Trong nền văn học Việt Nam rất ít nhà văn có thể tái hiện lại đời sống của người nông dân sống trong XHPK một cách chân thực. Và Nam Cao là một trong số đó với tác phẩm truyện ngắn " Chí Phèo ". Nhân vật chính trong tác phẩm là Chí - người mà cả cuộc đời chủ toàn là bi kịch. Thông qua truyện ngắn, Nam Cao đã ném ra số phận của một thằng cùng hơn cả dân cùng, điển hình cho nỗi cực khổ, nhọc nhằn của người dân khi sống trong thời kì XH Phong Kiến cũ
Chí Phèo sinh ra với một số 0 tròn trĩnh :" Không cha không mẹ, không họ hàng người thân, không nhà không cửa, không một tấc đất cắm dùi ". Tuổi thơ của Chí chỉ toàn là sự bơ vơ "nay đi ở cho nhà này, mai đi ở cho nhà kia". Tuy cuộc sống có cực khổ và thiếu thốn tình cảm gia đình nhưng Chí vẫn luôn gĩư được sự lương thiện của một người nông dân. Nhưng cuộc đời của Chí không chỉ trôi đi như vậy, đến năm 20tuổi Chí đi làm thuê cho Bá Kiến, sau đó chỉ vì sự ghen tuông mù quáng mà Bá Kiến đã hãm hại bỏ tù oan Chí. Kể từ đó, cuộc đời của Chí đã thay đổi hoàn toàn. Sau khi ra tù, hắn thay đổi hoàn toàn, xuất hiện trong bộ dạng gớm ghiếp mà theo lời miêu ta của Nam Cao là :" Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen sì mà nhìn rất câng câng.... Hắn mặc cái quần nái đen và cái áo tây vàng. Cái ngực phanh, đầy những nét chạm trổ...". Hắn đi đến đâu là phá phách, chửi bới đến đấy :" Hắn chửi trời... chửi đời... chửi cả làng Vũ Đại... chửi cha đứa nào không chửi nhau với với hắn... chửi cả đứa chết mẹ nào đã đẻ ra thân hắn". Hắn cứ chửi, nhưng đâu có lời đáp lại, ai cũng nghĩ :" Chắc nó chừa mình ra". Chí Phèo đang từ một người nông dân hiền lành, lươg thiện nay đã thay đổi hoàn toàn, cả nhân hình lẫn nhân tính, cả ngày hắn chỉ chìm trong men rượu. Hắn càng uống lại càng thấm thiá sự cô đơn của một người bị XH loài người ruồng bỏ. "Hắn thèm được người ta chửi. Chửi hắn có nghĩa công nhận hắn là người".
- còn tiếp -