SGK

Trăng đang lên. Mặt sông lấp lóa ánh vàng. Núi Trùm Cát dựng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím thẫm uy nghiêm, trầm mặc. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên, những con sóng nhỏ lăn tăn, gợn đều, mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát.

(trích)

---------------------------------------------------------- 

 Chương 18

1

Đêm nay sư đoàn vượt sông Ba, ( từ đoạn này về xuôi đã bắt đầu có tên gọi khác: Sông Đà Rằng), để tiến về giải phóng vùng đồng bằng ven biển Phú Yên.

Trăng đang lên. Mặt sông lấp lóa ánh vàng. Núi Trùm Cát dựng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím thẫm uy nghiêm, trầm mặc. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên, những con sóng nhỏ lăn tăn, gợn đều, mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát. Sau một ngày ồn ào náo động, đêm đang lắng dần; không gian như loãng ra, thấm đượm hơi sương, thoảng chút ngọt ngào của hương cây, hương cỏ.

Các phân đội đi đầu đã gói buộc xong đồ đạc và bắt đầu vượt sông. Bóng các chiến sĩ đổ dài trên bãi cát. Những tiếng quẫy nước ùm ùm, nghịch ngợm. Tiếng cười nói ồn ã. Mặt sông như rung lên. Gió thổi mát lộng.

Trung đoàn trưởng Thuần leo lên một chiếc xe tăng M.41 bị bắn cháy ngay trên bờ sông, ngồi một mình hút thuốc và xem bộ đội vượt sông. Tự nhiên ông thấy lòng mình dịu xuống. Bao nhiêu lo toan, bao nhiêu nỗi niềm cũng như đang lắng cả xuống. Trong ông đang xôn xao những con sóng kỷ niệm, những ký ức xa xôi. Ông thấy mình cũng giống như dòng sông kia, sau khi chồm qua bao nhiêu ghềnh thác, len lỏi qua bao nhiêu vùng núi non hiểm trở, giờ đây thanh thản đổ xuống đồng bằng. Chưa phải đã hết gian lao, sóng gió, nhưng phải chăng cũng như dòng sông kia, ông đã nhìn thấy cái đích của mình phải đi tới.

Quê hương! Hai tiếng thiêng liêng ấy vang dội trong lòng ông. Bây giờ thì nó vang lên bằng một âm điệu ngọt ngào, nhưng đã bao lần nó gào thét, nó cồn xoáy trong lòng ông.

Trên bãi cát, các chiến sĩ của ông vừa gói buộc đồ đạc chuẩn bị vượt sông vừa vui đùa, cười nói râm ran. Họ vui quá và họ còn trẻ quá. Ông ao ước một tuổi trẻ như thế. Phải, nếu ông có được một sức trẻ như thế để trở về với quê hương! Chiến tranh sẽ kết thúc, sớm muộn gì nó cũng sẽ kết thúc. Khi ấy, liệu ông còn làm được gì nữa cho quê hương? "Mình già rồi, tuổi trẻ của mình đã đi qua mất rồi." Nghĩ tới đó ông khẽ thở dài.

Có một người đang đi lại phia ông, bóng anh ta xô về phía đằng trước vẻ tất bật; tiếng anh ta oang oang:

- Gói buộc cho cẩn thận vào kẻo tới giữa sông chìm nghỉm thì khốn. Này, anh nào còn ngồi vắt vẻo hút thuốc lá trên kia. Có phải lính đại đội ba không?

Trung đoàn trưởng khẽ cười, hỏi vọng xuống:

- Mánh đấy hả?

- Tôi đây. - Anh trung đội trưởng "Trung đội gió lốc" dừng lại hỏi với lên. - Ai thế nhỉ?

- Tớ đây, Thuần đây mà.

- A... Thủ trưởng! Tôi lại cứ ngỡ lính của đơn vị tôi.

Mánh vừa trả lời vừa tiến lại bên chiếc xe M.41. Trung đoàn trưởng Thuần vẫy tay ra hiệu cho anh ta tới bên mình rồi hỏi:

- Các cậu chuẩn bị xong chưa?

- Xong cả rồi ạ, chỉ còn đợi lượt là ào qua.

Trung đoàn trưởng rút bao thuốc lá trong túi ra đưa cho Mánh nhưng anh vội xua tay rồi chìa ra một chiếc điếu cày bằng đuya-ra:

- Tôi có cái này rồi, thủ trưởng ạ.

Anh nhồi một điếu thuốc vào nõ điếu, mồi lửa rồi rít xeo xéo. Trung đoàn trưởng cười, hỏi:

- Cậu vẫn nghiện thuốc lào?

- Bỏ hai ba bận mà chẳng xong, thủ trưởng ạ. Khốn thế, nhiều lúc điêu đứng vì nó đấy.

Như vô tình, Mánh quay sang hỏi tiếp:

- Sắp về tới quê thủ trưởng rồi đấy nhỉ?

- Đây cũng là quê hương mình rồi!

- Thích nhỉ? Tôi cho là... cái cuộc kháng chiến của mình kỳ lạ thật...

Mánh định nói một điều gì đó nhưng anh không tìm ra lời để diễn đạt. Trung đoàn trưởng dường như cũng không chú ý đến câu nói vừa rồi của anh. Ông vẫn ngồi yên, trầm ngâm suy nghĩ một lát rồi đột nhiên hỏi:

- Cậu có nhớ hồi mình rút lui khỏi Công Tum không?

- Nhớ chứ. - Mánh vui vẻ đáp. - Hồi đó thật điêu đứng, thủ trưởng nhỉ?

- Cậu còn giận mình vì... chuyện ấy không?

Mánh chợt ngẩn người. Không ngờ thủ trưởng vẫn nhớ chuyện cũ, một câu chuyện chẳng lấy gì vui vẻ.

- Tôi càng ngày càng thấm thía, thủ trưởng ạ.

- Tôi vừa kể câu chuyện ấy cho anh em trong trung đội nghe hôm qua. Trong những lúc chiến thắng giòn giã, vui vẻ thế này cần phải nhớ lại tất cả. Nhớ lại những ngày ấy...

... Ngày ấy, chiến dịch tiến công thị xã Công Tum gặp khó khăn, sư đoàn buộc phải dừng lại rút lui sang phía Tây sông Pô Cô vì mùa mưa đã ập tới. Đó là cuộc rút lui gian khổ nhất và nhiều hy sinh nhất của sư đoàn.

Các đơn vị đã bị thiệt hại nặng nề sau hơn một tháng thủ trời chiến đấu, uể oải rút lui dưới trời mưa tầm tã. Bọn tướng tá quân đoàn 2 ngụy hí hửng vì đã phá vỡ được một cuộc tiến công lớn của ta, chúng tuyên truyền rùm beng là đã tiêu diệt sư đoàn Chiến Thắng. Truyền đơn chiêu hồi rải trắng rừng, máy bay lên thẳng nghênh ngang bay lượn, gọi loa khiêu khích. Máy bay, pháo binh địch dồn dập đánh phá các khu rừng, các ngả đường mòn khả nghi sư đoàn sẽ hành quân qua. Hễ phát hiện ra một bến vượt nào bên sông Pô Cô là chúng không tiếc bom đạn.

Sư đoàn vẫn lặng lẽ rút lui.

Mưa mỗi ngày mỗi lớn, tầm tã ngày này qua ngày khác. Nước sông Pô Cô dâng lên cuồn cuộn đục ngầu, gầm éo và cuốn phăng phăng những khúc cây lớn, những bụi nứa khô. Thiên nhiên như phụ họa với địch, quyết chặn đứng con đường rút lui của sư đoàn.

Đến lượt trung đoàn 6 vượt sông thì nước sông dâng to quá, không thể vượt qua được nữa. Một nửa trung đoàn bị nghẽn lại bên bờ phía Đông.

Gạo ăn đã hết nhẵn. Các đơn vị bắt đầu phải nấu rau môn thục cho bộ đội ăn trừ bữa. Nhưng, môn thục cũng chỉ có hạn, vài ngày sau, các chiến sĩ đành phải nhịn đói, ngồi nhìn mưa, sốt ruột sốt gan chờ nước sông rút xuống.

Nhưng mưa vẫn mỗi lúc mỗi to. Núi rừng như tối sầm lại. Con sông Pô Cô vẫn hung dữ gào thét.

Trung đội của Mánh lúc đó chỉ còn lại năm người. Cũng như tất cả các đơn vị khác, Mánh và các chiến sĩ của anh cũng phải nhịn đói ngồi chờ con sông ác nghiệt kia hạ mức nước xuống để qua sông. Nhịn đói một ngày còn khả dĩ; bước sang ngày thứ hai, thứ ba thì mọi người đều như kiệt sức. Tình thế thật tuyệt vọng. Đã có người sợ chết đói, liều lĩnh vượt ào xuống sông định bơi qua. Rốt cuộc, người ta không bao giờ còn gặp lại họ nữa.

Trong khu vực giấu quân chỉ còn có một loại cây có thể ăn được. Đó là cây búng báng, một loại cây to như cây dừa, mọc rải rác bên các bờ suối. Để giữ bí mật khu giấu quân và bến vượt, trung đoàn đã ra lệnh nghiêm cấm chặt loại cây này. Ngày nào bọn "trực thăng" địch cũng chà xát hai bên bờ sông, chỉ cần một vài dấu vết khả nghi là lập tức bom đạn sẽ dội xuống.

Đó là một đêm cực khổ nhất trong cuộc đời Mánh. Năm chiến sĩ của trung đội anh đều còn trẻ, đang sức ăn sức lớn. Họ ôm nhau trong một chiếc hầm lộ thiên, khóc thút thít. Lòng Mánh như có ai xát muối. Anh ngồi bó gối lắng nghe tiếng mưa rơi, tiếng nước sông gầm réo, nghe tiếng khóc thút thít của mấy cậu lính trẻ mà xót xa. Rồi, cầm lòng không được, anh bật dậy quát khẽ:

- Thôi! Đừng khóc nữa, một thằng đi theo tao.

Một chiến sĩ còn khỏe nhất theo anh lần xuống bờ suối. Hai người đánh vật suốt đêm với một cây búng báng. Tới gần sáng thì mọi việc xong xuôi. Anh em xì xụp che võng, che tăng đun nấu ăn uống. Suốt đời, Mánh chưa thấy bao giờ mình ăn ngon như cái đêm hôm ấy, mặc dù chỉ có ruột cây búng báng nấu với muối trắng.

Sáng hôm sau tai họa liền ập đến. Bọn "trực thăng" vũ trang địch hầu như nhớ rõ từng gốc cây, ngọn cỏ hai bên bờ sông liền phát hiện ngay ra dấu vết con người.

Bom đạn dội xuống như mưa suốt hai tiếng đồng hồ. Kết quả thật khủng khiếp: sáu đồng chí hy sinh, mười người khác đã bị thương vì một cây búng báng.

Mánh đau xót, quằn quại dằn vặt. Chiều hôm đó, anh lên gặp ban chỉ huy trung đoàn xin nhận kỷ luật.

Trung đoàn trưởng Thuần cũng bị thương, quấn băng trắng trên đầu trông như một vòng khăn tang, trừng trừng nhìn anh như nhìn một kẻ khốn nạn. Rồi đột nhiên ông nghiến răng, vung tay lên...

Mánh chờ đợi một sự trừng phạt... Nhưng không, trung đoàn trưởng nặng nề hạ tay xuống và ông bỗng ôm mặt khóc rưng rức như một đứa trẻ. Điều đó đối với Mánh còn đáng sợ hơn tất cả.

Anh bị mất chức trung đội trưởng và đáng lý một ngày sau anh đã được kết nạp vào Đảng, quyết định đã gửi về đến chi bộ nhưng việc tổ chức kết nạp đã bị đình lại vì "vố" kỷ luật này. Kỷ luật như vậy là nặng, là xứng đáng. Nhưng anh còn sống, còn có cơ hội lập công chuộc lại lỗi lầm.

Mỗi khi nghĩ tới những đồng chí đã hy sinh vì lầm lỗi của mình, anh lại xót xa như có ai cứa vào gan ruột. Kỷ luật đó đối với anh mới là đáng kể, nó đi theo anh suốt đời không có cách gì xóa đi nổi...

- Tôi làm sao quên được chuyện đau xót đó thủ trưởng. Nhất là mỗi khi đứng trước một dòng sông như thế này...

- Mình cũng vậy. Mình cứ băn khoăn mãi, tại sao lúc đó mình lại nỡ...

- Đừng băn khoăn về điều đó nữa, thủ trưởng ạ...

Trong chiến tranh có bao nhiêu điều lớn lao phải nghĩ đến, những chuyện nhỏ nhặt như vậy...

- Nhỏ... nhưng nó là những bài học lớn.

- Vâng!...

Họ im lặng nhìn ra mặt sông. Trăng mỗi lúc một sáng hơn. Nhìn rõ từng tốp chiến sĩ đang bơi nhấp nhô, quẫy nước tung tóe. Trung đoàn trưởng đứng dậy vươn vai, vặn mình mấy cái rồi quay sang nói với anh trung đội trưởng vẫn đang ngồi tư lự:

- Sắp tới đơn vị cậu vượt sông rồi đấy.

Mánh như sực tỉnh. Anh vội đứng dậy chào thủ trưởng rồi nhảy xuống đất chạy về phía trung đội mình đang tập trung đợi đến lượt vượt sống. Trung đoàn trưởng nhìn theo cái bóng thấp nhỏ của Mánh và khẽ thở dài, chép miệng:

- Ngày ấy mình thật quá đáng. Cậu ấy cũng đau khổ lắm chứ. Vậy mà mình lại nỡ...