Khi luật hôn nhân mới và chiếu chỉ về hậu cung được ban hành, dân chúng khắp Đại Nam nhanh chóng bày tỏ phản ứng. Khác với những biến động trong triều đình, các tầng lớp nhân dân có phản ứng đa chiều, phụ thuộc vào địa vị xã hội, phong tục và nhận thức của từng nhóm người.

Đa số dân chúng, đặc biệt là tầng lớp nông dân và thợ thủ công, hoan nghênh luật hôn nhân mới. Trước đây, phụ nữ trong xã hội phải chịu cảnh chồng có nhiều vợ, không có quyền quyết định trong hôn nhân. Với quy định giới hạn số lượng thê thiếp của tôn thất, quan lại và cả hoàng đế, nhiều người cảm thấy công bằng hơn và xã hội văn minh hơn.

Nhiều phụ nữ trẻ vui mừng khi biết họ sẽ không còn bị ép làm thiếp, và các cuộc hôn nhân trong tương lai sẽ đặt nặng sự tự nguyện. Những người mẹ có con gái cũng thở phào nhẹ nhõm, vì từ nay con gái họ sẽ không bị các nhà quyền quý ép cưới làm thiếp mà không có sự lựa chọn.

Một số bà vợ trong gia đình nông dân còn nói với nhau: "Trước giờ đàn ông toàn lấy cớ nhà quyền quý thì được phép có nhiều vợ, còn nhà nghèo như mình chỉ có một vợ một chồng. Giờ thì công bằng rồi!"

Tuy nhiên, cũng có những người đàn ông bất mãn, vì từ lâu họ đã quen với tư tưởng "nam năm thê bảy thiếp". Những kẻ theo tư tưởng cũ thì chê trách: "Luật này đi ngược lại truyền thống! Nam nhân từ xưa đến nay vẫn lấy nhiều vợ, tại sao giờ lại phải chịu sự kiểm soát như vậy?"

Nhưng đa phần họ chỉ có thể than vãn, vì luật đã được thi hành. Những địa chủ, thương nhân giàu có, quan lại địa phương – vốn quen với việc cưới nhiều vợ lẽ – tỏ ra bất mãn nhất. Họ lo rằng luật này sẽ hạn chế quyền lực của họ trong gia đình và xã hội.

Nhiều các ông lớn trong làng, những nhà giàu có vốn hay lấy thiếp, đã lên tiếng phản đối trong các buổi bàn chuyện ở đình làng:

"Bây giờ đến cả quan trong triều cũng bị cấm lấy nhiều vợ, chẳng lẽ bọn ta cũng thế? Nếu cứ theo luật này, xã hội rồi sẽ đảo lộn hết mất!"

Nhưng họ cũng không thể làm gì, vì luật đã có hiệu lực trên toàn quốc. Một số vẫn cố gắng lách luật bằng cách mua thiếp lén lút, nhưng các quan lại cấp dưới giờ đã bị kiểm soát chặt chẽ, nên việc này dần trở nên khó khăn hơn.

Ngược lại, những quan lại trẻ và tiến bộ lại ủng hộ, họ nhận ra rằng nếu bớt có vợ lẽ, gia đình sẽ ít tranh chấp hơn, con cái sẽ được giáo dục tốt hơn, và họ có thể tập trung vào sự nghiệp thay vì chuyện vợ con. Tôn thất ở các vùng như Huế, Gia Định, Hà Nội tỏ ra khá bối rối và chia rẽ trước chiếu chỉ mới.

• Những người trẻ tuổi, tôn thất thế hệ thứ 3 trở đi, cảm thấy luật này không ảnh hưởng đến họ nhiều, thậm chí có thể giúp họ bớt gánh nặng trong việc phải lấy nhiều vợ theo phong tục cũ.
• Những người lớn tuổi, đặc biệt là các ông hoàng đã có nhiều thê thiếp, tỏ ra khó chịu, vì họ cảm thấy quyền lực của hoàng tộc đang bị giới hạn.

Một số ông hoàng lớn tuổi ở Huế than phiền: "Thời xưa, vua nào chẳng có hậu cung trăm người? Sao bây giờ lại có cái luật kỳ lạ này?"

Nhưng cũng có một số vị hoàng thân tiến bộ, nhận ra rằng luật mới giúp hoàng gia ít mâu thuẫn hơn. Một số hoàng tử trẻ còn tỏ ra vui mừng, vì họ không còn bị ép buộc phải cưới nhiều vợ chỉ để giữ thể diện hoàng tộc. Tầng lớp nho sĩ và trí thức cũng có hai luồng ý kiến trái chiều.

Những người theo tư tưởng bảo thủ cho rằng: "Luật này làm suy yếu quyền uy của nam giới! Phong kiến đã tồn tại hàng ngàn năm, sao có thể thay đổi chỉ sau một đạo luật?"

Những sĩ phu có tư tưởng tiến bộ thì hoan nghênh: "Đây là bước tiến lớn của Đại Nam! Nếu hôn nhân công bằng, thì gia đình sẽ bớt bất hòa, phụ nữ sẽ có địa vị tốt hơn, và xã hội sẽ ổn định hơn."

Nhiều nho sĩ trẻ tuổi ở Quốc Tử Giám còn bàn luận sôi nổi về luật này và so sánh với luật hôn nhân của các nước phương Tây. Các thương nhân Hoa kiều và người nước ngoài ở Hội An, Gia Định, Hải Phòng cũng bàn tán về đạo luật này.

Một số người Hoa truyền thống vẫn theo tư tưởng cũ, nên họ có phần không ủng hộ. Tuy nhiên, vì vẫn được phép duy trì phong tục của mình trong cộng đồng người Hoa, nên họ không phản đối công khai.

Các thương nhân phương Tây lại tỏ ra ngạc nhiên, vì luật này tiến bộ hơn cả một số quốc gia châu Á khác. Một số thương nhân Hà Lan, Anh, Pháp còn nói với nhau: "Thật kỳ lạ! Một đất nước phong kiến lại ban hành luật hôn nhân tiến bộ như vậy."

Nhiều thương nhân phương Tây còn bày tỏ thiện cảm với Đại Nam, vì thấy đất nước này đang có dấu hiệu hiện đại hóa nhanh chóng. Luật hôn nhân, tư thuộc và chiếu chỉ về tuyển cung phi đã gây chấn động khắp Đại Nam.

Dân thường ủng hộ, đặc biệt là phụ nữ và những người trẻ tuổi. Quan lại và địa chủ bảo thủ phản đối, nhưng không thể thay đổi luật. Hoàng tộc chia rẽ, nhưng thế hệ trẻ dần chấp nhận. Sĩ phu có hai luồng ý kiến, nhưng tư tưởng tiến bộ dần chiếm ưu thế. Người Hoa kiều bảo lưu phong tục riêng, nhưng không phản đối mạnh. Thương nhân phương Tây đánh giá cao sự tiến bộ của Đại Nam.

Dù gặp nhiều phản ứng trái chiều, nhưng luật hôn nhân và chiếu chỉ mới đã đặt nền móng cho một xã hội công bằng hơn, góp phần giúp Đại Nam tiến nhanh trên con đường hiện đại hóa. Với chiếu chỉ này, một hệ thống hôn nhân công bằng hơn được thiết lập. Các hoàng đế, tôn thất và quan lại không còn có thể lấy vợ lẽ tùy tiện. Phụ nữ có quyền quyết định cuộc đời mình.

Dần dần, những gia đình quyền quý bắt đầu thay đổi, xã hội bước vào thời kỳ mới. Những người vợ không còn bị coi là "tài sản", mà trở thành những người bạn đời bình đẳng. Và ta biết rằng, dù con đường cải cách còn nhiều chông gai, nhưng đây là bước đi cần thiết để Đại Nam trở thành một quốc gia văn minh và tiến bộ.