Bạn thân mến
Tháng cuối năm, thành phố như được hâm nóng trong không khí lễ hội.Những thói ăn chơi được thả ga cùng những cuộc hội hè đình đám, và ởmọi nơi ta cảm nhận được sự náo nức chuẩn bị cho những ngày tháng đượccho là hoàn toàn khác biệt này trong năm. Nhưng nếu xét kỹ thì những sựkhác biệt ấy đâu có tồn tại, như ai đó đã nói rất chuẩn rằng: Giờ tháng nàochả như tháng cuối năm (ý chỉ việc ăn chơi hội hè như cơm bữa, Seneca ởđây muốn lên án thói hưởng thụ).

Nếu bạn ở đây cùng tôi thì hay biết mấy, ta có thể nói về suy nghĩ của bạntrong cách tiếp cận vấn đề này. Liệu ta có nên vững như kiềng ba chân, không thay đổi một chút nào những thói quen thường ngày và kiên định vớicon đường mình đã chọn? Hay ta nên cố gắng để đừng quá khác biệt vớiđám đông, và làm cho những bữa tối thịnh soạn hơn ngày thường, cũng nhưăn mặc diêm dúa hơn. Thật lạ là những thứ trước đây chỉ xảy ra khi có biếncố, đảo chính hay khủng hoảng của chính quyền, nay ta lại làm vì vui thútrong những ngày lễ hội: ta thay đổi cách ăn mặc

Nếu tôi đoán đúng (dựa theo những gì tôi biết về bạn), bạn sẽ lựa chọntrung dung. Tức là bạn sẽ không muốn chúng ta giống hệt như đám đôngvới những chiếc mũ chóp kệch cỡm trên đầu, nhưng đồng thời bạn cũngkhông muốn chúng ta hoàn toàn khác biệt với họ. Bởi vì, thứ nhất, đâychính là thời gian mà mỗi người càng cần phải cẩn thận với việc kiểmsoát tâm trí, để có thể tránh xa những thoải mái xa hoa trong khi mọingười đều hướng tới chúng. Vì nếu nó không hướng tới những thứ nhưthế, những thứ dẫn đến chơi bời phóng đãng và sự trượt ray của quátrình phát triển bản thân, tâm trí ta sẽ chứng tỏ một bản lĩnh kiêncường. Nó sẽ giúp ta duy trì sự tỉnh táo khi mà mọi người đều saykhướt và nôn mửa ở mọi nơi. Nhưng, ở khía cạnh khác, nó cũng chothấy sự khôn ngoan, khi không làm mình bị chú ý bởi sự khác biệt, dùchắc chắn không để bản thân bị cuốn theo cuộc chơi - tức là ta hành xửnhư người bình thường, nhưng với một cách tiếp cận hoàn toàn khác.Bởi rõ ràng là một người hoàn toàn có thể tận hưởng dịp nghỉ lễ này mà những trò chơi bời phóng đãnh trong tâm trí.

Nhưng tôi thực sự muốn mốt kiến sức mạnh của tâm trí bạn. Vậy nên tôi sẽcho bạn một thử thách mà những bậc thánh nhân đã đề ra. Đặt ra vài ngàykhi mà bạn sẽ thử thách bản thân với một lượng thức ăn nhỏ, loại rẻ nhất,kém chất lượng nhất, và những thứ quần áo tồi tàn chất liệu kém vải thô, vàtự hỏi bản thân: "Đây phải chăng là thứ tôi luôn sợ hãi?" Vì chính nhữnglúc ta có được sự an yên khỏi những lo lắng trong cuộc sống là khi tanên chuẩn bị cho tâm trí mình để đối mặt với khó khăn. Trong khi vậnmệnh đang mỉm cười, điều khôn ngoan là chuẩn bị cho những thờiđiểm mà vận mệnh sẽ chống lại mình. Cũng giống như người lính thời bình vẫn luôn phải rèn luyện một cách khắc nghiệt, lập ra những hàngrào phòng thủ ngay cả khi không có kẻ địch nào uy hiếp, chuẩn bịtrước với một nỗ lực hết mình, để khi phải thực chiến họ có đủ dũngcảm mà lao tới. Vậy nếu bạn muốn ai đó không bị động trước khủnghoảng hay khó khăn trong đời, chỉ có một cách là huấn luyện anh tatrước đó mà thôi.

Trở lại với thử thách tôi đã đưa ra cho bạn, đây chính là cách rèn luyện củanhững danh nhân mà mỗi tháng đều khiến bản thân họ phải đối mặt với đóinghèo đến gần như là khổ hạnh. Mục đích của nó là: nếu như họ đã luyệncho bản thân trong hoàn cảnh đó, nó sẽ không thể khiến họ sợ hãi trongtương lai.

Đừng nghĩ rằng tôi đang gợi ý cho bạn những thứ như "Bữa tối của Timon",hay "Đồ ăn của người nghèo", những trò giải trí mà bọn giàu có thường làmkhi đã quá chán ngán với cao lương mỹ vị. Không, hãy để cho nệm rơm củabạn là thật, chăn làm bằng bao bì, bánh mỳ của bạn cứng và khó nuốt. Hãythử chịu đựng nó 3 4 ngày liên tục, nhiều khi hơn thế, để nó không chỉ làmột trò chơi mà thực sự là một thử thách. Tin tôi đi, bạn sẽ được trảinghiệm một thứ ngạc nhiên thích thú khi có thể thỏa mãn những nhucầu thiết yếu với một số tiền ít ỏi, và sẽ hiểu rằng bạn có thể thắng nỗisợ nghèo đói bằng chính khả năng của bản thân chứ không cần thầnmay mắn phải mỉm cười. Bởi vì ngay cả số mệnh khắc nghiệt nhất cũngcó thể cung cấp cho bạn đủ những thứ bạn cần.

Nhưng cũng đừng cho rằng bạn đang làm điều gì đó to tát. Bạn chỉđang làm điều mà hàng vạn người nghèo đói vẫn làm mỗi ngày. Hãytrân trọng bản thân mình một chút, nhưng là vì bạn đang làm nhữngđiều ấy mà không phải vì bị bắt buộc, và bạn sẽ thấy nó dễ dàng bất kểbạn luyện thường xuyên hay chỉ trong vài trường hợp. Hãy chấp nhậnthử thách ấy, và biến nghèo đói thành bạn chứ không phải kẻ thù (có thểkhiến ta sợ hãi). Khi đó vận mệnh sẽ không thể khiến ta bất ngờ. Bởi lẽ, c húng ta sẽ tận hưởng sự giàu sang một cách có ý nghĩa hơn rất nhiềunếu ta biết rằng nghèo đói thực ra chẳng có gì đáng sợ.Ngay cả Epicurus, ông tổ của triết lý theo đuổi thoải mái tiện nghi, cũng cónhững ngày chỉ đơn giản là thoả mãn những nhu cầu thiết yếu của mình màthôi, như cách để xem nó có ảnh hưởng gì đến sự tiện nghi của ổng haykhông, và nếu nó có, thì bao nhiêu, và sự khác biệt có lớn đến nỗi mà ngườita phải sống chết vì nó hay không. Đó là điều đã được ông ấy ghi lại trongbức thư cho người bạn Polyaenus. Thực tế, ổng còn hãnh diện vì có thểsống cả ngày chỉ với ít hơn một đồng, trong khi Metrodorus, người chưa đạtđến trình độ ấy, cần hẳn một đồng. Bạn đã bao giờ nghĩ một người sẽ no nêchỉ với bữa ăn như thế? Chắc chắn có, và thậm chí hơn thế nữa, còn có cảmột sự thích thú không hề nhẹ hay dễ phai, mà là sự thỏa mãn vì những giátrị từ bên trong.

Bởi vì dù chả có gì quá lớn lao trong một bữa ăn chỉ với nước trắng vàbánh mỳ thô, thì cảm giác mà không một điều bất hạnh nào có thểchạm tới ý chí của bạn cũng thực sự tuyệt vời. Thậm chí bữa ăn trongngục tù còn sang hơn, vì người ta thường không quá khắc nghiệt với nhữngkẻ đã phải chịu tù đày. Vậy thì ý chí phải lớn lao cỡ nào để có thể thửthách bản thân mình khi bạn hoàn toàn tự do như vậy. Đây chính làcách để trị tận gốc ảnh hưởng của vận mệnh, hay nói cách khác, "nắmđằng chuôi" sự không chắc chắn của cuộc đời.Vậy nên, hãy bắt đầu đi bạn. Hãy đi theo con đường của những nhà thôngthái, và định ra những ngày cụ thể mà bạn sẽ rời bỏ những thói quen xa hoavà làm quen với sự nghèo túng thuần khiết của cuộc đời.

Vậy nên, hãy bắt đầu đi bạn. Hãy đi theo con đường của những nhà thôngthái, và định ra những ngày cụ thể mà bạn sẽ rời bỏ những thói quen xa hoavà làm quen với sự nghèo túng thuần khiết của cuộc đời."Hãy vượt trên sự giàu sangVà để bản thân mình có được sự vinh quang của con người như Chúa trờiđã ban tặng".

Không ai có thể vươn tới điều đó nếu không vượt trên cái tầm thường của giàu sang

Không, đừng hiểu lầm là tôi đang ngăn cấm bạn giàu sang hay tích trữcủa cải, mà chỉ là đừng để nỗi sợ mất chúng làm lu mờ lý trí của bạn.Và cách duy nhất để chế ngự nó là bạn phải chứng minh cho bản thânmình rằng bạn hoàn toàn có thể hạnh phúc mà không có của cải - theocách bạn biết rõ là chúng có thể mất đi hay bị lấy đi bất cứ lúc nào.Giờ là lúc kết thúc bức thư này. Và như thường lệ, vẫn là một câu nói từEpicurus:

Tức giận quá mức là dấu hiệu của bệnh điên.

Hơn ai hết, bạn biết rõ điều đó đúng phải không, bởi bạn có cả nô lệ và kẻthù. Nhưng thực ra cảm xúc này bộc lộ với bất cứ đối tượng nào, cảngười bạn yêu cũng như người bạn ghét, và trong mọi hoàn cảnh từ cácvụ kinh doanh đến những trò giải trí và cả những chuyện đùa. Nó cũngbất kể nguồn gốc từ điều gì đó to tát hay nhỏ nhặt: thứ duy nhất đángchú ý là tâm trí bị kích động. Nó giống như một ngọn lửa: điều quantrọng không phải là độ lớn, mà là thứ gì nằm trên đường nó đi qua.Khi chúng là những thứ rắn chắc, ngay cả ngọn lửa lớn nhất cũngkhông thể làm hại chúng. Nhưng nếu chúng là những thứ khô hanh vàbắt lửa, chỉ một đốm tàn cũng có thể gây nên chuyện. Vậy đấy bạn ạ:kết quả của cơn giận không kiểm soát là sự điên khùng. Vậy nên chúngta cần tránh tức giận, không phải để mọi thứ trong tầm kiểm soát, màđể bảo vệ sức khỏe tinh thần của chính chúng ta.

Tạm biệt!