Thủ tướng Marhathit đang diễn thuyết, tự nhiên có tiếng cười ồ lên từ phía khán đài, tôi chẳng hiểu chuyện gì nhưng cũng cười theo cho hợp với bầu không khí. Một viên quản lý người Malaixia hích vào hông tôi "Giám đốc Lee, anh có biết ông ta vừa nói gì mà cười không vậy, ông ta đang nói rằng Công ty xây dựng Huyndea chính là alibaba(những tên trộm) đấy, chúng ta phải nhanh nhanh học hỏi để đuổi cái đám trộm này về.

Phần 1. ĐẶT CHÂN LÊN ĐẤT NƯỚC IRẮC VÀ THỊ TRƯỞNG WAHAB

Trong quá trình nhận thầu công trình tại Ảrập Sauđi, giám đốc thường trú tại đây và trưởng chi nhánh bị bắt, đây là vụ án liên quan đến âm mưu liên kết giữa một số nhân sĩ hoàng thất của Ảrập Sauđi và các tập đoàn của các nước tiên tiến. Có thể nói đây là vụ việc cho thấy các doanh nghiệp xây dựng của những nước kém phát triển khi nhảy vào thị trường nước ngoài và giành giật lại thị trường xưa nay vốn chỉ của những tập đoàn của những nước tiên tiến khó khăn như thế nào.

Hoàng thất Saudi đơn phương phạt Huyndea 100 triệu USD mà chẳng cần đưa ra bất cứ tòa án chính thức nào hay cho một cơ hội nào để giải thích. Không những thế, họ còn phạt không cho tham gia đấu thầu công trình tại Arapsaudi trong vòng 2 năm, một tiền lệ chưa từng có trước đó.

Công ty đã cố gắng hết sức để tìm cách giải quyết vì đây là hai cán bộ cao cấp của công ty. Chúng tôi đã mời công Chang Wo Chu, giám đốc công ty xây dựng nước ngoài thuộc bộ xây dựng sang thường trú tại đây. Ông ấy rất giỏi ngoại ngữ và đã vất vả rất nhiều trong 10 năm làm việc cho Huyndea.

Chúng tôi thường nói chuyện khá lâu để tìm cách giải quyết vấn đề này, với phía Ảrập Sauđi, đây cũng là vấn đề quan trọng, vì vậy họ tìm mọi cách để nghe lén chúng tôi. Vì vậy chúng tôi phải dùng ám hiệu để truyền đạt nội dung.

Ông Chung thường cử tôi đi để giải quyết vấn đề này, tôi thường ở cả 2-3 tháng để giải quyết nhưng chẳng dễ dàng gì, nhân dịp này, tôi quyết định tìm thị trường mới và thoát ra khỏi Ảrập Sauđi.

Sau khi cụôc cách mạng của Sadam Husen thành công, Irắc trở thành nước xã hội chủ nghĩa và họ không cấp visa cho doanh nhân Hàn Quốc vì không có quan hệ ngoại giao. Vì nhân vật mà Sadam tôn kính chính là Kim Nhật Thành, vì vậy chẳng có lý do gì mà doanh nghiệp Hàn Quốc được chào đón cả. Bức tường trở ngại chính trị là rất lớn, nhưng sau khi tôi đến gặp thị trường Postsauđi thì Irắc lại trở thành một thị trường hấp dẫn với Huyndea.

Kế hoạch đầu tư của chính phủ Irắc rất tham vọng, họ bỏ ra 45 tỷ USD để thực hiện 3 lần kế hoạch 5 năm từ 1976 cho đến những năm 80, và dự tính sẽ bỏ ra 75 tỷ USD cho đến kế hoạch 5 năm lần thứ 4 đến năm 1985. Đây là thị trường lớn thứ 2 ở Trung đông sau Ảrập Sauđi. Đặc biệt là so với Ảrập Sauđi có điểm giới hạn về đầu tư gián tiếp xã hội, Irắc bây giờ mới ở thời điểm bắt đầu nên có sức hấp dẫn rất lớn.

Tháng 3 năm 1978, Huyndea thành công trong việc đặt bước chân đầu tiên lên thị trường Irắc. Đoàn tham gia đấu thầu do phó giảm đốc Chon Kap Won dẫn đầu đã trúng thầu với giá thấp nhất trong dự án thầu quốc tế công trình xây dựng xử lý nuớc thải giai đoạn 1 của thành phố lớn thứ hai Irắc Barda. Việc trúng thầu chúng tôi đã dự tính là sẽ trúng do giá thấp hơn các doanh nghiệp cạnh tranh khác của châu Âu, và tất nhiên cũng đã phải sử dụng khổ nhục kế để đặt được bước chân đầu tiên vào thị trường này.

Khi đó, tôi đang tổng phụ trách công ty, nhưng ông Chung chỉ thị cho tôi "trong nước cũng bận, nhưng cậu tham gia luôn cả việc bên ngoài đi". Để giải quyết các vấn đề như bảo lãnh lãnh sự và nhập cảnh cho các lao động và đội ngũ chuyên gia, phương pháp cụ thể để tiến hành công trình tại Irắc, đất nước mà chúng tôi chưa có quan hệ ngoại giao, tôi quyết định đi vào bằng đường bộ qua hướng Cóet. Tôi là giám đốc của công ty trúng thầu công trình, nhưng đây là mảnh đất mâu thuẫn vì không cho phép xuất hiện một cách chính thức. Tôi hướng về Barda giống hệt như một nhân vật chính trong một bộ phim gián điệp.

"Ơ doanh nghiệp Nam Triều Tiên làm sao mà lại trúng thầu được chứ?".

Đó là phản ứng kinh ngạc đầu tiên của người phụ trách mà tôi gặp sau một cuộc hành trình bí mật, và phản ứng tiếp theo chính là không thể làm được chuyện đó.

Chúng tôi ở lại Barda trong nhiều ngày và mở mọi cuộc tìm kiếm để làm thế nào có thể tiếp nối được với chính phủ cách mạng Irắc. Chẳng có con đường nào khác. Khi tôi đang thu thập thông tin về lãnh đạo Irắc, nhân viên và thông tin của chính phủ Irắc tại quán rượu Mulengchuru thì có một phụ nữ phương Đông, nói mình là người Nhật và ngồi bên cạnh chúng tôi.

Tôi đứng dậy đi vệ sinh, người phụ nữ đó cũng đi theo tôi, cô nhìn trước nhìn sau, sau khi kiểm tra kỹ là không có ai, cô ta lên tiếng.

"Anh từ Hàn Quốc đến sao?".

Cô ta là người Hàn Quốc, Thế mà tôi cứ nghĩ Huyndea chúng tôi là những người Hàn Quốc đầu tiên đặt chân lên mảnh đất Irắc sau cuộc cách mạng. Thế mà có người phụ nữ Hàn Quốc đã đến trước chúng tôi.

"Người ta nói sang đây kiếm được tiền nên tôi kết hôn giả với người nước ngoài rồi sang đây, nếu họ biết tôi là người Hàn Quốc họ sẽ đuổi tôi ngay, mà chú sang đây có việc gì".

Sống mũi tôi cay cay, một người phụ nữ yếu đuối sang một đất nước hồi giáo, lại là một nước xã hội chủ nghĩa chưa có quan hệ ngoại giao với chúng tôi để kiếm tiền, chẳng phải công ty xây dựng Huyndea là doanh nghiệp đại diện cho Hàn Quốc sao. Nếu cùng là một mục đích kiếm những đồng đôla cho đất nước thì người phụ nữ đó và Huyndea chúng tôi cũng đâu có khác gì nhau.

Việc gặp thị trưởng Wahabu không dễ dàng chút nào, thời ông ta học trường luật, Sadam Husen từng lấy nhà ông ta làm căn cứ của cách mạng, vì vậy ông ta là nhân vật có quan hệ sâu sắc với cách mạng Irắc. Chúng tôi thì chẳng hiểu gì về Irắc, chẳng biết ai là người nắm quyền hành cả, trước khi xuất phát, chúng tôi có tìm hiểu qua sứ quán Mỹ, nhưng cũng chỉ ở mức thông tin từ quyển từ điển bách khoa ra mà thôi.

Gặp Wahabu chẳng dễ chút nào, chúng tôi đề nghị gặp mấy lần nhưng đều bị từ chối lạnh lùng. Tôi khẩn cầu viên thông dịch của tòa thị chính.

"Hãy chuyển lời là tôi muốn gặp một lần thôi, đừng nghĩ tôi là đại diện của một doanh nghiệp đến từ phía nam bán đảo Triều tiên, mà chỉ là một người hâm hộ nhà cách mạng trẻ đến từ đất nước phương đông muốn gặp ngài".

Cùng là quốc gia Trung Đông, nhưng Irắc lại là đất nước không có chế độ cho các đại lý địa phương tham đấu thầu, là đất nước rất trong sạch và quà hối lộ chính thức hay không chính thức đều không được chấp nhận. Để gặp được lãnh đạo của những đất nước đề cao tính đạo đức và thanh liêm như thế, ngoài cách tiếp cận mang tính nhân văn, không còn cách nào khác.

Cuối cùng thì vị thị trưởng cũng đồng ý gặp, thời gian cho phép là 10 phút, văn phòng của ông ta thật đơn giản và khiêm tốn. Thị trưởng là dân sự nhưng vẫn mặc quân phục và lưng còn đeo một khẩu súng ngắn.

"Đúng như là mọi người vẫn nói, có vẻ như ông sinh ra để hy sinh cả cuộc đời cho cách mạng. Đàn ông sinh ra hy sinh cống hiến cho đất nước mình thì còn gì là hạnh phúc hơn nữa".

"Đúng thế".

Và ông ta tiếp lời.

"Một ngày tôi chỉ ngủ 4-5 iếng, tôi làm việc để xây dựng đất nước vì vậy thời gian cũng thiếu, tôi cũng đang giành thời gian rất quí báu của mình để gặp ông đây".

"Tôi cũng chưa bao giờ ngủ quá 4-5 tiếng đồng hộ một ngày, biết đâu lại có thể có những điều giống ông đấy".

"Ông là dân sự, thì việc gì mà một ngày chỉ ngủ 4-5 tiếng chứ".

Wahabu bắt đầu cảm thấy hứng thú. Thời gian 10 phút cho phép đã qua.

"Đất nước mà chúng tôi sinh ra là đất nước nghèo, và bây giờ vẫn là đất nước nghèo. Chúng tôi đang ngày đêm làm việc, rút ngắn thời gian nghỉ ngơi để xây dựng đất nước giàu có và đẩy lùi nghèo khó. Đây là việc làm vì doanh nghiệp, nhưng ở những nước tư bản kết cục thì nó vẫn là vì đất nước vì doanh nghiệp chính là trọng tâm của đất nước. Tôi vốn sinh ra rất nghèo khó, vì vậy việc khắc phục đói nghèo không những là nhiệm vụ của tôi mà còn là sứ mệnh của tôi với đất nước. Tôi muốn dùng kinh nghiệm xây dựng kinh tế nước tôi đến đây làm việc. Chúng tôi đã trúng thầu công trình nhưng còn có quá nhiều khó khăn vì vậy công việc không tiến triển được. Chúng tôi không giống với các doanh nghiệp châu Âu. Chúng tôi chăm chỉ và thẳng thắn. Chúng tôi đối xử với mọi người trên tinh thần cùng đứng lên từ nghèo nàn cả. Chưa bao giờ tôi thấy một đất nước Trung đông nào trong sạch như đất nước của ông. Tôi thực sự muốn làm việc ở đất nước như thế này.

Viên thị trưởng cởi bao súng, rồi gọi tôi lại ngồi gần bên cạnh ông ta. Có vẻ như cái thành kiến về đất nước có quan hệ chặt chẽ với Mỹ, mà Mỹ thì lại có là nước thù địch với đất nước ông - đang càng ngày càng được dẹp bỏ. Tôi giải thích cho ông những công trình chúng tôi đã làm và những nội dung đã đấu thầu, ông tỏ ra rất quan tâm. Ông ta gọi thư ký, nói rằng ông cần nói chuyện thêm, vì vậy đừng cho người khác vào.

Cuộc hẹn chỉ có 10 phút cuối cùng thành 2 tiếng đồng hồ. Chúng tôi phát hiện ra rằng chúng tôi có rất nhiều điểm tương đồng về cái nhìn về đất nước, về nhiệt huyết công việc, về lịch sử trung đông và châu á cũng như con người. Giống như người bạn 10 năm tri kỷ vậy. Tôi nói với ông rằng tháng tới tôi lại đến Barda, ông có tiếp tôi được không, ông ta vui vẻ hứa rằng sẽ chờ tôi.

"Tôi có mang đến một vật để trưng bày trong phòng làm việc của ông, nếu ông trưng bày nó ở đây cho thì tôi rất vinh hạnh"

"Cái gì chứ?".

"Tôi đã để ở phòng thư ký".

Vì tất cả mọi món quà đều bị cấm, vì vậy tôi đành phải để ở phòng thư ký chiếc thuyền hình con rùa mà tôi mang tới, Wahabu kêu viên thư ký đưa chiếc thuyền vào.

"Đây là chiếc thuyền có hình con rùa. Đây là chiếc thuyền thiết giáp đầu tiên trên thế giới được vị tướng nổi tiếng của chúng tôi bấy giờ là Lee Sun Sin làm ra để chống lại quan xâm lược Nhật bản. Vị tướng này đã dùng con thuyền này để đẩy lùi quân Nhật bản. Tôi để chiếc thuyền là tượng trưng của chiến thắng này ở văn phòng của anh thì hy vọng mọi việc của ông sẽ tốt đẹp".

"Thật là một vật trưng bày quá đẹp" ông ta thốt lên.

Và như vậy, con thuyền mang hồn của vị tướng Lee Sun Sin đã trở thành vật bên cạnh một nhà cách mạng trẻ tuổi của Barda.

Phần 2. Barda Exsothus (엑소더스)

Cuộc chiến tranh Iran và Irac gây không những cho tôi mà cả cho công ty Huyndea những hậu quả dồn dập.

Người ta có câu ở trận chiến thì thắng nhưng ở cuộc chiến thì thua. Ở cuộc đổ bộ vào Irac tôi cỏ vẻ như đã giành được nhiều chiến thắng, nhưng vì cuộc chiến tranh Iran- Irac, cuộc chiến của tôi trở thành thất bại.

Tôi vẫn biết vì chiến tranh nên đến ngày hôm nay công ty chúng tôi vẫn chịu nhiều nỗi đau. Nhưng chắc chắn một ngày nào đó Irac sẽ trở thành thị trường mùa xuân thứ 2 ở Trung đông và sẽ đóng góp lớn vào nền kinh tế Hàn Quốc, và tôi cũng tin tưởng chắc chắn rằng họ sẽ không bao giờ quên được Huyndea cũng đất nước bè bạn của họ.

Ở trong nước thì tin đồn "vì dự án ở Irac mà Chủ tịch Chong và giám đốc Lee Myong Bak đường ai ấy đi" lan tỏa, rồi nào là tôi đi công ty khác, rồi nào là tham gia chính trị, nào là tham gia thành phần chính phủ, đủ mọi loại tin đồn.

Nguyên nhân thì dù ở đâu đi nữa, nếu công ty bị thiệt hại thì những người liên quan chịu trách nhiệm chính là nguyên tắc lạnh lùng của cái gọi là doanh nghiêp. Do chiến tranh nên chúng tôi không thu được tiền thi công và phải quyết định lấy dầu để bù, cũng có thể ông Chung cho rằng công việc không trôi chảy như chúng ta mong muốn thì tôi là người chịu trách nhiệm vì tôi là người khai phá thị trường đó.

Nhưng giữa tôi với ông Chung không có bất cứ biểu hiện nào là gét nhau hoặc tranh cãi nào cả. Nó chỉ ở mức độ là giữa chúng tôi có một dòng khí lạnh đang thổi và không còn đối thoại nữa. Nhưng dù bầu không khí có thay đổi và nếu nhìn vào quan hệ lâu năm giữa tôi và ông Chung thì đó cũng là một sự kiện không thể coi nhẹ được.

Quan hệ giữa hai bên cứ tiếp tục, thì một lần tôi và ông Chung có dịp phải ngồi chung một bàn với nhau. Một quan chức chính phủ có quen biết tôi nhờ tôi đóng vai trò trung gian trong việc gặp được ông Chung.

Tại bữa cơm tối, không biết có phải vị lãnh đạo đó biết hay không biết quan hệ giữa tôi và ông Chung không còn như xưa nữa hay không mà tự nhiên lên tiếng

"Chủ tịch Chong à, giám đốc Lee là người tôi rất tôn kính, mong ông chiếu cố cho cậu ta với nhé".

Không biết ông ta nói vậy để cảm ơn tôi, hay đó là một sự lịch thiệp cho ông chủ tuyển dụng và là lãnh đạo giới doanh nghiệp, nhưng phản ứng của ông Chung thì lại càng ngạc nhiên.

"Cậu ấy có gục xuống đó mà đạp vào cổ cậu ta thì cậu ta cũng không đầu hàng đâu, chẳng cẩn phải ai thông cảm hay làm gì cả đâu".

Ở bữa tối hôm đó, tôi chỉ cười cho qua chuyện với lời nói của ông Chung, nhưng dần dần thì nó trở thành lời nói ghi trong tâm trí tôi. Nếu phân tích từng lời nói trong cách thể hiện của ông Chung thì tôi đang gục ngã, ai đó đang đạp vào cổ tôi nhưng tôi vẫn không hàng phục mà đang cố gắng cầm cự. Cũng có thể hiểu một cách khác rằng " cậu ta là một người cứng rắn và thông minh vì vậy chẳng cần ai giúp đở cậu ta cũng một mình đứng dậy như một vị tướng một mình không cần lính".

Dù nói thế, nhưng dần dần tôi cũng hiểu là ông Chung có thể sẽ đạp vào cổ tôi một lúc nào đó.

Sự khó chịu trong mối quan hệ giữa tôi với ông Chung kéo dài không lâu và được giải tỏa ở Irac. Tôi và ông Chung cùng đi Irac trong tình trạng khói pháo còn dày đặc. Tháng 12 năm 1982, chúng tôi leo lên một chiếc máy bay cũ rích ở Coet. Không những người bị lục soát gắt gao mà các cá nhân phải tự mình đưa hành lý của mình lên khoang hành lý. Phía sân bay chắc cho rằng nếu là chất nổ thì sẽ không có chủ nhân. Máy bay cũ đến mức đã cất cánh rồi lại hạ cánh. Chắc không ít chủ tịch doanh nghiệp đã từng ngồi loại máy bay như vậy.

Tôi và chủ tịch Chung đến Bagda, gặp lại những người bạn Irac cũ, chúng tôi được họ cam kết sẽ quan tâm nhiều nhất giành cho công ty xây dựng Huyndea, chúng tôi cũng đã đi thăm các dự án của công ty đang trong tầm bắn của pháo kích. Trong lúc chiến tranh nhưng ông Chung hoàn toàn không run sợ. Mấy ngày đi thăm công trình trong tình trạng chiến tranh đã cho thấy ông ta là có dáng dấp một vị tướng kiệt xuất.

Thường Ông Chung nếu không thích gì thì sẽ làm ầm ỹ ngay "Cậu viết đơn nghỉ việc đi".

Đó là một đêm trước khi rời Irac. Tất cả nhân viên phụ trách các dự án của Huyndea tại Irac đều tập trung về Bagda. Mặc dù chiến tranh nhưng chúng tôi cũng đã gom được rượu từ chỗ này chỗ kia về. Hơn 40 kẻ đàn ông của Huyndea đã thức thâu đêm để hò hát và nhảy múa, chúng tôi đã cực xỉn.

Tôi vừa lên tiếng " Tất cả chúng ta 사표를돌여주고갑시다" thì chủ tịch Chung lên tiếng " ... và trả lại cho chúng tôi.

Ông Chung có vẻ rất vui. Ông Chung và những kẻ đàn ông đã uống rượu cho đến 3h sáng, ngay trước lúc khởi hành. Sau này ông Chung cũng nói đi nói lại rằng rằng rượu ông uống ở đêm Bagda là vui nhất. Niềm vui của bữa rượu của những người đàn ông với nhau ấy có lẽ không có trong cuộc đời vốn ít những thú vị.

4 giờ sáng, chúng tôi đi đường bộ hướng về phía Coet. Từ Bagda, chúng tôi phải đi 10 tiếng trên con đường biên giới hướng tới Baxra và đó cũng là khu vực chiến tranh ác liệt nhất. Chúng tôi treo mạng sống của mình chạy giữa sa mạc đầy khói súng.

Sau khi đi kiểm tra tại công trình đầy khói súng ấy về, quan hệ giữa tôi và ông Chung lại quay trở lại như cũ. Chúng tôi có quá nhiều việc để làm chứ hơn là cứ phải cứ tiếp tục ngại ngùng với nhau.

Phần 3. CUỘC CHIẾN KÉO DÀI 14 TIẾNG ĐỒNG HỒ

Với doanh nghiệp, đàm phán chính là một cuộc chiến khốc liệt mà người ta sử dụng tất cả những phương pháp của hiệp thương. Tôi đã có rất nhiều kinh nghiệm trong việc đàm phán với rất nhiều nhà doanh nghiệp trên thế giới, cho đến các chính trị gia trong và ngoài nước, nhưng cuộc chiến đàm phán với phó giám đốc của công ty Washinghouse của nước Mỹ, doanh nghiệp xây dựng thiết bị phát điện lớn nhất của thế giới là một cuộc chiến thực sự không thể quên được.

Chúng tôi và Westinghouse biết nhau với quan hệ là nhà thầu chính và nhà thầu phụ. Đầu năm 1970, việc tập trung vào phát điện nguyên tử của Hàn Quốc, khi đó còn là một đất nước chậm phát triển là một quyết định sáng suốt. Nhưng việc xây dựng các nhà máy phát điện nguyên tử thì lại hoàn toàn phụ thuộc vào kỹ thuật của các nước tiên tiến. Doanh nghiệp đi đầu trong việc xây dựng các nhà máy đó chính là Westinghouse.

Các doanh nghiệp trong nước vốn yếu về kỹ thuật, qui mô doanh nghiệp lại nhỏ, vì vậy đua nhau tìm mọi cách để trở thành nhà thầu phụ của Westinghouse. Không chỉ là vấn đề về lợi nhuận, đây là một cơ hội tuyệt vời để các doanh nghiệp học hỏi kỹ thuật tiên tiến..

Công ty xây dựng Huyndea thành nhà thầu của Westinghouse và cũng với công ty xây dựng Dongah đã thi công công trình trạm phát điện nguyên tử số 1 và số 2 Kori, ban đầu thì chúng tôi làm theo chỉ bảo của chuyên gia Mỹ, nhưng Huyndea đã học được rất nhiều từ công trình này.

Tôi thường thăm công ty mẹ của Westinghourse tại Pizbuk để giải quyết và thảo luận các vấn đề về kỹ thuật. Ban đầu, tôi là giám đốc nhưng sang bên kia, họ cũng chỉ cử cấp trường phòng ra tiếp.

Cuối năm 70, thị trường trạm phát điện nguyên tử của Hàn Quốc do Westinghouse độc quyền đã trở thành thị trường cạnh tranh quốc tế. Các doanh nghiệp nước ngoài muốn đấu thầu vào các dự án trong nước phải tập trung sức lực để tìm các nhà thầu quốc nội, vì việc trúng thầu hay không phụ thuộc rất nhiều vào việc họ liên kết với nhà thầu phụ nào trong nước. Điều đó cũng có nghĩa là các doanh nghiệp trong nước cũng đã đạt đến một mức độ nhất định.

Công ty xây dựng Huyndea đã hợp tác với Westinghouse, và chúng tôi cũng quyết định tiếp tục hợp tác với công ty này để đấu thầu các dự án.

Tôi sang tận Pisberg để bàn về vấn đề này, khi ấy Phó giám đốc thường trực ra tiếp, đối xử cũng khá trịnh trọng. Vì họ cũng thừa hiểu làm cho công ty xây dựng Huyndea không hài lòng thì họ cũng sẽ không thể tham gia vào công trình trạm phát điện nguyên tử tại Hàn Quốc.

Và chính vị phó giám đốc thường trực này là người đã sang Seoul và mở trận chiến đàm phán đáng ghét và căng thẳng.

Buổi hội đàm bắt đầu từ lúc 10h sáng, tại trụ sở của công ty Huyndea, tại phòng làm việc của tôi. Nội dung đàm phán là Westinghouse và công ty xây dựng Huyndea sẽ cùng tham gia vào trạm phát điện nguyên tử nhưng phạm vi mà công ty xây dựng Huyndea tham gia sẽ phải rộng hơn. Đây là vấn đề rất quan trọng vì nó liên quan đến lượng công trình, chuyển giao kỹ thuật và cuối cùng là liên quan đến lợi ích.

Vừa họp với công ty này, tôi vừa nghĩ đến công ty Pramaton của Pháp, đây cũng là một công ty vốn là nhà thầu phụ của Westinghouse, nhưng họ nhận chuyển giao kỹ thuật và trưởng thành thành doanh nghiệp đảm nhận các công trình phát điện nguyên tử trong nước của Pháp.

Bỏ cơm trưa, chúng tôi đàm phán liên tục 6 tiếng đồng hồ, nhưng chẳng tìm ra điểm chung. Ông ta là người mang toàn bộ quyền lực của của công ty Westinghouse, nhưng những nội dung quan trọng thì ông ta đều điện thoại về trong nước và nhận chỉ thị. Trong quá trình họp ông ta liên tục chỉ thị nhân viên cấp dưới của mình điện thoại sang Nhật Bản và nhận chỉ thị của công ty.

Tôi cũng biết trước những người của công ty Westinghouse họ không gọi trực tiếp từ Seoul về công ty mẹ mà gọi qua Nhật bản, vì họ tin rằng là Cục tình báo trung ương Hàn Quốc sẽ nghe lén tất cả các cuộc gọi của họ. Người ngồi bàn đối diện với tôi 2-3 ngày trước cũng vừa sang Tokydo, điện thoại về công ty mẹ và quay trở lại.

Chúng tôi ngồi 8 tiếng đồng hồ, đúng là một cuộc đàm phán maratong, ông ta chỉ uống cà phê đen, có vẻ như càng uống thì ông ta càng khỏe. Tôi thì uống cà phê vào bụng đang trống trơn, càng xót bụng và dễ mất sức.

Quá 6h tối, tôi vào phòng thư ký, nói với trợ lý của mình.

"Nói với ông ta là hết cà phê rồi, từ giờ đưa trà mạch ra".

Uống trà mạch, tôi thì khoẻ ra, nhưng ông ta lại trông vẻ mệt mỏi.

Chúng tôi tiếp tục đàm phán mà bỏ qua bữa tối, quá 10h đêm. Suy đi tính lại thì mới thấy hình như ông ấy đang nhắm đến giờ giới nghiêm. Ông ta sang Hàn Quốc nhiều lần và hiểu rằng điều người Hàn Quốc ngán nhất chính là thời gian lệnh giới nghiêm vào buổi tối.

Nếu thòa thuận không được thì chắc chắn sáng ngày mai sẽ phải tìm đối tác khác, đúng là ngõ cụt, nhưng phía lo lắng hơn lại là chúng tôi.

Tôi hiểu là ông ta muốn đưa chiến thuật kéo dài thời gian. Tôi đi ra ngoài, chỉ thị cho phòng trực.

"Lấy cái đệm trong phòng đưa vào phòng họp".

Một lát sau, cái đệm được đưa vào, vị phó giám đốc thường trực tròn xoe mắt.

"Cái gì thế".

"Nếu không thỏa thuận được thì chắc phải qua đêm ở đây. Cứ thế này đến giờ giới nghiêm, anh là người nước ngoài không sao, nhưng tôi không về nhà được nên phải ngủ ở đây. Nào, bây giờ chúng ta tiếp tục nói chuyện cho thật thoải mái.

Ông ta tỏ lộ nét mặt mệt mỏi. Có vẻ như ông ta đã hiểu rằng cứ thế này là không được, và bắt chuyển từ thái độ lạnh nhạt sang tích cực hơn. Có lẽ vì ông ta phán đoán rằng nếu đến giờ giới nghiêm thì ông ta lại là người bất lợi hơn.

Kết cục, cuộc họp đã đi theo hướng của chúng tôi mong muốn. Ký tên xong và trao đổi văn bản thì đã 11h 5 phút đêm, một cuộc đàm phán 14 tiếng đồng hồ.

"Tôi vốn sang đây đâu có phải là để nhận kết quả này đâu..." Ông ta nói giọng đầy bất mãn.

Thời ấy, nhà tôi ở phường Apkuchong, chạy hết tốc lực rồi nhưng đến cầu Hankang thì barie đã được giăng ra. Cảnh sát và hiến binh chặn đầu xe lại, tôi xuống xe.

"Tôi là Lee Muyong Park, giám đốc công ty xây dựng Huyndea đây. Tôi muộn vì bàn bạc với khách nước ngoài một chuyện quan trọng từ sáng bây giờ mới xong. Hãy cho tôi về nhà nghỉ ngơi đi, chứ hôm nay ngủ ở đồn cảnh sát một đêm mệt mỏi lắm".

"Về nhà ông hết bao nhiêu phút".

"Ở Phường Apkuchong, vì vậy không đến 5 phút".

"Mời ông đi, nhưng nếu đi tiếp mà bị bắt thì ông tự chịu trách nhiệm, không được nói là chúng tôi cho ông đi đâu đấy".

Tôi vượt sông, về đến nhà an toàn.

Phần 4. THỦ TƯỚNG MARHATHIT CỦA MALAYSIA

Tháng 2 năm 1994, thủ tướng Malaysia Marhathit sang thăm Hàn Quốc, nhưng cả trong 4 ngày đó, chuyến thăm của ông rất lặng lẽ mà vẫn đúng nghi thức.

Ông ấy nhập cảnh vào sân bay Kimpho, lặng lẽ thăm các thành viên của tập đoàn Huyndea như là công ty công nghiệp nặng Huyndeai, công ty xe hơi Huyndea, và sau khi bàn bạc công việc với các thành viên của công ty, ông ra về cũng lặng lẽ như khi đến. Một nguyên thủ quốc gia viếng thăm Hàn quốc lặng lẽ như vậy cũng là hiếm.

Nhưng đây chính là cách ngoại giao của thủ tướng Marhathit, vị thủ tướng đóng vai trò như cái đầu kéo để đưa nền kinh tế Malayxia phát triển. Ông ta tránh xa những gì ầm ỹ và nghi thức bề ngoài.

Thủ tướng Marhathit là người có ý niệm rõ ràng, có tinh thần sứ mệnh rất triệt để, sức tiến thủ không bao giờ nghỉ ngơi và cả một sức nhìn rất nhạy bén, tôi có thể nói ngay rằng ông ta chính là mẫu hình của nhà chính trị của tương lai.

Tôi biết thủ tướng Marhathit vào những năm cuối 70. Chúng tôi đã có trên 15 năm tình bạn, tuy trên bình diện thế giới thì quan hệ cá nhân suy cho cùng là quan hệ lạnh lùng ưu tiên đến lợi ích quốc gia trên hết, thế mà trong mối quan hệ ấy, chúng tôi vẫn nảy nở tình bạn mang tính nhân văn tình cảm con người. Trước đây tôi đã có một tình bạn lâu bền với thị trưởng Bargda Wahabat, nhưng chiến tranh đã chặn ngang mối quan hệ này. Mỗi lần nghĩ đến người "bạn" ấy, tôi lại cảm thấy tiếc và buồn.

Khi ấy, công ty Huyndea đang xây dựng đập Kera ở Malaysia.

Giám đốc một công ty xây dựng khi ra nước ngoài thăm một công trình thì một trong những công việc quan trọng chính là gặp các cán bộ và chính trị gia cao cấp của đất nước đó. Phó thủ tướng Marhathit cũng là một trong những nhân vật quan trọng tại Malaisia. Phó thủ tướng là người có vị trí thứ hai trong chính phủ, nhưng chỉ là người phụ mà thôi. Vì trước đây ông đã từng không khuất phục cách làm của mình nên bị đảng cầm quyền ghét bỏ, rồi phải sống lưu vong ở nước ngoài, nhưng do dư luận trong nước lên cao, vì vậy chính quyền của Thủ tướng Husein bèn mời ông về làm Phó Thủ tướng như là để xoa dịu lòng dân và đưa ông vào vị trí Phó Thủ tướng. Ông chẳng có thực quyền, vì vậy cũng chẳng có việc gì để làm là điều đương nhiên.

Ông ta thường ngồi một mình trong phòng làm việc của mình. Tôi nếu đến văn phòng chính phủ thường ghé thăm văn phòng của ông trước. Bắt đầu từ năm 1981, trước khi chúng tôi tham dự vào công trình đấu thầu cây cầu Panang, cầu dài thứ 3 trên thế giới.

Khi đó các doanh nghiệp của Pháp, Nhật bản và Hàn quốc, tất cả cạnh tranh kinh liệt để tham gia đầu thầu. Doanh nghiệp Nhật bản Manubeni họ hối lộ chính quyền tiêu cực ở đây nên tôi chẳng gặp được ai cả.

"Tôi là người chẳng có gì giúp được ông đâu, sao lại cứ đến tìm tôi chứ" Ông ta nói như thế khi tôi đến thăm ông lần thứ 2 thứ 3 gì đó.

"Về công ty, tôi phải báo cáo lại cho mọi người biết là tôi gặp ai, vì công ty của Nhật Bản ngăn trở cho nên tôi không thể gặp được Thủ tướng, người có mọi quyền hành, gặp được Phó Thủ tướng thì chẳng phải về công ty có thể nói được rằng mình đa gặp được người có thực quyền rồi sao" tôi đùa.

"Nếu vậy thì ông cứ đến, nhưng bù lại ông phải kể cho tôi nghe những câu chuyện về Hàn Quốc".

Ông ta cũng cười, và từ đó trở đi, chúng tôi gặp nhau thường xuyên, có nhiều chuyện để nói cho nhau nghe, ông ấy đặc biệt quan tâm đến Hàn Quốc.

Ông ta phân tích một cách tỉ mỉ trên cả chuyên gia về cả quá trình lịch sử hiện đại của Hàn Quốc, từ thời thực địa của Nhật Bản, đến giải phóng và phân chia, chiến tranh, cách mạng quân sự, xây dựng tinh tế, phong trào vận động ngôi làng mới, sự thành công của nền công nghiệp nặng và hoá học, yêu cầu dân chủ hoá và vòng tròn luẩn quẩn của những vụ đảo chính. Đặc biệt ông ta rất quan tâm đến phong trào Ngôi làng mới.

"Theo tôi, nguyên nhân của thành công của nền công nghiệp hoá của Hàn Quốc chính là phong trào vũ trang tinh thần như phong trào Ngôi làng mới, cái tinh thần cần cù và tự vươn lên là cái cần thiết cho Malaisia ngày hôm nay".

Thủ tướng Marhathit mang ý tưởng sẽ thay đổi tính dân tộc vốn thấm nhuần từ sự thống trị thực dân lâu ngày của Anh Quốc cho người dân Malaisia. Ông ta tin rằng nếu không có sự thay đổi về tính lỏng lẻo và nghi ngờ người khác thì Malaisia sẽ không thể phát triển được. Đó cũng chính là lý do ông ta rất chú ý đến Hàn Quốc.

Tôi thảo luận với ông, và cũng không ngần ngại đưa ra những lời khuyên. Ông ấy có cùng suy nghĩ với tôi đó là trước tiên phải giải quyết đói nghèo bằng kinh tế.

Tôi và ông thường hay ăn cơm trưa với nhau, nhưng khi vào nhà hàng, chẳng ai nhận ra ông là Phó thủ tướng của một nước cả. Cả ông và cả tôi cũng không ngờ tình bạn với vị thủ tướng không có quyền hành kia sẽ quyết định thành bại của việc trúng thầu ông trình cầu Penang lớn nhất thế giới kia.

Tôi biết tin Malaisia đang có kế hoạch xây dựng cây cầu dài thứ 3 thế giới, lên đến 14,5 km vào cuối những năm 60, khi đang xây dựng đường cao tốc tại Thái Lan. Khi đó, tôi cũng đã "tưởng tượng" rằng không biết là chúng tôi có thể tham gia vào công trình này được hay không nữa. Và giấc mơ đó thì 10 năm sau lại hiện ra trước mặt chúng tôi.

Chi phí công trình là một con số đồ sộ, lên đến 300 triệu USD. Chính phủ Malaylxia chờ đợi rất nhiều vào con đường này. Từ khi xây dựng kế hoạch đến khi hoàn thành mất 20 năm, đúng là một công trình đầy tham vọng.

Chính phủ Malayxia xây dựng công trình này với nhằm hai mục đích

Thứ nhất, họ muốn kết nối đảo Pinang với đất liền và từ đó xây dựng hòn đảo này thành khu tham quan du lịch và công nghiệp, đây là mục tiêu về kinh tế. Hòn đảo này là hòn đảo rất có giá trị, đến mức khi Hoa kiều đòi độc lập cho Singapore, họ không phải đòi mảnh đất Singapore bây giờ mà chính là đã đòi hòn đảo này.

Thứ 2 vì mục đích chính trị. Ở hòn đảo này, người Hoa kiều đang nắm quyền thương mại ở đây, họ không độc lập thôi, chứ thực tế thì chẳng khác gì Singapore thứ 2 cả. Chính phủ Malayxia muốn hút kinh tế của Pinang vào kinh tế của Malaysia qua cây cầu này.

Công trình cầu Pinang cuối cùng cũng bắt đầu đưa vào đấu thầu năm 1981, Huyndea dành hết sức cho công trình này, không những thế, tôi còn đứng ra làm người chỉ huy trực tiếp vì đây là công trình rất lớn sau những vết thương tại Iran và Irắc.

Có 41 công ty từ 17 nước tham gia dự thầu vào công trình này. Toàn là những công ty xây dựng hàng đầu thế giới cả. Chúng tôi cho rằng các doanh nghiệp châu Âu sẽ có sức cạnh tranh yếu hơn chúng tôi vì giá cả họ khá cao, chúng tôi tập trung vào cảnh giác với công ty Merubuni của Nhật. Nhưng kết quả dự thầu vòng 1 thì lại ngoài dự đoán, công ty Campenong Brna của Pháp đứng số 1, Huyndea đứng thứ 2, công ty Merubuni của Nhật đứng thứ 3 và một công ty của Đức thứ 4.

4 công ty này sẽ vào vòng đấu thầu cuối cùng. Công ty của Đức thì tự bỏ cuộc, và chỉ còn cuộc chiến giữa 3 người. Công ty Merubuni là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của chúng tôi vì họ có năng lực lobby cũng như vốn tài chính rất tốt.

Trước tiên là phải thắng được công ty của Pháp, sau đó là mở cuộc chiến tổng diện với công ty Marubeni. So với công ty của Pháp thì thời gian thi công của chúng tôi ngắn hơn. Chúng tôi cố gắng thuyết phục chính phủ Malaysia chọn chúng tôi vì chúng tôi nhấn mạnh đến yếu tố tuy công ty Pháp có giá thấp hơn chúng tôi một ít, nhưng thời gian hoàn thành của chúng tôi nhanh hơn và nếu sớm thu được phí đi lại thì lợi nhuận sẽ nhiều hơn.

Vấn đề là doanh nghiệp của Nhật bản, khả năng lật ngược thế cờ của họ là khủng khiếp, họ tổng động viên cả chính phủ Nhật bản và sứ quán Nhật tại đây, họ vừa đề nghị cho chính phủ Malaysia vốn dài hạn lãi suất thấp bằng nguồn tài chính dồi dào của họ, đồng thời họ cũng công khai những thất bại của công ty xây dựng Huyndea trong quá khứ. Mà điển hình chính là những bài báo liên quan đến việc công trình thi công tồi mà tờ báo Chongyangilbo đả đăng vào những năm 80.

Ở Malaysia, người tôi có thể tâm sự được chỉ có mình Phó Thủ tướng Marhathit. Vì công ty Mabubeni họ đã giăng sẵn lưới, ngăn không cho Huyndea lảng vảng đến phòng của Thủ tướng.

"Xin lỗi vì chẳng giúp gì được cả".

Marhathit chẳng biết nói gì ngoài câu nói đó cả.

Tôi chẳng có cách nào khác, quay về Seoul và 6 tháng sau quay lại Malaysia. Tôi chẳng chờ đợi điều gì cả. Mùa xuân năm 1981, tranh chấp dân tộc ở Malaysia bùng nổ, tôi cũng có nghe là chính quyền của Husein gặp nguy hiểm, nhưng không tưởng tượng rằng sẽ thay đổi Thủ tướng.

Xuống sân bay, tôi tình cờ mua tờ báo, cái tin Marhathit lên làm Thủ tướng đập vào mắt tôi, vì thủ tướng Husein đột nhiên tử vong.

Tôi lập tức điện thoại đến văn phòng phó thủ tướng và xin được gặp. Đang lúc loạn lạc, tôi cũng hồi hộp và không nghĩ rằng ông sẽ đi gặp giám đốc một công ty nước ngoài. Nhưng Marhathit lại nhận lời đề nghị của tôi.

"Tôi phải sang Singapore ngay, vì vậy chẳng có thời gian gặp anh Lee ở văn phòng đâu, tôi trên đường ra sân bay sẽ ghé về nhà thay quần áo, ông cứ về nhà tôi trước đi".

Tôi đến nhà Marhathit, đang nói chuyện với Phu nhân thì ông bước vào.

"Nội dung báo đăng có phải là sự thật không, chuyện ông thành Thủ tướng".

"Hãy chờ xem, tôi đi Singapore về thì mọi việc sẽ rõ ràng".

Giọng nói của ông đầy tự tin.

Tôi muốn hỏi về việc đấu thầu con cầu Pinang, cũng thật là may cho chúng tôi khi Thủ tướng Husein mất, ông không quyết định doanh nghiệp trúng thầu cuối cùng và bây giờ việc quyết định doanh nghiệp trúng thầu sẽ do Marhathit quyết định. Nhưng ngày hôm đó, tôi chẳng hỏi gì ông nữa.

Ngày hôm sau, báo đăng tin ông được bầu làm chủ tịch đảng đồng thời trở thành Thủ tướng.

Marhathit giương cao giá trị cải cách mà ông đã chuẩn bị bấy lâu. "Hãy nhìn vào Phương Đông" và "Một chính phủ trong sạch" là khẩu hiệu chính trị cải cách của Marhathit. "Đông phương" ở đây là Hàn Quốc, ông đưa ra mục tiêu chính sách quốc gia trước mặt đó là phải học tập Hàn Quốc và vượt qua được Hàn Quốc. Với tư cách là doanh nghiệp Hàn quốc, tôi cảm thấy hài lòng. Nhưng nếu nhìn Marhathit với tư cách là một lãnh đạo thì ông hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu đó.

Tinh thần cơ bản trong việc tuyển chọn doanh nghiệp thi công công trình cầu Pinang là hoàn toàn khác với chính phủ trước đây. Không thể có chuyện nhận hối lộ. Marhathit nghĩ rằng trong xã hội Malayxia, nơi lan tràn tiêu cực từ chính quyền, công chức đến doanh nghiệp và toàn thể xã hội thì nếu muốn cần một sự thay đổi phải là bắt đầu từ chính phủ trước. Câu khẩu hiệu "Chính phủ trong sạch" cũng bắt nguồn từ đó.

Bây giờ tôi phải thuyết phục nội các của ông. Tôi đã thuyết phục được nội các mới về lợi ích kinh tế từ việc rút ngắn thời gian thi công như trước đây trong cuộc cạnh tranh với công ty của Pháp, và tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng giá cả của chúng tôi rẻ hơn so với công ty Marubeni.

Lá bài chung cấp vốn từ chính phủ Nhật bản vốn uy hiếp chúng tôi từ đầu đã không phát huy tác dụng do cải cách ở Malaysia. Trong quá trình điều tra các quan chức của chính quyền cũ, lobby của công ty Marubeni trở thành nghi ngờ lớn nhất. Công ty Mabubeni đã mất tư cách hoạt động để tham gia đấu thầu.

Cuối cùng thì công ty xây dựng Huyndea trúng thầu công trình cầu Pinang. Marhathit một mặt thông báo cho mọi người biết hình ảnh thực về một chính phủ trong sạch qua việc giao thầu cho Huyndea, một mặt cũng có thể ông muốn dạy cho người dân và doanh nghiệp Malaysia phải học hỏi tính cần cù và kỹ thuật của "Phương Đông".

Phần 5. CÁI MÔNG CỦA THỦ TƯỚNG LỚN HƠN SAO

Có thời, phong trào cơn gió mới thổi, còn bây giờ thì là phong trào quốc tế hoá, thế giới hoá đang lên cao. Còn rất nhiều người vẫn chưa hiểu tại sao lại phải là thế giới hoá và nó bắt đầu từ đâu. Tôi bắt đầu học được quốc tế hoá từ lễ khởi công công trình cầu Pinang.

Công trình này không chỉ mang ý nghĩa lớn với Malaisia, mà còn với cả công ty xây dựng Huyndea. Hoàn thành công trình này, Huyndea đã bước chân vào tên những doanh nghiệp xây dựng tầm thế giới.

Đầu năm 1982, vơi tư cách là công ty xây dựng cây cầu đẹp nhất thế giới, chúng tôi đã chuẩn bị buổi lễ hoành tráng cho lể khai trương. Chúng tôi gọi cả các chuyên gia trong nước sang để chuẩn bị, giống hết như là lễ khởi công trong nước có Tổng thống tham dự.

Chúng tôi xây dựng kế hoạch là sẽ nâng phần sân khấu lên cao, ở giữa có ghế thật lớn cho vợ chồng Thủ tướng, và hai bên là ghế cho các quan chức chính phủ và khách quí. Trước mặt Thủ tướng có nút nhấn, chỉ cần ấn vào thì pháo hoa và khói sẽ bắn lên, chúng tôi cũng đã trải thảm và cũng căng bạt để che nắng.

Trước ngày khởi công, trưởng phòng thư ký và một người vệ sĩ xuống hiện trường. Trưởng phòng thư ký nhìn cái diễn đàn, nét mặt ngạc nhiên. Trong khi tôi thì lại hài lòng vì cứ nghĩ chắc tại anh ta quá cảm động vì lễ khởi công quá chu đáo. Nhưng anh ta đến bên tôi và lên tiếng.

"Chỗ Thủ tướng ngồi, sao lại có bạt che, thế 5000 người tham dự ở đây thì phía trước này làm thế nào"

Thế này là thế nào, tôi thì nghĩ theo kiểu Hàn Quốc. Ở Hàn Quốc người ta chỉ chú ý đến chỗ ngồi của Tổng thống, chứ còn những người tham dự bình thường thì cứ đứng mà chờ 2 tiếng đồng hồ ở ngoài nắng chan chang là chuyện bình thường, còn có cả người ngất xỉu nữa. Tôi nhìn anh ta với con mắt khó hiểu, trưởng phòng thư ký nói luôn.

"Hoặc anh căng bạt cho luôn cả 5000 người, hoặc là tháo bạt ở chỗ ngồi của Thủ tướng. Không thể có chuyện mình Thủ tướng ngồi chỗ mát".

Tôi thật sự sốc. Không ngờ là có viên chức lại nghĩ đến người dân như thế này. Tôi đi khắp thế giới nhưng bây giờ mới biết là mình còn kém thế giới hoá hơn mọi người. Việc chuẩn bị cho lễ khởi công, tôi đã quá theo kiểu của Hàn Quốc và quá quan liêu.

Ông ta đề nghị tháo cái bạt chỗ ngồi của Thủ tướng, vì không thể căng bạt đủ cho 5 ngàn người trong vòng 24 tiếng đồng hồ. Tôi bàn với người của công ty và của cả những người Malayxia, kết luận đưa ra là 24 tiếng đồng hồ không thể căng nổi 600 mét vuông. Nhưng tôi không chịu, vừa cơm trưa, tôi vừa tìm cách

"Vậy khoảng 300 mét vuông thì được đúng không?".

Công nhân Malaysia trả lời là không có vấn đề gì.

"Vậy thì gọi 20 công ty, mỗi công ty làm 300 mét thì được chứ sao".

Vậy là lập tức chúng tôi gọi các công ty Malayxia.Có công ty còn nói sẽ giăng được 600 mét. Chúng tôi bắt đầu chia làm 12 phần và giăng bạt. 7h sáng hôm sau, công việc hoàn thành, 8h dọn vệ sinh xong. 9h, một tiếng trước khi bắt đầu, trưởng phòng thư ký đến hôm qua đến, tròn mắt.

"Ông Lee, thế này là thế nào đây?" Ông ta cứ nghĩ là sẽ tháo bỏ cái bạt nơi Thủ tướng ngồi, chứ ai nghĩ là giăng nổi 6000 mét vuông. Đến đây thì mọi việc trôi chảy.

Viên trưởng phòng, xem cái sân khấu xong, hỏi tôi.

"Cái mông Thủ tướng lớn hơn mọi người sao?".

Ông ta yêu cầu lấy cái ghế bằng với mọi người. Tôi lại một lần nữa bị sốc. Tuy Malaysia kinh tế lạc hậu hơn chúng tôi, nhưng nhận thức của những chính trị gia của họ thì đi trước chúng ta, tôi cảm nhận một điều rằng một ngày nào đó, Malaysia sẽ vượt qua chúng ta.

Thủ tướng Marhathit bắt đầu diễn văn, ông nói bằng tiếng Malaysia, bỗng nhiên có tiếng cười ầm lên. Tôi chẳng hiểu gì, nhưng để hòa vào bầu không khí và để đỡ ngượng, cũng cười theo vì nghĩ chắc ông nói điều gì đó thú vị.

Một vị quan chứ Malaixia thấy tôi cười, thúc vào sườn tôi.

"Ông Lee, ông có hiểu gì không mà cười?".

Tôi ngần ngại, ông ta giải thích.

"Ông ấy nói công ty xây dựng Huyndea là kẻ ăn trộm, vì họ là kẻ ăn trộm nên các bạn phải nhanh nhanh học hỏi họ mà đuổi họ đi".

Và đây là cú sốc thứ 3 của tôi trong lễ khởi công công trình cầu Pinang.

Phần 6. Cuộc chiến giữa Marcos và Imeda

Chiến thắng của chúng tôi ở Malaisia nhưng lại bị thua ở Pilipin. Công ty Marupeni vốn thua ở dự án cầu PeNam đã chiến thắng chúng tôi để tham gia đấu thầu đường dây cấp điện.

Dự án đường dây tải điện trị giá 150 triệu USD được thực hiện vào năm 1985, một năm trước ngày vợ chồng Tổng thống Marcos và phu nhân Ameda phải lưu vong chính trị. Cũng giống như tất cả thời kỳ cuối của tất cả các nước đang phát triển, làm dự án thời ấy tại Philipin cũng bị quyền lực can thiệp sâu sắc, nhưng ở Philipin thì quả thật là hiện tượng nhiều màu sắc.

Marcos và Amelda là hai vợ chồng, họ chẳng có lý do gì để nói là kẻ thù của nhau cả, nhưng những người tham gia đường dây đứng về phía Marcos và Almeda là hoàn toàn khác nhau. Với các doanh nghiệp nước ngoài thì thật khó có thể hiểu được là đứng vào dây bên nào thì mới thắng, nếu chúng ta nói từ kết quả của dự án thầu đường dây tải điện thì Arubeni ở đường dây của Almeda đã thắng Huyndea vì đã tin vào Marcos.

Thị trường xây dựng của Pilipin ở thời kỳ của tổng thống hoàn toàn do các doanh nghiệp Nhật bản độc chiếm. Các doanh nghiệp Nhật bản cấu kết với chính quyền độc tài, Marubeni, một danh nghiệp có rất nhiều dự án tại Philipin là doanh nghiệp nổi tiếng trong việc cấu kết với chính quyền của Marcos.

Kết quả thầu lần 1 Huyndea ở vị trí số 1, Marubeni ở vị trí thứ 2. Lần đấu thầu cuối cùng cũng là sự đối đầu giữa hai công ty này mà thôi, đây là tòa án xử vụ trúng thầu cầu Penang.

Chúng tôi dựa vào dây của một người có năng lực, có kết nối với đường dây của tổng thống Marcos, ngược lại, phía Almeda thì họ lại lấy một người thân cận với Almeda để làm đại diện cho mình. Cả hai bên đều biết quá rõ tình hình của nhau. Cái thời ấy viên chức Philipin chỉ cần cho tiền là họ có thể cung cấp cho những tài liệu quan trọng.

Cuộc chiến giữa Huyndea và Marubei trở thành cuộc chiến giữa những người đại diện một cách không khai, chính phủ và giới chính trị của Marcos cũng chia làm hai phe Marcos và Almeda. Giống như một cuộc đi săn giữa của tầng lớp viên chức hủ bại của Philipin.

Tôi cùng với phó giám đốc phụ trácch phần điện là Yu Che Hwan đã sang Pilipin đến 5-6 lần gặp người quản lý cũng như các chính trị gia. Mỗi lần như vậy tôi đã chứng kiến một chính quyền sai trái sẽ làm ngươi dân rơi vào khổ sở như thế nào. Chẳng lẽ không có nước đang phát triển nào lại có xã hội công chức trong sạch sao? Hay chính phủ độc tài thì nơi nào cũng như nhau? Năm 1985, tôi thực sự cảm thấy tuyệt vọng tại Pilipin.

Dự án đó trở thành dự án của Marubeni, nhưng chẳng có sự giải thích nào cho sự chính đáng về việc trúng thầu đó cả, nhưng lại có một nguyên lý rất rõ ràng.

Đó là lời nói của đại diện phía chúng tôi, người gần với Marcos đã nói sau khi công bố người trúng thầu

"Marcos thua almeda, ngoài ra chẳng có lý do gì khác".

Tháng 2 năm 1986, một năm sau đó, chính quyền Aquio được thành lập. Năm đó, chúng tôi đã trúng thầu dự án xây dựng trụ sở chính của ngân hàn phát triển châu Á tại Manila. Sauk hi khởi công, có tiệc đón tiếp và ấn tượng của tôi về tổng thống Aquino cũng như tham mưu trưởng lục quân Ramos thật ấn tượng. Cũng giống như thủ tướng Marhathit của Malaisia, họ hoàn toàn khác xa về đẳng cấp với những người của chính quyền Marcos.

Tổng thống Aquino có bài diễn thuyết tại buổi tiệc, các viên chức nội các và khách mời đã ổn định chỗ ngồi trước, thế mày tham mưu trưởng lục quân Ramos, người được coi là có thế lực trong chính quyền mớ lại ngồi một cách khiêm tốn ở một hàng cuối cùng, cách ứng xử của Tổng thống Aquino cũng hết sức đơn giản đến mức khó tin trong khi ông là Tổng thống của một nước. Chỉ vọn vẻn có 2 vệ sĩ mà thôi.

Diễn thuyết xong, đến phần tiệc cocktail, Tổng thống Aquino tiến đến và chào tôi, tôi chào lại và hỏi ông:

"Việc bảo vệ cho Tổng thống mà đơn giản như thế này, không có vấn đề gì sao?"

Những người còn nhớ hình ảnh rất rõ rang chồng bà Aquino bị bắn tại sân bay lo lắng không biết bà có gặp phải chứng sợ bị ám sát hay không cũng là điều đương nhiên, nhưng vị Tổng thống lại nở nụ cười và nói:

"Tôi tham gia bầu cử tổng thống là để nhắm đưa Pilipin đến nền dân chủ, Dân chủ hóa là một mong muốn của cả dân tộc Pilipin, không có Aquino thì không có nghĩa là quá trình dân chủ của chúng tôi sẽ bị thất bại. Dù bây giờ ai làm Tổng thống thì dân chủ hóa là điều tất nhiên thôi. Nhưng để bảo vệ mạng sống của Tổng thống, có nhất thiết cần đền nhiều vệ sĩ ở một đất nước nghèo như chúng tôi hay không?

Đúng là lời nói thực sự cảm động của một nhà lãnh đạo mới

Tổng thống Aquino vừa đi, thì tướng Ramos tiến đến.

"Thời chiến tranh Hàn Quốc, chúng tôi đã giúp Hàn Quốc, khi đó, thu nhập của người dân Hàn Quốc chỉ có 60 USD, còn của Pilipin là 700, thế mà bây giờ chúng tôi tụt hậu ở vị trí phải nhận sự giúp đỡ của Hàn Quốc. Lý do đó chỉ có một, đó là do nền chính trị sai lầm, nhưng bây giờ thì nền chính trị đã đúng, vì vậy sớm muộn gì chúng tôi cũng sẽ theo kịp Hàn Quốc.

Trong cuộc đối thoại với Ramos, tôi cảm nhận rằng một lúc nào đó ông ta sẽ trở thành Tổng thống Pilipin, và tôi cũng dự cảm rằng ngày ông trở thành Tổng thống thì Pilipin sẽ đi vào quĩ đạo phát triển một cách ổn định. Và đúng như dự đoán, ông đã trở thành người kế nhiệm Tổng thống Aquino và đã thúc đẩy xây dựng kinh tế. Một Marhathit thứ 2 xuất hiện.

Phần 7. Lời hứa thực hiện sau 20 năm

Đó là câu chuyện thời tôi còn làm kế toán ở công trình xây dựng đường cao tốc Thái lan, đã hơn 30 năm trôi qua.

Có một người thợ tên Choi làm việc tại công trình, ông ấy quản lý các tài xế người Thái và là người có năng lực làm việc bằng 10 người nhân viên tốt nghiệp đại học mới ra trường.

Ông ta bị người Thái dưới quyền mình phản đối chỉ thị công việc nên bắn. Ngực bị bắn những 6 phát đạn, nhưng ông ấy không chết ngay mà được đưa vào bệnh viện Pathani và ở đó sống gần 1 tháng trời. Mọi người thay nhau truyền máu, còn tôi ban ngày thì làm việc tại công trường, ban đêm đến bệnh viện chăm sóc ông ta. Nhưng càng ngày thì sức khỏe ông ấy càng yếu đi.

" Kế tóan Lee là người có năng lực, vì vậy chắc chắn sau này sẽ trở thành nhân vật quan trọng ở công ty thôi. Khi đó nếu gia đình tôi có đến tìm thì đừng có ra vẻ không biết, hãy giúp tôi một lần thôi nhé".

" Khi đó không biết tôi đang làm gì, nhưng nếu là việc tôi làm được thì tôi sẽ làm, tôi hứa mà".

Đó là lời nói trăng trối của ông ấy, hai ngày sau, ông ấy ra đi ở nơi đất khách quê người xa xôi.

Rồi vào một ngày của 20 năm sau, tôi đã trở thành giám đốc, có một người phụ nữ điện thoại đến.

"Tôi là vợ của ông Choi, người đã từng làm việc với giám đốc ở dự án tại Thái Lan ngày xưa, nếu giám đốc còn nhớ thì tôi sẽ đến, còn nếu không nhớ thì tôi sẽ không đến gặp đâu".

Thư ký của tôi nói cho tôi biết có một cú điện thoại như vậy, tôi lập tức nói mời người phụ nữ đến.

Vợ của người công nhân có tên là Choi tìm đến, bà đưa ra một bức thư, các góc đã sờn, màu đã chuyển bạc vì nó quá lâu

"Cũng có thể tôi không thể sống mà quay về được. Ở đây tôi quen một người làm kế toán tên Lee, cậu ấy là người tốt và là người có năng lực. Sau khi tôi chết, em nuôi dạy con cái có khó khăn gì thì hãy tìm đến nhờ cậu ấy giúp đỡ, nhưng chỉ một lần thôi. Dù có vất vả thế nào thì em cũng cố gắng nuôi dạy con thật tốt bằng chính sức mình, sau khi con tốt nghiệp cấp 3, nếu thực sự khó khăn thì hãy đến tìm, biết đâu giúp được chuyện gì.."

Tôi lại nhớ hình ảnh anh Choi đầm đìa mồ hôi và vất vả tại công trình, ánh mắt và khuôn mặt hóp hép của ông tại bệnh viện sau khi bị bắn và để lại lời dặn cho tôi lại hiện lên trước mặt tôi.

Người phụ nữ ấy đã làm đúng như lời người chồng dặn, một mình nuôi con tốt nghiệp trường dạy nghề trung cấp, nhưng cậu con trai xin mãi việc mà không được, và bà nhớ đến bức thư của chồng rồi đến tìm tôi. Cũng giống như bức thư gửi 20 năm trước quay lại tìm tôi.

"Dạ cô cần sự giúp đỡ gì ạ".

"Tôi rất cảm ơn nếu anh xin việc cho con trai tôi, xin việc cho nó và giá như cho nó được ra nước ngoài làm việc.....".

"Vậy thì cô đừng lo, từng đó thì cháu giúp được".

Tôi không cần nghe thì cũng tưởng tượng đủ nỗi vất vả mà phu nhân đó đã phải chịu đựng. Dù người phụ nữ đó đã sống nghèo khổ, nhưng không vì nghèo khổ mà đánh mất tư cách của mình. Bà có sự phẩm cách của mình. Tôi chợt nhớ đến mẹ của mình

"Cô còn cần gì giúp đỡ nữa không"

"Không đâu, chồng tôi dặn chỉ nhờ vả một lần, có nữa thì tôi cũng sẽ không nhờ vả nữa đâu".

Đúng như nguyện vọng của bà, con trai bà vào làm việc tại công ty xây dựng Huyndea, và cũng ngay lập tức được cử ra công trình xây dựng ở nước ngoài, và từ đó về sau, người phụ nữ đó cũng không bao giờ xuất hiện nữa.