Những cây ăn quả mới trồng lại nhanh chóng đâm hoa kết trái, nhất là đám chuối tiêu được trồng khắp vườn có vẻ sẽ sai quả. Thời gian này, nhiều lần Trân Ni làm vườn xong xuống bơi ở bến nước trước nhà đều gặp chiếc xuồng máy màu trắng đó chạy ngược xuôi qua. Và mỗi lần thấy cô, người lái lại vẫy tay chào hồ hởi, nhưng Trân Ni đều làm như không hề nhìn thấy.

Nhiều hôm, giữa đêm khuya, dân làng quanh đó lại nghe thấy tiếng đàn văng vẳng theo gió, giai điệu là lạ thanh thanh tựa như tiếng đàn cò nhưng lại có vẻ cao hơn. Chỉ có Trân Ni ngầm đoán trong lòng.

Trân Ni không để tâm gì đến chuyện này nữa cho tới tối khuya ngày hôm sau, tiếng còi trong bản doanh vang lên xé tan màn đêm, làm cho mọi người trong vùng đều giật mình thức dậy. Những ngọn đèn pin sáng quắc soi quét khắp nơi, giọng người ra lệnh bằng tiếng Pháp vang lên oang oang. Bà Thanh ra đứng giữa hiên cùng lúc cô con gái mở cửa ngó ra theo hướng giọng nói đó.

"Có chuyện gì thế ạ?"

"Bên đó hình như có chuyện gì."

"Ầm ĩ thế, chắc chuyện lớn rồi."

Buổi sáng ngày hôm sau người ta đồn đại khắp là bên doanh trại bắt được hai kẻ vào ăn trộm dầu.

"Nghi là lão Thìn không biết có phải không." Bà Thanh lẩm bẩm.

"Sao mẹ nghĩ là lão ta."

"Không biết, nhưng cảm giác nói với mẹ là chỉ có lão ta mới dám làm mấy việc đó trong làng này."

Hóa ra điều bà Thanh nghi ngờ là sự thật, vì gần trưa hôm đó, bên bản doanh loan báo cho người trong vùng đến xem hai tên trộm bị trừng phạt để răn đe làm gương. Bà Thanh bảo với con gái:

"Mẹ không đi xem đâu con ạ. Đúng là lão Thìn và lão Tứ rồi. Người ta nói mấy người ở trại rình bắt đã mấy đêm rồi, vừa bò từ dưới sông lên là người ta bật đèn sáng trưng bắt quả tang luôn"

"Họ sẽ làm gì với lão Thìn và lão Tứ hả mẹ?"

"Mẹ cũng không biết nữa."

"Con sẽ đi coi!"

"Thôi đừng con, coi ba cái chuyện này có hay ho gì, chỉ làm mình càng không thoải mái."

"Con muốn coi thử chúng nó sẽ làm gì."

Cái sân rộng đằng sau bản doanh được quây lại bằng dây thừng loại to. Một hồi còi ngắn rít lên lần nữa. Sau đó, cánh cửa của biệt phủ nằm giữa bản doanh mở ra. Một hàng lính Pháp mặc quân phục đi ra đứng quanh sân giữ trật tự nghiêm ngặt. Hai người nữa đi theo sau, mỗi một người xách theo can dầu. Hai phạm nhân bị giải ra, quần áo nhem nhuốc, mặt mũi trắng nhợt, quay nhìn xung quanh vẻ cầu cứu.

Đi ra sau cùng là một người con gái cao ráo xinh đẹp. Khuôn mặt bắt đầu ngâm ngâm bởi nắng. Đôi môi đỏ tươi mím chặt, lông mày hơi chau trên gương mặt cau có. Cô ta đưa mắt nhìn một lượt xung quanh. Đôi mắt xanh ánh lên vẻ ngạc nhiên khi bắt gặp hình dáng dong dỏng, mảnh mai đang đứng trầm ngâm, tay bám vào sợi dây thừng. Ánh mắt Trân Ni nhìn thẳng về trước nhuốm đầy màu căm thù. Cô ta nhìn lướt qua, đôi mày càng cau lại. Cô ta hơi gật đầu khi đi tới giữa sân, khoanh tay đứng nhìn hai người lính đóng cọc sắt xuống đất rồi kéo hai tên phạm nhân ra nằm ngửa, buộc chặt chân tay vào những cái cọc vừa đóng. Tiếng hai người bị trói kêu la inh ỏi vì hoảng loạn và sợ hãi, nhưng cũng không làm lay chuyển chút nào sắc mặt nặng nề của người đang đứng nổi bật giữa sân.

Sau khi làm xong nhiệm vụ, hai người lính cúi rạp người chào rồi lùi ra đứng chờ ở góc sân. Người con gái cao lớn ấy quay lại, đứng thẳng lưng đối mặt với Trân Ni như thể cố tình. Đôi mắt xanh, ánh nhìn nghiêm nghị. Ngữ điệu nói tiếng Việt vẫn còn chậm và ngọng, đôi khi sắp xếp trật tự câu còn lẫn lộn nhưng cũng đủ để hiểu.

"Hôm nay tôi sẽ trừng trị ..." Cô ta vừa cất giọng nói câu đầu tiên đã có tiếng bình luận từ đám người đứng nghe:

"Hay chưa... Lão Thìn đi dạy tiếng Việt cho bọn Pháp, giờ nó đem ra mà luận tội mình đấy."

"Hai người đàn ông này..."

Cô ta chỉ vào hai người đang bị trói cứng nằm run dưới đất.

".... phạm tội rất nặng, nhiều lần lén ăn trộm dầu, nên phải bị trừng trị. Nếu về sau còn phạm tội như vậy nữa, sẽ bị trừng phạt nặng gấp nhiều lần. Vì vậy đề người dân vùng này, hãy chứng kiến và không hành động như hai người này nữa!"

Cô ta hơi cúi đầu, rồi lùi ra phía sau. Đôi mắt chăm chú nhìn hai người lính xách thùng dầu tiến tới chỗ các phạm nhân đang giãy giụa, kêu la ầm ĩ nhưng không có cách nào thoát được. Mọi người im bặt khi thấy hai người lính vóc dáng chắc nịch bóp miệng hai phạm nhân và đổ dầu vào miệng họ. Hai người nằm dưới đất sặc sụa, giãy tung nhưng hai người lính vẫn giữ chặt miệng, tiếp tục đổ dầu một cách từ từ. Mùi dầu nồng nặc. Nhiều người phụ nữ đến xem quay mặt đi, đàn ông thì xì xào nhưng cũng không dám xông vào cứu vì thấy đám lính Pháp bồng súng đứng quanh sân.

Trân Ni mặt trắng nhợt, vươn người về phía trước nhìn. Bà Thanh nắm lấy cánh tay con, ngăn lại:

"Đừng nói gì con ơi. Đừng, đừng con."

Nhưng muộn mất rồi. Cô gái đã thét to lên:

"Nè dừng lại đi!"

Mấy lính canh gần đó xông vào, nhưng lập tức bị cô gái đứng giữa sân ngăn lại. Hai mắt chạm nhau lạnh lùng, đôi mắt Trân Ni lóe lên còn người kia chỉ bình thản nhìn nghiêm nghị.

"... Có việc gì?"

Cô gái kia hỏi bằng tiếng Pháp. Trân Ni không thèm để tâm tiếp tục giả vờ không biết thứ tiếng ấy nữa. Nhưng cô trả lời bằng tiếng Việt, nói khá nhanh:

"Hai người đó..." Cô chỉ vào hai người đang nằm, nói bằng giọng dữ dội:

"... Cho dù đúng là họ phạm tội, thì cũng không cần xử tội họ nặng thế này. Đây đâu phải là xử phạt, đây khác nào tra tấn muốn lấy mạng họ đâu!" 

Đôi mắt xanh sắc bén của cô gái kia lặng yên nhìn Trân Ni chằm chằm. Mọi người đều im bặt. Một lúc sau, người đang đứng yên bèn cử động, nói ngắn gọn bằng tiếng Pháp:

"Tốt nhất... là đừng nói gì thì hơn."

Câu nói nghe có vẻ lo lắng, nhưng xem chừng Trân Ni không thèm để tâm.

"Bọn Pháp các người mau cút về nước của mình đi"

Trân Ni nhấn mạnh câu này, nhìn trừng trừng một cách thách thức, và còn dịch sang tiếng Pháp hơi cứng ngắt, làm tiếng xì xào lập tức phát ra từ những người đang cầm vũ khí vây xung quanh. Bà Thanh trông như sắp ngất, cố níu cánh tay con gái kéo lùi lại:

"Ni con, đừng con. Nghe mẹ đi, nghĩ đến bà ngoại con nữa. Lùi lại đi, lùi lại đi con."

Hai cặp mắt nhìn nhau đầy kiêu hãnh, một người thì ánh mắt lóe lên tức tối, người kia nửa như khó xử nửa như tức giận, đôi môi đỏ tươi mím chặt. 

"Tiếp tục!"

Gương mặt trắng xịu đi trông như tượng gỗ. Nhưng trước khi cô có hành động gì, giọng ồm ồm đã vang lên chặn trước. Cô ta nói tiếng Pháp, giọng lạnh lùng như muốn che giấu không cho những người đang đứng xung quanh hiểu được nội dung.

"Làm như vậy chẳng ích gì đâu... Nếu cô cứ tếp tục, cô sẽ phạm tội chống đối quân Pháp đó"

"Chống đối... Làm sao mà chúng tôi không chống đối cho được khi thấy người Việt bị đối xử thế này?"

"Họ sẽ không bị trừng phạt nếu không ăn trộm. Cô không giúp gì được đâu, và càng nói nhiều thì cô sẽ càng có khả năng gặp họa thôi."

Cô ta quay sang phía bà Thanh, nhìn bà và nói ngắn gọn bằng tiếng Việt:

"Bác mau kéo cô ấy về đi!"

Dáng người cao lớn của cô ta quay lưng lại ngay lập tức, chỉ đứng im nhìn việc trị tội mà không nói một tiếng nào nữa. Bà Thanh nắm lấy tay con gái mình, ra sức kéo thật mạnh:

"Về nhà thôi con, con hãy vì mẹ đi. Mình không có quyền hành gì cả, làm sao ngăn được họ hả con."

Những người sống gần nhà hai mẹ con vội đồng thanh ủng hộ bà Thanh:

"Về nhà đi cháu... Ni về đi, mau."

Cô gái lướt ánh mắt đầy ác cảm nhìn cái dáng người cao lừng lững một lần nữa, rồi ngoan ngoãn đi về, những người khác cũng lần lượt giải tán. 

"Con không nên làm thế chút nào.  Thật là... sao con không hiểu là dù mình có nói thì cũng chẳng ích gì, chỉ chuốc họa vào thân."

"Nhưng con phải nói, con không chịu được khi thấy chúng bắt nạt người Việt mình như vậy."

"Thì lão Thìn và lão Tứ đi ăn trộm của người ta trước, con cũng biết thế mà."

"Cho dù như vậy thì tại sao lại hành tội nhau kiểu dã man tàn bạo như vậy!"

Bà Thanh thở dài, rẽ mũi thuyền cập bến. Cô gái quay ra bám lấy cầu thang, quấn xích buộc thuyền thành nhiều vòng quanh cột. Cô bước lên bậc thang, kéo phía đuôi thuyền sát vào để bà Thanh bước lên.

"Mẹ..."

Đôi môi tái tái hơi mấp máy, ánh mắt toát lên vẻ lo sợ, giọng cô nhẹ gần như nói thầm: "Liệu hai ông ấy có chết không?"

Bà Thanh đưa tay ra ôm choàng lấy cái eo bé nhỏ, kéo con gái chầm chậm cùng bước lên nhà.

"Thật đáng sợ... nhìn thấy thế mà con không chịu nổi. Con tưởng tượng ra nếu là mình mà phải nuốt chỗ dầu ấy vào bụng... nhỡ... nhỡ nó điên lên châm lửa đốt thì..."

Cô gái khẽ rùng mình, bà Thanh kéo con lại ôm sát hơn. "Mẹ đã bảo đừng có đi xem vì nó sẽ ám ảnh mà con không nghe..."

"Cô ta là cái đồ độc ác, con ghét bọn nó! Con mong nó mau chết quách cho rồi, con sẽ rủa nó hằng ngày!"

"Đừng nên thế con."

Kiểu mím chặt môi của Trân Ni làm bà Thanh hiểu có nói thế nào cũng vô ích, chỉ biết thở dài.

Đến tối, tin đồn cũng lan tới. Bà Thanh nghe tin xong liền nhanh chóng nói với Trân Ni : "Hai lão không chết đâu con!"

Trân Ni ngừng tay khỏi nồi canh đang nấu dở, quay lại nhìn người mẹ đang bê một ôm lá chuối lên nhà:

"Lúc nãy mẹ xuống hái rau ở cuối vườn, gặp bác Hai. Bác ấy kể là khi mẹ con mình vừa đi một lát, bọn Pháp cũng dừng việc bắt hai người đó uống dầu, có lẽ chỉ muốn làm cho chừa thôi."

"Bây giờ hai người họ thế nào rồi hả mẹ?"

"Mẹ cũng không biết. Lúc đầu ai cũng nghĩ họ sẽ bắt uống hết can, nếu thế thì chắc thể nào cũng vỡ bụng mà chết mất..."

Trân Ni thở phào nhẹ nhõm, nhưng rồi đôi mày cô lại chau lại khi nghe bà Thanh nói tiếp rằng:

"Hay là vì con nói gì với cô ta?"

Dáng người con gái nghiêm nghị kia chợt hiện lên trong tâm trí cô... Khuôn mặt đã ngâm đen vì nắng và công việc. Đôi mắt xanh dài ánh lên vẻ gan góc, đôi khi lại thoáng nét cười vui vẻ. Cái miệng đỏ tươi, điệu bộ toát lên tính cách nghiêm túc...

"Không phải vì con nói gì đâu. Con đã nói với mẹ mà, cô ta cậy mình là quân Pháp, muốn làm gì thì làm. Chứ thử nếu người của cô ta bắt nạt người mình xem, có cho tiền cô ta cũng chẳng làm gì đâu."