Khi đức Phật 80 tuổi, Ngài tự nghĩ: "Ta đã làm tất cả những gì ta có thể làm để giúp cho mọi người. Ta đã hướng dẫn họ làm thế nào để sống với tình thương và tránh làm hại sự sống của kẻ khác. Bây giờ, đã đến lúc ta sẽ từ bỏ thân xác này một cách an lạc".

   Lúc đó, đức Phật gọi A-nan: "Đã đến lúc chúng ta trở về Ca-tỳ-la-vệ một lần cuối. Ta muốn viên tịch tại kinh thành nơi ta đã trưởng thành".

   A-nan nghe xong hết sức đau buồn, ông thưa: "Bạch đức Thế Tôn, xin Ngài đừng lìa bỏ chúng con. Đã nhiều năm qua, Ngài là thầy dẫn đường của chúng con. Chúng con biết sẽ làm gì đây khi thầy vắng bóng!". Nói xong, ông sụt sùi khóc.

   Đức Phật an ủi: "Đừng khóc nữa, này A-nan. Ta luôn luôn dạy rằng, chết là điều tất nhiên của sự sống, không có gì phải lo sợ cả, ông phải hiểu rõ điều đó. Khi ta viên tịch rồi, hãy lấy những lời dạy của ta làm thầy dẫn đường. Nếu ông khắc ghi những lời dạy này trong trái tim ông, ông sẽ không cần đến ta nữa. Bây giờ chúng ta hãy lên đường trở về Ca-tỳ-la-vệ".

   Đức Phật và các đệ tử lên đường đi về hướng Bắc. Họ đi ngang qua những ngôi làng ở Câu-thi-na (Kusinagar) cách Ca-tỳ-la-vệ không xa. Đức Phật nói với các đệ tử dừng lại nơi đây và nghỉ ngơi. Người nói với A-nan rằng: "Đây là nơi ta sẽ viên tịch".

   Mặc dù đây là những ngày cuối cùng của đời sống, đức Phật vẫn không ngừng cứu độ chúng sinh. Một ông Phạm chí tên Tu-bạt-đà-la (Subhadda) đã 120 tuổi xin được gặp mặt Phật và Ngài đã đồng ý. Phật đã lắng nghe những thắc mắc của ông về việc tu hành và Ngài đã ban cho ông những lời chỉ dẫn rất chân tình. Sau khi nghe xong, mọi nghi ngờ của ông đều tan biến, và ông đã tìm được nguồn an lạc hạnh phúc ngay khi đức Phật nói pháp xong. 

   Sau đó, đức Phật đi vào khu vườn và nằm giữa hai thân cây Sa-la đang nở hoa rất đẹp. Những đệ tử tu tập vây quanh Ngài. Một số người đang sụt sùi khóc, nhưng những người đã hoàn toàn an lạc giải thoát thì im lặng.

   Đức Phật ban bố những lời dạy cuối cùng: "Hãy ghi nhớ những gì ta đã dạy các con. Tham ái là nguyên nhân của tất cả bất hạnh. Mọi vật sớm hay muộn cũng sẽ biến đổi, đừng nên bám víu vào bất cứ cái gì. Tốt hơn hết nên dốc lòng thanh lọc tâm trí. Hãy tinh tấn lên để đạt tới giải thoát!".

   Lúc này, đức Phật xoay mình về bên phải, đầu đặt lên bàn tay phải. Ngài nhắm mắt lại và an nhiên viên tịch. Hoa Sa-la rụng xuống như mưa. 

   Sau đó, các đệ tử đặt nhục thân Phật trên cái kiệu bằng gỗ. Họ chuẩn bị đem thiêu Ngài theo phong tục Ấn Độ, nhưng họ không sao mồi lửa cho cháy được. Lúc ấy, vị đệ tử lớn của Phật là Ca-diếp (Maha Kassapa) về tới. Khi nghe tin đức Phật sẽ nhập Niết bàn, Ca-diếp vội vã đến Câu-thi-na, nhưng khi Ngài về đến nơi thì đức Phật đã viên tịch rồi. Ca-diếp đến bên kim thân và chắp tay thành kính đảnh lễ nhục thân của Phật. Ca-diếp lạy xong thì lửa bắt đầu đốt cháy. Lửa tàn, xác thịt đều ra tro, chỉ còn lại những viên xá lợi óng ánh đủ màu sắc.

   Vua các nước ở Bắc Ấn Độ nghe tin Phật nhập Niết bàn, sau khi hỏa thiêu có nhiều xá lợi nên họ muốn thỉnh về thờ. Họ nghĩ: "Ta sẽ xây một cái tháp để tôn thờ xá lợi của Phật trong vương quốc của ta. Đây là niềm vinh hạnh to lớn cho đất nước của ta".

   Thế rồi, ông vua nào cũng muốn lấy xá lợi của Phật nên đã xảy ra sự tranh cãi. Ai cũng muốn giành thắng lợi về phía mình cả. Cuối cùng, có một người đứng ra phân giải: "Đức Phật đã trải qua toàn bộ cuộc đời của Ngài để dạy cho chúng ta biết yêu thương người khác. Bây giờ Ngài đã viên tịch, các vị lại đi ngược lời Phật đã dạy. Thật là không đúng tí nào. Tốt hơn hết, chúng ta nên phân chia xá lợi cho đồng đều. Rồi sau đó các vị sẽ đem về vương quốc của mình, xây tháp thờ xá lợi của đức Phật".

   Các vị vua nghe nói có lý và họ không còn tranh cãi hơn thua nữa. Họ hoan hỷ cùng nhau phân chia xá lợi Phật và đem về vương quốc của mình. Nơi đó, họ xây những bảo tháp để kỷ niệm một vị thầy cao quý đã sống một đời tràn đầy tình thương và trí tuệ.