chú thích;

1. Espagne là cách gọi Tây Ban Nha trong tiếng Pháp.

2. Romano là tên thường gọi của Nam Ý, thuộc địa của Tây Ban Nha. Theo nguyên tác của Hidekaz Himaruya thì hai nhân vật hiện thân cho Tây Ban Nha và Nam Ý vẫn ở chung nhà ngay cả khi Thế chiến II đã kết thúc.

3. Basse-Cochinchine là cách người Pháp gọi Nam Kỳ Lục tỉnh sau khi triều đình Huế ký các Hòa ước Nhâm Tuất (1862) và Hiệp ước Giáp Tuất (1874), dâng sáu tỉnh Nam Kỳ cho Pháp cùng bồi thường chiến phí một khoản vàng/bạc có tổng giá trị tương đương bốn triệu piastre (Nhâm Tuất) và một triệu đô-la (chiến phí cho Tây Ban Nha, chuyển trung gian qua Pháp).

4. Ý chỉ Hòa ước Nhâm Tuất được ký năm 1862.

5. Hai bên ký Hòa ước Nhâm Tuất: bên Pháp là thiếu tướng Bonard của Pháp và đại tá Don Carlos là đại điện của Tây Ban Nha, bên triều đình Huế là chánh sứ Phan Thanh Giản và phó sứ Lâm Duy Hiệp.

Ở đây, France nói "hai vị chánh sứ" là một sự nhầm lẫn do chỉ có mặt cho có để làm đại diện với tư cách một "quốc gia", cũng như thể hiện sự coi thường với bên triều đình Huế bằng việc không thèm nhớ những người đại diện ký kết.

6. Cách mỉa mai đối với lối phục sức của vua Khải Định, được author lấy ý tưởng từ một câu miêu tả vua Khải Định trong tác phẩm Vi hành của Nguyễn Ái Quốc: "...có cả cái chụp đèn chụp lên cái đầu quấn khăn".

7. Vua Lê Thần Tông (1607-1662) là vị vua Việt cưới rất nhiều vợ ngoại quốc để tiện cho việc giao thương. Vị cung phi người Hà Lan của vua tên là Orona, con gái của Phó Toàn quyền Pháp tại Đài Loan, hiện ở chùa Mật Sơn, Thanh Hóa vẫn còn tượng thờ bà.

8. Albert Sarraut (1872-1962) là đảng viên đảng Cấp tiến Pháp. Năm 1922, ông là vị bộ trưởng Pháp làm trưởng đoàn quan chức chính phủ tiếp đón vua Khải Định tại cảng Marseille. Tên ông từng được đặt cho trường THPT Trần Phú – Hoàn Kiếm ngày nay.

9. Bửu Đảo là tên húy của vua Khải Định. Author để cho Vietnam gọi vua (BOSS) của mình bằng tên húy thay vì gọi là Hoàng thượng để làm bật nên sự bất bình và khinh bỉ của cô đối với vị vua "hề". Chi tiết này cũng được lấy cảm hứng từ thư Thất điều trần mà cụ Phan Châu Trinh gửi cho Khải Định, trong thư cụ cũng mắng Khải Định bằng tên húy là Bửu Đảo.

Hơn nữa, xét theo vai vế, tuổi tác của Vietnam bằng với tuổi của đất nước, nên Khải Định chỉ như cháu chắt chút chít của cô mà thôi, dù vẫn xưng hô với vua là Bệ hạ, nhưng tất nhiên là lúc nào muốn xưng thế thì cô sẽ xưng thế, không thì cứ tên húy mà gọi thôi.

10. Sau khi rời Marseille đến Paris, Khải Định đã đi thăm đền thờ Tử sĩ Đông Dương.

11. Norgent sur Marne là một xã trong vùng đô thị Paris, thuộc tỉnh Val-de-Marne, vùng hành chính Ile-de-France của Pháp. Đây cũng là nơi đặt đền Tử sĩ Đông Dương và vườn thuộc địa cùng đài tưởng niệm các người lính An Nam theo Công giáo đã hy sinh cho mẫu quốc. Khi đến thăm Paris, Khải Định đã cùng Tổng thống Millerand đi viếng nơi này.

12. Alexander Millerand (1859-1943), Thủ tướng Pháp từ 20/1/1920-23/9/1920 và Tổng thống Pháp từ 23/0/1920-11/6/1924, là người đứng đầu đoàn công sứ Pháp chào đón vua Khải Định tại tàu Prothos.

13. Ý của Vietnam là đang ám chỉ đến Chiến tranh Napoléon diễn ra trong khoảng thời gian 1803-1815, sau khi các vương quốc ở châu Âu kết liên minh chống lại nước Pháp. Trước thời gian diễn ra cuộc chiến này, Tây Ban Nha vẫn thuộc liên minh với Pháp từ năm 1796 tới sau Hòa ước San Ildefonso, và trong nguyên tác của Hidekaz Himaruya, hai nhân vật Spain (Espagne) và France là hai người bạn vô cùng thân thiết, cùng nằm trong Bad Touch Trio tạo thành một bộ ba với Prussia (Phổ).

Tuy nhiên, sau khi Napoléon đưa anh trai mình lên ngôi Hoàng đế Tây Ban Nha khiến "khối đế quốc Mặt trời không bao giờ lặn" của Tây Ban Nha bị tan rã và bị giật dây bởi nước ngoài, Vương quốc Anh đã cùng nhân dân Tây Ban Nha quyết định sẽ liên minh lại với nhau lật đổ ách thống trị của Pháp. Khối đồng minh Anh – Tây Ban Nha – Bồ Đào Nha đã đánh đuổi được quân Pháp khỏi lãnh thổ Tây Ban Nha trong Chiến tranh Bán đảo (1808-1814), cuộc chiến này vẫn được người dân Tây Ban Nha gọi là cuộc chiến giành lại độc lập dân tộc.

Ở đây, Vietnam đang có ý mỉa mai câu "là chuyện sớm hay muộn ấy mà" của France, khi mà chính France cũng từng "sớm hay muộn" với chính bạn thân mình là Espagne rằng người dân của cậu ta cũng sẽ thuộc về nước Pháp.

14. Ám chỉ đến việc tiền bồi thường chiến phí của triều đình Huế cho quân Tây Ban Nha được chuyển trung gian qua chính phủ Pháp sau Hiệp ước Giáp Tuất.

15. Ám chỉ đến việc các nước đế quốc cùng nhau xâu xé "cái bánh ngọt Trung Quốc" – Anh, Nga, Pháp, Nhật và Hoa Kỳ - được chê giấu dưới cái mác giúp đỡ, bảo bọc, hòa bình lẫn nhau. Vietnam ở đây là đang giễu cợt chủ nghĩa hòa bình qua cái bắt tay của France, và dùng để đốp lại lời mỉa mai về mối quan hệ nghìn năm của Trung Quốc và Việt Nam. Rằng: Trung Quốc bị xâm chiếm và lấy đi các lợi ích nhưng chính phủ thì ngậm bồ hòn nên "lòng vị tha sẽ xóa nhòa tất cả" "thực tế... là một gã tốt", và "đấm nhau vài cái" thành người quen có ý nói đến quá khứ bị Việt Nam đánh bại năm lần bảy lượt của Trung Quốc.

16. Chi tiết "khóe môi như có như không một nụ cười" được lấy ý tưởng từ nụ cười nhếch mép, khinh bỉ của cụ Phan Bội Châu trong phần tái bút của truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu của Nguyễn Ái Quốc.

Như miêu tả từ phần 1 tới hết phần 2, trên thực tế thì Vietnam chưa bao giờ cười với France cả.

17. Mùa xuân năm 1923, câu lạc bộ nghệ thuật Faubourg công diễn vở kịch Con Rồng tre (Le dragon de bambou) của Nguyễn Ái Quốc, mặc dù chính quyền Pháp đã ra lệnh cấm công diễn vở kịch này.

18. Jeanne Mariette Nguyễn Hữu Hào, hay đầy đủ trong khai sinh Pháp tịch là Marie Thérèse Jeanne Mariette Nguyễn Hữu Thị Lan, là tên tiếng Pháp của Nguyễn Hữu Thị Lan, chính là Nam Phương hoàng hậu sau này. Năm mười ba tuổi, bà được gửi sang Pháp theo học trường nữ sinh Công giáo Couvent des Oiseaux tại Paris. Sau khi đậu tú tài toàn phần, bà trở về nước trên cùng một chuyến tàu với thái tử Vĩnh Thụy, cũng chính là vua Bảo Đại, nhưng hai người không gặp nhau.

19. Angleterre là cách gọi Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland trong tiếng Pháp.

20. Revendications du peuple annamite (1919) là tên tiếng Pháp của bản "Yêu sách của nhân dân An Nam" được Nguyễn Ái Quốc thay mặt những người An Nam tại Pháp gửi tới Hội nghị hòa bình Versailles ngày 18/6/1919.

21. Amérique là cách gọi Hợp chủng quốc Hoa Kỳ trong tiếng Pháp.

22. Bản Yêu sách của nhân dân An Nam ngoài việc được phân phát và phổ biến, nó còn từng được gửi kèm thư riêng cho các đoàn đại biểu Đồng minh dự Hội nghị Versailles, nhưng không gây được sự chú ý.

23. Le Paria là tên Pháp của báo Người cùng khổ, được xuất bản vào năm 1922 bởi Hội Hợp tác Người cùng khổ, trực thuộc Hội liên hiệp thuộc địa, do Nguyễn Ái Quốc làm chủ nhiệm kiêm chủ bút. Tờ báo tồn tại tới năm 1926, ra được 38 số báo, in bằng ba thứ tiếng: Pháp, Ả Rập và Trung Quốc.

24. Vương Diệu (Wang Yao) là human name của China, nhân vật hiện thân cho đất nước Trung Quốc theo nguyên tác Hetalia: Axis Powers của Hidekaz Himaruya.

25. Có thể xem đây là một điềm báo cho chuyện Khải Định sẽ sớm qua đời, Nam Phương sẽ lên ngôi Hoàng hậu và chính quyền nhà Nguyễn sẽ sụp đổ để một chế độ mới xuất hiện.

Theo mạch thời gian, tháng 9 năm 1924, Khải Định về đến Huế. Tại đây, ông bắt dân đóng thuế tới hơn 30% để có chi phí tổ chức sinh nhật tứ tuần của mình. Một năm sau, Khải Định qua đời, Bảo Đại về nước và lên ngôi.

Năm 1934, Nguyễn Hữu Thị Lan trở thành Nam Phương Hoàng hậu, vị hoàng hậu cuối cùng trong lịch sử Việt Nam.

26. Bức họa nàng Mona Lisa của Leonardo Da Vinci được vẽ trong khoảng 1503-1506, song nó tiếp tục được hoàn thiện đến tận năm 1517.

27. Lấy từ lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh về cuộc chiến tranh Đông Dương: "Nó sẽ là một cuộc chiến giữa voi và hổ. Nếu hổ đứng yên thì sẽ bị voi dẫm chết. Nhưng hổ không đứng yên. Ban ngày nó ẩn nấp trong rừng và ra ngoài vào ban đêm. Nó sẽ nhảy lên lưng voi, xé những mảnh da lớn, và rồi nó sẽ chạy trở lại vào rừng tối. Và dần dần, con voi sẽ chảy máu đến chết. Cuộc chiến tranh ở Đông Dương sẽ như vậy."

28. Một giai thoại về thủ tướng Nguyễn Văn Tâm của Quốc gia Việt Nam. Nguyễn Văn Tâm làm Thủ tướng, nhân dân mang bức trướng đến mừng, thêu bốn chữ Đại điểm quần thần, ngụ ý vị quần thần lớn được coi trọng. Y coi thế làm hãnh diện, cho treo ở dinh Thủ tướng. Mãi tới sau này có người giải nghĩa, y mới hiểu ra.

Đại điểmchấm to, nói lái thành chó Tâm. Quần thầnbầy tôi, nói lái là bồi Tây. Cả câu ghép lại: chó Tâm bồi Tây, tức thằng chó Nguyễn Văn Tâm làm tay sai cho Tây.

Ở vế "sang thằng Mĩ", tức là chỉ sự kiện Nguyễn Văn Tâm được Tổng thống Dwight D. Eisenhower mời sang Hoa Kì vào năm 1953 về việc "tổ chức một quân đội Việt Nam thực sự".

29. Ngày 21/5/1953, tướng Navarre cùng hai tướng phụ tá là Bodet và Gambiez đến sân bay Gia Lâm cùng với Tổng trưởng Netourneau để nghiên cứu tình hình Đông Dương trong một tháng rồi trở về Pháp để báo cáo kết quả trước Hội đồng Tham mưu do Thống chế Juin chủ tọa ngày 17/7/1953.

Chuyến thực địa này là bước đệm để kế hoạch quân sự Navarre ra đời ngày 24/7/1953.

30. Ý chỉ thanh gươm Damocles trong thần thoại Hy Lạp.

31. Autriche là cách gọi nước Áo trong tiếng Pháp.

32. Lấy từ danh từ "đế quốc già cỗi" mà lịch sử dùng để chỉ các nước Đế quốc Anh, Pháp, Tây Ban Nha.

33. Ngài Hoàng là cách bề dưới gọi một Hoàng hậu thời Nguyễn, tương ứng với cách gọi vua là Ngài Ngự.

34. Chỉ quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

35. Khu quân sự của Pháp ở Điện Biên Phủ còn được các sử gia gọi là "con nhím".

36. Trước khi Điện Biên Phủ khai màn, tướng Cogny bên Pháp đã nói:

"Chúng tôi đã có một hỏa lực mạnh đủ sức quét sạch đối phương đông gấp 4-6 lần... Tôi sẽ làm tất cả để bắt tướng Giáp phải "ăn bụi" và chừa cái thói muốn đóng vai một nhà chiến lược lớn."

Lưu ý:

* Trong fic, những đoạn đối thoại của Vietnam và France bằng tiếng Pháp được chỉnh in nghiêng.

* France là hiện thân của nước Pháp, đương nhiên Pháp là ngôn ngữ sử dụng chính, nên khi nói chuyện với America bằng tiếng Anh, trong suy nghĩ của France vẫn xài tiếng Pháp. Do đó mà ở đoạn đối thoại của hai người lúc nghĩ thì dùng Amérique  mà lúc nói thì thành America là vậy.

Bạn đang đọc truyện trên: TruyenTop.Vip