131.

Lộc Đỉnh trà quán nằm ở cuối phố Đông Lâm, mé Nam hướng ra sông Trà Thạch với rặng liễu thướt tha xanh ngát, phong cảnh thanh nhã hữu tình. Ánh nắng dịu dàng ấm áp chiếu lên mặt sông yên ả, lấp lánh lung linh. Buổi tiệc giã từ này được Quốc Tử Giám sai người tổ chức ở ngay hiên ngoài của Lộc Đỉnh trà quán, một bên là sông nước mêng mang tĩnh lặng, một bên là phố xưa sầm uất. Không gian lẳng lặng, nghe ra vài phần sầu bi.

Tiêu Cảnh Duệ dẫn đầu đoàn người đi vào, chiếm được một vị trí rất tốt. Phía trước chúng ta là một bàn đá nhỏ, bên trên bày một bàn cờ hãy còn dang dở, thắng bại khó phân cùng một chung trà thơm ngát. Ở đó có ba vị đại nho đang ngồi trầm ngâm. Người ngồi ở giữa chính là Tử Dương cư sĩ phong đạo bất phàm, đôi mắt sáng ngời quắc thước, anh khí có thần. Chỉ tiếc là giờ đây hai hàng tóc mai đã điểm bạc khiến khí thế của ông thêm vài phần già lão ưu thương.

Tử Dương cư sĩ năm nay đã độ tứ tuần, đã từng hai lần vào triều làm quan. Lần thứ nhất là khi ông vẫn còn là một Trạng Nguyên lang sống lưng thẳng tắp. Thời ấy tiên đế hãy còn tại vị, không chăm lo triều chính mà cả ngày trầm mê tu đạo. Cảnh Dương năm thứ 24, nạn đói hoành hoành, biên cương nhiễu loạn, dân đen bỏ mạng dưới tường thành không biết bao nhiêu mà kể. Ngay lúc ấy tiên đế không những không mở kho cứu tế mà còn chi vạn lượng bạc để luyện một lò tiên đan. Trước có Hàn Lâm đại học sĩ vì can gián vua không được mà đập đầu bỏ mạng, sau có vị Tử Dương này nối gót lão sư, bi phẫn ghi vào trong sách sử một câu: "Hôn quân hoang phế triều chính, lưu dân xương trắng đầy đường, khốn khổ không sao tả xiết!". Tiên đế biết chuyện nổi dậy lôi đình, muốn lôi ông ra Ngọ Môn chém ngang lưng thì bị sĩ tử khắp thiên hạ bi phẫn viết cáo phỉ nhổ. Quan văn cả triều hạ mũ cánh chuồn, ra sức đồng lòng mới bảo vệ được tính mạng của ông. Trạng nguyên lang khi ấy thấy tiên đế trầm mê bất ngộ cuối cùng cũng nản lòng thoái chí, vứt bỏ quan bào mà lui về ở ẩn. Thoắt cái mà đã 20 năm ròng, Tử Dương cư sĩ lại một lần nữa lên triều, phục mệnh mà nhậm chức ở Quận Châu chốn biên cảnh xa xôi.

132.

Lại nói về bữa tiệc ở Lộc Đỉnh trà quán, hai vị đại nho ngồi bên cạnh Tử Dương cử sĩ lần lượt là Chu Cận Giang và Tống Tri Lăng nhìn nhau cười nhẹ. Đại nho Tống Tri Lăng quay đầu, nhìn các thư sinh đứng đầy ngoài hiên:

"Các vị tài cao học rộng, có ai nguyện ý làm một bài thơ tiễn Tử Dương huynh không?"

Tử Dương cư sĩ trước vuốt râu trầm ngâm, sau lại tháo xuống một miếng ngọc bội đeo ở bên hông, nói: "Đã là ngâm thơ thì phải có phần thưởng, bằng không không có ý nghĩa. Hôm nay ai ngâm thơ đứng đầu, xin nhận miếng ngọc này của ta."

Nhìn miếng ngọc bội lý ngư vọng nguyệt thần dị phi phàm trước mắt, dù là người đọc sách thanh cao cũng không khỏi sáng mắt lên. Chưa nói đến chất ngọc và tay nghề điêu khắc thượng phẩm, miếng ngọc tùy thân này của Tử Dương còn mang một ý nghĩa khác, hàm ý ám chỉ rằng người nhận được ngọc cũng nhận được sự tán dương của ba vị đại nho, về sau nếu bọn họ vào triều làm quan hẳn được chiếu cố. Hơn nữa hôm nay văn nhân khắp thiên hạ tề tựu cả về đây, chỉ cần làm ra một bài thơ hay và được bọn họ tán thưởng, thanh danh vang vọng không cần nói cũng biết.

Nghĩ vậy, quả nhiên có mấy người xung phong tiếng lên ngâm thơ tiễn biệt. Vài ba bài trôi qua, lông mày của ba vị đại nho hơi giãn ra. Tuy thế, Tử Dương cư sĩ lại vuốt râu thở dài, hướng mắt nhìn ra sông Trà Thạch, ánh mắt hiếm khi mà một ra một tia u sầu buồn bã. Mọi người đưa mắt nhìn theo ông, trong lòng không khỏi trĩu lặng, không khí nhất thời trầm xuống.

Ấy thế mà ngay lúc này, một bóng bạch y thon thả yểu điệu từ trong hàng người bước ra, chắp tay cúi chào ba vị đại nho, nhẹ giọng:

"Tiểu bối danh là Bạch Chu, tuy chỉ là một Trường Tam nho nhỏ của Hồng Nguyên Lâu nhưng cũng có một bài thơ muốn tặng tiền bối, chẳng biết tiền bối có nguyện ý nghe không?"

Tử Dương cư sĩ bấy giờ mới quay đầu lại, nhìn đệ đệ tốt của ta một lượt rồi không buồn không giận nói: "Học thức nào phân cao thấp sang hèn? Đừng nói là ta, ngay cả một lão nhân bán bánh rán ngoài đường cũng làm thơ được vậy."

Nghe vậy, Bạch Chu như trút được một gánh nặng, bây giờ mới thẳng lưng ưỡn ngực lên. Cơn gió cuối hè nhè nhẹ đưa làn tóc của y bay lượn, lại thêm một thân bạch y thanh nhã sạch sẽ cùng gương mặt non nớt chẳng dính bụi trần, ấy thế mà khiến cho lòng người nhộn nhạo ngẩn ngơ. Bạch Chu hơi ngẩng cao đầu, liếc mắt qua một lượt toán người ở đây, cao giọng ngâm lên:

"Phía Nam người biệt Lộc Đỉnh Lâu,

Mai kia trẩy xuống Uyển Châu thuận dòng

Cánh buồm bóng hút màu không

Trông xa trắng xoá nước sông bên trời."

Bạch Chu vừa dứt lời, đôi mắt của đại nho Chu Cận Giang hơi sáng lên, hiển nhiên là vô cùng hài lòng. Ông khoát tay một cái, hào sảng nói: "Thơ hay! Thiên Diệu ta đúng là địa linh nhân kiệt, đất tốt dưỡng ra người hiền!"

Giọng Bạch Chu êm ái dịu dàng, đôi mắt hạnh to tròn lúng liếng sáng như sao. Dung mạo y non nớt mà xinh đẹp, trong yếu ớt lộ ra quật cường, thực là làm người thương tiếc. Bài thơ này quả thực rất hay, có đôi chút gì đó u sầu buồn bã, sầu thương như một tiếng thở dài. Lại thêm thân phận là Trường Tam của Hồng Nguyên lâu y nói lúc trước khiến các sĩ tử ở đây không khỏi ngậm ngùi, cũng nhìn y bằng ánh mắt khác.

Mới chỉ là một thiếu niên mà đã viết ra được những dòng thơ hay tuyệt như thế, thiếu niên này quả là tâm tư tinh tế, khiến bọn họ tán thưởng không thôi!

133.

Giữa hàng trăm ánh mắt hoặc ngưỡng mộ hoặc cảm thán, ta thấy khóe môi Bạch Chu cuối cùng cũng không kìm được mà nhếch lên. Y kiêu ngạo mà thẳng người ưỡn ngực, ánh mắt như có như không liếc qua người ta, kiêu ngạo mà càn rỡ. Cũng đúng mà thôi, hôm nay văn nhân khắp thiên hạ tề tựu, y lại tỏa sáng rực rỡ như thế, nhận được sự tán dương thưởng thức của tất cả mọi người. Y không kiêu ngạo, ai kiêu ngạo?

Thế nhưng Bạch Chu ơi, Bạch Chu à, ngươi thế mà chẳng để ý thấy Tử Dương cư sĩ, nhân vật chính của buổi tiệc tiễn đưa ngày hôm nay lại vẫn đang đưa mắt nhìn ra xa xăm, trầm ngâm lặng lẽ đấy ư?

Ta dời mắt khỏi Bạch Chu, ngắm nhìn dáng hình thẳng tắp như lại nhuốm màu già cỗi, đơn côi của vị đại nho kia, trong chớp mắt cứ như trông thấy dáng vẻ kiệt ngạo bất tuân, dù cho có chết cũng không chịu cúi đầu của vị Trạng Nguyên lang phong lưu mấy mươi năm về trước. Ta bỗng chốc hoảng hốt, trái tim đau đớn như bị ai bóp nghẹt.

Sống lưng thẳng tắp, dù cho có chết cũng chẳng cúi đầu.

"Thiên lý hoàng vân bạch nhật huân,
Bắc phong xuy nhạn tuyết phân phân.
Mạc sầu tiền lộ vô tri kỷ,
Thiên hạ thuỳ nhân bất thức quân?"

Mây vàng ngàn dặm ráng chiều hồng

                                                             Cánh nhạn gió vờn tuyết tựa bông

                                                             Tri kỷ trên đường đừng sợ thiếu

                                                             Thiên hạ ai chẳng biết tên ông!

Lời thơ vừa dứt, ai nấy cũng sững người, trong lòng dâng lên nỗi buồn thương vô hạn, rồi lại trong nỗi u sầu buồn bã ấy thấy được một tia sáng rực rỡ chói lòa. Cứ như người lữ hành vô vọng đi trong bóng đêm tĩnh mịch đơn côi, lạnh lẽo, bỗng nhiên có cơn gió lạnh thổi qua, vén mây mà thấy trăng sáng. Ngay lúc ấy, người ta bỗng thấy vị Tử Dương cư sĩ kiệt ngạo bất tuân vẫn đang im lặng suốt buổi ấy thế mà đứng dậy, chắp tay cúi đầu. Ai nấy ngạc nhiên hô lên:

"Tử Dương cư sĩ cúi đầu!"

Quả đúng thế. Trước trăm ánh mắt kinh ngạc, khi vị cư sĩ cô độc ấy thẳng người lên, bốn mắt chạm nhau, thấy bi thương tràn ngập nơi ấy, lòng đau khó át, bỗng chốc nhòa lệ.

Ai nấy không tin nổi vào mắt mình, chỉ thấy trong lòng bỗng trào lên một nỗi bi thương cộng hưởng, không khỏi cảm thán. Tử Dương này, trước quỳ phụ mẫu, sau lạy Thánh Nhân. Long nhan thịnh nộ, không quỳ! Máu chảu đầu rơi, lăng trì xử tử, không quỳ!

Nay, sống lưng thẳng tắp này, cuối cùng thế mà lại chịu khom người vì quân.  

-----------

P/s: Tối qua mình đăng chương mà quên nhắn lại là chương này lấy cảm hứng từng một chap trong truyện "Đại Phụng đả canh nhân". Hai bài thơ trên lần lượt là bản dịch thơ bài "Lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng" của nhà thơ Lý Bạch và bài "Biệt Đổng Đại Kì" của Cao Thích, mình đã chỉnh sửa đôi chút để phù hợp với ngữ cảnh nha.