2. Tinh hoa văn hóa nhân loại

Văn hóa nhân loại, bao gồm cả phương Đông và phương Tây. Từ nhỏ HCM đã được tiếp thu VH phương Đông. Lớn lên, Người bôn ba khắp thế giới, đặc biệt ở các nước phương Tây. Với khả năng tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, ham học hỏi, Người đã kết hợp các giá trị truyền thống của văn hóa phương đông với các thành tựu hiện đại của văn minh Phương Tây, Người có vốn hiểu biết văn hóa kim cổ Đông – Tây uyên bác – đó chính là nét đặc sắc trong quá trình hình thành nhân cách và văn hóa HCM.

* Đối với văn hóa Phương Đông: HCM tiếp thu 1 cách có chọn lọc tinh túy nhất trong các học thuyết triết học trong tư tưởng của Lão Tử, Mạc Tử, Quản tử, ....Người tiếp thu những mặt tích cực của Nho giáo, Phật giáo, chủ nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn.

- Nho giáo: Chủ tịch HCM sinh ra trong 1 gia đình nhà nho yêu nước, từ rất lâu Người đã được tiếp thu những tư tưởng của Nho giáo, sớm học chữ Hán.

Ø HCM tiếp thu những mặt tích cực:

* Tư tưởng coi trọng nhân dân: Chủ tịch HCM đánh giá cao vai trò của nhân dân, Người nói: "Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân, trong thế giới không có lực lượng nào mạnh bằng lực lượng của nhân dân"

* Tư tưởng coi trọng đạo đức và giáo dục: Chủ tịch HCM là tấm gương sáng về đạo đức, Người rất coi trọng đạo đức, giáo dục CM cho quần chúng nhân dân, cán bộ Đảng viên. Người coi GD là quốc sách hàng đầu.

* Người tiếp thu những phạm trù của Nho giáo như: cần, kiệm, liêm, chính.

Ø Bên cạnh tiếp thu mặt tích cực, HCM còn loại bỏ những mặt tiêu cực như: Tư tưởng trọng nam khinh nữ, khinh lao động chân tay, coi con người đã có số mệnh

+ Phật giáo: HCM cho rằng Phật giáo là 1 tôn giáo, vào VN từ rất sớm và có ảnh hưởng rất mạnh đến nhân dân ta.

Ø Người đã tiếp thu những mặt tích cực của Phật giáo:

- Hồ Chí Minh chú trọng kế thừa, phát triển tư tưởng vị tha, yêu thương con người, khuyến khích làm việc thiện, chống lại điều ác; đề cao quyền bình đẳng của con người và chân lý; khuyên con người sống hòa đồng, gắn bó với đất nước của Đạo Phật.

- Những quan điểm tích cực đó trong triết lý của Đạo Phật được Hồ Chí Minh vận dụng sáng tạo để đoàn kết đồng bào theo Đạo Phật, đoàn kết toàn dân vì nước Việt Nam Hòa bình, Thống nhất, Độc lập, Dân chủ và Giàu mạnh

→ HCM là người có lòng yêu thương con người, chú trọng phát triển lao động sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân và đặc biệt nhấn mạnh phát huy dân chủ.

Ø Bên cạnh đó, Người cũng loại bỏ mặt tiêu cực: tư tưởng rằng con người được quyết định bởi số mệnh nên không có tư tưởng, ý chí đấu tranh.

+ Lão giáo: HCM tiếp tục tiếp thu tư tưởng yêu thiên nhiên, sống hòa đồng với thiên nhiên, hơn nữa phải biết bảo vệ môi trường sống.

Hồ Chí Minh chú ý kế thừa phát triển tư tưởng thoát mọi ràng buộc của vòng danh lợi trong Lão giáo. Người khuyên cán bộ, đảng viên ít lòng tham muốn về vật chất. Thực hiện cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Hành động theo đạo lý với ý nghĩa là hành động đúng với quy luật tự nhiên, xã hội

Bên cạnh đó Người loại bỏ tư tưởng tiêu cực cho rằng không cần phải cải tạo thế giới, triệt tiêu đấu tranh.

+ Tư tưởng của Tôn Trung Sơn:

Chủ tịch HCM tiếp thu những yếu tố thích hợp trong chủ nghĩa Tam dân của TTS: Dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc.

* Văn hóa phương Tây: Người chịu ảnh hưởng sâu rộng của nền văn hóa dân chủ và CM phương Tây như:

+ Khẩu hiệu "Tự do – Bình đẳng – Bác ái" của đại cách mạng Pháp 1789

+ Người đã kế thừa, phát triển những quan điểm nhân quyền, dân quyền trong Bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của Mỹ, Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền năm 1791 của Pháp và đề xuất quan điểm về quyền mưu cầu độc lập, tự do, hạnh phúc của các dân tộc trong thời đại ngày nay.

+ Trong quá trình tìm đường cứu nước và hoạt động cách mạng của Người, Người đến nhiều cường quốc trên thế giới như: Mỹ, Anh, Pháp,... Hồ Chí Minh đã từng nghiên cứu tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa nhân loại tại những trung tâm chính trị kinh tế văn hóa lớn ở các cường quốc như Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc, v,v...bằng chính ngôn ngữ của các nước đó. Người trực tiếp nghiên cứu tư tưởng nhân văn, dân chủ và nhà nước pháp quyền của các nhà khai sáng phương Tây như Vonte, Rutxô, Môngtétxkiơ, v,v,...

Nhờ sự thông minh óc quan sát, ham học hỏi và được rèn luyện trong phong trào công nhân Pháp, trên hành trình cứu nước của mình Người đã làm giàu trí tuệ của mình bằng vốn trí tuệ của thời đại, của văn hóa Đông và Tây, từ tầm cao của tri thức nhân loại mà suy nghĩ và lựa chọn, kế thừa và đổi mới, vận dụng và phát triển.

- Những ảnh hưởng của tinh hoa VH phương Đông đối với hình thành tư tưởng HCM:

+ Là động lực giúp HCM ra đi tìm đường cứu nước.

+ Tạo sức mạnh chi phối toàn bộ cuộc đời HCM.

+ Đưa HCM đến với CNMLN tìm ra con đường cứu nước.

- Những ảnh hưởng của tinh hoa VH phương Tây đối với hình thành tư tưởng HCM:

+ Tạo nền tri thức phong phú và sâu rộng cho HCM.

+ Là cơ sở để HCM lựa chọn con đường cho dân tộc và cho cá nhân HCM.

=> Qua nghiên cứu sâu rộng tư tưởng, văn hoá cổ kim Đông Tây, Hồ Chí Minh lựa chọn chủ nghĩa Mác-Lênin làm nền tảng tư tưởng của mình