NGHỊ LUẬN VỀ MỘT Ý KIẾN BÀN VỀ VĂN HỌC

I. Tìm hiểu đề -  lập dàn ý:

* Đề 1: Nhà nghiên cứu Đặng Thai Mai cho rằng: “Nhìn chung văn học Việt Nam phong phú, đa dạng; nhưng nếu cần xác định một chủ lưu, một dòng chính, quán thông kim cổ, thì đó là văn học yêu nước”

Hãy trình bày suy nghĩ của anh (chị)  đối với ý kiến trên

1. Tìm hiểu đề:

- Tìm hiểu nghĩa của các từ :

+ Phong phú, đa dạng: có nhiều tác phẩm với nhiều hình thức thể loại khác nhau

+ Chủ lưu: dòng chính (bộ phận chính),  khác với phụ lưu, chi lưu

+ Quán thông kim cổ: thông suốt từ xưa đến nay.

- Tìm hiểu ý nghĩa của câu:

+ Văn học VN rất đa dạng, phong phú

+ Văn học yêu nước là chủ lưu

-  Thao tác:

Giải thích, bình luận, chứng minh...

- Phạm vi tư liệu:

  Các tác phẩm tiêu biểu có nội dung yêu nước của VHVN qua các thời kỳ.

2. Lập dàn ý:

     a Mở bài:

Giới thiệu câu nói của Đặng Thai Mai

     b Thân bài:

- Giải thích ý nghĩa của câu nói:

 + Văn học Việt Nam rất phong phú và đa dạng (Đa dạng về số lượng tác phẩm, đa dạng về thể loại, đa dạng về phong cách tác giả).

 + Văn học yêu nước là một chủ lưu, xuyên suốt.

- Bình luận, chứng minh về ý nghĩa câu nói:

 + Đây là một ý kiến hoàn toàn đúng

 + Văn học yêu nước là chủ lưu xuyên suốt lịch sử  VH Việt Nam:

·  Văn học trung đại

·  Văn học cận – hiện đại.

 + Nguyên nhân:

·  Đời sống tư tưởng con người Việt Nam phong phú đa dạng

·  Do hoàn cảnh đặc biệt của lịch sử VN thường xuyên phải chiến đấu chống ngoại xâm để bảo vệ đất nước.

 + Nêu và phân tích một số dẫn chứng: Nam quốc sơn hà, Cáo bình  Ngô, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Tuyên ngôn độc lập …

        c. Kết bài:

  Khẳng định giá trị của ý kiến trên.

- Giúp đọc hiểu hoàn cảnh lịch sử và đặc điểm văn học dân tộc.

- Biết ơn, khắc sâu công lao của cha ông trong cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước.

- Giữ gìn, yêu mến, học tập những  tác phẩm văn học có nội dung yêu nước của mọi thời đại.

* Đề 2: Bàn về đọc sách, nhất là đọc các tác phẩm văn học lớn, người xưa nói:

“Tuổi trẻ đọc sách như nhìn trăng qua kẽ, lớn tuổi đọc sách như ngắm trăng ngoài sân, tuổi già đọc sách như thưởng trăng trên đài.”

Anh (chị)  hiểu ý kiến trên như thế nào?

1. Tìm hiểu đề:

       a. Thể loại: Nghị luận (giải thích – bình luận)  một ý kiến bàn về văn học.

       b. Nội dung:

   - Tìm hiểu nghĩa của các hình ảnh ẩn dụ trong ý kiến của Lâm Ngữ Đường.

+ Tuổi trẻ đọc sách như nhìn trăng qua kẽ: chỉ hiểu trong phạm vi hẹp

+ Lớn tuổi đọc sách như ngắm trăng ngoài sân: khi kinh nghiệm, vốn sống nhiều hơn theo thời gian thì tầm nhìn được mở rộng hơn khi đọc sách.

+ Tuổi già đọc sách như thưởng trăng trên đài: Theo thời gian, con người càng giàu vốn sống, kinh nghiệm và vốn văn hóa thì khả năng am hiểu khi đọc sách sâu hơn, rộng hơn.

  -  Tìm hiểu nghĩa của câu nói:

Càng lớn tuổi, có vốn sống, vốn văn hoá và kinh nghiệm… càng nhiều thì đọc sách càng hiệu quả hơn.

       c. Phạm vi tư liệu: Thực tế cuộc sống

2. Lập dàn ý:

      a. Mở bài:

  Giới thiệu ý kiến của Lâm Ngữ Đường.

      b. Thân bài:

   - Giải thích hàm ý của ba hình ảnh so sánh ẩn dụ trong ý kiến của Lâm Ngữ Đường.

   Khả năng tiếp nhận khi đọc sách (tác phẩm văn học) tùy thuộc vào điều kiện, trình độ, và năng lực chủ quan của người đọc.

  - Bình luận và chứng minh những khía cạnh đúng của vấn đề:

+ Đọc sách tùy thuộc vào vốn sống, vốn văn hóa, kinh nghiệm, tâm lý, của người đọc.

+ Ví dụ: Đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du:

·   Tuổi thanh niên: Có thể xem là câu chuyện về số phận đau khổ của con người.

·   Lớn hơn: Hiểu sâu hơn về giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phẩm, hiểu được ý nghĩa xã hội to lớn của Truyện Kiều

·   Người lớn tuổi: Cảm nhận thêm về ý nghĩa triết học của Truyện Kiều.

- Bình luận và bổ sung những khía cạnh chưa đúng của vấn đề:

+ Không phải ai từng trải cũng hiểu sâu sắc tác phẩm khi đọc. Ngược lại, có những người trẻ tuổi nhưng vẫn hiểu sâu sắc tác phẩm (do tự nâng cao vốn sống, trình độ văn hóa, trình độ lý luận, ham học hỏi,…. )

  + Ví dụ: Những bài luận đạt giải cao của các học sinh giỏi về tác phẩm văn học (tự học, ham đọc, sưu tầm sách, nâng cao kiến thức).

         c. Kết bài:

Tác dụng, giá trị của ý kiến trên đối với người đọc:

  - Muốn đọc sách tốt, tự trang bị sự hiểu biết về nhiều mặt

  - Đọc sách phải biết suy ngẫm, tra cứu

II. Đối tượng và cách làm bài:

1. Đối tượng của một bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học rất đa dạng: về văn học lịch sử, về lí luận văn học, về tác phẩm văn học…

 2. Cách làm:

Tùy từng đề để vận dụng thao tác một cách hợp lí nhưng thường tập trung vào:

     - Giải thích

     - Chứng minh

     - Bình luận

 III. Luyện tập: 

1. Bài tập 1/93:

a. Tìm hiểu đề:

 - Thể loại: Nghị luận (Giải thích, bình luận, chứng minh) một ý kiến bàn về một vấn đề  văn học.

- Nội dung:

  + Thạch Lam không tán thành quan điểm văn học thoát li thực tế: Thế giới dối trá và tàn ác

  + Khẳng định giá trị cải tạo xã hội và giá trị giáo dục của văn học

- Phạm vi tư liệu:

  + Tác phẩm Thạch Lam

  + Những tác phẩm văn học tiêu biểu khác.

2. Lập dàn ý:

a. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Thạch Lam.

- Trích dẫn ý kiến của Thạch Lam về chức năng của văn học.

b. Thân bài:

- Giải thích về ý nghĩa câu nói:

  Thạch Lam nêu lên chức năng to lớn và cao cả của văn học.

- Bình luận và chứng minh ý kiến:

+ Đó là một quan điểm rất đúng đắn về giá trị văn học:

·   Trước CM Tháng Tám: quan điểm tiến bộ.

·   Ngày nay: vẫn còn nguyên giá trị.

+ Chọn và phân tích một số dẫn chứng (Truyện Kiều, Số đỏ, Chí Phèo, Hai đứa trẻ, Nhật ký trong tù....)  để chứng minh 2 nội dung:

·   Tác dụng cải tạo xã hội của văn học.

·   Tác dụng giáo dục con người của văn học 

c. Kết bài:

- Khẳng định sự đúng đắn và tiến bộ trong quan điểm sáng tác của Thạch Lam.

- Nêu tác dụng của ý kiến trên đối với người đọc:

  + Hiểu và thẩm định đúng giá trị của tác phẩm văn học.

  + Trân trọng, yêu quý và giữ gìn những tác phẩm văn học tiến bộ của từng thời kỳ.

VIỆT BẮC

(Trích)

TỐ HỮU

1. Về nội dung: Thơ Tố Hữu là thơ trữ tình - chính trị:

- Trong việc biểu hiện tâm hồn: thơ Tố Hữu hướng đến cái ta chung với những lẽ sống lớn, tình cảm lớn, niềm vui lớn của con người cách mạng, của cả dân tộc.

+ Tình cảm lớn: tình yêu lí tưởng (Từ ấy), tình cảm kính yêu lãnh tụ (Sáng tháng năm), tình cảm đồng bào đồng chí, tình quân dân (Cá nước), tình cảm quốc tế vô sản (Em bé Triều Tiên).

+ Niềm vui lớn: niềm vui trước nhưữg chiến thắng của dân tộc (Huế tháng Tám, Hoan hô chiến sĩ Điện Biên, Toàn thắng về ta)

- Trong việc miêu tả đời sống: Thơ Tố Hữu mang đậm tính sử thi :

  + Luôn đề cập đến những vấn đề có ý nghĩa lịch sử và có tính chất toàn dân:

   o Công cuộc xây dựng đất nước (Bài ca mùa xuân 1961)

   o Cả nước ra trận đánh Mĩ (Chào xuân 67)

  + Cảm hứng chủ đạo là cảm hứng lịch sử dân tộc chứ không phải là cảm hứng thế sự - đời tư: nên con người trong thơ Tố Hữu là con người của sự nghiệp chung, mang phẩm chất tiêu biểu cho cả dân tôc, mang tầm vóc lịch sử và thời đại: anh vệ quốc quân (Lên Tây Bắc), anh giải phóng quân (Tiếng hát sang xuân), anh Nguyễn Văn Trỗi (Hãy nhớ lấy lời tôi), chị Trần Thị Lý (Người con gái Việt Nam)

- Giọng thơ mang chất tâm tình, rất tự nhiên, đằm thắm, chân thành:

   + Xuất phát từ tâm hồn của người xứ Huế

   + Do quan niệm của nhà thơ: “Thơ là chuyện đồng điệu…”

2. Về nghệ thuật: Thơ Tố Hữu đậm đà tính dân tộc:

       - Về thể thơ: đặc biệt thành công khi vận dụng những thể thơ truyền thống của dân tộc:

  + Lục bát ca dao và lục bát cổ điển

(Khi con tu hú, Việc Bắc, Bầm ơi, Kính gửi cụ Nguyễn Du…),

  + Thể thất ngôn (Quê mẹ, Mẹ Tơm, Bác ơi, Theo chân Bác…) dạt dào âm hưởng, nghĩa tình của hồn thơ dân tộc

  - Về ngôn ngữ:

  + Thường sử dụng những từ ngữ, những cách nói quen thuộc với dân tộc.

  + Phát huy cao độ tính nhạc, sử dụng tài tình các từ láy, các thanh điệu, các vần thơ,….

Em ơi Ba Lan mùa tuyết tan,

Đường bạch dương sương trắng nắng tràn.

Thác, bao nhiêu thác cũng qua,

Thênh thênh là chiếc thuyền ta trên đời.

LUẬT THƠ   

I. KHÁI QUÁT VỀ LUẬT THƠ:

1. Khái niệm:

     Luật thơ là toàn bộ những qui tắc về số câu, số tiếng, cách hiệp vần, phép hài thanh, ngắt nhịp…trong các thể thơ được khái quát theo những kiểu mẫu nhất định

  2. Các thể thơ:  

    a.  Thơ dân tộc: Lục bát, song thất lục bát, hát nói

     b.  Đường luật:  Ngũ ngôn, thất ngôn

     c. Hiện đại: Năm tiếng, bảy tiếng, tám tiếng, hỗn hợp, tự do, thơ - văn xuôi,…

   3. Sự hình thành luật thơ:

Dựa trên các đặc trưng ngữ âm của tiếng Việt:

* Tiếng là đơn vị có vai trò quan trọng:

 - Số tiếng trong câu tạo nên thể thơ

 - Vần của tiếng → hiệp vần (mỗi thể thơ có vị trí hiệp vần khác nhau).

 - Thanh của tiếng → hài thanh

 - Tiếng là cơ sở để ngắt nhịp (mỗi thể thơ có cách ngắt nhịp khác nhau).

=> Số tiếng, vần, thanh của tiếng và ngắt nhịp là cơ sở để hình thành luật thơ

* Số dòng trong bài thơ, quan hệ của các dòng thơ về kết cấu, về ý nghĩa cũng là yếu tố hình thành luật thơ

II. LUẬT THƠ CỦA MỘT SỐ THỂ THƠ TRUYỀN THỐNG:

1. Thể lục bát:

- Số tiếng: Câu 6 - câu 8 liên tục

- Vần:

+ Tiếng thứ 6 hai dòng

+ Tiếng thứ 8 dòng bát với tiếng thứ 6 dòng lục

- Nhịp: Chẵn, dựa vào tiếng có thanh không đổi (2, 4, 6 → 2/2/2)

- Hài thanh:

  + Tiếng 2 (B), tiếng 4 (T), tiếng 6 (B).

  + Đối lập âm vực trầm bổng ở tiếng 6, 8 dòng bát

2. Thể song thất lục bát:

- Số tiếng: 2 dòng 7, dòng 6 - dòng 8 liên tục

- Vần:

  + Cặp song thất: tiếng 7 - tiếng 5 hiệp vần   vần T    

  + Cặp lục bát hiệp vần B, liền

- Nhịp: 2 câu thất 3/4 ; lục bát 2/2/2

- Hài thanh: song thất: tiếng 3 linh hoạt B/T

3. Các thể ngũ ngôn Đường luật

a. Ngũ ngôn tứ tuyệt:

 b. Ngũ ngôn bát cú:

- Số tiếng: 5, số dòng: 8

- Vần: độc vận, vần cách

- Nhịp: 2/3

- Hài thanh: Có sự luân phiên B-T hoặc niêm B - B, T - T  ở tiếng thứ 2,4

4. Các thể thất ngôn Đường luật:

a. Thất ngôn tứ tuyệt:

- Số tiếng: 7, số dòng: 4

- Vần: vần chân, độc vận, vần cách

- Nhịp: 4/3

- Hài thanh: theo mô hình trong sgk.

b. Thất ngôn bát cú:

- Số tiếng: 7, số dòng: 8 (4 phần: đề, thực, luận, kết).

- Vần: vần chân, độc vận ở các câu 1, 2, 4, 6, 8

- Nhịp: 4/3

- Hài thanh: theo mô hình trong sgk.

5. Các thể thơ hiện đại:

- Ảnh hưởng của thơ Pháp

- Vừa tiếp nối luật thơ trong thơ truyền thống vừa có sự cách tân

III. LUYỆN TẬP:

   Phân biệt cách gieo vần, ngắt nhịp, hài thanh:

a. Hai câu song thất:

- Gieo vần: “Nguyệt, mịt”: Tiếng thứ 7 và tiếng thứ 5

→ vần lưng

- Ngắt nhịp: 3/4

- Hài thanh: Tiếng thứ 3: “ thành, Tuyền”: đều là tiếng B

b. Thể thất ngôn Đường luật:

- Gieo vần: “xa, hoa, nhà”: Tiếng cuối câu 1, 2, 4 → vần chân, vần cách ( hoa – nhà).

- Ngắt nhịp: 4/3

- Hài thanh: Tiếng thứ 2, 4, 6 tuân thủ đúng luật hài thanh của thể thơ thất ngôn tứ tuyệt:

   + Tiếng thứ 2 các dòng:

                suối,  lồng, khuya,  ngủ

                   T      B        B        T

   + Tiếng thứ 4 các dòng:

                như,   thụ,     vẽ,    lo

                   B      T        T      B

   + Tiếng thứ 6 các dòng:

                 hát,  lồng,    chưa,  nước

                   T      B         B        T         

VIỆT BẮC

(Tiếp theo)

TỐ HỮU

1. Hoàn cảnh sáng tác :

- Tháng 10 - 1954, những người kháng chiến từ căn cứ mìêm núi về miền xuôi.

- Trung ương Đảng quyết định rời chiến khu Việt Bắc về lại thủ đô.

- Nhân sự kiện có tính chất lịch sử ấy, Tố Hữu đã sáng tác bài thơ Việt Bắc .

   2. Sắc thái tâm trạng:

- Hoàn cảnh sáng tác tạo nên một sắc thái tâm trạng đặc biệt:

“Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay”

à đầy xúc động, bâng khuâng không nói nên lời.

- Đây cũng là cuộc chia tay của những người từng gắn bó:

“Mười lăm năm ấy, thiết tha mặn nồng”

à có biết bao kỷ niệm ân tình thuỷ chung.

- Chuyện ân tình cách mạng được Tố Hữu thể hiện khéo léo như tâm trạng của tình yêu đôi lứa.

   3. Kết cấu :

- Diễn biến tâm trạng được tổ chức theo lối đối đáp giao duyên trong ca dao - dân ca: bên hỏi, bên đáp, người bày tỏ, người hô ứng.

- Hỏi và đáp điều mở ra bao nhiêu kỷ niệm về cách mạng và kháng chiến gian khổ mà anh hùng, bao nỗi niềm nhớ thương.

- Thực ra, bên ngoài là đối đáp, còn bên trong là lời độc thoại, là biểu hiện tâm tư tình cảm của chính nhà thơ, của những người tham gia kháng chiến.

II. Đọc - hiểu văn bản :

1. Vẻ đẹp của cảnh núi rừng và con người Việt Bắc:

    - Cảnh vật núi rừng Việc Bắc hiện lên với vẻ đẹp vừa hiện thực vừa mơ mộng:

“Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy”.

+ Nỗi nhớ Việc Bắc được so sánh “như nhớ người yêu”

à Nỗi nhớ thật da diết, mãnh liệt, cháy bỏng.

+ Điệp từ “nhớ” được đặt ở đầu câu

à như liệt kê ra từng nỗi nhớ cụ thể: nhớ ánh nắng ban chiều, ánh trăng buổi tối, những bản làng mờ trong sương sớm, những bếp lửa hồng trong đêm khuya, những núi rừng, sông suối mang những cái tên thân thuộc.

=> Nỗi nhớ bao trùm khắp cả không gian và thời gian.

   - Đẹp nhất trong nỗi nhớ là sự hoà quyện thắm thiết giữa cảnh với người:

Ta về mình có nhớ ta

Ta về ta nhớ những hoa cùng người.

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình.

Rừng thu trăng rọi hoà bình

Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung.

+ Thiên nhiên Việt Bắc hiệ lên với vẻ đẹp đa dạng, sinh động, thay đổi theo từng mùa:

  o Mùa xuân: trong sáng, tinh khôi và đầy sức sống với “mơ nở trắng rừng”

  o Mùa hè: rực rỡ, sôi động với âm thanh “rừng phách đổ vàng”

  o Mùa thu: yên ả, thanh bình, lãng mạn với hình ảnh “trăng rọi hoà bình”

  o Mùa đông: tươi tắn, không lạnh lẽo với hình ảnh “hoa chuối đỏ tươi”

+ Gắn bó với thiên nhiên là những con người bình dị:

  o Người đi làm nương rẫy (Ngày xuân mơ nở trắng rừng)

  o Người khéo léo trong công việc đan nón (Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang)

        o Người đi hái măng giữa rừng tre nứa (Nhớ cô em gái hái măng một mình)

      à Bằng những việc làm nhỏ bé, họ góp phần tạo nên sức mạnh vĩ đại của cuộc kháng chiến.

   - Trong nỗi nhớ của nhà thơ, đồng bào Việt Bắc hiện lên với những phẩm chất cao đẹp:

      + Hình ảnh “Hát hiu lau xám, đậm đà lòng son”

      à Tuy họ nghèo về vật chất nhưng lại giàu về nghĩa tình.

     + Hình ảnh người mẹ:

“Nhớ người mẹ nắng cháy lưng

Địu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô”

     à nỗi xót xa về cuộc sống cơ cực của đồng bào miền núi.

     + Những tháng ngày:

“Thương nhau chia củ sắn lùi

Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng”

      à Họ đồng cam cộng khổ, chia ngọt sẻ bùi với người cán bộ kháng chiến.

=> Âm hưởng trữ tình tạo khúc ca ngọt ngào, đằm thắm của tình yêu thương đồng chí, đồng bào, tình yêu thiên nhiên, đất nước.

  3. Khung cảnh hùng tráng của Việt Bắc trong chiến đấu, vai trò của Việt Bắc trong cách mạng và kháng chiến:

   a.  Khung cảnh hùng tráng của Việt Bắc trong chiến đấu:

     - Bức tranh Việt Bắc ra quân hùng vĩ :              

Những đường Việt Bắc của ta

Đêm đêm rầm rập như là đất rung.

Quân đi điệp điệp trùng trùng.

Ánh sao đầu súng, bạn cùng mũ nan.

Dân công đỏ đuốc từng đoàn

Bước đi nát đá, muôn tàn lửa bay.

Nghìn đêm thăm thẳm sương dày

Đèn pha bật sáng như ngày mai lên.

     + Những hình ảnh không gian rộng lớn, những từ láy (rầm rập, điệp điệp, trùng trùng), biện pháp so sánh (như là đất rung), cường điệu (bước chân nát đá), biện pháp đối lập (Nghìn đêm … >< … mai lên), những động từ (rấm rập, đất rung, lửa bay)

à diễn tả được khí thế hào hùng của cuộc kháng chiến chống Pháp: không khí sôi động với nhiều lực lượng tham gia, những hoạt động tấp nập…

     + Âm hưởng hùng ca, mang tính sử thi của đoạn thơ

à thể hiện được sức mạnh của cả một dân tộc đứng lên chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

    - Dân tộc ấy vượt qua bao khó khăn, thử thách, hi sinh để đem về những kì tích:

    + “Tin vui thắng trận trăm miền.

Hoà Bình, Tây Bắc, Điện Biên vui về

Vui từ Đồng Tháp, An Khê,

Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng”

    + “Ai về ai có nhớ không?

Ta về ta nhớ Phủ Thông, đèo Giàng

Nhớ sông Lô, nhớ phố Ràng

Nhớ từ Cao - Lạng, nhớ sang Nhị Hà…”

à Liệt kê những chiến công gắn liền với những địa danh lịch sử.

    - Tố Hữu còn đi sâu lí giải những cội nguồn đã làm nên chiến thắng:

  + Đó là sức mạnh của lòng căn thù:  “Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai”

  + Đó là sức mạnh của tình nghĩa thuỷ chung: “Mình đây ta đó đắng cay ngọt bùi”

  + Sức mạnh của tình đoàn kết:

“Nhớ khi giặc đến giặc lùng

Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây.

Núi giăng thành luỹ sắt dày,

Rừng che bộ đội rừng vây quân thù.

Mênh mông bốn mặt sương dày,

Đất trời ta cả chiến khu một lòng”

à Khối đại đoàn kết toàn dân (“Đất trời ta cả chiến khu một lòng”), sự hoà quyện gắn bó giữa con người với thiên nhiên (Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây): tất cả tạo thành hình ảnh một đất nước đứng lên tiêu diệt kẻ thù.

 b. Vai trò của Việt Bắc trong cách mạng và kháng chiến:

- “Mình về, có nhớ núi non,

    Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh.

    Mình đi mình có nhớ mình,

   Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa.”

+ Việt Bắc là quê hương của cách mạng, là căn cứ địa vững chắc, là đầu não của cuộc kháng chiến, nơi hội tụ tình cảm, suy nghĩ, niềm tin và hi vọng của mọi người Việt Nam yêu nước..

+ Việt Bắc là chiến khu kiên cường, nơi nuôi dưỡng bao sức mạnh đấu tranh, nơi khai sinh những địa danh mãi mãi đi vào lịch sử dân tộc.

- “Ở đâu u ám quân thù,

Nhìn lên Việt Bắc: Cụ Hồ sáng soi

Ở đâu đau đớn giống nòi,

Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền.

Mười lăm năm ấy, ai quên

Quê hương Cách mạng dựng nên cộng hoà”

+ Khẳng định Việt Bắc là nơi có “Cụ Hồ sáng soi”, có “Trung ương chính phủ luận bàn việc công”

+ Khẳng định niềm tin yêu của cả nước với Việt Bắc bằng những vần thơ mộc mạc, giản dị mà thắm thiết nghĩa tình.

4. Nghệ thuật đậm đà tính dân tộc:

  a. Về thể loại:

- Cấu tứ bài thơ là cấu tứ ca dao với hai nhân vật trữ tình “ta” và “mình”, người ra đi, người ở lại đối đáp nhau.

- Sử dụng kiểu tiểu đối của ca dao:

  + “Mình về rừng núi nhớ ai,

      Trám bùi để rụng,/ măng mai để già.”

  + “Điều quân chiến dịch thu  đông,

      Nông thôn phát động,/ giao thông mở đường.”

à Tác dụng:

  + Nhấn mạnh ý

  + Tạo nhịp thơ uyển chuyển, cân xứng, hài hoà

  + Lời thơ dễ nhớ, dễ thuộc, cân xứng hài hoà.

b. Về ngôn ngữ:

- Sử dụng lời ăn tiếng nói của nhân dân rất mộc mạc, giản dị nhưng cũng rất sinh động để tái hiện lại một thời cách mạng và kháng chiến đầy gian khổ mà dạt dào nghĩa tình.

- Đó là thứ ngôn ngữ giàu hình ảnh cụ thể:

  “Nghìn đêm thăm thẳm sương dày”

  “Nắng trưa rực rỡ sao vàng”

+ Ngôn ngữ giàu nhạc điệu:

  “Chày đêm nện cối đều đều suối xa”

  “Đêm đêm rầm rập như là đất rung”

- Sử dụng nhuần nhuyễn phép trùng điệp của dân gian:

  + “Mình về, mình có nhớ ta”

     “Mình về, có nhớ chiến khu”

  + “Nhớ sao lớp học i tờ”

      “Nhớ sao ngày tháng cơ quan”

            “Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều”

à tạo giọng điệu trữ tình thiết tha, êm ái, ngọt ngào nhưâm hưởng lời ru, đưa ta vào thế giới của kỷ niệm và tình nghĩa thuỷ chung.

PHÁT BIỂU THEO CHỦ ĐỀ

II. CÁC BƯỚC CHUẨN BỊ PHÁT BIỂU:

1. Xác định nội dung cần phát biểu:

- Chủ đề: Bảo vệ rừng là bảo vệ sự sống của con người.

- Nội dung:

  + Những lợi ích của rừng đối với cuộc sống con người

  + Những hậu quả nghiêm trọng khi phá rừng.

  + Trách nhiệm bảo vệ rừng của mỗi người.

2. Dự kiến đề cương phát biểu:

- Yêu cầu chung:

 + Chọn nội dung phát biểu: phù hợp chủ đề.

 + Xây dựng đề cương: nổi bật trọng tâm, lôgích.

 + Thái độ, cử chỉ, giọng nói: lịch sự, phù hợp với nội dung và cảm xúc.

- Yêu cầu cụ thể:

 + Nội dung phát biểu: Nội dung 1

 + Bố cục đề cương:

   o Mở bài: Giới thiệu khái quát nội dung.

   o Thân bài: Trình bày hệ thống ý trong nội dung.

   o Kết bài: Lời kết thúc và cảm ơn.

III. PHÁT BIỂU Ý 1. Mở bài: Những lợi ích lớn lao của rừng đối với sự sống của con người

   2. Thân bài:

   - Tạo ôxy cho sự sống con người.

   - Điều hòa nhiệt độ, cân bằng thời tiết.  - Giữ mạch nước ngầm.

   - Giữ độ màu mỡ cho đất, chống xói mòn.

   - Môi trường sống cho nhiều động, thực vật quý hiếm.

  - Che chắn giông bão, hạn chế lũ lụt.

   - Cung cấp nhiều tài nguyên quý giá: thực phẩm, cây thuốc quý, gỗ, quặng mỏ…

   - Căn cứ địa cách mạng thời chống giặc ngoại xâm.

  - Cảnh quan hùng vĩ, nguồn đề tài sang tác cho văn học nghệ thuật.

=> Lợi ích của rừng vô cùng to lớn nên bảo vệ rừng là bảo vệ sự sống của con người.

  3. Kết bài: Lời kết thúc và cảm ơn.

III. CÁCH THỨC PHÁT BIỂU THEO CHỦ ĐỀ:

1. Lựa chọn nội dung phát biểu phù hợp với chủ đề.

2. Dự kiến nội dung chi tiết và sắp xếp thành đề cương.

3. Có thái độ, cử chỉ, giọng nói: đúng mực, lịch sự, phù hợp với nội dung và cảm xúc.

V. LUYỆN TẬP:

1. Phát biểu ý kiến theo nội dung thứ hai của chủ đề đoạn phim tư liệu đã xem.

   1. Mở bài: Những hậu quả nghiêm trọng khi phá rừng

   2. Thân bài:

- Không khí bị ô nhiễm, thiếu dưỡng khí cho sự sống.

- Thiên tai nghiêm trọng: trái đất nóng lên, hạn hán, lũ lụt, bão tố, động đất, song thần…

- Đất đai bị sa mạc hóa.

- Động, thực vật quý hiếm bị tuyệt chủng.

- Thiếu nước sạch, cạn kiệt mạch nước ngầm.

- Thiếu lương thực, đói nghèo, bệnh tật.

- Đói nghèo làm hủy hoại nhân cách, đạo đức con người.

- Chiến tranh giành nguồn nước, lương thực lan tràn, nhân loại bị diệt vong.

=> Bảo vệ rừng là bảo vệ sự sống của con người.

  3. Kết bài: Lời kết thúc và cảm ơn.

2. Phát biểu ý kiến đề xuất một số biện pháp bảo vệ rừng:

   1. Mở bài: Một số biện pháp bảo vệ rừng

   2. Thân bài:

- Đối với Nhà nước:

+ Phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, các ban ngành và nhân dân.

+ Tuyên truyền, vận động cấp kinh phí đứng mức cho kế hoạch trồng rừng.

+ Xử lí thật nặng những kẻ phá hoại rừng.

+ Không được khai thác rừng bừa bãi, không có kế hoạch.

+ Tăng cường lực lượng kiểm lâm, quân đội để bảo vệ rừng.

+ Có chế độ đãi ngộ, khen thưởng đúng mức cho những người có công bảo vệ rừng.

- Đối với bản thân:

+ Mạnh dạn tố cáo những kẻ phá hoại rừng.

+ Tích cực trồng rừng và kêu gọi mọi người cùng trồng rừng.

1.     Kết bài: Lời kết thúc và cảm ơn.