Phần trước đã mở ra hai khả năng đối lập: hoặc tôi đơn độc trong một vũ trụ chỉ mình tôi thực sự cảm nhận, mọi người khác chỉ là bóng hình vô hồn; hoặc ý thức là một dòng chảy duy nhất, không phân chia thành "tôi" và "bạn", mà tràn qua mọi cá thể như đại dương len vào các nhánh sông rồi trở về nguồn. Nhưng nếu ý thức là một tổng thể thống nhất, làm sao nó tạo ra hàng tỷ "cái tôi" khác biệt – mỗi người với ký ức, cảm xúc, và góc nhìn riêng? Phần này sẽ khám phá cách thời gian và vị trí định hình mỗi cá thể, biến dòng ý thức chung thành những biểu hiện độc nhất, như những giọt nước lấp lánh khác nhau trong ánh sáng vũ trụ.

A. Thời gian và vị trí – Tọa độ định danh của ý thức cá thể

A.1. Ý thức trong tấm bản đồ 4 chiều

Chúng ta tồn tại trong một vũ trụ khối 4 chiều – ba chiều không gian (dài, rộng, cao) và một chiều thời gian – một tấm bản đồ vô tận nơi mọi khoảnh khắc được đánh dấu bằng tọa độ riêng. Trong dòng ý thức tổng quát, thời gian và vị trí là những "điểm neo", không chỉ làm nền thụ động mà chủ động định hình mỗi cá thể. Nếu ý thức là một thực thể thống nhất (Phần 4), chính những tọa độ này biến nó thành hàng tỷ biểu hiện riêng lẻ, như ánh sáng trắng tán sắc qua lăng kính thành cầu vồng muôn màu.

Liên hệ với Phần 3, Lý thuyết Thông tin Tích hợp (IIT) cho rằng ý thức phụ thuộc vào cách thông tin được tổ chức, không chỉ là nơ-ron. Nhưng tại sao tôi khác bạn? Vì tôi sinh ra ở Việt Nam năm 2000, lớn lên với mưa rào và phố thị, còn một người ở Sahara năm 1800 chỉ biết cát nóng và nắng cháy. Cùng một dòng ý thức, nhưng thời gian và không gian đã khắc nên hai "cái tôi" riêng biệt – như hai khúc sông chảy qua địa hình khác nhau, mang dáng vẻ không thể trộn lẫn.

A.2. Sự độc nhất không trùng lặp

Không hai thực thể nào trong vũ trụ – dù là nhân loại hay xa hơn – có thể trùng khớp hoàn toàn về thời gian và vị trí. Ngay cả anh em sinh đôi cũng khác biệt: người anh ra đời sớm vài phút, nghe tiếng mẹ trước; người em nằm cạnh nhịp tim mẹ trong tử cung, cảm nhận hơi ấm đầu tiên. Chỉ vài giây, vài centimet, nhưng đủ để tạo ra hai hành trình ý thức không thể sao chép – người anh nhớ tiếng khóc, người em mang cảm giác an toàn, từ đó bước vào đời với những dấu ấn riêng.

Theo Orch-OR (Phần 3), ý thức có thể bắt nguồn từ các quá trình lượng tử trong vi ống thần kinh. Một "sụp đổ lượng tử" trong não tôi lúc 8:00 sáng ngày 1/1/2000 tại Hà Nội khác biệt hoàn toàn so với sự kiện ở Paris ngày 2/2/1990 trong não bạn. Những tọa độ này khắc dấu vân tay độc nhất lên mỗi cá thể, không phải ngẫu nhiên, mà là hệ quả tất yếu của vũ trụ 4 chiều. Ý thức không tự chia thành mảnh, mà được thời gian và không gian "lọc" thành những phiên bản không ai giống ai.

A.3. Lăng kính của thực tại

Thời gian và vị trí không đơn độc – chúng mang theo môi trường, sinh học, và xã hội - vốn là những phụ phẩm khác của ý thức, thời gian và vị trí - tạo thành lăng kính đa tầng định hình ý thức. Một đứa trẻ ở rừng Amazon lớn lên với tiếng chim và đất ẩm, khác hẳn người ở New York quen còi xe và ánh đèn. Sinh học quyết định: người cao thấy đỉnh núi, người thấp cảm ngọn cỏ. Xã hội ảnh hưởng: nông dân nghĩ về mùa màng, tri thức mơ đến vũ trụ. Những yếu tố này dệt nên "cái tôi", khiến ta ngộ nhận mình tách biệt khỏi dòng chảy chung.

Nhớ khái niệm Brahman (Phần 4): ý thức tổng quát như ánh sáng trắng, mỗi cá thể là một màu sắc qua lăng kính. Thời gian, vị trí, và các yếu tố phụ là lăng kính ấy, tán sắc ý thức thành hàng tỷ góc nhìn. Ký ức cơn mưa tuổi thơ là của tôi, nhưng nó chỉ là giọt nước trong dòng sông lớn – không phải ngộ nhận sai, mà là cách ý thức tự khám phá qua những tọa độ riêng biệt.

A.4. Từ cá thể đến tổng thể

Thời gian và vị trí là chìa khóa biến ý thức tổng quát thành những "cái tôi" độc nhất, như những điểm neo trên bản đồ 4 chiều. Tôi không giống bạn không phải vì ý thức bị chia cắt, mà vì mỗi người là một khúc sông với dòng chảy riêng, dù cùng nguồn nước. Nhưng nếu tất cả là nhánh của một đại dương, điều gì xảy ra khi ta nhận ra sự nối kết? Sự đa dạng còn ý nghĩa, hay ý thức sẽ ngừng chảy, đọng lại bất động? Câu hỏi này mở ra bí ẩn tiếp theo: sự phân mảnh không chỉ tạo khác biệt, mà có thể là động lực tiến hóa của ý thức.

B. Sự phân mảnh – Động lực của ý thức tổng quát

B.1. Khi ranh giới tan biến

Nếu ý thức là một dòng chảy tổng quát – như Brahman hay The Egg đã gợi ý (Phần 4) – điều gì xảy ra khi mọi cá thể nhận ra mình không phải "cái tôi" riêng biệt, mà là phần của một tổng thể duy nhất? Khi ranh giới giữa "tôi" và "bạn" tan biến – không còn khác biệt do thời gian và vị trí định hình (Mục A) – ý thức có thể hợp nhất thành một khối liền mạch, không còn đa dạng, không còn đối thoại. Hãy hình dung một đại dương phẳng lặng, không gợn sóng – đẹp đẽ nhưng bất động, không dấu hiệu của sự sống hay sáng tạo. Niềm vui khi ngửi cà phê, nỗi buồn dưới mưa sẽ hòa tan vào một trạng thái đồng nhất, không còn ai để cảm nhận hay phản chiếu.

Phần 4 từng hỏi: "Khi ranh giới tan biến, ý thức tĩnh lặng tuyệt đối hay vẫn chuyển động?" Nếu mọi nhánh sông trở về nguồn, không còn phân mảnh, ý thức có thể rơi vào trạng thái bất biến – một tấm gương phẳng không rung động. Nhưng liệu sự tĩnh tại ấy là bản chất thực tại, hay chỉ là giả định lý tưởng hóa? Để trả lời, ta phải nhìn vào cách ý thức đã vận hành qua lịch sử loài người.

B.2. Tiến hóa qua dòng chảy

Hành trình nhân loại cho thấy ý thức không bao giờ đứng yên – nó tiến hóa qua hàng ngàn năm. Thời hái lượm, con người hòa mình với thiên nhiên, chưa biết đến sở hữu. Đến thời nông nghiệp, ý thức mở rộng với khái niệm trồng trọt và định cư. Qua phong kiến, nó phân chia vua chúa và nông dân, phức tạp hóa xã hội. Ngày nay, từ độc tài đến khát vọng tự do, nhận thức về bản thân và thế giới không ngừng thay đổi. Mỗi giai đoạn là một nhánh sông, mang bài học mới về đại dương tổng quát, như nước cuốn theo đất đai làm giàu nguồn chung.

Theo Lý thuyết Thông tin Tích hợp (IIT) (Phần 3), sự phân mảnh tạo ra các hệ thống với Phi khác nhau – mỗi cá thể, mỗi thời kỳ là một mạng lưới thông tin độc đáo. Khi các nhánh này xung đột, sáng tạo, chúng làm phong phú mạng lưới chung lúc trở về. Không có phân mảnh – từ thợ săn tiền sử đến nhà khoa học hiện đại – chữ viết, bánh xe, hay thuyết tương đối sẽ không ra đời. Sự đa dạng không phải ngẫu nhiên, mà là động lực thúc đẩy ý thức vượt qua trạng thái tĩnh lặng.

B.3. Động lực từ khác biệt

Không có phân mảnh, ý thức mất đi khả năng "tự trò chuyện" – cuộc đối thoại vĩnh cửu qua các lăng kính khác nhau (Phần 4). Không xung đột, không tương tác, nó không thể tiến hóa. Sự khác biệt giữa các cá thể – định hình bởi thời gian và vị trí (Mục A) – là "động cơ" giữ dòng chảy sống động. Nếu không có chiến tranh và hòa bình, ý thức sẽ không hiểu giá trị sự sống; không có đau khổ và hạnh phúc, lòng trắc ẩn không tồn tại. Như một bản giao hưởng, thiếu cao trào hay lắng dịu, âm nhạc chỉ là chuỗi nốt vô hồn.

Ví dụ, phát minh lửa không chỉ là công cụ – nó mở rộng ý thức từ nỗi sợ bóng tối thành khả năng chế ngự tự nhiên. Nếu mọi cá thể giống nhau, không mâu thuẫn hay khám phá, nhân loại vẫn ở trong hang đá. Sự phân mảnh là nguồn gốc của chuyển động – mỗi nhánh sông, từ niềm vui trẻ thơ đến nỗi đau chiến binh, tạo gợn sóng giữ đại dương ý thức luôn sống động.

B.4. "Động" – Bản chất hay yếu tố song hành?

Sự phân mảnh không chỉ giúp ý thức tích lũy, mà là điều kiện để nó tiến hóa. Không có những nhánh sông độc đáo – từ thợ săn run trước gió lạnh đến nhà khoa học mơ về sao trời – đại dương ý thức sẽ bất động, đẹp nhưng vô hồn. Điều này gợi ý một ý tưởng táo bạo: "động" có thể là yếu tố cơ bản của vũ trụ, song hành với ý thức, như sóng cần cho ánh sáng lan tỏa. Hay chính ý thức đã mang trong mình bản chất động, như ngọn lửa không ngừng cháy? Dù là gì, phân mảnh là động lực sống, biến ý thức từ tĩnh lặng thành một vũ điệu vĩnh cửu giữa một và nhiều.

Ý thức, như một dòng chảy tổng quát, không chỉ len lỏi qua thực tại mà còn sống động nhờ sự phân mảnh. Thời gian và vị trí khắc dấu ấn độc nhất lên mỗi cá thể – từ thợ săn run rẩy dưới trời tiền sử đến nhà khoa học mơ về các vì sao – tạo ra những nhánh sông riêng biệt trong cùng một đại dương. Nhưng chính sự đa dạng này, qua xung đột và sáng tạo, đã biến ý thức thành một bản giao hưởng tiến hóa, từ tư duy hái lượm đến khát vọng tự do, mỗi nốt nhạc làm giàu tổng thể. Không phân mảnh, ý thức sẽ bất động – một mặt hồ phẳng lặng, đẹp nhưng vô hồn.

Song, hành trình này đặt ra một câu hỏi lớn hơn: Điều gì xảy ra khi các nhánh sông ấy không chỉ trở về nguồn, mà uốn cong thành những vòng lặp bất tận, cuốn mỗi cá thể vào một thực tại vĩnh cửu? Liệu số phận của ý thức là một chuỗi vòng tròn khép kín, nơi từng người bị mắc kẹt trong tọa độ thời gian-vị trí của riêng mình – mãi tái hiện những khoảnh khắc định mệnh? Hay đó là một vòng tuần hoàn rộng lớn hơn, nơi ý thức tiếp tục tiến hóa qua những vòng lặp ấy, hướng tới một đích đến vượt ngoài tầm nhìn của chúng ta? Câu trả lời nằm ở phần tiếp theo: khám phá vòng lặp vĩnh cửu và số phận của các nhánh – những bí ẩn hé lộ trong hành trình phía trước.