Thừa kế: khái niệm thừa kế, thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật.
Khái niệm thừa kế: Thừa kế là sự chuyển quyền sở hữu đối với di sản của người chết sang cho người thừa kế theo di chúc hoặc theo quy định của pháp luật.
Quyền thừa kế của cá nhân bao gồm:
+ Quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình, để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật.
+ Hưởng di sản thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.
- Người thừa kế: là người được người chết để lại cho di sản theo di chúc hoặc theo quy định của pháp luật.
Người thừa kế theo pháp luật chỉ có thể là cá nhân
Người thừa kế theo di chúc là cá nhân, cơ quan, tổ chức...
Người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trường hợp người thừa kế theo di chúc không là cá nhân thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
- Di sản thừa kế bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác.
Các loại thừa kế
Thừa kế gồm 2 loại: - Thừa kế theo di chúc
- Thừa kế theo pháp luật
Thừa kế theo di chúc:
Khái niệm: Thừa kế theo chúc là việc chuyển quyền sở hữu di sản thừa kế của người đã chết cho những người còn sống, theo di chúc được lập khi người đó còn sống.
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.
- Người lập di chúc phải có những điều kiện do pháp luật quy định:
+ Người đã thành niên có quyền lập di chúc, trừ trường hợp người đó bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức và làm chủ hành vi của mình.
+ Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi có thể lập di chúc, nếu được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.
- Hình thức của di chúc:
Di chúc phải được lập thành văn bản, nếu không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.
- Di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau:
+ Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc, không bị đe dọa, lừa dối hoặc cưỡng ép;
+ Nội dung của di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội;
+ Hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.
c.2. Thừa kế theo pháp luật:
- Khái niệm: Thừa kế theo pháp luật là việc chuyển quyền sở hữu di sản thừa kế của người chết cho những người thừa kế theo quy định của pháp luật về hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế.
- Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong những trường hợp sau:
- Không có di chúc;
- Di chúc không hợp pháp;
- Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
- Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
- Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng cho phần di sản không được định đoạt trong di chúc, phần di sản liên quan đến phần di chúc không có hiệu lực...
- Hàng thừa kế theo pháp luật:
Bao gồm:
+ Hàng thừa kế thứ nhất gồm: Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
+ Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại.
+ Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
- Chia thừa kế theo pháp luật:
+ Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
+ Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, do không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
+ Khi phân chia di sản, nếu có người thừa kế cùng hàng đã thành thai nhưng chưa sinh ra, thì phải dành lại một phần di sản bằng phần mà người thừa kế khác được hưởng, nếu chết trước khi sinh ra thì những người thừa kế khác được hưởng.
+ Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.