhuế cho là có . nêng tây, . bởi vậy L. Khắc

vẫn tức giận mà không dám nói ra. Ở triều ra về, nét mặt L. Khắc c.n hầm hầm. Sau, Phi trịnh

Phủ phụng mệnh đi sứ nước Tần,

bọn Khước Nhuế sợ có thông mưu với L. Khắc, liền sai người d. la . tứ Phi Trịnh Phủ cũng

sợ Khước Nhuế sai người d. thám, bèn không từ biệt L. Khắc mà đi ngay. Khi L. Khắc sai người

mời Phi Trịnh Phủ sang để nói chuyện th. Phi Trinh phủ đ. ra khỏi cửa thành rồi, L. Khắc đi

theo không kịp, lạỉ phải trở về. CÓ ngườ. báo tin cho Khước Nhuế biết.

Khước Nhuế vào nói với Huệ công rằng :

L. Khắc thấy chúa công tước quyền của hắn, lại không cho ruộng Phần Dương, nên sinh

l.ng oán vọng. Nay nghe tin Phi Trịnh Phủ sang sứ nước Tần, lại thân hành đi đuổi theo, tất là

cơ mưu làm phản. Và L. Khắc vẫn muốn lập Trùng Nhĩ, chứ không muốn lập chúa công, nếu

bây giờ hắn thông mưu với Trùng Nhĩ th. ta khó l.ng mà giữ nổi, chi bằng chúa công bắt tội

hắn chết, để khỏi di hoạn về sau.

Huệ công nói :

L. Khắc có công với ta, bây giờ nói làm sao mà xử tử hắn được ?

Khước Nhuế nói :

- L. Khắc giết Hề Tề và Trác Tử, lại giết quan đại thần là Tuân Tức, kể tội th. đáng giết lắm,

c.n cái công đón chúa công vê nước, chẳng qua là một cái ơn riêng, nếu chúa công không v. ơn

riêng mà bỏ nghĩa lớn th. tôi xin phụng mệnh đến giết L. Khắc.

Tấn Huệ công cho đi. Khước Nhuế đến nhà L. Khắc, bảo L. Khắc rằng :

283

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 29. Têæn HuïåCöng Bùæt Giïæt Ngûúâi Trung

quaăn Di Ngö Tröæi Trùng Viïåc Nûúác

Chúa công sai tôi đến nói cho ngài biết : nếu không có ngài th. chúa công.không được vễ

nối ngôi, công ấy không bao giờ chúa công dám quên, nhưng ngài. đ. giết hai vua và một quan

đại thần th. chúa công cũng không dám v. ơn riêng ấy mà bỏ ,nghĩa lớn, xin ngài tự liệu lấy

L. Khắc nói :

Không có người bị giết th. sao chúa công lên nối ngôi được ! Muốn bắt tội ngư.ỉ ta th. thiếu

g. lẽ, tôi đ. hiểu . rồi !

Khước Nhuế lại cố bức m.i. L. Khắc bèn rút gươm nhảy lên mà kêu to :

Trời ơi ! CÓ thấu cho ta ? Ta c.n mặt mũi nào mà trông thấy Tuân Tức Ở dưới đất nữa ?

Nói xong, liễn đâm cổ mà chết. Tấn Huệ công giết L. Khắc rồi, các quan có nhiều người

không phục, bọn Cung Hoa, Giả Hoa và Chuy Suyễn đếu oán giận ra mồm. Huệ công muốn giết

tất cả. Khước Nhuế nói :

Phi Trịnh Phủ c.n đang Ở nước ngoài mà ta giết nhiều người quá th. sợ hắn sinh nghi, âu là

chúa công h.y chịu ẩn nhẫn đ..

Huệ công nói :

- Mục CƠ nước Tần có dặn ta phải hậu đ.i Giả Quân và cho hết các công tử về, nhà ngươi

nghĩ thế nào ?

Khước Nhuế nói :

Các công tử ai chả muốn tranh ngôi, chớ nên cho về, c.n việc hậu đ.i Giả Quân để báo ơn

Mục CƠ th. nên làm lắm.

Huệ công liền vào yết kiến Giả Quân. Bấy giờ Giả Quân nhan sắc h.y c.n xuân, Huệ công

trông thấy bỗng động l.ng dâm dục bảo Giả Quân rằng :

Mục CƠ có dặn ta cùng với qu. nhân giao hoan, vậy qu. nhân không nên từ chối.

Nói xong, liền đứng dậy ôm lấy Giả Quân. Các cung nhân trông thấy, đều buồn cười mà

tránh đi cả. Giả Quân sợ uy Huệ công, bất đắc dĩ phải nghe lời. Khi việc đ. xong Giả Quân ứa

hai hàng nước mắt nói với Huệ công rằng :

Thiếp trước hầu tiên quân mà nay lại thất thân với chúa công, thân thiếp không đáng kể

nhưng xin chúa công v. thế tử Thân Sinh ngày xưa mà giải t.nh oan khuất, để Mục CƠ được

bằng l.ng.

Tấn Huệ công nói :

- Hề Tề và Trác Tử bị giết th. t.nh oan của Thân sinh đ. giải được rồi ?

Giả Quân nói :

Thi thể Thân Sinh c.n chôn tạm Ở Khúc ốc, xin chúa công cho )àm lễ cải táng, khiến cho

hồn oan được yên, đó cũng là một điều ước mong của người trong nước.

Tấn Huệ công sai em Khước Nhuế là Khước Khuất sang đất Khúc ốc để cải táng cho Thân

Sinh ; lại sai HỒ Đột đến lâm lễ tế Ở trước mộ. Khi đào lên th. thi thể Thân Sinh vẫn c.n nguyên

như lúc sống, nhưng mùi thối xông ra không thể nào chịu được. Quân sĩ đều bưng mũi buồn

nôn, không làm g. được nữa, Khước Khuất bên thắp

hương khấn rằng :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 284 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 29. Têæn HuïåCöng Bùæt Giïæt Ngûúâi Trung

quaăn Di Ngö Tröæi Trùng Viïåc Nûúác

- Thế tử lúc sống là người trong sạch, sao lúc chết lại làm ra hôi hám như vậy, xin thế tử chớ

khiến quân sĩ phải kinh sợ.

Khước Khuất khấn xong, bao nhiêu mùi hôi mất hết, lại có mùi hương ngào ngạt. Quân sĩ

bèn thu liệm rồi cải táng. Người đất Khúc ốc kéo nhau đi đưa tất cả, ai cũng ứa nước mắt thương

khóc. Đến ngày thứ ba, HỒ Đột đem lễ vật đến tế ; tế xong, sắp sửa trở về, bỗng có một toán

quân sĩ kéo đến xe ngựa đông lắm. HỒ Đột khồng biết là quân ở đâu. vội vàng tránh ra một

bên, bỗng thấy một người đầu râu tóc bạc, mũ cao áo dài Ở trên xe bước xuống, đến trước mặt

HỒ Đột mà bảo rằng :

- Thế tử muốn mời ngài lại để nói chuyện.

HỒ Đột nh.n xem ai th. ra quan thái phó là ĐỖ Nguyên Khoản.

Trong khi hoảng hốt, HỒ Đột cũng quên mất là Thân Sinh đâ chết rồi, mới hỏi lại rằng :

- Thế tử đâu ?

ĐỖ Nguyên Khoản bèn trỏ vào xe sau mà bảo rằng :

Xe thế tử đó ?

HỖ Đột bèn đi đến trước xe, thấy thế tử Thân Sinh đội mũ đeo gươm, hệt như lúc sống.

Thân Sinh sai người dắt HỖ Đột lên ngồi xe, rồi bảo rằng :

- Ngài c.n nhớ đến tôi chăng ?

HỖ Đột ứa nước mắt mà đáp rằng :

Thế tử bị oan, dẫu người qua đường cũng phải thương xót, huống chi HỒ Đột này, khi nào

lại quên được !

Thân Sinh nói :

- Đức Ngọc Hoàng thượng đế thương tôi là người nhân hiếu, cho tôi làm chủ Ở đất Khúc ốc

này. Di Ngô xử với Giả Quân rất vô lễ, tôi ghét nó mà toan làm cho nó không cải táng được ;

nay vua nước Tần là người hiền, tôi muốn đem nước Tấn cho Tần, để người nước Tần giữ việc

cúng tế tôi vễ sau, ngài nghĩ có nên không ?

HỒ Đột nói :

- Thế tử ghét vua nước Tấn bây giờ, nhưng dân nước Tấn có tội g. ? Vả tiên quân ngày xưa

có tội g., mà thế tử lại muốn bỏ người cùng họ mà đi cầu ngư.ỉ khác họ giữ việc cúng tế. Như

vậy tôi e rằng sẽ trái mất cái đạo nhân hiếu đó ?

Thân Sinh nói :

- Ngài nói cũng phải, nhưng tôi đ. tâu với Ngọc Hoàng thượng đế rồi ! Để tôi sẽ tâu lại, có

tbế nào trong bảy ngày nữa tôi sẽ mượn mồm một người thầy đồng mà báo cho ngài biết.

ĐỖ Nguyên Khoản đứng Ở dưới xe, gọi HỖ Đột mà bảo rằng :

- Thôi, ngài nên trở về !

Nól xong, liền giơ tay dắt HỐ Đột xuống xe, HỒ Đột vấp chân, ng. lăn xuống đất, giật m.nh

tỉnh dậy, té ra .đang nằm Ở nhà quán xá, liễn hỏi người hầu xung quanh rằng :

- Sao ta lại Ở đây ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 285 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 29. Têæn HuïåCöng Bùæt Giïæt Ngûúâi Trung

quaăn Di Ngö Tröæi Trùng Viïåc Nûúác

Người xung quanh nói :

- Khi tế vừa xong th. ngài ng. xuống, gọi m.i không tỉnh, chúng tô iphải vực lên xe rồi đem

ngài về đây. .

HỐ Đột biiết là m.nh nằm mộng, có . lấy làm lạ, nhưng không nói cho ai biết, giả cách kêu

mệt nhọc, nghỉ lại Ở nhà quán xá.

Được bảy ngày, bỗng có một người thầy đồng xin vào yết kiến. HỒ Đột sai đuổi hết người

xung quanh rồi cho vào. Người thầy đồng nói :

- Thế tử Thân Sinh bảo tôi nói lại để ngài biết rằng thế tử đ. tâu với Ngọc Hoàng thượng

đế, Ngọc Hoàng thượng đế sẽ chỉ trị tội một m.nh hắn mà thôi, không hại g. đến nước Tấn cả.

HỖ Đột giả cách không hiểụ, hỏi lại rằng :

Trị tội một m.nh hắn là ai ?

Ngườỉ thầy đồng nói :

- Tôi chi biết nói thế thôi, c.n không biết việc g. hết.

HỒ Đột sai đem tiền bạc thưởng cho người thầy đồng rồi dặn không được nói cho ai biết.

HỒ Đột về nước, nói chuyện với con Phi Trịnh Phủ là Phi Báo. Phi Báo nói :

- Chúa công làm nhiều điều trái lẽ, tất không an toàn được, có lẽ nước Tấn lại về tay Trùng

Nhĩ mà thôi

Phi Trịnh Phủ cùng với quan đại phu nước Tần lả L.nh Chi trở về nước Tấn, mới về đến

ngoài c.i đ. nghe tin L. Khắc bị giết. Phi Trịnh Phủ trong l.ng nghi hoặc, toan quay sang nước

Tần, nhưng lại nghĩ đến con là Phi Báo hiện đang Ở nhà, nếu m.nh bỏ trốn th. tất con bị hại, bới

vậy c.n trù trừ chưa quyết. Bỗng gặp quan đại phu là Cung Hoa, Phi Trịnh Phủ mới hỏi chuyện

L. Khắc. Cung Hoa bèn kể lại đầu đuôi một lượt. Phi Trịnh Phủ hỏi :

- Bây giờ tôi có nên về không ?

Cung Hoa nói :

- Những người cùng l.ng với L. Khắc c.n nhiều, Cung Hoa này cũng là một người Ở trong

số đó. Nay chúa công chỉ giết một m.nh L. Khắc, c.n không bắt liên lụy đến ai cả ; huống chi

ngài hiện đang đi sứ nước Tần, tôi thiết tưởng cứ nên làm như người không biết là hơn ;

bằng nay sợ mà không về th..thành ra lại tự thú là người có tội.

Phi Trịnh Phủ nghe lời, liền trở về nước Tấn, đưa L.nh Chi vào yết kiến chúa công. l.nh Chi

dâng các đồ lễ vật, rồi đệ tr.nh từ thư.

Huệ công mở ra xem. Trong thư đại lược nói rằng :

Nước Tấn và nưóc Tần, hai nước vốn là thân thuộc với nhau th. đất của nước Tấn cũng như

của nước Tần. Các quan đại phu nước Tấn không chịu nộp đất, cũng là trung với nước m.nh, có

đâu tôi lạii tham muốn mà bỏ mất cái bụng tốt của các quan đại phu ; nhưng tôi có một việc

biên giới, muốn cùng hội nghị với quan đại phu L. Di

Xanh và quan đại phu Khước Nhuế. Xin mời sang ngay, kẻo tôi mong đợi ?

Cuối thư lại có viết một câu : "Nay xin trả lại tờ ước thư ngày trước" Tấn Huệ công là người

thiểu cận, thấy lễ vật của nước Tần rất hậu và tờ ước thư của m.nh xin nộp đất ngày trước cũng

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 286 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 29. Têæn HuïåCöng Bùæt Giïæt Ngûúâi Trung

quaăn Di Ngö Tröæi Trùng Viïåc Nûúác

được trả lại, trong l.ng mừng lắm, toan sai L. Di Xanh và Khước Nhuế sang tạ ơn nước Tần.

Khước Nhuế nói riêng với L. Di Xanh rằng :

- Nước Tần cho sứ đến, không phải v. l.ng tốt. Của nhiều nói ngọt như vậy, tất là có . muốn

lừa ta. Chúng ta sang đến nơi, không khéo Tần sẽ bắt hiếp chúng ta phải nộp đất.

L. Di Xanh nói :

Tôi cũng cho rằng người nước Tần không có l.ng tốt với ta đến như thế ? ĐÓ tất là Phi Trịnh

Phủ nghe tin L. Khắc bị giết, sợ không khỏi tội ; mới lập mưu với người nước Tần, muốn cho họ

giết chúng ta, để hắn nổi loạn.

Khước Nhuế nói :

Phi Trịnh Phủ cùng với L. Khắc nguyên vẫn lả cùng cánh. L. Khắc bị giết, Phi Trịnh Phủ tài

nào không sợ, ngài nói phải đó ! Nay trong số các triều thần th. người vây cánh của L. Khắc và

Phi Trịnh Phủ đến một nửa ; nếu Phi Trịnh Phủ có l.ng nào, tất nhiẽn nhiều người theo với hắn,

chi bằng ta h.y bảo sứ nước Tần về trước, để ta sẽ

d. xét xem.

L. Di Xanh khen phải, liền vào nói với Huệ công, h.y bảo L.nh Chi về nước Tần trước, rồi

sẽ cho l. Di Xanh và Khước Nhuế sang sau. L. Di Xanh và Khước Nhuế sai người tâm phúc ngày

đêm chực Ở cửa nhà Phi Trịnh Phủ để d. thám. Phi Trịnh Phủ thấy L. Di Xanh và Khước Nhuế

khồng sang Tần, liền mật cho triệu bọn Kỳ Cử, Cung

Hoa, Giả Hoa và Chuy Suyễn, đêm hôm ấy đến nhà để hội họp Quân thám tử về báo với

Khước Nhuế. Khước Nhuế tức khắc cùng L. Di Xanh thương nghị, sai người gọi ĐỒ Ngạn Di

đến, bảo rằng :

- Tai vạ nhà ngươi sắp đến nơi, nhả ngươi có biết không ?

ĐỖ Ngạn Di glật m.nh kinh sợ mà hỏi rằng :

- Tôi làm g. nên vạ ?

Khước Nhuế nói :

- Nhà ngươi ngày trước gỉúp L. khắc giết Hfê Tề và Trác Tử, nay L. Khắc đ. bị giết, chúa

công lại sắp giết cả nhà ngươi. Chúng ta thấy nhà ngươi có cái công đón lập chúa công, không

nỡ để cho nhà ngươi bị giết, vậy nên chúng ta bảo cho mà biết.

ĐỒ Ngạn Di vừa khóc vừa nói :

Tôi chi là một kẻ vũ phu, bị ngưừi ta sai khiến, nào có biết thế là nên tội đâu ! Xin ngài làm

ơn cứu cho.

Khước Nhuế nói :

Chúa công giận lắm, không thể xin được ! Nay chỉ có một kế này, may ra thoát khỏi được

chăng ?

ĐỒ Ngạn Di liền quỳ xuống hỏi kế. Khước Nhuế vội vàng đỡ dậy vả bảo rằng :

- Nay Phi Trịnh Phủ cùng một bè cánh với L. Khắc, đang cùng các quan đại phu mưu định

giết chúa công mà đón Trùng Nhĩ về nối ngôi. Nhà ngươi giả cách sợ tội đến thông mưu với Phi

Trịnh Phủ ;khi đ. d. được thực t.nh rồi th. ra mà thú, rồi ta tâu với chúa công lấy

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 287 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 29. Têæn HuïåCöng Bùæt Giïæt Ngûúâi Trung

quaăn Di Ngö Tröæi Trùng Viïåc Nûúác

ba mươi vạn mẫu ruộng Ở đất Phụ Quỳ ngày trước đ. hẹn cho Phi Trịnh Phủ mà cho nhà

ngươi, lại thăng chức để đền công cho nhà ngươi, th. nhà ngươi c.n lo g. tội nữa !

ĐỒ Ngạn Di mừng nói rằng :

Nếu vậy th. thật là ngài cải tử hoản sinh cho tôi đó, tôi xin vâng lời, chỉ hiềm một nỗi tôi nói

năng vụng lắm th. biết làm thế nào ? .

L. Di Xanh nói :

-Để ta dạy cho nhà ngươi. .

Nól xong, liền nghĩ . sẵn câu hỏi . và câu trả lời, để cho ĐỒ Ngạn Di học thuộc. Đêm hôm

ấy, ĐỒ Ngạn Di đến g. cửa Phi Trịnh Phủ, nói có việc bí mật muốn vào bàn. Phi Trịnh Phủ chối

từ là đang say rượu nằm ngủ, không ra tiếp kiến. ĐỖ Ngạn Di đứng đợi, m.i đến canh khuya

cũng không trở về. Phi Trịnh Phủ bèn cho gọi vào, ĐỒ Ngạn Di vào đến nơi, liền quỳ xuống đất

mà kêu rằng :

Xin ngài cứu cho, kẻo tôi chết mất ?

Phi Trịnh Phủ giật m.nh. liền hỏi. ĐỒ Ngạn Di nói :

- Chúa công bảo là tôi giúp L. Khắc giết Tề Hề và Trác Tử, sắp đem chém tôi, xin ngài cứu

cho !

Phi Trịnh Phủ nói :

Nay quyền chính Ở tay L. Di Xanh và Khước Nhuế, sao nhà ngươi không đến mà kêu với hai

người ấy ?

ĐỔ Ngạn Di nói : .

- Việc này là do mưu của L. Di Xanh và Khước Nhuế, tôi tiếc rằng không thể ăn thịt được

hai người ấy, kêu với họ th. có ích g. !

Phi Trịnh Phủ c.n chưa tin lời, lại hỏi rằng :

- Thế th. nhà ngươi định thế nào ?

ĐỒ Ngạn Di nói :

Công tử Trùng Nhĩ là ngườ. nhân hiếu, trong nước ai cũng muốn tôn lên lảm vua, mà vua

nước Tần ngày nay đang ghét chúa công ta là người bội ước, cũng muốn lập Trùng Nhĩ. Nếu

ngài viết một bức thư, sai tôi đem ra cho Trùng Nhĩ, để Trùng Nhĩ hợp binh nước Tần và nước

Địch, c.n đại phu Ở trong hợp nhau với người của Thân Sinh ngày xưa mà làm nội ứng. Trước

hết h.y chém đầu L. Di Xanh và Khước Nhuế rồi đuổi chúa công đi mà lập Trùng Nhĩ, chắc hẳn

phải nên việc.

Phi Trịnh Phủ nói :

Nhà ngươi có giữ được một l.ng như thế không ?

ĐỒ Ngạn Di liền cắt đầu ngón tay chảy máu ra mà thề rằng :

- Nếu tôi sai lời th. xin chết cả họ ?

Phi Trịnh Phủ tin lời, hẹn đến canh ba đêm hôm sau th. lại hội nghị. Đêm hôm sau, ĐỐ Ngạn

Di lại đến tb. đ. thấy Kỳ Cử, Cung Hoa, Giả Hoa .và Chuy Suyền đâu Ở đấy rồi ; lại có Thúc

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 288 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 29. Têæn HuïåCöng Bùæt Giïæt Ngûúâi Trung

quaăn Di Ngö Tröæi Trùng Viïåc Nûúác

Kiên, Lụy Hổ, Đặc Cung và Điền Kỳ bốn người nữa, đều là môn hạ cũ của Thân Sinh củng với

Phi Trịnh Phủ và ĐỖ Ngạn Di cả thẩy mười người, cùng nhau quệt máu ăn thề để giúp Trùng

Nhĩ. Phi Trịnh Phủ bày tiệc thết đ.i mọi người uống rượu say, rồi đâu vế đấy cả. ĐỒ Ngạn Di

bèn về báo cho Khước Nhuế biết. Khước Nhuế nói :

- Nhà ngươi nói thế, không có bằng cứ g. cả, làm thế nào lấy được bức thư của Phi Tnnh

Phủ th. mới trị tội hắn được.

Đêm hôm sau, ĐỖ Ngạn Di lại đến nhà Phi Trịnh Phủ để nhận tờ thư đem cho Trùng Nhl.

Phi Trịnh Phủ đ. viết sẵn sảng rồi, chín người cùng k. tên cả, chỉ thiếu có một m.nh ĐỒ Ngạn

Di. ĐỖ Ngạn Di cũng cầm bút k. tên nốt. Phi Trịnh Phủ niêm phong kỹ càng, rồi giao cho ĐỒ

Ngạn Di, dặn ĐÔ Ngạn Di phải cẩn thận, chớ tiết lộ ra cho ai

biết. ĐỒ Ngạn Di được bức thư, qu. như người được của, đem thẳng đến nhà Khước Nhuế.

Khước Nhuế xem xong, liền giấu kín ĐỒ Ngạn Di Ở trong nhà, rồi cùng L. Di Xanh đem bức

thư sang thuật lại mọi chuyện cho quốc cữu là Quắc Xạ biết rồi nói rằng :

Nếu không trừ ngay th. tất sinh biến loạn. Đêm hôm ấy, Quắc Xạ vào ngay trong cung, yết

kiến Huệ công, kể hết âm mưu của Phi Trịnh Phủ, lại nói với Huệ công rằng.

- Sáng mai ra triều, chúa công nên đem bức thư này ra làm chứng cớ mà trị tội đi.

Ngày hôm sau, Huệ công ra triều. l. Di Xanh, Khước Nhuế đ. sai các vũ sĩ phục sẵn Ở xung

quanh. Huệ công gọi Phi Trịnh Phủ mà hỏi rằng :

Ta đ. biết nhà ngươi định đuổi ta mà lập Trùng Nhĩ, xin hỏi nhả ngươi là ta có tội g. ?

Phi Trịnh Phủ vừa toan biện bạch th. Khước Nhuế chống gươm quát to lên rằng :

- Nhà ngươi sai ĐỒ Ngạn Di đem thư đưa cho Trùng Nhĩ, may nhờ hồng phúc chúạ công mà

ta đón bắt được ĐỒ Ngạn Di, ĐỖ Ngạn Di đ. thú nhận cả rồi, nhà ngươi c.n nói g. nữa ?

Huệ công cầm. bức thư ném ra trước án. L. Di Xanh nhặt lấy, rồi chiếu tên đọc lên, để cho

vũ sĩ bắt từng người một. Chỉ có Cung Hoa Ở nhà, l. Di Xanh tức khắc sai người đi bắt, c.n tám

người Ở đấy, đều ngơ ngác nh.n nhau, không chối c.i thế nào được. Huệ công truyền đem ra

chém. Trong bọn ấy có Giá Hoa kêu rầm lên rằng :

- Năm xưa tôi phụng mệnh tiên quân đi đánh chúa công, có cái ơn tha cho chúa công đi

trốn, xin chúa công nghĩ lại.

L. Di Xanh nói :

Ngày trước nhà ngươi làm tôi tiên quân mà tư t.nh với chúa công ngày nay nhà ngươi làm

tôi chúa công lại tư t.nh với Trùng Nhĩ, thế là một đứa tiểu nhân phản phúc, càng nên giết lắm

Giả Hoa không nói thế nào được nữa. Tám ngư.í đều chết chém cả Cung Hoa Ở nhà, nghe

tin bọn Phi Tnnh Phủ bị giết, toan tức khắc vào triều để xin nhận tội. Em là Cung Tứ can rằng :

- Vào th. tất chết chẳng thà trốn đi c.n hơn ?

Cung Hoa nói :

- Ngày trước ta bảo Phi Trịnh Phủ cứ về, để đến nỗi Phi Trịnh Phủ chết, nay ta sống lấy một

m.nh th. sao gọi là trượng phu được ?

Ta không phải là không muốn sống nhưng ta không nỡ phụ l.ng Phi Trịnh Phủ !

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 289 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 29. Têæn HuïåCöng Bùæt Giïæt Ngûúâi Trung

quaăn Di Ngö Tröæi Trùng Viïåc Nûúác

Nói xong, không đợi cho người đến bắt, tức khắc vào thẳng ngay trong triều để xin chịu tội.

Tấn Huệ công cũng sai đem chém. Phi Báo nghe tin cha là Phi Trịnh Phủ bị giết, tức khắc trốn

sang nước Tần.

Huệ công muốn giết cả họ những ngưừi trong bọn L. Khắc và Phi Trịnh Phủ. Khước Nhuế

nói :

- Trị tội người ta, không bắt đến vợ con, đó là phép đời xưa. Nay bọn phản nghịch đ. bị giết

thế cũng đủ làm gương cho kẻ khác rồi, cần g. phải giết lắm, cho ngư. i ta kinh h.i.

Huệ công mới tha cho các họ, rồi thăng ĐỒ Ngạn Di làm trung đại phu, thưởng cho mư.ỉ

vạn mẫu ruộng Ở đất Phụ Quỳ. Phi Báo đến nước Tần, vào yết kiến Tần Mục công, phục xuống

đất mà khóc. Tần Mục công hỏi. Phi Báo đem chuyện với Mục công

nẽn đem quân sang đánh Tấn. Mục công hội các quan để thương nghị.

Kiển Thúc nói :

V. lời nói của Phi Báo mà sang đánh Tấn, là giúp bề tôi mà đánh vua, sao cho phải nghĩa !

Bách L. Hề nói :

- Nếu dân không phục thi tất sinh biến, chúa công nên đợ. cho Tấn sinh biến, rồi sẽ sang

đánh. .

Mục công nói :

- Ta cũng lấy làm ngi lắm, trong một lúc mà giết đến chín quan đại phu, nếu không được

l.ng dân tin phục th. sao làm thế được ? Huống chi ta sang đánh mà không có nội ứng th. đánh

làm sao nổi ?

Phi Báo liền Ở lại, làm quan đại phu nước Tần.

Bấy giừ vương tử Đái nhà Chu sai ngườ. xui nước Nhung Ở Y Lặc đem quân vào đánh kinh

sư để định Ở trong làm nội ứng. Chu Tương vương sai người cáo cấp với chư hầu. Tần Mục công

và Tấn Huệ công đem quân đến cứu. Quân Nhung nghe tin chư hầu đến cứu, liền đốt phá cửa

đông rồi kéo nhau về. Tấn Huệ công trông thấy Tần

Mục công, có . thẹn thùng. Tấn Huệ công lại tiếp được từ mật thư của Mục CƠ kể tội m.nh

vô lễ với Giả Quân, và khồng cho các công tử về nước ; lại bảo nẽn đổi lỗi ngay đi, bởi vậy Tấn

Huệ công có . nghi Tần Mục công, vội vảng rút quân về nước. Phi Báo bèn xui Tần Mục công

đánh lẻn vào quân nước Tấn. Tần Mục công nói :

Nay nước Tấn v. việc cứu nhà Chu mà đến đây, ta dẫu có thù riêng, cũng không nên đánh

vội.

Nói xong liền rút quân về. Tề Hoàn công cũng sai Quản Di Ngô đem quân cứu nhà Chu,

nghe tin quân Nhung đ. rút về rồi, bèn sai người sang trách vua nước Nhung. Vua Nhung sợ uy

thế Tề, sai người sang xin lỗi rằng :

chúng tôi có dám xâm phạm kinh sư đâu, chỉ v. vương tử Đái xui chúngtôi làm vậy.

Chu Tương vương mới đuổi vương tử Đái. Vương tử Đái chạy sang nước Tề.

Mùa đông năm ấy, Quản Di Ngô đau nặng. Tề Hoàn công đến hỏi thăm, trông thấy Quản Di

Ngô gầy lắm, mới cầm tay mà bảo rằng :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 290 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 29. Têæn HuïåCöng Bùæt Giïæt Ngûúâi Trung

quaăn Di Ngö Tröæi Trùng Viïåc Nûúác

Trọng phụ đau nặng lắm, bất hạnh mà có thế nào th. tôi biết giao quyền chính cho ai được

?

Bấy giờ Ninh Thích và Tân Tu VÔ cũng đều mất cả rồi, Quản Di Ngô thở dài mà than rằng :

Tiếc thay cho Ninh Thích !

Tề Hoàn công nói : .

-trừ Ninh Thích ra, không c.n ai nữa hay sao ? Ta muốn giao quyền chính cho Bảo Thúc

Nha, Trọng phụ nghĩ thế nào ?

Quản Di Ngô nói :

- Bảo Thúc Nha là người quân tử, nhưng không có tài chính trị, hay phân biệt thiện ác quá ;

yêu điều thỉện th. phải, chứ ghét điều ác quá th. không được ! B.o Thúc Nha thấy ai có điều ác

g. th. suốt đời không quên, đó cũng là một điếu dở.

Hoàn công nói :

Thấp Bằng thế nào ?

Quản Di Ngô nói :

- Thấp Bằng là người không lấy điều hỏi kẻ dưới làm xấu hổ ; lúc nào cũng lo nghĩ đến việc

nước, có thể dùng được.

Nói xong, lại thở dài mà than rằng :

Trời sỉnh Thấp Bằng, khác nào như cái lưỡi của tôi, nay tôi đ. chết th. cái lưỡi cũng không

sống được. Tôi e rằng chúa công dùng Thấp Bằng cũng chẳng được bao lâu !

Hoàn công nói :

- Thế th. Dịch Nha thế nào ?

Quản Di Ngô nói :

Chúa công không hỏi, tôi cũng sắp nói đến. Dịch nha, Thụ Điêu và Khai Phương, ba người

ấy quyết không nên gần.

Hoàn công nói :

- Dịch Nha làm thịt con cho ta ăn, thế là yêu ta hơn yêu con,

c.n nghi g. nữa ?

Quản Di Ngô nói :

-T.nh người ta không g. yêu hơn con. Con m.nh mà nỡ như thế th. c.n nghĩ g. đến vua !

Hoàn công nói :

Thụ Điêu tự hoạn m.nh đi để xin vào hầu ta, thế là yêu ta hơn yêu thân m.nh, c.n nghi g.

nữa ?

Quản Di Ngô nói :

người ta không g. yêu hơn thân. Thân m.nh mà c.n như thế th. c.n nghĩ g. đến vua !

Hoàn công nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 291 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 29. Têæn HuïåCöng Bùæt Giïæt Ngûúâi Trung

quaăn Di Ngö Tröæi Trùng Viïåc Nûúác

-Khai Phương là công tử nước Vệ, bỏ ngôi thế tử mà theo ta, khi cha mẹ chết, cũng chẳng

thiết về, thế là yêu ta hơn yêu mẹ cha, cỏn nghi g. nữa ?

Quản Di Ngô nói :

T.nh người ta không g. thân hơn cha mẹ. Cha mẹ m.nh mà nỡ như thế th. con nghĩ g. đến

vua ! Vả lại được phong lảm thế tử ai mà chẳng muốn. nay Khai Phương bỏ ngôi thế tử mà theo

chúa công th. tất c.n muốn được hơn ngôi thế tử nữa, chúa công chớ nên gần . gần th. tất có

ngày sinh loạn.

Hoản công nói :

Ba người ấy theo hầu ta đ. lâu lắm, sao ta kh.ng thấy Trọng phụ nói đến bao giờ ?

Quản Di Ngô nói : .

- Tôi không nói ra là muốn chiều . chúa công. Ví như nước tràn bờ có tôi đứng ra lảm bờ đê,

th. nước không tràn được, nay bờ đê đ. bỏ đi rồi th. khó l.ng mà ngăn cho nước khỏi tràn, xin

chúa công chớ nên gần bọn ấy.

Tề Hoàn công nín lặng, rồi cáo từ lui về.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 292 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 30

Tấn Huệ Công Bội Ước Cử Binh

tần Mục Cơ Giận Thân Tự Tử

Quản Di Ngô đau nặng, dặn Tề Hoàn công đuổi Địch Nha, Thụ Điêu và Khai Phương, lại tiến

dẫn Thấp Bằng. CÓ người đem tin ấy báo với Dịch Nha. Dịch Nha vào yết kiến B.o Thúc Nha,

rồi nói với B.o Thúc Nha rằng :

Ngày trước ngài tiến dẫn Trọng phụ lẽn làm tể tướng, nay Trọng phụ ốm, chúa công hỏi

chuyện, Trọng phụ lại nói ngài không có tài chính trị mà tiến dẫn Thấp Bằng, tôi rất lấy làm bất

b.nh.

B.o Thúc Nha cười mà nóỉ rằng :

ấy chỉ v. thế mà ta mới tiến dẫn Trọng phụ ; Trọng phụ là người trung với nước mà không

v. bạn. Giả sử chúa công cho ta làm chức tư khấu để khu trừ những đứa gian nịnh th. ta làm

được, chứ cho ta cầm quyền chính trong nước th. lũ các ngươi c.n đất nào mà dung thân nữa ?

Dịch Nha xấu hổ cáo lui. Ngày hôm sau, Tề Hoàn công lại đến thăm Quản Di Ngô th. Quản

Di Ngô đ. không nói được nữa. B.o Thúc Nha và Thấp Bằng không cầm được nước mắt. Đêm

hôm ấy, Quản Di Ngô mất. Tề Hoàn công khóc lóc, thương xót vô cùng, và nói rằng :

Thương thay Trọng phụ ! Trọng phụ chết đi thật là trời bẻ cánh tay ta. Nói xong, liền sai

quan thượng khanh là Cao HỔ (con Cao Hề) coi việc cất tang Quản Di Ngô. Bao nhiêu những

thái ấp của Quản Di ngô đều cho con Quản Di Ngô hưởng tất cả, và cho được nối đời làm quan

đại phu. Dịch Nha nói với quan đại phu là Bá Thị rằng :

Ngày trước chúa công lấy đất Biền ấp của nhà ngươi thưởng cho Trọng phụ, nay Trọng phụ

mất rồi, nhà ngươi nên nói với chúa công đ.i lại đất ấy, rồi ta cũng liệu cách nói giúp nhà ngươi.

Bá Thị khóc mà nói rằng :

- V. ta không có công trạng g., vậy nên chúa công mới lấy đất của ta mà thưởng cho Trọng

Phụ. Nay Trọng phụ dẫu mất rồi, nhưng công trạng của Trọng phụ h.y c.n, ta mặt mũi nào mà

xin đ.i lại.

Dịch Nha than rằng :

- Trọng phụ mất rồi, mà c.n khiến Bá Thị phải tâm phục như vậy thế th. lũ chúng ta là tiểu

nhân thật !

293

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 30. Têæn HuïåCöng Böåi Ûúác CûăBinh

têçn Muåc Cú Giêån Thên TûåTûă

Hoàn công theo lời Quản Di Ngô dặn lại, liền giao quyền chính cho công tôn Thấp Bằng.

Chưa được một tháng th. Thấp Bằng mất.

Tề Hoàn công nói :

- Trọng phụ thật là bậc thánh, sao lại biết rằng Thấp Bằng không sống được bao lâu nữa ?

Nói xong, bèn dùng B.o Thúc Nha thay Thấp Bằng. Thúc Nha cố . từ chối. Hoàn công nói :

Nay trong tnều không có ai bằng ông, ông c.n nhường cho ai ?

Thúc Nha nói :

Tôi là người yêu điều thiện mà ghét điều ác, chắc chúa công cũng đ. biết, nếu chúa công

dùng tôi th. tôi xin đuổi Dịch Nha, Thụ Điêu và Khai Phương.

Hoàn công nói :

- Trọng phụ ngày xưa cũng có dặn ta như vậy, nay ta xin vâng lời . Nói xong, ngay ngày hôm

ấy hạ lệnh đuổi Dịch Nha, Thụ Điêu và Khai Phương, không cho được vào triều. B.o Thúc Nha

mới nhận chức tể tướng.

Bấy giờ có nước Hoài Di đem quân xâm phạm nước Kỷ. Nước Kỷ sai người sang cáo cấp với

nước Tề. Hoàn công hội quân các nước thân hành đi cứu nước Kỷ. Chư hầu thấy Tề Hoàn công

dùng Bảo Thúc Nha làm tể tướng, những chính sách của quản Di Ngô trước kia vẫn thi hành,

không thay đổi g. cả.

Tấn Huệ công từ khi lên nối ngôi trong nước mất mùa luôn m.i, đến năm năm trời, kho tàng

hết sạch cả, dân không lấy g. mà ăn.

Tấn Huệ công muốn đong thóc Ở nước khác về, mới nghĩ đến nước Tần là một nước láng

giềng gần, lại có t.nh thân thuộc, chỉ hiềm nỗi ngày trước phụ ước chưa đến, nên muốn hỏi mà

không dám hỏi.

Khước Nhuế nói :

- Không phải là ta phụ ước với Tần, chẳng qua chỉ là xin ho.n thôi nếu nay ta xin đong thóc

mà Tần không cho, thế là Tần xử tệ với ta trước, bấy giờ ta sẽ phụ ước.

Huệ công khen phải, sai quan đại pbu là Khánh Trịnh đem lễ vật sang nói với Tần Mục công

xin đong thóc. Tần Mục công họp các quan lại mà hỏi rằng :

Nước Tấn khi trước có hẹn biếu ta năm thành mà không chịu biếu, nay nhân trong nước mất

mùa, lại sai sứ sang xin đong thóc, chẳng biết có nên cho hay không ?

Kiển Thúc và Bách L. Hề đồng thanh nói :

Thiên tai th. nước nào không có, nay ta giúp người th. trời tất giúp ta.

Mục công nói :

Ta làm ơn với nước Tấn nhiều lắm rồi !

Công tôn Chi nói :

- Làm ơn mà Tấn biết đền ơn th. có thiệt g. đến nước Tần ta, nếu Tấn không biết đền ơn th.

trái tại nước Tấn, bấy giờ ta sẽ liệu kế, chúa công cứ cho.

Phi Báo nghĩ đến thù cha ngày xưa, vùng tay mà nói rằng :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 294 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 30. Têæn HuïåCöng Böåi Ûúác CûăBinh

têçn Muåc Cú Giêån Thên TûåTûă

- Vua nước Tấn vô đạo, trời ra tai, ta nên thừa cơ đem quân sang mà đánh.

Do Dư nói :

- Người nhân đức, không thừa lúc người ta nguy cấp mà cầu lợi. Chúa công nên đong là

phải.

Mục công nói :

- Phụ ơn ta là vua nước Tấn, bây giờ bị đói là dân nước Tấn, ta kbông nỡ v. một ông vua mà

làm khổ muôn dân.

Nói xong, liền sai người vận tải mấy vạn hộc thóc sang nước Tấn Dân nước Tấn đều cảm ơn

Tần Mục công. Sang năm sau, nước Tần đói kém, mà nước Tấn th. được mùa. Tần Mục công bảo

Kiển Thúc và Bạch L. Hề rằng :

May mà năm ngoái ta nghe lời hai ngươi cho nước Tấn đong thóc nếu không th. năm nay ta

mất mùa, cũng khó l.ng mà sang đong thóc Ở nước Tấn được.

Phi Báo nói :

- Vua nước Tấn là người tham lam mà không tín nghĩa, nay ta sang xin đong thóc, vị tất họ

đ. cho.

Mục công không nghe, liền sai L.nh Chi đem lễ vật sang nói với Tấn Huệ công xin đong

thóc. Tấn Huệ công toan sai người vận thóc Ở đất Hà Tây sang giúp nước Tần. Khước Nhuế nói

:

- Chúa công giúp thóc cho nước Tần, thế th. định lại cho Tần đất hay sao ?

Huệ công nói :

Ta chỉ giúp thóc mà thôi, khi nào lại chịu cho đất.

Khước Nhuế nói :

- V. có lẽ mà chúa công phải giúp thóc ? .

Huệ công nói :

V. năm trước Tần giúp thóc cho ta, vậy nên ta phải báo ơn.

Khước Nhuế nới :

- Nếu lấy việc nước Tần giúp thóc làm ơn, thế th. năm xưa nước Tần giúp chúa công về nối

ngôi, cái ơn ấy to biết dường nảo ! Nay chúa công bỏ cái ơn lớn mà báo cái ơn nhỏ là nghĩa làm

sao ?

Khánh Trịnh nói :

Năm ngoái tôi phụng mệnh sang nước Tần xin đong thóc th. vua Tần nhận lời cho ngay, thế

là xử với ta rất tử tế ; nếu ta không cho Tần đong thóc, th. chắc Tần oán giận ta lắm.

L. Di Xanh nói :

- Tần cho ta đong thóc, khồng phải là có l.ng yêu ta, chỉ cốt muốn cho ta nộp đất. Nay ta

không giúp thóc th. nước Tần oán ta giúp thóc mà không nộp đất th. nước Tần cũng oán, đằng

nào Tần cũng oán cả, vậy th. việc g. phải giúp ?

Khánh Trịnh nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 295 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 30. Têæn HuïåCöng Böåi Ûúác CûăBinh

têçn Muåc Cú Giêån Thên TûåTûă

Thấy ngưởi ta có tai nạn mà không giúp là bất nhân, người ta làm ơn với m.nh mà quên ơn

là bất nghĩa. Bất nhân, bất nghĩa th. sao giữ được nước ?

Hản Giản n.i :

- Khánh Trịnh nói phải đó ! Nếu năm ngoái Tần không cho ta đong thóc th. ta nghĩ thế nào

?

Quắc Xạ nói :

- Năm ngoái trời làm ta đói, nước Tần không biết đánh lấy nước ta, lại cho ta đong thóc, thế

là nước Tần ngu ; năm nay trời làm nước Tần đói, để cho ta lấy nước Tần, ta không nên trái .

trời. Cứ như . tôi th. nên hội với Lương rồi thừa cơ cùng đánh tần. Huệ công theo lời Quắc Xạ,

liền chối từ mà bảo L.nh Chi rằng :

- Nước tôi mấy năm mất mùa luôn, dân phải xiêu bạt cả, năm nay hơi được mùa một chút

th. dân xiêu bạt năm trước mới kéo nhau vễv vậy nên thóc trong nước chỉ đủ dùng mà thôi,

không thể giúP qu. quốc được

Lânh Chi nói :

- Chúa công tôi nghĩ t.nh thân thuộc, không bắt nộp đất, lại cho đong thóc có l.ng giúp qu.

quốc như vậy, mà qu. quốc không đền ơn lại th. nay tôi trở về, biết phục mệnh như thế nào ?

L. Di Xanh và Khước Nhuế quát to lên rằng :

- Ngày trước nhà ngươi thông mưu với Phi Trịnh Phủ, toan đem lễ vật sang để dụ ta, may

mà ta không mắc lừa, bây giờ lại c.n nói khéo g. nữa ! Nhà ngươi nên về nói với vua Tần : muốn

ăn thóc của nước Tấn ta th. tất phải đem quân sang đánh mới có được

L.nh Chi tức giận lắm ra về. Khánh Trịnh nói riêng với Quách Yển rằng :

- Chúa công ta bội ơn, làm cho nước Tần tức giận, tất sẽ có tai vạ

Quách Yển nói :

-Nước Tấn ta sắp đến ngày mất!

L.nh Chi về đến Tần, nói với Mục công rằng :

- Nước Tấn không cho đong thóc, lại toan họp quân Lương để sang đánh ta.

Mục công nói :

Con người vồ đạo đến thế, thật là không ngờ ! Để ta đánh nước Lương trước, rồi sau sang

đánh nước Tấn.

Bách L. Hề nói :

- Vua nước Lương hay làm khổ dân để xây đắp thành quách lâu đài, người trong nước ai

cũng oán, tất không có thể giúp được nước Tấn. Nay chúa công nên đem quân sang đánh Tấn,

rồi sẽ đánh Lương.

Mục công khen phải, liền giao cho Kiển Thúc và Do Dư giúp thế tử Oánh giữ nước, rồi đem

đại binh đi đánh Tấn. Tấn Huệ công họp các quan lại hỏi rằng :

Nay nước Tần tự nhiên vô cớ đem quân sang xâm phạm đất ta th. nên dùng kế g. để chống

giữ ?

Khánh Trịnh nói :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 296 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 30. Têæn HuïåCöng Böåi Ûúác CûăBinh

têçn Muåc Cú Giêån Thên TûåTûă

- V. chúa công bội ơn mà Tần đem quân sang đánh, sao lại bảo là tự nhiên vô cớ được ? Cứ

như . tôi nên theo lời ước cũ mà nộp năm thành cho Tần, rỗi cùng Tần glảng h.a là hơn.

Huệ công nổi giận, nói :

- Nước Tấn ta đường là một nước lớn như thế này mà phải nộp đất giảng h.a với Tần th. c.n

mặt mũi nào mà làm vua nước Tấn nữa

Nói xong, truyền chém Khánh Trịnh. Quắc xạ nói :

Chưa đem quân đi đánh giặc, đă chém tướng th. tôi e rằng bất lợi, xin chúa công h.y tha

Khánh Trịnh, để cho hắn được lập công mà chuộc tội.

Huệ công nghe lời, rồi cử binh đi đánh Tần. Huệ công vẫn dùng con ngựa tiểu tứ để kéo xe,

tầm nhỏ, lông mỡ, đi nhanh và êm lắm.

Khánh Trịnh lại can rằng :

- Đời xưa đi đánh giặc bao giờ cũng dùng ngựa nước m.nh, v. ngựa nước m.nh đ. quen thủy

thổ, không. mấy khi lầm đưừng. Nay chúa công đi đánh giặc, lạị dùng ngựa nước Trịnh, tôi thiết

tưởng không nên.

Huệ công lại mắng rằng :

- Con ngựa ấy ta dùng đ. quen rồi, nhà ngươi chớ nên nói lắm.

Quân nước Tần sang đến nước Tấn, ba lần đánh ba lần được, các quan trấn thủ đều bỏ chạy

cả. Quân Tần kéo thẳng đến đất Hàn Nguyên. Tấn Huệ công nghe tin quân Tần đă kéo đến Hàn

Nguyên, liền nhăn trán lại mà nói rằng :

Quân giặc mạnh thế th. ta biết làm thế nào ?

Khánh Trịnh nói :

- Chúa công tự làm cho giặc đến, c.n nói g. nữa !

Huệ công sai Hàn Giản đi do thám xem quân Tần nhiều hay ít.

Hàn Giản trở về báo rằng :

Quân nước Tần dẫu ít không bằng ta, nhưng xem khi thế hăng hái gấp mười quân ta ?

Huệ công hỏi :

Tại làm sao vậy ?

Hàn Giản nói :

- Chúa công lúc trước nhờ nước Tần giúp binh cho mà được về nối ngôi, sau nhờ nước Tần

giúp thóc cho mà dân khỏi đói, mấy lần chịu ơn nước Tần mà không đền lại, bởi vậy vua tôi

nước Tần đều một l.ng tức giận mà đem quân đến đánh, thành ra khí thế mạnh không biết thế

nào mà kể !

Huệ công có . giận mà rằng :

- Câu ấy đáng lẽ Khánh Trịnh nóỉ th. mới phải, sao nhà ngươi cũng nói thế ? Ta đây quyết

cùng với Tần tử chiến một phen.

Nói xong, liền sai Hàn Giản sang nói với Tần Mục công rằng :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 297 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 30. Têæn HuïåCöng Böåi Ûúác CûăBinh

têçn Muåc Cú Giêån Thên TûåTûă

- Nước tôi có sáu trăm cỗ giáp xa để chở quân nhà vua đến. Nếu nhà vua rút quân th. đó là

sở nguyện của chúa công tôi ; nếu không rút th. dầu chúa công tôi có muốn nhường nhà vua,

nhưng quân sĩ không nghe, biết làm thế nào ?

Tần Mục công cựời mà nói rằng :

- Đứa trẻ con ấy nay cũng kiêu lắm nhỉ !

Nói xong, bèn sai công tôn chi ra đáp lại rằng

- Hiền hầu muốn lảm vua th. tôi giúp quân, hiền hầu muốn lấy thóc th. tôi giúp thóc, nay

hiễn hầu muốn khai chiến th. có đâu tôi lại dám trái ..

Hàn Giản trở về mà nói rằng :

- L. nước Tần như vậy th. ta tất phải thua mà thôi !

Huệ công sai Quách Yển bói xem : ai nên làm chức xa hữu.

Quách yển bói thấy không có ai tốt cả ngoải Khánh Tr.nh ra. Huệ công nói :

Khánh Trịnh cùng cánh với Tần, khồng nên dùng.

Nói xong, bèn sai Gia Bộc ĐỒ làm chức xa hữu, Khước BỘ Dương ngồi cầm cương. Bách L.

Hề trèo lên trên lũy, trông thấy quân nước Tấn đông lắm, bèn bảo Tần Mục công rằng :

Tấn hầu cố sức liều chết, chúa công chớ nên đánh.

Mục công trỏ lên trời mà nói rằng :

Nước Tấn phụ ơn ta nhiều lắm, không có trời th. thôi, nếu có trời th. ta tất đánh được quân

Tấn.

Nói xong, liền bày trận Ở dưới chân núi để đợi quân nước Tấn đến. Được một lúc quân nước

Tấn kéo đến, ĐỒ Ngạn Di cậy khỏe, tay cầm cái côn sắt nặng hơn một trăm cân, xông vào đách

nhau với Kiển Bính. Đánh được hơn năm mươi hợp, hai người bỏ khí giới rồi quần thảo với

nhau. ĐỖ Ngạn Di nói :

- Ta liều chết với nhà ngươi, nếu nhà ngươi gọi ngườỉ khác đến đánh hộ th. không giỏi !

Kiển Bính nói :

- Một m.nh ta quyết bắt sống nhà ngươi, thế mới anh hùng. Hai ngươi đều cấm quân sĩ

không ai được đánh hộ, rồi cứ thế vật nhau, lùi dần mâi vễ phía sau trận. Tấn Huệ công chia

quân ra làm hai đạo để tiến vào. Tần Mục công cũng chia quân ra làm hai đạo để đối địch. Tấn

Khua Cồng sai Khước BỘ Dương dong xe vào giáp chiến. Công tôn Chi trông thấy, hét lên một

tiếng to như tiếng sấm. Con ngựa tiểu tứ của Tấn Huệ công chưa quen ra trận bao giờ, nghe

tiếng công tôn Chi hét, liền kinh sợ lồng chạy, sa vào trong đám bùn lầy. Khước BỘ Dương cố

sức gia roi đánh m.i, nhưng ngựa nhỏ sức yếu, không sao lên được. Đang lúc nguy cấp, may có

Khánh Trịnh đi đến. Tấn Huệ công gọi mà bảo rằng :

- Khánh Trịnh ! Nhà ngươi mau mau cứu ta với !

Khánh Trịnh nói :

- Quắc Xạ đâu mà lại gọi đến Khánh Trịnh này ?

Tấn Huệ công lại gọi Khánh Trịnh mà bảo rằng :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 298 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 30. Têæn HuïåCöng Böåi Ûúác CûăBinh

têçn Muåc Cú Giêån Thên TûåTûă

- Nhà ngươi mau mau đem xe khác đến để cứu ta !

Khánh Trịnh nói :

Chúa công dùng con ngựa tiểu tứ đ. quen, để đi gọi người khác đến cứu.

Nói xong, liền quay xe đi về phía tả. Đạo quân Hàn Giản tiến lên, đánh nhau với tướng nước

Tần là Tây Khuất Thuật. Đánh trong ba mươi hợp, Tây Khuất Thuật không thể.đương nổi bị Hàn

Giản đâm cho một nhát, bị thương. Lương Do My bảo Hàn Giản rằng :

Bắt viên bại tướng ấy làm g., chúng ta nên đuồi theo mà bắt vua Tần. Hàn Giản liền cùng

với Lương Do Mỵ thúc quân đi đuổi bắt Tần Mục công. Tần Mục công than rằng :

- Ngày nay ta lại bị nước Tấn bắt th. c.n có trời đất nào nữa !

Bỗng có một toán tráng sĩ hơn ba trăm người từ phía tây kéo đến, vừa đi vừa reo ầm lên

rằng :

Chớ làm hại ân chủ ta !

Tần Mục công ngẩng đầu lên xem th. thấy bọn trắng sĩ đều đầu bới tóc rối, chân đi giày

cỏ, lưng đeo cung tên, tay cầm dao nhọn, xông vào đánh quân Tấn. Hàn Giản và Lương Do My

đang hoảng hốt nghênh chiến th. Khánh Trịnh chạy đến gọi mà bảo rằng :

Chúa công ta bị quân Tần vậy, sa vào trong đám bùn lầy, nhà ngươi phải mau mau đem quân

đến cứu.

Hàn Giản vội vàng kéo quân trở lại để đi cứu Tấn Huệ công. Không ngờ Tấn Huệ công đ.

bị công tôn Chi bắt đưọc rồi bọn Gia Bọc Đỗ, Quắc Xạ và Khước BỘ Dương đều bị bắt cả, Hàn

Giản giẫm chân xuống đất mà than rằng :

- Khánh Trịnh làm hại ta rồi, để vậy cho ta bắt lấy vua Tần có phải hơn không ?

Lương Do My nói :

Chúa công đ. bị bắt th. chúng ta c.n về làm g. nữa ?

Nói xong, liễn cùng với Hàn Giản bỏ binh sĩ chạy đến dinh quân Tần. Bọn tráng sĩ hơn ba

trăm người cứu được Tần Mục công, lại cứu được cả Tây Khuất Thuật nữa. Quân Tần thừa thế

đuổi đánh.

Quân Tấn chết không biết bao nhiêu mà kể. Khánh Trịnh nghe tin vua Tấn đ. bị bắt rồi, tức

khắc t.m đưừng bỏ trốn, gặp tướng nước Tấn là Nga Tích bị thương, nằm Ở ngang đường bèn

cứu lên xe cùng trở về nước Tấn.

Tần Mục công về đến đại dinh, bảo Bách L. Hề rằng :

Ta không nghe lời nhà ngươi, xu.t nữa th. bị người nước Tấn cười, Bọn tráng sĩ hơn ba trăm

người đều vào yết kiến Mục công. Mục công hỏi rằng :

- Các ngươi Ở đâu mà lại liều chết cứu ta như vậy ?

Bọn tráng sĩ nói :

Chủ công không nhớ chuyện mất ngựa năm xưa hay sao ? Chúng tôi chính là bọn ăn thịt

ngựa đó !

Nguyên năm xưa Mục công đi săn Ở núi Lương Sơn, đang đêm bỗng mất mấy con ngựa.

Mục công sai ngưừi đi t.m. Khi t.m đến dưới chân núi Kỳ Sơn , có một bọn hơn ba trăm người

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 299 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 30. Têæn HuïåCöng Böåi Ûúác CûăBinh

têçn Muåc Cú Giêån Thên TûåTûă

đang họp nhau ăn thịt ngựa, quân sĩ về báo với Mục công, xin đem người đến vây th. có thể bắt

cả được. Mục công than rằng :

Ngựa đă chết rồi mà nay lại giết người th. dân trong nước tất bảo ta là qu. ngựa hơn người.

Nồi xong, lại. truyền đem mấy chục hũ rượu ngon, sai người đưa . đến núi Kỳ Sơn cho bọn

ăn thịt ngựa mà bảo rằng :

- Chúa công tôi thấy các ngươi ăn thịt ngựa mà không uống rượu như thế hay sinh bệnh,

vậy sai tôi đem rưọu ngon đến để ban cho các ngươi.

Bọn ăn thịt ngựa chia nhau uống rượu, rồi bảo nhau rằng :

- Chúng ta ăn trộm ngựa, chúa công đ. không bắt tội th. chớ, lại lo chúng ta mắc bệnh mà

đem cho rượu ngon, thế bao giờ chúng ta mới đền được cái ơn to này !

Bây giờ nghe tin Mục công đi đánh nước Tấn, bọn tráng sĩ ấy bèn rủ nhau đến đánh giúp.

Lại vừa gặp Mục công bi vây, bọn tráng sĩ mới xông vào để cứu. Mục công hỏi chuyện đầu đuôi,

rồi thở dài mà than rằng :

Bọn ăn trộm ngựa c.n biết đền ơn, ai ngờ Tấn hầu mà lại bất nghĩa như vậy.

Nói xong, liền truyền hỏi trong bọn tráng sĩ ấy có ai muốn làm quan th. phong chức cho.

Bọn tráng sT đồng thanh đáp rằng :

- Chúng tôi chi muốn đến để đền ơn chúa công mà thôi, chứ không muốn làm quan.

Mục công sai đem vàng lụa ra thưởng cho bọn tráng sĩ. Bọn tráng sĩ nhất định không nhận,

rồi cáo từ lui ra. Mục công khen ngợi không biết dường nào. Khi thu quân về, điểm duyệt các

tướng th. thấy thiếu một m.nh Kiển Bính. Mục công sai quân sĩ đi t.m khắp mọi nơi, bỗng nghe

thấy Ở trong một cái hố đất có tiếng người thở, vội vàng

đến xem th. ra Kiển Bính và ĐỒ Ngạn Di hai người ôm nhau nằm Ở trong hố hai bên cùng

mệt lử, không động đậy được nữa, nhưng tay vẫn c.n ôm chặt lấy nhau, chẳng ai chịu buông.

Quân sĩ xuống gỡ hai ngưừi ra, rồi vực lên xe đưa về. Mục công hỏi th. Kiển Bính không thể nói

được, có người biết chuyện đầu đuôi, thuật lại cho nghe. Tần Mục công khen rằng :

Hai người đều là dũng sĩ cả ?

Mục cồng lại hỏi các quan xem có ai biết ngưừi tướng nước Tấn họ tên là g. không ? Công

tử Chí đến gần xem kỹ, mới nói với Tần Mục công rằng :

- Đây là ĐỐ Ngạn Di là một dũng sĩ nước Tấn. Khi trước tôi phụng mệnh sang thăm Trùng

Nhĩ và Di Ngô th. hắn cũng có phụng mệnh đến đón Di Ngô, bởi vậy tôi biết.

Mục công nói :

- Người ấy ta có nên dùng không ?

Công tử Chí nói :

- Giết Hễ Tễ, Trác Tử và L. Khắc đều một tay người ấy cả, bây giờ ta nên trị tội mà giết đi.

Mục công truyền đem ĐỖ Ngạn Di ra chém, rồi lại cởi áo cẩm bào trùm cho Kiển Bính, sai

Bách L. Hề chở xe về nước Tần để chữa thuốc đến hơn nửa năm mới khỏi.

Mục công đ. toàn thắng, hạ lệnh nhổ trại lên đường và sai ngườí báo Tấn Huệ công rằng :

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 300 Dơch giaă: ÀöéMuåc__