Cách tiếp cận của Hồ Chí Minh về CNXH.

Tiếp thu và vận dụng sáng tạo CNM-L trong thực tiễn chỉ đạo công cuộc cải tạo và xây dựng CNXH trên miền Bắc nước ta, ở những thời điểm khác nhau HCM đã nêu lên quan niệm của mình về những đặc trưng bản chất của CNXH. Quan niệm của Người về CNXH luôn được trình bày, diễn đạt dung dị, mộc mạc, dễ hiểu và mang tính phổ thông đại chúng; những nguyên lý lý luận về CNXH được HCM trình bày bằng ngôn ngữ của cuộc sống hàng ngày. Định nghĩa CNXH được Người đề cập từ 4 góc độ tiếp cận cơ bản sau:

- Định nghĩa CNXH, CNCS như là một chế độ xã hội hoàn chỉnh, là con đường để giải phóng nhân loại khỏi áp bức, bất công.

- Định nghĩa CNXH bằng cách chỉ ra một mặt nào đó (chính trị, kinh tế, văn hoá...) của CNXH.

+ Đề cập đến chế độ sở hữu công cộng, Người nói: "...CNXH là lấy nhà máy, xe lửa, ngân hàng, v.v làm của chung".

+ Đề cập đến quan hệ phân phối theo lao động, Người cho rằng CNXH là: "Ai làm nhiều thì ăn nhiều, ai làm ít thì ăn ít, ai không làm thì không ăn, tất nhiên là trừ những người già cả, đau yếu và trẻ em...".

+ Trong lĩnh vực chính trị, Người nhấn mạnh bản chất của CNXH là xây dựng nhà nước dân chủ của dân, do dân, vì dân: "chế độ XHCN và CSCN là chế độ do nhân dân lao động làm chủ". "Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ. Trong bộ máy cách mạng, từ người quét nhà, nấu ăn cho đến Chủ tịch một nước đều là phân công làm đầy tớ cho dân".

+ Trong lĩnh vực phát triển văn hoá và con người, Người nhấn mạnh: CNXH "gắn liền với sự phát triển KH&KT, với sự phát triển văn hoá của nhân dân". "chỉ ở trong chế độ XHCN thì mỗi người mới có điều kiện để cải thiện đời sống riêng của mình, phát huy tính cách riêng và sở trường riêng của mình".

+ Đề cập tới phát triển sản xuất, khi trả lời câu hỏi: Muốn có CNXH phải làm gì? Người nhấn mạnh: "Nhiệm vụ quan trọng bậc nhất của chúng ta hiện nay là phát triển sản xuất, để nâng cao đời sống vật chất và văn hoá của nhân dân. Muốn có CNXH thì không có cách nào khác là phải dốc lực lượng của mọi người ra để sản xuất. Sản xuất là mặt trận chính của chúng ta hiện nay ở miền Bắc".

- Định nghĩa CNXH bằng cách xác định mục tiêu của CNXH, chỉ rõ phương hướng, phương tiện đạt mục tiêu đó.

Trả lời câu hỏi CNXH là gì? Người diễn giải: Nói một cách tóm tắt, mộc mạc, CNXH trước hết nhằm làm cho nhân dân lao động thoát nạn bần cùng, làm cho mọi người có công ăn việc làm, được ấm no và sống một đời hạnh phúc.

- Định nghĩa CNXH bằng cách xác định động lực xây dựng CNXH.

Đó chính là sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, là phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại. Người viết: "CNXH là nhằm nâng cao đời sống vật chất và văn hoá của nhân dân và do nhân dân tự xây dựng lấy". Để nhấn mạnh động lực tinh thần trong xây dựng CNXH, Người coi: CNXH không phải là cái gì cao xa, mà đó là những gì rất cụ thể như ý thức lao động tập thể, ý thức kỷ luật, tinh thần thi đua yêu nước, sản xuất, tiết kiệm... "Đó là công trình tập thể của quần chúng lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng".

b. Quan niệm của Hồ Chí Minh về đặc trưng bản chất của CNXH ở VN.

Trên cơ sở nghiên cứu các cách tiếp cận của HCM về CNXH, chúng ta có thể khái quát thành 5 đặc trưng bản chất của CNXH ở Việt Nam theo quan điểm của Hồ Chí Minh là:

- CNXH là một chế độ do ND làm chủ, Nhà nước phải phát huy quyền làm chủ của ND để huy động được tính tích cực và sáng tạo của ND vào sự nghiệp XD CNXH.

- CNXH có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu, nhằm không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, trước hết là nhân dân lao động.

- CNXH là một xã hội phát triển cao về văn hoá, đạo đức, trong đó người với người là bè bạn, là đồng chí, là anh em, con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, có cuộc sống vật chất và tinh thần phong phú, được tạo điều kiện để phát triển hết mọi khả năng sẵn có của mình.

- CNXH là một xã hội công bằng và hợp lý, làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít, không làm thì không được hưởng; các dân tộc đều bình đẳng, miền núi được giúp đỡ để tiến kịp miền xuôi; luôn đoàn kết hữu nghị với các dân tộc trên thế giới.

- CNXH là công trình tập thể của nhân dân, do nhân dân tự xây dựng lấy dưới sự lãnh đạo của Đảng. "

-> Vận dụng quan điểm của HCM về đặc trưng bản chất của CNXH, Đảng ta đã xác định rõ trong các văn kiện:

Tóm lại :

CNXH được HCM quan niệm rất giản dị, ngắn gọn, nhưng thiết thực dễ hiểu, dễ nhớ phù hợp với trình độ của từng đối tượng, làm cho ai cũng thấy được lợi ích ưu việt, từ đó động viên mọi người tin yêu quyết tâm xây dựng CNXH.

Quan niệm CNXH của Người thể hiện tính khoa học, nhất quán, có lôgíc, hệ thống, theo nấc thang phát triển từ thấp đến cao.

Quan niệm về CNXH của Người luôn gắn với thực tiễn, là kết quả của sự kết hợp kinh nghiệm thực tiễn nhân loại (Liên Xô và các nước CNXH) với kinh nghiệm thực tiễn trong nước.